Öz
Teknoloji ve dijitalleşmenin beraberinde gelen sosyal medya; neredeyse dünyamızın tam ortasına oturmuş olmasıyla kullanımı hem şimdide hem de gelecekte bireyler ve toplum üzerinde yaratacağı etkiler yönünden önemli bir inceleme konusu olmuştur. Çocuk ve genç grupların aksine ücretli işte çalışmayan ve gününün neredeyse tamamını evde geçiren kadınların, konu özelinde araştırılması oldukça sınırlıdır. Özellikle Türkiye’de kadın istihdamının erkek istihdamına göre daha düşük olması, kadınların vakitlerini nasıl geçirdikleri ve sosyal medya kullanımına yaşam pratiklerini nasıl yansıtıp benliklerini ifade ettikleri önemli bir araştırma sorusudur. Çalışmada alana dair kavramsal ve kuramsal çerçeve çizilip ücretli işte çalışmayan ve Instagram, Facebook, WhatsApp sosyal medya uygulamalarının en az birini kullanan 14 kadın katılımcı ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Çalışma grubunu 11’i evli 3’ü bekar 23-50 yaş arası kadınlar oluşturmaktadır. Katılımcılara sosyal medya kullanım davranışlarını irdeleyen sorular yönlendirilmiş ve kendilerini hangi sosyal roller üzerinden tanımladıkları sorulmuştur. Kartopu örnekleme metodu ile katılımcılara ulaşılmış, nitel araştırma yöntemi ve fenomenolojik araştırma deseni benimsenerek elde edilen veriler tümevarımsal olarak analiz edilmiştir. Son noktada elde edilen veriler ışığında sosyolojik perspektiften bütüncül bir analiz yapılmış ve ücretli işte çalışmayan kadınların ait hissettikleri sosyal roller ışığında kendilerini ürettikleri-tükettikleri ürünler, gezdikleri yerler üzerinden betimledikleri; eğer evlat sahibi iseler buna çocuklarının faaliyetlerinin de eklendikleri sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akın, V. (1990). Çağdaş Sosyolojide Bir Kuram: Sosyal Alışveriş. Eğitim ve Bilim, 14,(76), 10-15.
- Baltacı, A. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274.
- Bozkurt, Ö. (2018). Sosyal Medya ve Kültürel Yansımaları. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(14), 406-417.
- Bozkurt, R. ve Koyuncu, A. A. (2023). Beden ve Benlik İlişkisi: Teorik Bir Değerlendirme. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 271-281.
- Büyükşener, E. (2009, Aralık). Türkiye’de Sosyal Ağların Yeri ve Sosyal Medyaya Bakış. XIV. Türkiye’de İnternet Konferansı Bildirileri, İstanbul Bilgi Üniversitesi.
- Castells, M. (2008). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür, Ağ Toplumunun Yükselişi, 2. Basım. (E. Kılıç, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Çelik Varol, M. ve Varol, E. (2019). Kavram ve Kuramlarıyla Marshall Mcluhan’a Bakış: Günümüzün Egemen Medya Araçları Ekseninde Bir Değerlendirme. International Jorunal of Cultural and Social Studies, 5(1), 137-158.
- Çelik, H., Başer Baykal, N. ve Kılıç Memur, H. N. (2020). Nitel Veri Analizi ve Temel İlkeleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi- Journal of Qualitative Research in Education, 8(1), 379-406.
- Dijk, J.V. (2016). Ağ Toplumu. İstanbul: Epsilon Yayıncılık. [Adobe Reader Sürümü]. Erişim adresi: https://books.google.com.tr/books? hl=tr&lr=&id=xAfcDgAAQBAJ&oi=fnd&pg=PT4&dq=sosyal+a%C4%9F+nedir&ots=mBrSMmkdJ8&sig=3OglZHm6gCIpnvGkX1-qXbYWjvA&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
- Goffman, E. (2014). Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu. 3. Basım. (B. Cezar, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Güven, E. (2021). Manuel Castells’in Ağ Toplumu Kavramı ve Ötekiler: Yeni Toplumsal Hareketler ve Marjinal Yapılanmalar. Global Media Journal TR Editon, 12(23), 1-27.
- Hachisuka, R. (2018) Sosyal medyada anneliğin yansıyan halleri (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
- İşler, D. B., Çiftçi, M. ve Yarangümelioğllu, D. (2013). Halkla İlişkiler Aracı Olarak: Sosyal Medyanın Kullanımı ve Yeni Stratejileri. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 174-186.
