Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

The Mediating Role of Wisdom in the Relationship between Spiritual Orientation and Self-Esteem in Adults

Yıl 2025, Sayı: 36, 125 - 144, 15.06.2025

Nurdan Yağlı Soykan

https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1625920

Öz

This study examines the mediating role of wisdom in the relationship between spiritual orientation and self-esteem during adulthood. Adulthood is a critical phase in which individuals' fundamental inner processes, such as self-esteem and spiritual quest, deepen. Additionally, this period is an essential research area in the psychology of religion, as it represents a stage where individuals explore themselves, intensify their spiritual pursuits in line with the meaning and purpose of life, and consciously internalize their values. From this perspective, investigating the relationship between spiritual orientation and self-esteem in adults is crucial for understanding individual and emotional development during this phase. However, there are a limited number of studies in the literature on how an important and multidimensional factor such as wisdom influences this relationship. In this context, our study aims to fill this gap in the literature regarding this relationship in adulthood. Based on a relational survey model, this study included 392 adults (305 women, 87 men) residing in different provinces of Turkey, selected through a simple random sampling technique. Participants were administered a Personal Information Form, the Spiritual Orientation Scale, the Rosenberg Self-Esteem Scale, and the San Diego Wisdom Scale. The data analyses were conducted using the SPSS 25.0 program. When evaluating the findings in terms of the relationships among all three variables, it was found that spiritual orientation had positive and statistically significant relationships with both self-esteem and wisdom. As spiritual orientation increased, wisdom and self-esteem also increased. A positive and statistically significant relationship was also found between self-esteem and wisdom, indicating that as self-esteem rises, wisdom also increases. Spiritual orientation accounted for 5.3% of the variance in wisdom and 3.7% of the variance in self-esteem, positively influencing both variables. When examining the mediating role of wisdom, it was observed that when spiritual orientation was considered together with wisdom, it explained 26.3% of the variance in self-esteem. In this case, the direct effect of spiritual orientation on self-esteem became insignificant, whereas the effect of wisdom remained significant. In other words, wisdom fully mediated the impact of spiritual orientation on self-esteem. In conclusion, spiritual orientation positively affected both self-esteem and wisdom, and wisdom fully mediated the relationship between spiritual orientation and self-esteem, confirming the study's hypotheses.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion Adulthood Spiritual Orientation Self-Esteem Wisdom

