Derleme
BibTex RIS Kaynak Göster

New Threat To Labour Force In Türkiye: Reflections Of Climate Change On Occupational Health And Safety

Yıl 2025, Sayı: Özel Sayı, 1 - 36, 10.06.2025

Pelin Demircan Yıldırım

https://doi.org/10.21441/sosyalguvence.1679542

Öz

Climate change is not only an environmental problem but also creates multidimensional impacts that threaten human health. These impacts pose significant risks especially in terms of occupational health and safety (OHS) in working life. Increasing temperatures, extreme weather events and environmental changes have direct and indirect impacts on workers' health and safety. This study aims to examine the possible impacts of climate change on OHS in Turkey. The limited literature on the effects of climate change on OHS in Turkey reveals the importance of the study and the need for scientific data to guide policy makers in this field. In this context, the study presents a conceptual evaluation within the framework of six main risk areas defined by the International Labour Organization (ILO): extreme temperature, ultraviolet (UV) radiation, extreme weather events, workplace air pollution, vector-borne diseases and changes in pesticides. As a methodology, a conceptual framework has been developed based on a review of national and international literature and analyses of relevant policy documents. The findings show that OHS risks arising from climate change are increasing in Turkey and that these risks are not addressed with sufficiently holistic policies. Accordingly, the study develops strategic recommendations for the restructuring of OHS policies in the context of climate change and for the protection of outdoor workers in particular.