- Kaya, Z. (2023). Sosyal medya anneliği ile değer sahibi çocuk yetiştirmek. Mecmua, (15), 124-137.
- Kınağ, M. (2018). George Herbert Mead Düşüncesinde Sosyal Benliğin Oluşumu (Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: https://kitaplar.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/68882
- Kümbetoğlu, B. (2017). Sosyoloji ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
- Neuman, W. L. (2012). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (S. Özge, Çev.). Ankara: Yayın Odası.
- Özen, Y. ve Gülaçtı, F. (2010). Benlik Kavramı ve Benliğin Gelişimi Bilen Benliğe Gereksinim Var Mı?. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 21-37.
- Seçkin Codal, K. ve Coşkun, E. (2016). Sosyal Ağ Türlerinin Karşılaştırılmasına İlişkin Bir Ağ Analizi. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 143-158.
- Tosun, Ü., & Akıncı, F. N. (2016). Sosyal ağ kullanan bireylerin benlik sunumu stratejilerinin incelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 8(32), 27-60.
- Tunç, İ. (2013). Hayali Cemaatler “Milliyetçiliğinin Kökenleri ve Yayılması” [Benedict Anderson tarafından yayına hazırlanan Hayali Cemaatler (İ. Savaşır, Çev.) adlı kitabın değerlendirmesi]. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(7), 186-193.
- Turkaya, A. (2019). Sosyal Medya ve Görsel İletişim. Erişim Adresi: https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/abdulkerim.turkaya/135626/Sosya%20Medya_Sunu_1.pdf
- TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu. Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması (Ağustos, 2022). Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2022-45587#:~:text=%C4%B0nternet%20kullanan%20bireylerin%20oran%C4%B1%20%85,%80%2C9%20oldu%C4%9Fu%20g%C3%B6r%C3%BCld%C3%BC.
- Uğurlu, Ö. (2015). Kadının benlik sunumunun güncel bir aracı olarak sosyal ağlar bir tasarım unsuru:“Kusursuzlaştırma”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 231-248.
- Wallace, R. A. ve Wolf, A. (2018). Çağdaş Sosyoloji Kuramları: Klasik Geleneğin Geliştirilmesi (L. Elburuz ve M. R. Ayas, Çev.).
- We Are Social. 2023’te Dijitalin Değişen Dünyası (Ocak, 2023). Erişim adresi: https://wearesocial.com/uk/blog/2023/01/the-changing-world-of-digital-in-2023/
- Yalçın, H. (2022). Bir Araştırma Deseni Olarak Fenomenoloji. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 213-232.
A QUALITATIVE STUDY ON THE PRESENTATION OF SELF VIA SOCIAL MEDIA OF WOMEN WHO DO NOT WORK IN PAID WORK
Öz
With the impact of technology and digitalization, social media is at the center of the lives of individuals and societies; this situation makes the current and future effects of social media at individual and societal levels an important area of research. However, research on social media use has mainly focused on children and young people, and studies on the usage practices of women who do not work in a paid job and spend most of their time at home are quite limited. The fact that female employment rates in Turkey are low compared to men has made the use of time and how women in this group reflect their life practices and self-expression through social media an important research topic. In this study, in-depth interviews were conducted with 14 women who did not work in a paid job and actively used at least one of the platforms such as Instagram, Facebook or WhatsApp. The participants were between the ages of 23 and 50, 11 of whom were married and 3 of whom were single. Qualitative data collection methods and phenomenological research design were used in the interviews conducted with the participants who were reached through snowball sampling method. The data were analyzed with an inductive approach. Research findings show that women define themselves through the products they produce and consume, the places they visit, and, for those who have children, the activities of their children.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akın, V. (1990). Çağdaş Sosyolojide Bir Kuram: Sosyal Alışveriş. Eğitim ve Bilim, 14,(76), 10-15.
- Baltacı, A. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274.
- Bozkurt, Ö. (2018). Sosyal Medya ve Kültürel Yansımaları. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(14), 406-417.
- Bozkurt, R. ve Koyuncu, A. A. (2023). Beden ve Benlik İlişkisi: Teorik Bir Değerlendirme. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 271-281.
- Büyükşener, E. (2009, Aralık). Türkiye’de Sosyal Ağların Yeri ve Sosyal Medyaya Bakış. XIV. Türkiye’de İnternet Konferansı Bildirileri, İstanbul Bilgi Üniversitesi.
