Öz
İklim değişikliğinin etkileri yalnızca çevresel değişimler ile sınırlı kalmamakta, aynı zamanda toplumsal cinsiyet ilişkilerini de şekillendirmektedir. Bu bağlamda, kırsal nüfusun büyük bir kısmını oluşturan kadınlar, iklim değişikliği bağlamında hem en fazla etkilenen grup hem de bu değişimin siyasi, ekonomik ve sosyal dinamikleri içinde önemli bir rol oynamaktadır. Kırsal alanlarda sürdürülen tarımsal faaliyetlerin çoğu, iklim değişikliğiyle bağlantılı olarak su kaynaklarının azalması, tarımsal verimliliğin düşmesi ve doğal afetlerin artması gibi risklerle karşı karşıya kalmaktadır. Kadın çiftçiler, genellikle kısıtlı kaynaklara erişim ve karar alma süreçlerine katılma noktasında güçlükler yaşadıkları için, bu olumsuz etkilerden daha fazla zarar görmektedir.
Bu çalışmanın amacı, iklim değişikliği ile toplumsal cinsiyet ilişkileri arasındaki karmaşık etkileşimleri analiz etmektir. Kırsal topluluklarda kadınların maruz kaldığı farklı zorluklar, toplumsal cinsiyet normlarının ve rollerinin iklim değişikliği süreçlerinde nasıl yeniden şekillendiğini gözler önüne sermektedir. Kadınların doğal kaynakları yönetme ve üretim süreçlerine katılımları, yalnızca kendi ekonomik durumlarını değil, aynı zamanda ailelerinin ve topluluklarının dayanıklılığını da doğrudan etkileyebilmektedir. Çalışma kapsamında Eylül, ve Aralık 2024 tarihleri arasında Belenbaşı Köyü’nde yaşayan 22 kadın ile görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler esas olarak kartopu tekniğiyle, her görüşme sonrasında, başka bir görüşme için referans verilen kişilere ulaşılarak yapılmıştır. Bulgular, kırsal alanlarda iklim krizine karşı topluluk temelli çözümler geliştirilmesi gerektiğini, kadınların çevresel değişimlere karşı güçlendirilmesi ve bilinçlendirilmesi yönünde önerileri içermektedir.
Anahtar Kelimeler
Destekleyen Kurum
TUBİTAK
Proje Numarası
1919B012324095
Kaynakça
- Abadan-Unat, Nermin (Der.) (1979). Türk Toplumunda Kadın. Türk Sosyal Bilimler Derneği, Ankara.
- Balaban, U. (2012). Kalkınmada Kadın Emeği . Ankara Üniversitesi SBF Dergisi , 67 (04) , 177-182 . DOI: 10.1501/SBFder_0000002269
- Blocker, T. J., & Eckberg, D. L. (1997). Gender and Environmentalism: Results from the 1993 General Social Survey. Social Science Quarterly, 841-858.
- Borman, W. C. (2004). The concept of organizational citizenship. Current Directions in Psychological Science, 13(6), 238-241. https://doi.org/10.1111/j.0963-7214.2004.00316.x
- Candan E., Günal S. (2014), Türkiye’de Tarımda Kadın Emeği, Türktob Dergisi, Sayı: 16 Yıl :4 Ankara
- Candan, E., Özalp Günal, S. ( 2013) "Tarımda Kadın Emeği". Tarım Ekonomisi Dergisi 19 / 1 ve 2 : 93-101 .
- Dağ, K., & Aktaş, E. (2024). İklim değişikliğinin Türkiye tarımına etkileri. Tarım Ekonomisi Dergisi, 30(2), 173-181. https://doi.org/10.24181/tarekoder.1553204
- Ciğerci Ulukan, N. & Ulukan, U. (2022). Doğu Karadeniz Tarımında Kadın: Hanehalkı Anketlerinin Söyle(me)dikleri . Fiscaoeconomia , 6 (2) , 726-742 . DOI: 10.25295/fsecon.1102482
- Huyer S, Simelton E, Chanana N, Mulema AA and Marty E (2021) Expanding Opportunities: A Framework for Gender and Socially-Inclusive Climate Resilient Agriculture. Front. Clim. 3:718240. doi: 10.3389/fclim.2021.718240
- Yıldırım, M., & Hazar Kalonya, D. (2021). Kır-Kent Çeperinde Yer Alan Kırsal Yerleşimlerin Sosyo-Mekânsal Dönüşümü: Ödemiş Örneği. JENAS Journal of Environmental and Natural Studies, 3(1), 22-55.