Anahtar Kelimeler

Occupational Health and Safety Climate Change Labour Legal Regulations

Kaynakça

  • Adam-Poupart, A., Labrèche, F., Smargiassi, A., Duguay, P., Busque M.-A., Gagné, C., & Zayed, Y. (2013). Climate change and occupational health and safety in a temperate climate: Potential impacts and research priorities in Quebec, Canada. Industrial Health, 51(1), 68–78. https://doi.org/10.2486/indhealth.2012-0100
  • Akay, A. E., Serin, H., & Yenilmez, N. (2008). Orman yangınları ile mücadelede kullanılan helikopterlerde görev yapan pilotların ve diğer personelin sağlık ve iş güvenliği sorunlarının incelenmesi. 14. Ulusal Ergonomi Kongresi, Trabzon.
  • Ankara Tabip Odası. (2023). Yüksek sıcaklarda çalışmadan kaynaklı işçi sağlığı sorunları ve meslek hastalıkları bilgi notu. 3 Eylül 2024 tarihinde https://ato.org.tr/haberler/2023-haberleri/2525-yuksek-sicaklarda-calismadan-kaynakli-isci-sagligi-sorunlari-ve-meslek-hastaliklari.html adresinden ulaşıldı.
  • Aydın, M. F., & Coşkun, A. (2019). İnsanlarda kene ile bulaşan hastalık etkenleri ve Türkiye’deki mevcut durumu. Journal of Advances in VetBio Science and Techniques, 4(1), 26–32.
  • Bataklık, J. (2022, Nisan 1). Tarımda zararlılardan kaynaklanan sağlık risklerinin azaltılması. 30 Ekim 2024 tarihinde Agrilinks: https://agrilinks.org/post/reducing-health-risks-pests-agriculture adresinden ulaşıldı.
  • Beyan, A. C. (2021). İnşaat sektöründe İSG ve meslek hastalıkları. https://hisam.hacettepe.edu.tr/ismeslekhastaliklari/137.pdf adresinden ulaşıldı.
  • Birleşmiş Milletler Çevre Programı [UNEP]. (2023, Eylül 6). Pollution action note – Data you need to know. https://www.unep.org/interactives/air-pollution-note/ adresinden ulaşıldı.
  • Bulut, A. (2016). 112 acil durum ambulanslarında İSG risklerinin tespiti ve İSG rehberi. İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi. Ankara: T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü.
  • Butsch, C., Beckers, L.-M., Nilson, E., Frassl, M., Brennholt, N., Kwiatkowski, R., & Söder, M. (2023). Health impacts of extreme weather events – Cascading risks in a changing climate. Journal of Health Monitoring, 6(8), 33–56. https://doi.org/10.25646/11652
  • Chang, C.-H., Bernard, T. E., & Logan, J. (2017). Effects of heat stress on risk perceptions and risk taking. Applied Ergonomics, 62, 150–157. https://doi.org/10.1016/j.apergo.2017.02.018
  • Cheveldayoff, P., Chowdhury, F., Şah, N., Burow, C., Figueiredo, M., Nguyen, N., ... Tepesi, L. (2023). Considerations for occupational heat exposure: A scoping review. PLOS Climate, 2(9), e0000202. https://doi.org/10.1371/journal.pclm.0000202
  • Chow, D. H. (2012). The potential impact of climate change on heating and cooling loads for office buildings in the Yangtze River Delta. International Journal of Low-Carbon Technologies, 7(3), 234–247. https://doi.org/10.1093/ijlct/cts035
  • Clayton, S., Manning, C., Speiser, M., & Hill, A. N. (2021). Mental health and our changing climate: Impacts, inequities, responses. American Psychological Association, Climate for Health and ecoAmerica.
  • Çağlayan, Ç., Yavuz, M., & Şehiroğlu, B. (2023). Pestisitler ve sağlığa etkileri. 9 Aralık 2024 tarihinde https://www.env-health.org/wp-content/uploads/2023/01/Pesticides_Brief_Final.pdf adresinden ulaşıldı.
  • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2013). Meslek hastalıkları. https://www.csgb.gov.tr/Media/fgwlc5ol/meslekhastaliklari.pdf adresinden ulaşıldı.
  • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (t.y.). Tarımda iş sağlığı ve güvenliği rehberi. Ankara. https://guvenlitarim.csgb.gov.tr/media/holpsyeo/tar%C4%B1mda-i%C5%9F-sa%C4%9Fl%C4%B1%C4%9F%C4%B1-ve-g%C3%BCvenli%C4%9Fi-rehberi.pdf adresinden ulaşıldı.
  • Çelik, S., Bacanlı, H., & Görgeç, H. (2008). Küresel iklim değişikliği ve insan sağlığına etkileri. Telekomünikasyon Şube Müdürlüğü.
  • Çerik, H. Ö. (2023). 21. yüzyılda vektör ile bulaşan enfeksiyonlar (KKKA, Ebola, Lyme, Sıtma, Dang Humması, Sarı Humma). Ö. Y., & T. Bal (Ed.), Küresel Değişim ve Enfeksiyon Hastalıklarında Sorunlar (s. 15–21). Türkiye Klinikleri.
  • Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2024a). Temmuz 2024 sıcaklık ve yağış değerlendirmesi. https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/yillikiklim/2024/2024-Temmuz-S%C4%B1cakl%C4%B1k-ve-Ya%C4%9F%C4%B1%C5%9F-De%C4%9Ferlendirmesi.pdf adresinden ulaşıldı.
  • Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2024b). 2023 yılı iklim değerlendirmesi. Ankara.
  • Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (t.y.). Temel Kavramlar: Küresel ısınmada 1,5°C, 2°C neyi tanımlar? 13 Aralık 2023 tarihinde https://iklim.gov.tr/sss/temel-kavramlar adresinden alındı.
  • Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2012). Türkiye’nin İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı 2011–2023. Ankara.
  • Dağ, K., & Aktaş, E. (2024). İklim değişikliğinin Türkiye tarımına etkileri. Tarım Ekonomisi Dergisi, 30(2), 173–181.
  • Damalas, C. A., & Koutroubas, S. D. (2017). Farmers’ training on pesticide use is associated with elevated safety behavior. Toxics, 5(3), 19. https://doi.org/10.3390/toxics5030019
  • Dasgupta, S., & Robinson, E. J. Z. (2023). The labour force in a changing climate: Research and policy needs. PLOS Climate, 2(1), e0000131. https://doi.org/10.1371/journal.pclm.0000131
  • Dikmen, A. Ç. (2017). Madencilik ve iklim değişikliği. International Symposium on Mining and Environment.
  • Dong, X. S., West, G. H., Holloway-Beth, A., Wang, X., & Sokas, R. K. (2019). Heat-related deaths among construction workers in the United States. American Journal of Industrial Medicine, 62(12), 1047–1057. https://doi.org/10.1002/ajim.23024
  • Dökmedemir, F., & Piyal, B. (2023). İklim değişikliğinin vektörel hastalıklara etkisi ve Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığı. Osmangazi Tıp Dergisi, 46(2), 317–328. https://doi.org/10.20515/otd.1301764
  • Elaldı, N. (2004). Kırım-Kongo hemorajik ateşi epidemiyolojisi. Klimik Dergisi, 17(3), 151–156.
  • El Khayat, M., Halwani, D. A., Hneiny, L., Alameddine, I., Haidar, M. A., & Habib, R. R. (2022). Impacts of climate change and heat stress on farmworkers’ health: A scoping review. Frontiers in Public Health, 10, 782811. https://doi.org/10.3389/fpubh.2022.782811
  • Erdem, M. Ç. (2016). Çalışanların yapay optik radyasyondan korunmalarına ilişkin düzenlemeler. İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi. Ankara.
  • Ergönül, Ö. (2006). Crimean-Congo haemorrhagic fever. The Lancet Infectious Diseases, 6(4), 203–214. https://doi.org/10.1016/S1473-3099(06)70435-2
  • Eroğlu, B. S., & Arıkan, S. (2016). Acil yardım çalışanlarında travma, tükenmişlik ve yaşam doyumu ilişkilerinde stresle başa çıkmanın moderatörlük rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 31(78), 45–57.
  • European Environment Agency [EEA]. (2022). Climate change as a threat to health and well-being in Europe: Focus on heat and infectious diseases. Copenhagen. https://www.eea.europa.eu/publications/climate-change-impacts-on-health
  • EU OSHA. (2023). Climate change: Impact on occupational safety and health (OSH). 2 Aralık 2024 tarihinde https://oshwiki.osha.europa.eu/en/themes/climate-change-impact-occupational-safety-and-health-osh adresinden ulaşıldı.
  • Eurofound. (2017). Sixth European Working Conditions Survey – Overview report (2017 update). Publications Office of the European Union, Luxembourg. https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_publication/field_ef_document/ef1634en.pdf
  • European Commission. (2023). GHG emissions of all world countries. JRC Science for Policy Report.
  • FAO. (2009). Coping with a changing climate: Considerations for adaptation and mitigation in agriculture. Environment and Natural Resources Management Series, 15.
  • Fayard, G. M. (2009). Fatal work injuries involving natural disasters, 1992–2006. Disaster Medicine and Public Health Preparedness, 3(4), 201–209. https://doi.org/10.1097/DMP.0b013e3181b65895
  • Felgueiras, F., Cunha, L., Mourã, Z. A., & Gabriel, M. F. (2022). A systematic review of environmental intervention studies in offices with beneficial effects on workers’ health, well-being and productivity. Atmospheric Pollution Research, 13(9), 101513. https://doi.org/10.1016/j.apr.2022.101513