Kaynakça

  • Abay, Kader Cansu. “Türk Din Psikolojisi Çalışmalarında ‘Yetişkinlik Dönemi Dinsel Gelişimi’ Literatürü (1966-2021) Üzerine Bir Araştırma”. Türk Din Psikolojisi Dergisi 3 (2021), 91-113.
  • Abukan, Bilge. Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramına Göre Kendini Gerçekleştirme ve Bilgelik İlişkisi: Yaşlılar Üzerinde Bir Araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
  • Akça, Emrullah – Kızılgeçit, Muhammed. “Madde Bağımlılarında Dini /Manevi Programın Psikolojik İyi Oluşa Etkisinin Karma Yöntemle İncelenmesi (Denetimli Serbestlik Örneği)”. Antakiyat7/2 (Aralık 2024), 192-222.
  • Aktu Yahya. “Life Structure of Early Adulthood Period in Levinson’s Theory”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 8/2 (Ocak 2016), 162-177. doi:10.18863/pgy.12690
  • Ardelt, Monika. “Wisdom and Life Satisfaction in Old Age”. Journal of Gerontology: Psychological Sciences 52/1 (1997), 15-27.
  • Ardelt, Monika. “Empirical Assessment of A Three-Dimensional Wisdom Scale”. Research On Aging 25/3 (2003), 275–324.
  • Ardelt, Monika. “How Wise People Copewith Crises and Obstacles in Life”. Revision28/1 (2005), 7-13.
  • Ardelt Monika –Dilip V. Jeste. “Wisdom and Hard Times: The Ameliorating Effect of Wisdom on the Negative Association Between Adverse Life Events and Well-Being”. The Journals of Gerontology. Series B, Psychological Sciences and Social Sciences 73/8 (2018), 1374-1383. doi:10.1093/geronb/gbw137
  • Ardelt, Monika. “Wisdom and Well-being”. The Cambridge Handbook of Wisdom. ed. Robert J. Sternberg ve Judith Glück. 602-625. Cambridge: Cambridge University Press, 2019. https://doi.org/10.1017/9781108568272.028.
  • Ayalp, Handan Deniz – Hisli Şahin, Nesrin. “Beş Faktörlü Bilgece Farkındalık Ölçeği - Kısa Formu’nun (BFBFÖ-K) Türkçe Uyarlaması”. Klinik Psikoloji Dergisi, 2/3 (2018), 117-127.
  • Aydın, Cüneyd - Kaya, Mevlüt. “Maneviyat Ve Öznel İyi Oluş Değişkenlerinin Hayatın Anlamını Yordaması”. Amasya İlahiyat Dergisi 17 (Aralık 2021), 41-77. https://doi.org/10.18498/amailad.961401
  • Ayten, Ali. “Din ve Sağlık: Bireysel Dindarlık, Sağlık Davranışları ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 13/3 (Şubat 2013), 7-31. Balıkçı, Üsame. Bilgelik, Bilinçli Farkındalık ve Dindarlık Arasındaki İlişki. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
  • Baron, Reuben M. – Kenny, David A. “The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”. Journal of Personality and Social Psychology 51/6 (1986), 1173-1182. https://doi.org/10.1037/0022-3514.51.6.1173
  • Bluck, Susan – Glück, Judith. “From the Inside Out: People’s Implicit Theories of Wisdom.” A Handbook of Wisdom: Psychological Perspectives, editör R. J. Sternberg ve J. Jordan, 84-109. Cambridge: Cambridge University Press, 2005. https://doi.org/10.1017/CBO9780511610486.005.
  • Borhan, Nilsu. Intrinsic Religiosity and Spiritual Well-Being as Moderators of the Relation Between Wisdom and Psychological Well-Being in Elderly. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
  • Choudhri, Noreen. “A psychological study of wisdom in relation to forgiveness”. Journal of Emerging Technologies and Innovative Research (2020), 503-512.
  • Culliford, Larry. “Spirituality and clinical care”, BMJ (Clinical research ed.) 325/7378 (2002), 1434-5. doi: https://doi.org/10.1136/bmj.325.7378.1434
  • Çilingir, Lokman. “‘Kendini Bil!’ Buyruğu Üzerine”. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 34 (Aralık 2022), 65-86. https://doi.org/10.53844/flsf.1146539
  • Diener, Ed – Diener, Marissa. “Cross-Cultural Correlates of Life Satisfaction and Self-Esteem”. Journal of Personality and Social Psychology 68/4 (1995), 653-663. https://doi.org/10.1037/0022-3514.68.4.653.
  • Ellison, Craig W. Spiritual well-being: Conceptualization and measurement. Journal of Psychology and Theology 11/4 (1983), 330–340. https://doi.org/10.1177/009164718301100406