- Kaşıkırık, A. (2022)"Tarımsal Emeğin Görünmeyen Yüzü: Tarımda Kadın Temsili Üzerine Bir Araştırma". UPA Strategic Affairs 3 : 111-131
- Tosun, M. (2024). Afetler ve Toplumsal Cinsiyet Sorunu: Kadınların Afetlerdeki Rolü ve Eşitsizlikler. KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi, 10(2), 581-614. https://doi.org/10.21798/kadem.2024.164
- Artan, T. (2024). Yeşil adaletin sesi: İklim değişikliği karşısında sosyal hizmetin rolü ve mücadelesi. İstanbul: İUC Yayınevi. iuc-universitypress.org
- Balıbey, B. (2023). İklim Değişikliğine Adalet Perspektifinden Bir Bakış: İklim Adaleti, Ankara Üniversitesi
- Sırma, Ç. S. (2023). İklim Değişirken Kadın Olmak: İklim Değişikliğinde Toplumsal Cinsiyet Rolleri Kaynaklı Kırılganlık. Sosyal Bilimlerde Akademik Araştırma ve Değerlendirmeler-II, 47-62.
- Ecevit, Y. (2021). Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Temel Kavramları https://ceidizler.ceid.org.tr/dosya/toplumsal-cinsiyet-esitliginin-temel-kavramlaripdf.pdf
- Öztürk, D., & İba Gürsoy, S. (2023). Ekofeminist Perspektiften Paris İklim Anlaşması’nın Eleştirel Bir Değerlendirmesi. Alternatif Politika, 15(3), 522-549. https://doi.org/10.53376/ap.2023.20
- Karamert, Z. H. (2023). Toplumsal cinsiyet algısının cam tavan sendromuna etkisi: Özel sektör çalışanları üzerine bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi
- Özkaya, S. (2024). Türkiye’nin İklim Değişikliğine Yönelik Politikaları ve Kurumsal Yapısı. JENAS Journal of Environmental and Natural Studies, 6(3 (In Honour of Nesrin Algan), 251-268. https://doi.org/10.53472/jenas.1585364
- Özkara, U. ve Elmas, P. (2024). Eko-anksiyetenin sürdürülebilir tüketim davranışları ve iklim değişikliği inkârı ile ilişkisinde ekolojik ayak izi farkındalığının rolü. Nesne, 12(33), 351-367. DOI: 10.7816/nesne-12-33-04
- Mies M., Shiva V. (1993), Ecofeminism, Kali for Women, Virginia Üniversitesi Obirih-Opareh, N. & Adwoa Onumah, J. (2014). Climate Change Impact Pathways on Agricultural Productivity in Africa: A Review.
- Huyer S, vd. (2019). Learning and action for gender-transformative climate-smart agriculture. CCAFS Working Paper no. 279Wageningen, the Netherlands: CGIAR Research Program on Climate Change, Agriculture and Food Security (CCAFS).
- Rao, N., vd. (2019). A qualitative comparative analysis of women’s agency and adaptive capacity in climate change hotspots in Asia and Africa. https://www.nature.com/articles/s41558-019-0638-y
- Sırma, Ç. S. (2023). Being a Woman While the Climate is Changing: Vulnerability Due to Gender Roles in Climate Change. In: İpar, M. S. (ed.), Academic Research and Evaluations in Social Sciences - II. Özgür Publications. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub309.c1415
- Tall A, Kristjanson P, Chaudhury M, McKune S, Zougmoré R. 2014. Who gets the Information? Gender, power and equity considerations in the design of climate services for farmers. CCAFS Working Paper No. 89. Copenhagen, Denmark: CGIAR Research Program on Climate Change, Agriculture and Food Security (CCAFS).
- Obirih-Opareh, N. & Adwoa Onumah, J. (2014). Climate Change Impact Pathways on Agricultural Productivity in Africa: Journal of Environment and Earth Science www.iiste.org (Online) Vol.4, No.4.
- Wannasai, N., Walaiporn vd. (2013) Vulnerability to Climate Change: Adaptation Strategies and Layers of Resilience – Quantifying Vulnerability to Climate Change in Thailand. Monograph. International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics, Patancheru, Hyderabad, Andhra Pradesh.
- Yaman Öztürk, M. ve Dedeoğlu S. (2010) Kapitalizm ve ataerki ilişkisi çerçevesinde kadın emeği. İçinde: Kapitalizm, ataerkillik ve kadın emeği: Türkiye örneği. SAV Yayınları.
- Young, S. (2019). Jerry Cans and Gender: The Necessity of Womenu27s Inclusion in Clean Water Development Work. Abilene Christian University, https://digitalcommons.acu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1060&context=honors
- YILDIRIM, R., ve UTKUGÜN, C. (2023). Lise Öğrencilerinin Küresel Isınma ve İklim Değişikliğine Yönelik Bilgi ve Algıları, Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 12(4), 998-1013
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Strateji, Yönetim ve Örgütsel Davranış (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | 1919B012324095 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 19 Haziran 2025 |
| Kabul Tarihi | 22 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 2 Sayı: 3 |