  • Gökoğlan, E., Ekinci, M., Özgenç, E., Özdemir, D. İ., & Aşıkoğlu, M. (2020). Radyasyon ve insan sağlığı üzerindeki etkiler. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 25(3). https://doi.org/10.21673/anadoluklin.709434
  • Gürkan, H., Eskioğlu, O., Yazıcı, B., Şensoy, S., Kömüşçü, A. Ü., & Çalık, Y. (2017). İklim değişikliğinin etkisi altında ısı ve soğuk dalgalarındaki öngörülen eğilimler. 8. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu Bildirileri, 111–122. İstanbul.
  • Güzel, Ş., & Özer, P. (2022). Türkiye’de hava kirliliği ve sağlık harcamaları. Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi, 4(2), 186–202.
  • Hinkel, J., Lincke, D., Vafeidis, A. T., Perrette, M., Nicholls, R. J., Tol, R. S., ... Levermann, A. (2014). Coastal flood damage and adaptation costs under 21st century sea-level rise. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 111(9), 3292–3297. https://doi.org/10.1073/pnas.1222469111
  • Houdmont, J., Madgwick, P., & Randall, R. (2016). Sun safety in construction: A U.K. intervention study. Occupational Medicine, 66(1), 20–26. https://doi.org/10.1093/occmed/kqv140
  • International Labour Organization [ILO]. (2019). Working on a warmer planet: The impact of heat stress on labour productivity and decent work. Geneva.
  • International Labour Organization [ILO]. (2021). Exposure to hazardous chemicals at work and resulting health impacts: A global review.
  • International Labour Organization [ILO]. (2022). Diagnostic and exposure criteria for occupational diseases: Guidance notes for diagnosis and prevention of the diseases in the ILO List of Occupational Diseases (revised 2010). https://www.ilo.org/sites/default/files/2024-07/wcms_836362.pdf adresinden ulaşıldı.
  • International Labour Organization [ILO]. (2023). Chemicals and climate change in the world of work: Impacts for occupational safety and health.
  • International Labour Organization [ILO]. (2024). Ensuring safety and health at work in a changing climate.
  • Institute of Medicine [IOM]. (2011). Climate change, the indoor environment, and health. Washington: National Academies Press.
  • Intergovernmental Panel on Climate Change [IPCC]. (2007). Climate change 2007: Impacts, adaptation and vulnerability. Cambridge University Press. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/03/ar4_wg2_full_report.pdf adresinden alındı.
  • Intergovernmental Panel on Climate Change [IPCC]. (2015). Managing the risks of extreme events and disasters to advance climate change adaptation. Cambridge University Press.
  • Intergovernmental Panel on Climate Change [IPCC]. (2021). Summary for policymakers. Climate change 2021: The physical science basis. Cambridge University Press. 31 Ocak 2025 tarihinde https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/ adresinden ulaşıldı.
  • Intergovernmental Panel on Climate Change [IPCC]. (2023). Summary for policymakers. In: Climate change 2023: Synthesis report. Geneva: IPCC. https://doi.org/10.59327/IPCC/AR6-9789291691647.001
  • İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (2024). İtfaiye çalışmalarında iş sağlığı ve güvenliği rehberi.
  • İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü. (t.y.-a). Biyolojik etmenler – Önleme. 27 Ocak 2025 tarihinde https://guvenliinsaat.csgb.gov.tr/media/imjeuvcc/85-biyolojik-etkenler-5.pdf adresinden ulaşıldı.
  • İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü. (t.y.-b). Tarım ilacı. https://guvenlitarim.csgb.gov.tr/isg-konulari/tarim-ilaclari-pestisitler/ adresinden ulaşıldı.
  • İTÜ İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi. (t.y.). 24 Eylül 2024 tarihinde https://isgb.itu.edu.tr/documents/dok%C3%BCmanlar adresinden ulaşıldı.
  • Jaggernath, J., Haslam, D., & Naidoo, K. S. (2015). Climate change: Impact of increased ultraviolet radiation and water changes on eye health. Health, 5(5). https://doi.org/10.4236/health.2013.55122
  • Jones, A., Jakop, M., & McNamara, J. (2020). Review of the future of agriculture and occupational safety and health (OSH): Foresight on new and emerging risks in OSH. European Risk Observatory Report, European Agency for Safety and Health at Work. https://osha.europa.eu/en/publications/future-agriculture-and-forestry-implications-managing-worker-safety-and-health
  • Kadanalı, A., Erol, S., Özkurt, Z., & Özden, K. (2009). Epidemiological risk factors for Crimean-Congo hemorrhagic fever. Turkish Journal of Medical Sciences, 39(6). https://doi.org/10.3906/sag-0904-49
  • Kalkınma Atölyesi. (2022). Mevsimlik gezici tarım işçileri ve çocukları için acil müdahale kılavuzu. Ankara.
  • Kanat, Z., & Keskin, A. (2018). Dünyada iklim değişikliği üzerine yapılan çalışmalar ve Türkiye’de mevcut durum. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 49(1), 67–78.
  • Kinney, P. L. (2008). Climate change, air quality, and human health. American Journal of Preventive Medicine, 35(5), 459–467. https://doi.org/10.1016/j.amepre.2008.08.025
  • Kjellstrom, T., Holmer, I., & Lemke, B. (2009). Workplace heat stress, health and productivity: An increasing challenge for low and middle-income countries during climate change. Global Health Action, 2. https://doi.org/10.3402/gha.v2i0.2047
  • Kjellstrom, T., Briggs, D., Freyberg, C., Lemke, B., Otto, M., & Hyatt, O. (2016). Heat, human performance, and occupational health: A key issue for the assessment of global climate change impacts. Annual Review of Public Health, 37(1), 97–112. https://doi.org/10.1146/annurev-publhealth-032315-021740
  • Lundgren, K., Kuklane, K., Gao, C., & Holmer, I. (2013). Effects of heat stress on working populations when facing climate change. Industrial Health, 51(1), 3–15. https://doi.org/10.2486/indhealth.2012-0089
  • Mair, P., Frimmel, H., Bakıcısı, G., Hohlrieder, M., Moroder, L., Hoesl, P., & Völckel, W. (2013). Emergency medical helicopter operations for avalanche accidents. Resuscitation, 84(4), 492–495. https://doi.org/10.1016/j.resuscitation.2012.09.010
  • Marchetti, E., Capone, P., & Freda, D. (2016). Climate change impact on microclimate of work environment related to occupational health and productivity. Annali dell’Istituto Superiore di Sanità, 52(3), 338–342. https://doi.org/10.4415/ANN_16_03_05
  • Meima, M. K., van Bergen, C., van Kruizinga, A., van Kesteren, N., & Spaan, S. (2020). Biological agents and prevention of work-related diseases: A review. European Risk Observatory Report, European Agency for Safety and Health at Work. https://osha.europa.eu/en/publications/review-specific-work-related-diseases-due-biological-agents
  • Meslek Hastalığı.org. (t.y.). Haberler: Sağlıklı çalışma yaşam. 27 Eylül 2024 tarihinde https://www.meslekhastaligi.org/gunese-maruziyet-melanom-cilt-kanseri-riskini-arttiriyor adresinden ulaşıldı.
  • Mevzuat Bilgi Sistemi. (t.y.). https://www.mevzuat.gov.tr/ adresinden ulaşıldı.
  • Mutlu, B., Şen, O., & Toros, H. (2003). Ultraviyole radyasyonun insan sağlığı üzerine etkileri. III. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu. İstanbul: İTÜ.
  • National Aeronautics and Space Administration [NASA]. (2023). Climate change: How do we know? https://science.nasa.gov/climate-change/evidence/
  • Nybo, L., et al. (2021). Heat-Shield: Final report for each industrial sector. https://www.heat-shield.eu/_files/ugd/441f54_da74daf748864d84a83de7e06995f2b6.pdf
  • Oray, N. Ç., Oray, D., Aksay, E., Rıdvan, A., & Bayram, B. (2018). The impact of a heat wave on mortality in the emergency department. Medicine, 97(52), e13815. https://doi.org/10.1097/MD.0000000000013815
  • OSHwiki. (2023). Climate change: Impact on occupational safety and health (OSH). European Agency for Safety and Health at Work. https://oshwiki.osha.europa.eu/en/themes/climate-change-impact-occupational-safety-and-health-osh
  • Öztürk, M. (2017). Ulaşım kaynaklı hava kirliliğinin sağlık üzerine etkileri. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
  • Özvar, S. (2022). İklim değişikliği: Etkiler ve karşılaşılan zorluklar kapsamında bir değerlendirme. Maliye Çalışmaları Dergisi, 68, 81–106. https://doi.org/10.26650/mcd2022-116989
  • Parsons, K. (2014). Human thermal environments: The effects of hot, moderate, and cold environments on human health, comfort, and performance. New York: CRC Press. https://doi.org/10.1201/b16750
  • Paz, Ş. (2024). Climate change: A driver of increasing vector-borne disease transmission in non-endemic areas. PLOS Medicine, 21(4). https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1004382