  • Elkins, David N. vd. “Toward a Humanistic-PhenomenologicalSpirituality: Definition, Description, and Measurement”. Journal of Humanistic Psychology 28/4 (1988), 5-18. https://doi.org/10.1177/0022167888284.
  • Emmons, Robert A. “Is Spirituality an Intelligence? Motivation, Cognition, andthe Psychology of Ultimate Concern”. The International Journalforthe Psychology of Religion 10/1 (2000), 3-26. https://doi.org/10.1207/S15327582IJPR1001_2.
  • Gencer, Nevzat. “Dindarlık Öznel İyi Oluşu Etkiler Mi? Hemodiyaliz (HD) Hastaları Üzerinde Kesitsel Bir Çalışma”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 23/3 (Aralık 2019), 1419-1444. https://doi.org/10.18505/cuid.601055.
  • Guido, Alessandri vd., “On the factor structure of the Rosenberg (1965) General Self-Esteem Scale”. Psychological Assessment 27,2 (2015), 621-35.
  • Horasanlı, Halime Şeyda. Pozitif Psikoloji Bağlamında Travma Sonrası Büyümenin Bilgelik Algısı ve Olumlu Çocukluk Yaşantısı ile İlişkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2024.
  • Jeste, Dilip V. vd. “Is Spirituality a Component of Wisdom? Study of 1,786 Adults Using Expanded San Diego Wisdom Scale (Jeste-Thomas Wisdom Index)”. Journal of Psychiatric Research 132 (2021), 174-181. 10.1016/j.jpsychires.2020.09.033
  • Karaca, Faruk. Dini Gelişim Teorileri. İstanbul: DEM Yayınları, 2007.
  • Karslı, Necmi. “Gençlerde Özsaygı-Dindarlık İlişkisi”,Avrasya Sosyal veEkonomi Araştırmaları Dergisi4/6 (2017), 16-46.
  • Kasapoğlu, Figen. “Manevi Yönelim Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik”. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16/3 (Ocak 2016), 51-68. https://doi.org/10.17679/iuefd.16360640.
  • Kayıklık, Hasan. “Bireysel Yaşamda Dinsel Değişim”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 5/2 (Haziran 2005), 5.
  • Kılıç, Selim. “Doğrusal Regresyon Analizi”. Journal of MoodDisorders 3/2 (Şubat 2013), 90-92. https://doi.org/10.5455/jmood.20130624120840.
  • Kımter, Nurten. Benlik Saygısı ve Din. İstanbul: Kriter Yayınevi, 2012.
  • Koç, Mustafa. “Dindarlık ile Benlik Saygısı Arasındaki İlişki: Yetişkinler Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/1 (Ocak 2009), 473-493.
  • Kurnaz, Mahmut – Şentürk, Habil. “İlk Yetişkinlik Döneminde Dini Yönelim ve Mutluluk İlişkisi: Isparta Örneklemi”. Türk Din Psikolojisi Dergisi 7 (Haziran 2023),9-42. https://doi.org/10.59379/tdpd.1256218
  • Kuvancı, Cenan. “Bilgece Hayat”. Bilimname 37/1 (2019), 321-351. https://doi.org/10.28949/bilimname.460467.
  • Maslow, Abraham. İnsan Olmanın Psikolojisi, çev. Okhan Gündüz. İstanbul: Kuraldışı Yayınları, 2001. McCullough, Michael E. – Willoughby, Brian L. “Religion, Self-Regulation, and Self-Control: Associations, Explanations, andImplications”. PsychologicalBulletin 135/1 (2009), 69-93. https://doi.org/10.1037/a0014213
  • Mert, Abdullah – Topal, İlyas. “Benlik Ayrımlaşmasının Manevi Yönelimi Yordayıp Yordamadığını ve Bazı Değişkenler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. OPUS International Journal of SocietyResearches 8/14 (2018), 68-91. https://doi.org/10.26466/opus.393261
  • Oc´ eane Agli vd., “Spirituality, Forgiveness and Self-Esteem Throughout Adulthood İn France”, Archives of Gerontology and Geriatrics Plus 1/4 (2024), 1-5.
  • Ollivaud, Justine vd. “Spirituality, Self-Esteem and the Mechanisms of Social and Temporal Comparison”. Spiritual Psychology and Counseling 8/1 (2023), 83-102. https://doi.org/10.37898/spc.2023.8.1.187
  • Özkan, İshak. “Benlik Saygısını Etkileyen Etkenler”. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi 7/3 (1994), 4-9.
  • Pargament, Kenneth I. “The Bitter and the Sweet: An Evaluation of the Costs and Benefits of Religiousness”. Psychological Inquiry 13/3 (2002), 168-181. DOI: 10.1207/S15327965PLI1303_02
  • Pargament, Kenneth I. vd. “Religion and the problem-solving process: Three styles of coping”. Journal for the Scientific Study of Religion 27/1 (1988), 90-104. https://doi.org/10.2307/1387404