- Castells, M. (2008). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür, Ağ Toplumunun Yükselişi, 2. Basım. (E. Kılıç, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Çelik Varol, M. ve Varol, E. (2019). Kavram ve Kuramlarıyla Marshall Mcluhan’a Bakış: Günümüzün Egemen Medya Araçları Ekseninde Bir Değerlendirme. International Jorunal of Cultural and Social Studies, 5(1), 137-158.
- Çelik, H., Başer Baykal, N. ve Kılıç Memur, H. N. (2020). Nitel Veri Analizi ve Temel İlkeleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi- Journal of Qualitative Research in Education, 8(1), 379-406.
- Dijk, J.V. (2016). Ağ Toplumu. İstanbul: Epsilon Yayıncılık. [Adobe Reader Sürümü]. Erişim adresi: https://books.google.com.tr/books? hl=tr&lr=&id=xAfcDgAAQBAJ&oi=fnd&pg=PT4&dq=sosyal+a%C4%9F+nedir&ots=mBrSMmkdJ8&sig=3OglZHm6gCIpnvGkX1-qXbYWjvA&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
- Goffman, E. (2014). Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu. 3. Basım. (B. Cezar, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Güven, E. (2021). Manuel Castells’in Ağ Toplumu Kavramı ve Ötekiler: Yeni Toplumsal Hareketler ve Marjinal Yapılanmalar. Global Media Journal TR Editon, 12(23), 1-27.
- Hachisuka, R. (2018) Sosyal medyada anneliğin yansıyan halleri (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
- İşler, D. B., Çiftçi, M. ve Yarangümelioğllu, D. (2013). Halkla İlişkiler Aracı Olarak: Sosyal Medyanın Kullanımı ve Yeni Stratejileri. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 174-186.
- Kaya, Z. (2023). Sosyal medya anneliği ile değer sahibi çocuk yetiştirmek. Mecmua, (15), 124-137.
- Kınağ, M. (2018). George Herbert Mead Düşüncesinde Sosyal Benliğin Oluşumu (Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: https://kitaplar.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/68882
- Kümbetoğlu, B. (2017). Sosyoloji ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
- Neuman, W. L. (2012). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (S. Özge, Çev.). Ankara: Yayın Odası.
- Özen, Y. ve Gülaçtı, F. (2010). Benlik Kavramı ve Benliğin Gelişimi Bilen Benliğe Gereksinim Var Mı?. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 21-37.
- Seçkin Codal, K. ve Coşkun, E. (2016). Sosyal Ağ Türlerinin Karşılaştırılmasına İlişkin Bir Ağ Analizi. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 143-158.
- Tosun, Ü., & Akıncı, F. N. (2016). Sosyal ağ kullanan bireylerin benlik sunumu stratejilerinin incelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 8(32), 27-60.
- Tunç, İ. (2013). Hayali Cemaatler “Milliyetçiliğinin Kökenleri ve Yayılması” [Benedict Anderson tarafından yayına hazırlanan Hayali Cemaatler (İ. Savaşır, Çev.) adlı kitabın değerlendirmesi]. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(7), 186-193.
- Turkaya, A. (2019). Sosyal Medya ve Görsel İletişim. Erişim Adresi: https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/abdulkerim.turkaya/135626/Sosya%20Medya_Sunu_1.pdf
- TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu. Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması (Ağustos, 2022). Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2022-45587#:~:text=%C4%B0nternet%20kullanan%20bireylerin%20oran%C4%B1%20%85,%80%2C9%20oldu%C4%9Fu%20g%C3%B6r%C3%BCld%C3%BC.
- Uğurlu, Ö. (2015). Kadının benlik sunumunun güncel bir aracı olarak sosyal ağlar bir tasarım unsuru:“Kusursuzlaştırma”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 231-248.
- Wallace, R. A. ve Wolf, A. (2018). Çağdaş Sosyoloji Kuramları: Klasik Geleneğin Geliştirilmesi (L. Elburuz ve M. R. Ayas, Çev.).
- We Are Social. 2023’te Dijitalin Değişen Dünyası (Ocak, 2023). Erişim adresi: https://wearesocial.com/uk/blog/2023/01/the-changing-world-of-digital-in-2023/
- Yalçın, H. (2022). Bir Araştırma Deseni Olarak Fenomenoloji. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 213-232.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Beden Sosyolojisi, İletişim Sosyolojisi, Kadın Araştırmaları |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 17 Temmuz 2024 |
| Kabul Tarihi | 17 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 10 Sayı: 1 |
Bu dergide yayınlanan eserler Creative Commons Atıf-GayriTicari-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.