  • Pega, F., Momen, N. C., Streicher, K. N., Leon-Roux, M., Neupane, S., Schubauer-Berigan, M. K., ... Kiiv, H. M. (2023). Global, regional and national burdens of non-melanoma skin cancer attributable to occupational exposure to solar ultraviolet radiation for 183 countries, 2000–2019: A systematic analysis from the WHO/ILO Joint Estimates of the Work-related Burden of Disease. Environment International, 181, 108226. https://doi.org/10.1016/j.envint.2023.108226
  • Pollack, E. (2012). Counting up to green: Assessing the green economy and its implications for growth and equity. Economic Policy Institute. https://files.epi.org/2012/bp349-assessing-the-green-economy.pdf
  • Rocklöv, J., & Dubrow, R. (2020). Climate change: An enduring challenge for vector-borne disease prevention and control. Nature Immunology, 21, 479–483. https://doi.org/10.1038/s41590-020-0648-y
  • Sağlık Bakanlığı. (2019). Türkiye zoonotik hastalıklar eylem planı (2019–2023). Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü.
  • Saltuk, B., & Atılgan, A. (2020). Seralarda iş sağlığı ve güvenliği: Siirt ili örneği. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 19, 881–890. https://doi.org/10.31590/ejosat.755009
  • Sayın, S., Güney, C. O., & Sarı, A. (2014). Orman yangınlarında iş sağlığı ve güvenliği. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 15, 168–175.
  • Schulte, P. A., & Chun, H. (2009). Climate change and occupational safety and health: Establishing a preliminary framework. Journal of Occupational and Environmental Hygiene, 6(9), 542–554. https://doi.org/10.1080/15459620903066008
  • Schulte, P. A., Bhattacharya, A., Butler, C. R., Chun, H. K., Jacklitsch, B., Jacobs, T., ... Wagner, G. R. (2016). Advancing the framework for considering the effects of climate change on worker safety and health. Journal of Occupational and Environmental Hygiene, 13(11), 847–865. https://doi.org/10.1080/15459624.2016.1179388
  • Schulte, P. A., Jacklitsch, B. L., Bhattacharya, A., Chun, H., Edwards, N., Elliott, K. C., ... Vietas, J. (2023). Updated assessment of occupational safety and health hazards of climate change. Journal of Occupational and Environmental Hygiene, 20(5–6), 183–206. https://doi.org/10.1080/15459624.2023.2205468
  • Sivil Sayfalar. (2021, Ocak 13). Pestisit zehirlenmeleri 30 yılda 15 kat arttı. https://www.sivilsayfalar.org/2021/01/13/pestisit-zehirlenmeleri-30-yilda-15-kat-artti/ adresinden ulaşıldı.
  • Sosyal Güvenlik Kurumu. (2022). İstatistik. 29 Ağustos 2024 tarihinde https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Yillik/fcd5e59b-6af9-4d90-a451-ee7500eb1cb4/ adresinden ulaşıldı.
  • Spector, J. T., & Sheffield, P. E. (2014). Re-evaluating occupational heat stress in a changing climate. Annals of Occupational Hygiene, 58(8), 936–942. https://doi.org/10.1093/annhyg/meu073
  • Spengler, J. (2011). Climate change and indoor environments. Epidemiology, 22(1), 143–144. https://doi.org/10.1097/01.ede.0000392111.29795.6f
  • Şahin, Ş., & Üçgül, İ. (2019). Türkiye’de afet yönetimi ve iş sağlığı güvenliği. Afet ve Risk Dergisi, 2(1), 43–63.
  • Şeker, M., Koyuncu, İ., & Öztürk, İ. (2020). Türkiye’de iklim değişimi ve halk sağlığı raporu. Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
  • Taner, S., & Özdemir, U. (2012). Farklı çalışma ortamlarında oluşabilecek hava kirliliğinin çalışan sağlığı üzerindeki etkileri. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 1(4). https://doi.org/10.7596/taksad.v1i4
  • Tarım ve Orman Bakanlığı. (t.y.). İklim değişikliği ve tarım. https://www.tarimorman.gov.tr/TRGM/Belgeler/%C4%B0klim%20De%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi%20ve%20Tar%C4%B1m.pdf adresinden ulaşıldı.
  • Temiz Hava Hakkı Platformu. (2024). Kara Rapor 2024: Hava kirliliği ve sağlık etkileri.
  • Tepe, S., Eti, S., & Kahraman, Z. (2022). İklim değişikliğinin psikososyal riskler açısından iş kazalarına etkisinin VAR yöntemi ile değerlendirilmesi. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Sanat Dergisi, 3(2), 1–24. https://doi.org/10.5281/zenodo.7497279
  • Tibbetts, J. H. (2015). Air quality and climate change: A delicate balance. Environmental Health Perspectives, 123(6), A148–153. https://doi.org/10.1289/ehp.123-A148
  • TÜİK. (2024, Mart 25). İşgücü istatistikleri, 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=%C4%B0%C5%9Fg%C3%BCc%C3%BC-%C4%B0statistikleri-2023-53521&dil=1 adresinden ulaşıldı.
  • Ueno, S., Sakakibara, Y., Hisanaga, N., Oka, T., & Yamato, S. (2018). Heat strain and hydration of Japanese construction workers during work in summer. Annals of Work Exposures and Health, 62(5), 571–582. https://doi.org/10.1093/annweh/wxy012
  • Ulukan, U. (2016). Balıklar, tekneler ve tayfalar: Türkiye’de balıkçılık sektöründe çalışma ve yaşam koşulları. Çalışma ve Toplum, 2016(1).
  • United Nations [UN]. (2023). Science: What is climate change? 13 Aralık 2023 tarihinde https://www.un.org/en/climatechange/what-is-climate-change adresinden ulaşıldı.
  • United Nations Environment Programme [UNEP]. (2023). Emissions Gap Report 2023: Broken record – Temperatures hit new highs, yet world fails to cut emissions (again). Nairobi: UNEP.
  • UNICEF Türkiye. (2021). Bilgi notu: 26. BM İklim Değişikliği Konferansı (COP26), çocuklar ve iklim. https://www.unicef.org/turkiye/bas%C4%B1n-b%C3%BCltenleri/bi%CC%87lgi%CC%87-notu-26-bm-i%CC%87klim-de%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi-konferans%C4%B1-cop26-%C3%A7ocuklar-ve-iklim adresinden ulaşıldı.
  • United States Environmental Protection Agency [US EPA]. (2023, Aralık 2). Climate change and the health of workers. https://www.epa.gov/climateimpacts/climate-change-and-health-workers adresinden ulaşıldı.
  • Üner, M., & Yılmaz, İ. (2020). Isı stresi ve sıvı alımının çalışan sağlığı ve güvenliği üzerine etkileri. OHS Academy, 3(2). https://doi.org/10.38213/ohsacademy.737672
  • Varghese, B. M., Hansen, A., Bi, P., & Pisaniello, D. (2018). Are workers at risk of occupational injuries due to heat exposure? A comprehensive literature review. Safety Science, 110, 380–392. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2018.04.027
  • Voyvoda, E. (2025). Çoklu krizler döneminde iklim değişikliği politikalarında yeni yaklaşımlar. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 22(88), 37–54.
  • World Health Organization [WHO]. (2008). Protecting health in Europe from climate change. World Health Organization.
  • World Health Organization [WHO]. (2019). Exposure to highly hazardous pesticides: A major public health concern. 9 Aralık 2024 tarihinde https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/329501/WHO-CED-PHE-EPE-19.4.6-eng.pdf adresinden ulaşıldı.
  • World Health Organization [WHO]. (2024, Eylül 26). Vector-borne diseases. 30 Ekim 2024 tarihinde https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/vector-borne-diseases adresinden ulaşıldı.
  • Williamson, C. E., Zepp, R. G., Lucas, R. M., Madronich, S., Austin, A. T., Ballaré, C. L., ... Bornman, J. F. (2014). Solar ultraviolet radiation in a changing climate. Nature Climate Change, 4(6), 434–441. https://doi.org/10.1038/nclimate2225
  • World Bank. (2023). What is climate change? Understanding the big picture. 13 Aralık 2023 tarihinde https://climateknowledgeportal.worldbank.org/overview adresinden ulaşıldı.
  • World Health Organization [WHO]. (2016). Ambient air pollution: A global assessment of exposure and burden of disease.
  • World Meteorological Organization [WMO]. (2021). WMO Atlas of Mortality and Economic Losses from Weather, Climate and Water Extremes (1970–2019).
  • World Meteorological Organization [WMO]. (2024). State of the global climate 2023. https://wmo.int/publication-series/state-of-global-climate-2023
  • Yardımcıoğlu, D. (2024). İklim değişikliğinin çalışma hayatına etkileriyle mücadele: Adil bir geçiş için toplu iş hukuku düzenlemelerinden yararlanılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 26(1), 67–511. https://doi.org/10.33717/deuhfd.1383496
  • Yıldırım, M., & Karakoyun, O. (2023). Mevsimlik tarım işçiliği üzerine bir araştırma: Çarşamba (Samsun) ilçesi örneği. 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2).
  • Yıldız, A., & Köse, E. (2019). İyonlaştıran ve iyonlaştırmayan radyasyondan kaynaklanabilecek hastalıklardan korunma yolları ve iş sağlığı ve güvenliği temelinde analizi. EJONS International Journal on Mathematics, Engineering and Natural Sciences, 3(2019).