  • Powell, Lynda vd. “Religion and Spirituality: Linkages to Physical Health”. American Psychologist 58/1 (2003), 36-52. DOI: 10.1037/0003-066X.58.1.36
  • Rosenberg, Morris. Conceivin The Self. New York: Basic Books. 1979.
  • Rosenberg, Morris. Society And The Adolescent Self-İmage. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1965.
  • Ryff, Carol D. – Singer, Burton. “The Contours of Positive Human Health”. Psychological Inquiry 9/1 (1998), 1-28.
  • Seçer, İsmail. SPSS ve LISREL ile Pratik Veri Analizi. Ankara: Anı Yayıncılık, 2015.
  • Smith, Willam Grinell. “Does gender influence online survey participation? A record-linkage analysis of university faculty online survey response behavior”. ERIC Document Reproduction Service No. ED 501717 (2008), 1-22.
  • Şahin, Adem. “Ergenlerde Dindarlık-Benlik Saygısı İlişkisi”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/19 (2005),187-198.
  • Tabachnick, Barbara G. – Fidell, Linda S. Using Multivariate Statistics. 6. Baskı. Boston, MA: Pearson, 2013. Tan, Hümeyra Nazlı – Yıldız, Mualla. “‘Manevi İyi Oluş’ Kavramının Ortaya Çıkışı ve Tanımlanması”. Dini Araştırmalar 25/63 (Aralık 2022), 447-476. https://doi.org/10.15745/da.1175149.
  • Thomas, Michael L. vd. “A new scale for assessing wisdom based on common domains and a neurobiological model: The San Diego Wisdom Scale (SD-WISE).” Journal of psychiatricresearch108 (2019), 40-47. doi:10.1016/j.jpsychires.2017.09.005
  • Tokur, Behlül. “İçsel Dinî Motivasyon ve Özsaygı İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. EKEV Akademi Dergisi66(2016), 159-176.
  • Topuz, İlhan. “Dindarlık Tipolojileri ile Benlik Saygısı Arasındaki İlişki: Yetişkinler Üzerine Bir Araştırma”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 30 (Temmuz 2013), 35-50.
  • Tosun, Muhammed – Özdoğan, Öznur. “Gazilere Manevi Bakım Uygulamaları ve Psikolojik Sağlık”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 65/1 (2024),33-62. https://doi.org/10.33227/auifd.1417260
  • Tosun, Muhammed vd. “Aile Aidiyeti ve Mutlulukta Dindarlığın Aracı Rolü: Yetişkinler Üzerine Bir Çalışma”. Uludağ İlahiyat Dergisi 33/2 (2024),211-246. https://doi.org/10.51447/uluid.1540959
  • Turan, Yahya. “Dindarlık, Benlik Saygısı ve Sosyal Medyada Benlik Odaklı Doyumlar”. Journal of HistoryCultureand Art Research 7/5 (2018), 624-650. http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v7i5.1930.
  • Turgut, Özden. “Beliren Yetişkinlikte Kendini Toparlama Gücü, Bilgelik ve Problem Odaklı Başa Çıkma: Bir Yol Analizi”. Gençlik Araştırmaları Dergisi 11/30 (2023), 54-75. https://doi.org/10.52528/genclikarastirmalari.1122499.
  • Yakut, Selahattin. “Lise Öğrencilerinde Dindarlık Düzeyinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/2, (2012), 223-255. Yapıcı, Asım – Kayıklık, Hasan. “Ruh Sağlığı Bağlamında Dindarlığın Öz Saygı ve Kaygı ile İlişkisi: Çukurova Üniversitesi Örneği”. Değerler Eğitimi Dergisi 3/9 (2005), 177-206.
  • Yıldırım, Filiz – Abukan, Bilge. Yaşlılıkta Bilgelik Konusunda Bir Derleme (A review on wisdom in old age). Türk Psikoloji Yazilari 18/35 (2015), 1–12.
  • Yıldız, Mualla – Fatma Kenevir. “A Study on Trust in God in Juvenile Delinquents”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 62/1 (2021), 169-95. https://doi.org/10.33227/auifd.703852.
  • Yıldız, Murat – Çapar, Betül. “Orta Öğretim Öğrencilerinde Benlik Saygısı ile Dindarlık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 10/3 (2010), 103-131.
  • Yıldız, Murat, “Benlik Kavramı ve Benliğin Gelişiminde Dinin Rolü”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 23 (2006), 87-127. Yıldız, Nedim. “İnsanın Arayışı: Kendini Bilmek”. Felsefe Arkivi36 (Nisan 2012), 7-15. Yonker, Julie E. vd. “The Relationship Between Spirituality and Religiosity on Psychological Outcomes in Adolescents and Emerging Adults: A Meta-Analytic Review”. Journal of Adolescence 35/2 (2012), 299-314. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2011.08.010.