Türkiye’de İş Gücü İçin Yeni Tehdit: İklim Değişikliğinin İş Sağlığı ve Güvenliğine Yansımaları

Yıl 2025, Sayı: Özel Sayı, 1 - 36, 10.06.2025

Pelin Demircan Yıldırım

https://doi.org/10.21441/sosyalguvence.1679542

Öz

İklim değişikliği çevresel bir sorun olmanın ötesinde, insan sağlığını tehdit eden çok boyutlu etkiler yaratmaktadır. Bu etkiler, özellikle çalışma yaşamında iş sağlığı ve güvenliği (İSG) açısından önemli riskler doğurmaktadır. Artan sıcaklıklar, aşırı hava olayları ve çevresel değişiklikler çalışanların sağlığı ve güvenliği üzerinde doğrudan ve dolaylı etkiler yaratmaktadır. Çalışma, Türkiye’de iklim değişikliğinin İSG üzerindeki olası etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Türkiye’de iklim değişikliğinin İSG üzerindeki etkilerine yönelik literatürün sınırlı oluşu, çalışmanın önemini ortaya koymakta ve bu alanda politika yapıcılara yol gösterecek bilimsel verilere duyulan ihtiyacı gözler önüne sermektedir. Bu bağlamda çalışma, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından tanımlanan altı temel risk alanı —aşırı sıcaklık, morötesi (UV) radyasyon, aşırı hava olayları, işyeri hava kirliliği, vektör kaynaklı hastalıklar ve zirai mücadele ürünlerindeki değişiklikler— çerçevesinde kavramsal bir değerlendirme sunmaktadır. Yöntem olarak, ulusal ve uluslararası literatür taraması ile ilgili politika belgelerinin analizi esas alınarak, kavramsal bir çerçeve oluşturulmuştur. Elde edilen bulgular, Türkiye’de iklim değişikliği kaynaklı İSG risklerinin giderek arttığını ve bu risklerin yeterince bütüncül politikalarla ele alınmadığını göstermektedir. Bu doğrultuda çalışmada, İSG politikalarının iklim değişikliği bağlamında yeniden yapılandırılması ve özellikle açık alanda çalışanların korunmasına yönelik stratejik öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İş Sağlığı ve Güvenliği İklim Değişikliği İşgücü Yasal Düzenlemeler