Yetişkinlerde Manevi Yönelim ve Benlik Saygısı İlişkisinde Bilgeliğin Aracı Rolü

Yıl 2025, Sayı: 36, 125 - 144, 15.06.2025

Nurdan Yağlı Soykan

https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1625920

Öz

Bu araştırma, yetişkinlik döneminde manevi yönelim ile benlik saygısı arasındaki ilişkide, bilgeliğin aracı rolünü incelemeyi amaçlamaktadır. Yetişkinlik dönemi (20 yaş ve sonrası), bireylerin benlik saygısı ve manevi arayışları gibi temel içsel süreçlerinin derinleştiği kritik bir evre olarak öne çıkmaktadır. Ayrıca bu dönem bireylerin kendilerini keşfettiği, manevi arayışlarını hayatın anlam ve amacı doğrultusunda yoğunlaştırdığı, değerleri bilinçli bir şekilde içselleştirdiği bir evre olması nedeniyle de din psikolojisi çalışmalarında önemli bir araştırma alanıdır. Buradan hareketle yetişkinlerde manevi yönelim ve benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi, bu dönemdeki bireysel ve duygusal gelişimi anlamak açısından büyük önem taşımaktadır. Ancak bilgelik gibi önemli ve çok boyutlu bir faktörün bu ilişkiyi nasıl etkilediğine dair literatürde sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu bağlamda çalışmamız, yetişkinlik dönemindeki bu ilişkiye dair alan yazındaki boşluğa katkı sunmayı hedeflemektedir. İlişkisel tarama modeline dayalı bu araştırmaya Türkiye’nin farklı illerinde ikamet eden ve basit rastgele örnekleme tekniğiyle seçilen 392 yetişkin (305 kadın, 87 erkek) katılmıştır. Katılımcılara Kişisel Bilgi Formu, Manevi Yönelim Ölçeği, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği ve San Diego Bilgelik Ölçeği uygulanmıştır. Veri analizleri SPSS 25.0 programıyla gerçekleştirilmiştir. Bulgular, her üç değişken arasındaki ilişki açısından değerlendirildiğinde; manevi yönelim ile benlik saygısı ve bilgelik arasında pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler bulunduğunu, manevi yönelim arttıkça bilgelik ve benlik saygısının da yükseldiğini göstermektedir. Benlik saygısı ile bilgelik arasında da pozitif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Yani, benlik saygısı arttıkça bilgelik de artmaktadır. Manevi yönelim ise; bilgelik varyansının %5,3’ünü, benlik saygısı varyansının ise %3,7’sini açıklamakta ve her iki değişkeni de pozitif yönde etkilemektedir. Bilgeliğin aracılık rolü incelendiğinde, manevi yönelim bilgelikle birlikte değerlendirildiğinde benlik saygısı varyansının %26,3’ünü açıkladığı görülmüştür. Bu durumda manevi yönelimin benlik saygısı üzerindeki doğrudan etkisi anlamlı olmaktan çıkmış ancak bilgeliğin etkisi devam etmiştir. Yani bilgelik, manevi yönelimin benlik saygısı üzerindeki etkisinde tam aracılık rolü üstlenmiştir. Sonuç olarak manevi yönelim hem benlik saygısı hem de bilgelik üzerinde pozitif etkiler göstermiş, bilgelik manevi yönelim ile benlik saygısı arasındaki ilişkiye tam anlamıyla aracılık etmiş ve araştırmanın hipotezleri doğrulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi Yetişkinlik Dönemi Manevi Yönelim Benlik Saygısı Bilgelik