Kaynakça

  • Adam-Poupart, A., Labrèche, F., Smargiassi, A., Duguay, P., Busque M.-A., Gagné, C., & Zayed, Y. (2013). Climate change and occupational health and safety in a temperate climate: Potential impacts and research priorities in Quebec, Canada. Industrial Health, 51(1), 68–78. https://doi.org/10.2486/indhealth.2012-0100
  • Akay, A. E., Serin, H., & Yenilmez, N. (2008). Orman yangınları ile mücadelede kullanılan helikopterlerde görev yapan pilotların ve diğer personelin sağlık ve iş güvenliği sorunlarının incelenmesi. 14. Ulusal Ergonomi Kongresi, Trabzon.
  • Ankara Tabip Odası. (2023). Yüksek sıcaklarda çalışmadan kaynaklı işçi sağlığı sorunları ve meslek hastalıkları bilgi notu. 3 Eylül 2024 tarihinde https://ato.org.tr/haberler/2023-haberleri/2525-yuksek-sicaklarda-calismadan-kaynakli-isci-sagligi-sorunlari-ve-meslek-hastaliklari.html adresinden ulaşıldı.
  • Aydın, M. F., & Coşkun, A. (2019). İnsanlarda kene ile bulaşan hastalık etkenleri ve Türkiye’deki mevcut durumu. Journal of Advances in VetBio Science and Techniques, 4(1), 26–32.
  • Bataklık, J. (2022, Nisan 1). Tarımda zararlılardan kaynaklanan sağlık risklerinin azaltılması. 30 Ekim 2024 tarihinde Agrilinks: https://agrilinks.org/post/reducing-health-risks-pests-agriculture adresinden ulaşıldı.
  • Beyan, A. C. (2021). İnşaat sektöründe İSG ve meslek hastalıkları. https://hisam.hacettepe.edu.tr/ismeslekhastaliklari/137.pdf adresinden ulaşıldı.
  • Birleşmiş Milletler Çevre Programı [UNEP]. (2023, Eylül 6). Pollution action note – Data you need to know. https://www.unep.org/interactives/air-pollution-note/ adresinden ulaşıldı.
  • Bulut, A. (2016). 112 acil durum ambulanslarında İSG risklerinin tespiti ve İSG rehberi. İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi. Ankara: T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü.
  • Butsch, C., Beckers, L.-M., Nilson, E., Frassl, M., Brennholt, N., Kwiatkowski, R., & Söder, M. (2023). Health impacts of extreme weather events – Cascading risks in a changing climate. Journal of Health Monitoring, 6(8), 33–56. https://doi.org/10.25646/11652
  • Chang, C.-H., Bernard, T. E., & Logan, J. (2017). Effects of heat stress on risk perceptions and risk taking. Applied Ergonomics, 62, 150–157. https://doi.org/10.1016/j.apergo.2017.02.018
  • Cheveldayoff, P., Chowdhury, F., Şah, N., Burow, C., Figueiredo, M., Nguyen, N., ... Tepesi, L. (2023). Considerations for occupational heat exposure: A scoping review. PLOS Climate, 2(9), e0000202. https://doi.org/10.1371/journal.pclm.0000202
  • Chow, D. H. (2012). The potential impact of climate change on heating and cooling loads for office buildings in the Yangtze River Delta. International Journal of Low-Carbon Technologies, 7(3), 234–247. https://doi.org/10.1093/ijlct/cts035
  • Clayton, S., Manning, C., Speiser, M., & Hill, A. N. (2021). Mental health and our changing climate: Impacts, inequities, responses. American Psychological Association, Climate for Health and ecoAmerica.
  • Çağlayan, Ç., Yavuz, M., & Şehiroğlu, B. (2023). Pestisitler ve sağlığa etkileri. 9 Aralık 2024 tarihinde https://www.env-health.org/wp-content/uploads/2023/01/Pesticides_Brief_Final.pdf adresinden ulaşıldı.
  • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2013). Meslek hastalıkları. https://www.csgb.gov.tr/Media/fgwlc5ol/meslekhastaliklari.pdf adresinden ulaşıldı.
  • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (t.y.). Tarımda iş sağlığı ve güvenliği rehberi. Ankara. https://guvenlitarim.csgb.gov.tr/media/holpsyeo/tar%C4%B1mda-i%C5%9F-sa%C4%9Fl%C4%B1%C4%9F%C4%B1-ve-g%C3%BCvenli%C4%9Fi-rehberi.pdf adresinden ulaşıldı.
  • Çelik, S., Bacanlı, H., & Görgeç, H. (2008). Küresel iklim değişikliği ve insan sağlığına etkileri. Telekomünikasyon Şube Müdürlüğü.
  • Çerik, H. Ö. (2023). 21. yüzyılda vektör ile bulaşan enfeksiyonlar (KKKA, Ebola, Lyme, Sıtma, Dang Humması, Sarı Humma). Ö. Y., & T. Bal (Ed.), Küresel Değişim ve Enfeksiyon Hastalıklarında Sorunlar (s. 15–21). Türkiye Klinikleri.
  • Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2024a). Temmuz 2024 sıcaklık ve yağış değerlendirmesi. https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/yillikiklim/2024/2024-Temmuz-S%C4%B1cakl%C4%B1k-ve-Ya%C4%9F%C4%B1%C5%9F-De%C4%9Ferlendirmesi.pdf adresinden ulaşıldı.
  • Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2024b). 2023 yılı iklim değerlendirmesi. Ankara.
  • Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (t.y.). Temel Kavramlar: Küresel ısınmada 1,5°C, 2°C neyi tanımlar? 13 Aralık 2023 tarihinde https://iklim.gov.tr/sss/temel-kavramlar adresinden alındı.
  • Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2012). Türkiye’nin İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı 2011–2023. Ankara.
  • Dağ, K., & Aktaş, E. (2024). İklim değişikliğinin Türkiye tarımına etkileri. Tarım Ekonomisi Dergisi, 30(2), 173–181.
  • Damalas, C. A., & Koutroubas, S. D. (2017). Farmers’ training on pesticide use is associated with elevated safety behavior. Toxics, 5(3), 19. https://doi.org/10.3390/toxics5030019
  • Dasgupta, S., & Robinson, E. J. Z. (2023). The labour force in a changing climate: Research and policy needs. PLOS Climate, 2(1), e0000131. https://doi.org/10.1371/journal.pclm.0000131
  • Dikmen, A. Ç. (2017). Madencilik ve iklim değişikliği. International Symposium on Mining and Environment.
  • Dong, X. S., West, G. H., Holloway-Beth, A., Wang, X., & Sokas, R. K. (2019). Heat-related deaths among construction workers in the United States. American Journal of Industrial Medicine, 62(12), 1047–1057. https://doi.org/10.1002/ajim.23024
  • Dökmedemir, F., & Piyal, B. (2023). İklim değişikliğinin vektörel hastalıklara etkisi ve Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığı. Osmangazi Tıp Dergisi, 46(2), 317–328. https://doi.org/10.20515/otd.1301764
  • Elaldı, N. (2004). Kırım-Kongo hemorajik ateşi epidemiyolojisi. Klimik Dergisi, 17(3), 151–156.
  • El Khayat, M., Halwani, D. A., Hneiny, L., Alameddine, I., Haidar, M. A., & Habib, R. R. (2022). Impacts of climate change and heat stress on farmworkers’ health: A scoping review. Frontiers in Public Health, 10, 782811. https://doi.org/10.3389/fpubh.2022.782811
  • Erdem, M. Ç. (2016). Çalışanların yapay optik radyasyondan korunmalarına ilişkin düzenlemeler. İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi. Ankara.
  • Ergönül, Ö. (2006). Crimean-Congo haemorrhagic fever. The Lancet Infectious Diseases, 6(4), 203–214. https://doi.org/10.1016/S1473-3099(06)70435-2
  • Eroğlu, B. S., & Arıkan, S. (2016). Acil yardım çalışanlarında travma, tükenmişlik ve yaşam doyumu ilişkilerinde stresle başa çıkmanın moderatörlük rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 31(78), 45–57.
  • European Environment Agency [EEA]. (2022). Climate change as a threat to health and well-being in Europe: Focus on heat and infectious diseases. Copenhagen. https://www.eea.europa.eu/publications/climate-change-impacts-on-health
  • EU OSHA. (2023). Climate change: Impact on occupational safety and health (OSH). 2 Aralık 2024 tarihinde https://oshwiki.osha.europa.eu/en/themes/climate-change-impact-occupational-safety-and-health-osh adresinden ulaşıldı.
  • Eurofound. (2017). Sixth European Working Conditions Survey – Overview report (2017 update). Publications Office of the European Union, Luxembourg. https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_publication/field_ef_document/ef1634en.pdf
  • European Commission. (2023). GHG emissions of all world countries. JRC Science for Policy Report.
  • FAO. (2009). Coping with a changing climate: Considerations for adaptation and mitigation in agriculture. Environment and Natural Resources Management Series, 15.
  • Fayard, G. M. (2009). Fatal work injuries involving natural disasters, 1992–2006. Disaster Medicine and Public Health Preparedness, 3(4), 201–209. https://doi.org/10.1097/DMP.0b013e3181b65895
  • Felgueiras, F., Cunha, L., Mourã, Z. A., & Gabriel, M. F. (2022). A systematic review of environmental intervention studies in offices with beneficial effects on workers’ health, well-being and productivity. Atmospheric Pollution Research, 13(9), 101513. https://doi.org/10.1016/j.apr.2022.101513
  • Gökoğlan, E., Ekinci, M., Özgenç, E., Özdemir, D. İ., & Aşıkoğlu, M. (2020). Radyasyon ve insan sağlığı üzerindeki etkiler. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 25(3). https://doi.org/10.21673/anadoluklin.709434
  • Gürkan, H., Eskioğlu, O., Yazıcı, B., Şensoy, S., Kömüşçü, A. Ü., & Çalık, Y. (2017). İklim değişikliğinin etkisi altında ısı ve soğuk dalgalarındaki öngörülen eğilimler. 8. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu Bildirileri, 111–122. İstanbul.
  • Güzel, Ş., & Özer, P. (2022). Türkiye’de hava kirliliği ve sağlık harcamaları. Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi, 4(2), 186–202.
  • Hinkel, J., Lincke, D., Vafeidis, A. T., Perrette, M., Nicholls, R. J., Tol, R. S., ... Levermann, A. (2014). Coastal flood damage and adaptation costs under 21st century sea-level rise. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 111(9), 3292–3297. https://doi.org/10.1073/pnas.1222469111
  • Houdmont, J., Madgwick, P., & Randall, R. (2016). Sun safety in construction: A U.K. intervention study. Occupational Medicine, 66(1), 20–26. https://doi.org/10.1093/occmed/kqv140
  • International Labour Organization [ILO]. (2019). Working on a warmer planet: The impact of heat stress on labour productivity and decent work. Geneva.
  • International Labour Organization [ILO]. (2021). Exposure to hazardous chemicals at work and resulting health impacts: A global review.
  • International Labour Organization [ILO]. (2022). Diagnostic and exposure criteria for occupational diseases: Guidance notes for diagnosis and prevention of the diseases in the ILO List of Occupational Diseases (revised 2010). https://www.ilo.org/sites/default/files/2024-07/wcms_836362.pdf adresinden ulaşıldı.
  • International Labour Organization [ILO]. (2023). Chemicals and climate change in the world of work: Impacts for occupational safety and health.
  • International Labour Organization [ILO]. (2024). Ensuring safety and health at work in a changing climate.
  • Institute of Medicine [IOM]. (2011). Climate change, the indoor environment, and health. Washington: National Academies Press.
  • Intergovernmental Panel on Climate Change [IPCC]. (2007). Climate change 2007: Impacts, adaptation and vulnerability. Cambridge University Press. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/03/ar4_wg2_full_report.pdf adresinden alındı.
  • Intergovernmental Panel on Climate Change [IPCC]. (2015). Managing the risks of extreme events and disasters to advance climate change adaptation. Cambridge University Press.
  • Intergovernmental Panel on Climate Change [IPCC]. (2021). Summary for policymakers. Climate change 2021: The physical science basis. Cambridge University Press. 31 Ocak 2025 tarihinde https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/ adresinden ulaşıldı.
  • Intergovernmental Panel on Climate Change [IPCC]. (2023). Summary for policymakers. In: Climate change 2023: Synthesis report. Geneva: IPCC. https://doi.org/10.59327/IPCC/AR6-9789291691647.001
  • İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (2024). İtfaiye çalışmalarında iş sağlığı ve güvenliği rehberi.
  • İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü. (t.y.-a). Biyolojik etmenler – Önleme. 27 Ocak 2025 tarihinde https://guvenliinsaat.csgb.gov.tr/media/imjeuvcc/85-biyolojik-etkenler-5.pdf adresinden ulaşıldı.
  • İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü. (t.y.-b). Tarım ilacı. https://guvenlitarim.csgb.gov.tr/isg-konulari/tarim-ilaclari-pestisitler/ adresinden ulaşıldı.
  • İTÜ İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi. (t.y.). 24 Eylül 2024 tarihinde https://isgb.itu.edu.tr/documents/dok%C3%BCmanlar adresinden ulaşıldı.
  • Jaggernath, J., Haslam, D., & Naidoo, K. S. (2015). Climate change: Impact of increased ultraviolet radiation and water changes on eye health. Health, 5(5). https://doi.org/10.4236/health.2013.55122
  • Jones, A., Jakop, M., & McNamara, J. (2020). Review of the future of agriculture and occupational safety and health (OSH): Foresight on new and emerging risks in OSH. European Risk Observatory Report, European Agency for Safety and Health at Work. https://osha.europa.eu/en/publications/future-agriculture-and-forestry-implications-managing-worker-safety-and-health
  • Kadanalı, A., Erol, S., Özkurt, Z., & Özden, K. (2009). Epidemiological risk factors for Crimean-Congo hemorrhagic fever. Turkish Journal of Medical Sciences, 39(6). https://doi.org/10.3906/sag-0904-49
  • Kalkınma Atölyesi. (2022). Mevsimlik gezici tarım işçileri ve çocukları için acil müdahale kılavuzu. Ankara.
  • Kanat, Z., & Keskin, A. (2018). Dünyada iklim değişikliği üzerine yapılan çalışmalar ve Türkiye’de mevcut durum. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 49(1), 67–78.
  • Kinney, P. L. (2008). Climate change, air quality, and human health. American Journal of Preventive Medicine, 35(5), 459–467. https://doi.org/10.1016/j.amepre.2008.08.025
  • Kjellstrom, T., Holmer, I., & Lemke, B. (2009). Workplace heat stress, health and productivity: An increasing challenge for low and middle-income countries during climate change. Global Health Action, 2. https://doi.org/10.3402/gha.v2i0.2047
  • Kjellstrom, T., Briggs, D., Freyberg, C., Lemke, B., Otto, M., & Hyatt, O. (2016). Heat, human performance, and occupational health: A key issue for the assessment of global climate change impacts. Annual Review of Public Health, 37(1), 97–112. https://doi.org/10.1146/annurev-publhealth-032315-021740
  • Lundgren, K., Kuklane, K., Gao, C., & Holmer, I. (2013). Effects of heat stress on working populations when facing climate change. Industrial Health, 51(1), 3–15. https://doi.org/10.2486/indhealth.2012-0089
  • Mair, P., Frimmel, H., Bakıcısı, G., Hohlrieder, M., Moroder, L., Hoesl, P., & Völckel, W. (2013). Emergency medical helicopter operations for avalanche accidents. Resuscitation, 84(4), 492–495. https://doi.org/10.1016/j.resuscitation.2012.09.010
  • Marchetti, E., Capone, P., & Freda, D. (2016). Climate change impact on microclimate of work environment related to occupational health and productivity. Annali dell’Istituto Superiore di Sanità, 52(3), 338–342. https://doi.org/10.4415/ANN_16_03_05
  • Meima, M. K., van Bergen, C., van Kruizinga, A., van Kesteren, N., & Spaan, S. (2020). Biological agents and prevention of work-related diseases: A review. European Risk Observatory Report, European Agency for Safety and Health at Work. https://osha.europa.eu/en/publications/review-specific-work-related-diseases-due-biological-agents
  • Meslek Hastalığı.org. (t.y.). Haberler: Sağlıklı çalışma yaşam. 27 Eylül 2024 tarihinde https://www.meslekhastaligi.org/gunese-maruziyet-melanom-cilt-kanseri-riskini-arttiriyor adresinden ulaşıldı.
  • Mevzuat Bilgi Sistemi. (t.y.). https://www.mevzuat.gov.tr/ adresinden ulaşıldı.
  • Mutlu, B., Şen, O., & Toros, H. (2003). Ultraviyole radyasyonun insan sağlığı üzerine etkileri. III. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu. İstanbul: İTÜ.
  • National Aeronautics and Space Administration [NASA]. (2023). Climate change: How do we know? https://science.nasa.gov/climate-change/evidence/
  • Nybo, L., et al. (2021). Heat-Shield: Final report for each industrial sector. https://www.heat-shield.eu/_files/ugd/441f54_da74daf748864d84a83de7e06995f2b6.pdf