Kaynakça

  • Abay, Kader Cansu. “Türk Din Psikolojisi Çalışmalarında ‘Yetişkinlik Dönemi Dinsel Gelişimi’ Literatürü (1966-2021) Üzerine Bir Araştırma”. Türk Din Psikolojisi Dergisi 3 (2021), 91-113.
  • Abukan, Bilge. Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramına Göre Kendini Gerçekleştirme ve Bilgelik İlişkisi: Yaşlılar Üzerinde Bir Araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
  • Akça, Emrullah – Kızılgeçit, Muhammed. “Madde Bağımlılarında Dini /Manevi Programın Psikolojik İyi Oluşa Etkisinin Karma Yöntemle İncelenmesi (Denetimli Serbestlik Örneği)”. Antakiyat7/2 (Aralık 2024), 192-222.
  • Aktu Yahya. “Life Structure of Early Adulthood Period in Levinson’s Theory”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 8/2 (Ocak 2016), 162-177. doi:10.18863/pgy.12690
  • Ardelt, Monika. “Wisdom and Life Satisfaction in Old Age”. Journal of Gerontology: Psychological Sciences 52/1 (1997), 15-27.
  • Ardelt, Monika. “Empirical Assessment of A Three-Dimensional Wisdom Scale”. Research On Aging 25/3 (2003), 275–324.
  • Ardelt, Monika. “How Wise People Copewith Crises and Obstacles in Life”. Revision28/1 (2005), 7-13.
  • Ardelt Monika –Dilip V. Jeste. “Wisdom and Hard Times: The Ameliorating Effect of Wisdom on the Negative Association Between Adverse Life Events and Well-Being”. The Journals of Gerontology. Series B, Psychological Sciences and Social Sciences 73/8 (2018), 1374-1383. doi:10.1093/geronb/gbw137
  • Ardelt, Monika. “Wisdom and Well-being”. The Cambridge Handbook of Wisdom. ed. Robert J. Sternberg ve Judith Glück. 602-625. Cambridge: Cambridge University Press, 2019. https://doi.org/10.1017/9781108568272.028.
  • Ayalp, Handan Deniz – Hisli Şahin, Nesrin. “Beş Faktörlü Bilgece Farkındalık Ölçeği - Kısa Formu’nun (BFBFÖ-K) Türkçe Uyarlaması”. Klinik Psikoloji Dergisi, 2/3 (2018), 117-127.
  • Aydın, Cüneyd - Kaya, Mevlüt. “Maneviyat Ve Öznel İyi Oluş Değişkenlerinin Hayatın Anlamını Yordaması”. Amasya İlahiyat Dergisi 17 (Aralık 2021), 41-77. https://doi.org/10.18498/amailad.961401
  • Ayten, Ali. “Din ve Sağlık: Bireysel Dindarlık, Sağlık Davranışları ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 13/3 (Şubat 2013), 7-31. Balıkçı, Üsame. Bilgelik, Bilinçli Farkındalık ve Dindarlık Arasındaki İlişki. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
  • Baron, Reuben M. – Kenny, David A. “The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”. Journal of Personality and Social Psychology 51/6 (1986), 1173-1182. https://doi.org/10.1037/0022-3514.51.6.1173
  • Bluck, Susan – Glück, Judith. “From the Inside Out: People’s Implicit Theories of Wisdom.” A Handbook of Wisdom: Psychological Perspectives, editör R. J. Sternberg ve J. Jordan, 84-109. Cambridge: Cambridge University Press, 2005. https://doi.org/10.1017/CBO9780511610486.005.
  • Borhan, Nilsu. Intrinsic Religiosity and Spiritual Well-Being as Moderators of the Relation Between Wisdom and Psychological Well-Being in Elderly. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
  • Choudhri, Noreen. “A psychological study of wisdom in relation to forgiveness”. Journal of Emerging Technologies and Innovative Research (2020), 503-512.
  • Culliford, Larry. “Spirituality and clinical care”, BMJ (Clinical research ed.) 325/7378 (2002), 1434-5. doi: https://doi.org/10.1136/bmj.325.7378.1434
  • Çilingir, Lokman. “‘Kendini Bil!’ Buyruğu Üzerine”. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 34 (Aralık 2022), 65-86. https://doi.org/10.53844/flsf.1146539
  • Diener, Ed – Diener, Marissa. “Cross-Cultural Correlates of Life Satisfaction and Self-Esteem”. Journal of Personality and Social Psychology 68/4 (1995), 653-663. https://doi.org/10.1037/0022-3514.68.4.653.
  • Ellison, Craig W. Spiritual well-being: Conceptualization and measurement. Journal of Psychology and Theology 11/4 (1983), 330–340. https://doi.org/10.1177/009164718301100406
  • Elkins, David N. vd. “Toward a Humanistic-PhenomenologicalSpirituality: Definition, Description, and Measurement”. Journal of Humanistic Psychology 28/4 (1988), 5-18. https://doi.org/10.1177/0022167888284.
  • Emmons, Robert A. “Is Spirituality an Intelligence? Motivation, Cognition, andthe Psychology of Ultimate Concern”. The International Journalforthe Psychology of Religion 10/1 (2000), 3-26. https://doi.org/10.1207/S15327582IJPR1001_2.
  • Gencer, Nevzat. “Dindarlık Öznel İyi Oluşu Etkiler Mi? Hemodiyaliz (HD) Hastaları Üzerinde Kesitsel Bir Çalışma”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 23/3 (Aralık 2019), 1419-1444. https://doi.org/10.18505/cuid.601055.
  • Guido, Alessandri vd., “On the factor structure of the Rosenberg (1965) General Self-Esteem Scale”. Psychological Assessment 27,2 (2015), 621-35.
  • Horasanlı, Halime Şeyda. Pozitif Psikoloji Bağlamında Travma Sonrası Büyümenin Bilgelik Algısı ve Olumlu Çocukluk Yaşantısı ile İlişkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2024.
  • Jeste, Dilip V. vd. “Is Spirituality a Component of Wisdom? Study of 1,786 Adults Using Expanded San Diego Wisdom Scale (Jeste-Thomas Wisdom Index)”. Journal of Psychiatric Research 132 (2021), 174-181. 10.1016/j.jpsychires.2020.09.033
  • Karaca, Faruk. Dini Gelişim Teorileri. İstanbul: DEM Yayınları, 2007.
  • Karslı, Necmi. “Gençlerde Özsaygı-Dindarlık İlişkisi”,Avrasya Sosyal veEkonomi Araştırmaları Dergisi4/6 (2017), 16-46.
  • Kasapoğlu, Figen. “Manevi Yönelim Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik”. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16/3 (Ocak 2016), 51-68. https://doi.org/10.17679/iuefd.16360640.
  • Kayıklık, Hasan. “Bireysel Yaşamda Dinsel Değişim”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 5/2 (Haziran 2005), 5.
  • Kılıç, Selim. “Doğrusal Regresyon Analizi”. Journal of MoodDisorders 3/2 (Şubat 2013), 90-92. https://doi.org/10.5455/jmood.20130624120840.
  • Kımter, Nurten. Benlik Saygısı ve Din. İstanbul: Kriter Yayınevi, 2012.
  • Koç, Mustafa. “Dindarlık ile Benlik Saygısı Arasındaki İlişki: Yetişkinler Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/1 (Ocak 2009), 473-493.
  • Kurnaz, Mahmut – Şentürk, Habil. “İlk Yetişkinlik Döneminde Dini Yönelim ve Mutluluk İlişkisi: Isparta Örneklemi”. Türk Din Psikolojisi Dergisi 7 (Haziran 2023),9-42. https://doi.org/10.59379/tdpd.1256218
  • Kuvancı, Cenan. “Bilgece Hayat”. Bilimname 37/1 (2019), 321-351. https://doi.org/10.28949/bilimname.460467.
  • Maslow, Abraham. İnsan Olmanın Psikolojisi, çev. Okhan Gündüz. İstanbul: Kuraldışı Yayınları, 2001. McCullough, Michael E. – Willoughby, Brian L. “Religion, Self-Regulation, and Self-Control: Associations, Explanations, andImplications”. PsychologicalBulletin 135/1 (2009), 69-93. https://doi.org/10.1037/a0014213
  • Mert, Abdullah – Topal, İlyas. “Benlik Ayrımlaşmasının Manevi Yönelimi Yordayıp Yordamadığını ve Bazı Değişkenler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. OPUS International Journal of SocietyResearches 8/14 (2018), 68-91. https://doi.org/10.26466/opus.393261
  • Oc´ eane Agli vd., “Spirituality, Forgiveness and Self-Esteem Throughout Adulthood İn France”, Archives of Gerontology and Geriatrics Plus 1/4 (2024), 1-5.
  • Ollivaud, Justine vd. “Spirituality, Self-Esteem and the Mechanisms of Social and Temporal Comparison”. Spiritual Psychology and Counseling 8/1 (2023), 83-102. https://doi.org/10.37898/spc.2023.8.1.187
  • Özkan, İshak. “Benlik Saygısını Etkileyen Etkenler”. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi 7/3 (1994), 4-9.
  • Pargament, Kenneth I. “The Bitter and the Sweet: An Evaluation of the Costs and Benefits of Religiousness”. Psychological Inquiry 13/3 (2002), 168-181. DOI: 10.1207/S15327965PLI1303_02
  • Pargament, Kenneth I. vd. “Religion and the problem-solving process: Three styles of coping”. Journal for the Scientific Study of Religion 27/1 (1988), 90-104. https://doi.org/10.2307/1387404
  • Powell, Lynda vd. “Religion and Spirituality: Linkages to Physical Health”. American Psychologist 58/1 (2003), 36-52. DOI: 10.1037/0003-066X.58.1.36
  • Rosenberg, Morris. Conceivin The Self. New York: Basic Books. 1979.
  • Rosenberg, Morris. Society And The Adolescent Self-İmage. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1965.
  • Ryff, Carol D. – Singer, Burton. “The Contours of Positive Human Health”. Psychological Inquiry 9/1 (1998), 1-28.
  • Seçer, İsmail. SPSS ve LISREL ile Pratik Veri Analizi. Ankara: Anı Yayıncılık, 2015.
  • Smith, Willam Grinell. “Does gender influence online survey participation? A record-linkage analysis of university faculty online survey response behavior”. ERIC Document Reproduction Service No. ED 501717 (2008), 1-22.
  • Şahin, Adem. “Ergenlerde Dindarlık-Benlik Saygısı İlişkisi”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/19 (2005),187-198.
  • Tabachnick, Barbara G. – Fidell, Linda S. Using Multivariate Statistics. 6. Baskı. Boston, MA: Pearson, 2013. Tan, Hümeyra Nazlı – Yıldız, Mualla. “‘Manevi İyi Oluş’ Kavramının Ortaya Çıkışı ve Tanımlanması”. Dini Araştırmalar 25/63 (Aralık 2022), 447-476. https://doi.org/10.15745/da.1175149.
  • Thomas, Michael L. vd. “A new scale for assessing wisdom based on common domains and a neurobiological model: The San Diego Wisdom Scale (SD-WISE).” Journal of psychiatricresearch108 (2019), 40-47. doi:10.1016/j.jpsychires.2017.09.005
  • Tokur, Behlül. “İçsel Dinî Motivasyon ve Özsaygı İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. EKEV Akademi Dergisi66(2016), 159-176.
  • Topuz, İlhan. “Dindarlık Tipolojileri ile Benlik Saygısı Arasındaki İlişki: Yetişkinler Üzerine Bir Araştırma”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 30 (Temmuz 2013), 35-50.
  • Tosun, Muhammed – Özdoğan, Öznur. “Gazilere Manevi Bakım Uygulamaları ve Psikolojik Sağlık”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 65/1 (2024),33-62. https://doi.org/10.33227/auifd.1417260
  • Tosun, Muhammed vd. “Aile Aidiyeti ve Mutlulukta Dindarlığın Aracı Rolü: Yetişkinler Üzerine Bir Çalışma”. Uludağ İlahiyat Dergisi 33/2 (2024),211-246. https://doi.org/10.51447/uluid.1540959
  • Turan, Yahya. “Dindarlık, Benlik Saygısı ve Sosyal Medyada Benlik Odaklı Doyumlar”. Journal of HistoryCultureand Art Research 7/5 (2018), 624-650. http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v7i5.1930.
  • Turgut, Özden. “Beliren Yetişkinlikte Kendini Toparlama Gücü, Bilgelik ve Problem Odaklı Başa Çıkma: Bir Yol Analizi”. Gençlik Araştırmaları Dergisi 11/30 (2023), 54-75. https://doi.org/10.52528/genclikarastirmalari.1122499.
  • Yakut, Selahattin. “Lise Öğrencilerinde Dindarlık Düzeyinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/2, (2012), 223-255. Yapıcı, Asım – Kayıklık, Hasan. “Ruh Sağlığı Bağlamında Dindarlığın Öz Saygı ve Kaygı ile İlişkisi: Çukurova Üniversitesi Örneği”. Değerler Eğitimi Dergisi 3/9 (2005), 177-206.
  • Yıldırım, Filiz – Abukan, Bilge. Yaşlılıkta Bilgelik Konusunda Bir Derleme (A review on wisdom in old age). Türk Psikoloji Yazilari 18/35 (2015), 1–12.
  • Yıldız, Mualla – Fatma Kenevir. “A Study on Trust in God in Juvenile Delinquents”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 62/1 (2021), 169-95. https://doi.org/10.33227/auifd.703852.
  • Yıldız, Murat – Çapar, Betül. “Orta Öğretim Öğrencilerinde Benlik Saygısı ile Dindarlık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 10/3 (2010), 103-131.
  • Yıldız, Murat, “Benlik Kavramı ve Benliğin Gelişiminde Dinin Rolü”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 23 (2006), 87-127. Yıldız, Nedim. “İnsanın Arayışı: Kendini Bilmek”. Felsefe Arkivi36 (Nisan 2012), 7-15. Yonker, Julie E. vd. “The Relationship Between Spirituality and Religiosity on Psychological Outcomes in Adolescents and Emerging Adults: A Meta-Analytic Review”. Journal of Adolescence 35/2 (2012), 299-314. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2011.08.010.
Toplam 62 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Dini Araştırmalar (Diğer)
Bölüm ARAŞTIRMA MAKALELERİ
Yazarlar

Nurdan Yağlı Soykan 0000-0002-1482-8250

Erken Görünüm Tarihi 4 Haziran 2025
Yayımlanma Tarihi 15 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 24 Ocak 2025
Kabul Tarihi 11 Nisan 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Sayı: 36

Kaynak Göster

ISNAD Yağlı Soykan, Nurdan. “Yetişkinlerde Manevi Yönelim Ve Benlik Saygısı İlişkisinde Bilgeliğin Aracı Rolü”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 36 (Haziran 2025), 125-144. https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1625920.
 Kapak Resmi İndir

Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.