  • Oray, N. Ç., Oray, D., Aksay, E., Rıdvan, A., & Bayram, B. (2018). The impact of a heat wave on mortality in the emergency department. Medicine, 97(52), e13815. https://doi.org/10.1097/MD.0000000000013815
  • OSHwiki. (2023). Climate change: Impact on occupational safety and health (OSH). European Agency for Safety and Health at Work. https://oshwiki.osha.europa.eu/en/themes/climate-change-impact-occupational-safety-and-health-osh
  • Öztürk, M. (2017). Ulaşım kaynaklı hava kirliliğinin sağlık üzerine etkileri. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
  • Özvar, S. (2022). İklim değişikliği: Etkiler ve karşılaşılan zorluklar kapsamında bir değerlendirme. Maliye Çalışmaları Dergisi, 68, 81–106. https://doi.org/10.26650/mcd2022-116989
  • Parsons, K. (2014). Human thermal environments: The effects of hot, moderate, and cold environments on human health, comfort, and performance. New York: CRC Press. https://doi.org/10.1201/b16750
  • Paz, Ş. (2024). Climate change: A driver of increasing vector-borne disease transmission in non-endemic areas. PLOS Medicine, 21(4). https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1004382
  • Pega, F., Momen, N. C., Streicher, K. N., Leon-Roux, M., Neupane, S., Schubauer-Berigan, M. K., ... Kiiv, H. M. (2023). Global, regional and national burdens of non-melanoma skin cancer attributable to occupational exposure to solar ultraviolet radiation for 183 countries, 2000–2019: A systematic analysis from the WHO/ILO Joint Estimates of the Work-related Burden of Disease. Environment International, 181, 108226. https://doi.org/10.1016/j.envint.2023.108226
  • Pollack, E. (2012). Counting up to green: Assessing the green economy and its implications for growth and equity. Economic Policy Institute. https://files.epi.org/2012/bp349-assessing-the-green-economy.pdf
  • Rocklöv, J., & Dubrow, R. (2020). Climate change: An enduring challenge for vector-borne disease prevention and control. Nature Immunology, 21, 479–483. https://doi.org/10.1038/s41590-020-0648-y
  • Sağlık Bakanlığı. (2019). Türkiye zoonotik hastalıklar eylem planı (2019–2023). Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü.
  • Saltuk, B., & Atılgan, A. (2020). Seralarda iş sağlığı ve güvenliği: Siirt ili örneği. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 19, 881–890. https://doi.org/10.31590/ejosat.755009
  • Sayın, S., Güney, C. O., & Sarı, A. (2014). Orman yangınlarında iş sağlığı ve güvenliği. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 15, 168–175.
  • Schulte, P. A., & Chun, H. (2009). Climate change and occupational safety and health: Establishing a preliminary framework. Journal of Occupational and Environmental Hygiene, 6(9), 542–554. https://doi.org/10.1080/15459620903066008
  • Schulte, P. A., Bhattacharya, A., Butler, C. R., Chun, H. K., Jacklitsch, B., Jacobs, T., ... Wagner, G. R. (2016). Advancing the framework for considering the effects of climate change on worker safety and health. Journal of Occupational and Environmental Hygiene, 13(11), 847–865. https://doi.org/10.1080/15459624.2016.1179388
  • Schulte, P. A., Jacklitsch, B. L., Bhattacharya, A., Chun, H., Edwards, N., Elliott, K. C., ... Vietas, J. (2023). Updated assessment of occupational safety and health hazards of climate change. Journal of Occupational and Environmental Hygiene, 20(5–6), 183–206. https://doi.org/10.1080/15459624.2023.2205468
  • Sivil Sayfalar. (2021, Ocak 13). Pestisit zehirlenmeleri 30 yılda 15 kat arttı. https://www.sivilsayfalar.org/2021/01/13/pestisit-zehirlenmeleri-30-yilda-15-kat-artti/ adresinden ulaşıldı.
  • Sosyal Güvenlik Kurumu. (2022). İstatistik. 29 Ağustos 2024 tarihinde https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Yillik/fcd5e59b-6af9-4d90-a451-ee7500eb1cb4/ adresinden ulaşıldı.
  • Spector, J. T., & Sheffield, P. E. (2014). Re-evaluating occupational heat stress in a changing climate. Annals of Occupational Hygiene, 58(8), 936–942. https://doi.org/10.1093/annhyg/meu073
  • Spengler, J. (2011). Climate change and indoor environments. Epidemiology, 22(1), 143–144. https://doi.org/10.1097/01.ede.0000392111.29795.6f
  • Şahin, Ş., & Üçgül, İ. (2019). Türkiye’de afet yönetimi ve iş sağlığı güvenliği. Afet ve Risk Dergisi, 2(1), 43–63.
  • Şeker, M., Koyuncu, İ., & Öztürk, İ. (2020). Türkiye’de iklim değişimi ve halk sağlığı raporu. Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
  • Taner, S., & Özdemir, U. (2012). Farklı çalışma ortamlarında oluşabilecek hava kirliliğinin çalışan sağlığı üzerindeki etkileri. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 1(4). https://doi.org/10.7596/taksad.v1i4
  • Tarım ve Orman Bakanlığı. (t.y.). İklim değişikliği ve tarım. https://www.tarimorman.gov.tr/TRGM/Belgeler/%C4%B0klim%20De%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi%20ve%20Tar%C4%B1m.pdf adresinden ulaşıldı.
  • Temiz Hava Hakkı Platformu. (2024). Kara Rapor 2024: Hava kirliliği ve sağlık etkileri.
  • Tepe, S., Eti, S., & Kahraman, Z. (2022). İklim değişikliğinin psikososyal riskler açısından iş kazalarına etkisinin VAR yöntemi ile değerlendirilmesi. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Sanat Dergisi, 3(2), 1–24. https://doi.org/10.5281/zenodo.7497279
  • Tibbetts, J. H. (2015). Air quality and climate change: A delicate balance. Environmental Health Perspectives, 123(6), A148–153. https://doi.org/10.1289/ehp.123-A148
  • TÜİK. (2024, Mart 25). İşgücü istatistikleri, 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=%C4%B0%C5%9Fg%C3%BCc%C3%BC-%C4%B0statistikleri-2023-53521&dil=1 adresinden ulaşıldı.
  • Ueno, S., Sakakibara, Y., Hisanaga, N., Oka, T., & Yamato, S. (2018). Heat strain and hydration of Japanese construction workers during work in summer. Annals of Work Exposures and Health, 62(5), 571–582. https://doi.org/10.1093/annweh/wxy012
  • Ulukan, U. (2016). Balıklar, tekneler ve tayfalar: Türkiye’de balıkçılık sektöründe çalışma ve yaşam koşulları. Çalışma ve Toplum, 2016(1).
  • United Nations [UN]. (2023). Science: What is climate change? 13 Aralık 2023 tarihinde https://www.un.org/en/climatechange/what-is-climate-change adresinden ulaşıldı.
  • United Nations Environment Programme [UNEP]. (2023). Emissions Gap Report 2023: Broken record – Temperatures hit new highs, yet world fails to cut emissions (again). Nairobi: UNEP.
  • UNICEF Türkiye. (2021). Bilgi notu: 26. BM İklim Değişikliği Konferansı (COP26), çocuklar ve iklim. https://www.unicef.org/turkiye/bas%C4%B1n-b%C3%BCltenleri/bi%CC%87lgi%CC%87-notu-26-bm-i%CC%87klim-de%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi-konferans%C4%B1-cop26-%C3%A7ocuklar-ve-iklim adresinden ulaşıldı.
  • United States Environmental Protection Agency [US EPA]. (2023, Aralık 2). Climate change and the health of workers. https://www.epa.gov/climateimpacts/climate-change-and-health-workers adresinden ulaşıldı.
  • Üner, M., & Yılmaz, İ. (2020). Isı stresi ve sıvı alımının çalışan sağlığı ve güvenliği üzerine etkileri. OHS Academy, 3(2). https://doi.org/10.38213/ohsacademy.737672
  • Varghese, B. M., Hansen, A., Bi, P., & Pisaniello, D. (2018). Are workers at risk of occupational injuries due to heat exposure? A comprehensive literature review. Safety Science, 110, 380–392. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2018.04.027
  • Voyvoda, E. (2025). Çoklu krizler döneminde iklim değişikliği politikalarında yeni yaklaşımlar. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 22(88), 37–54.
  • World Health Organization [WHO]. (2008). Protecting health in Europe from climate change. World Health Organization.
  • World Health Organization [WHO]. (2019). Exposure to highly hazardous pesticides: A major public health concern. 9 Aralık 2024 tarihinde https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/329501/WHO-CED-PHE-EPE-19.4.6-eng.pdf adresinden ulaşıldı.
  • World Health Organization [WHO]. (2024, Eylül 26). Vector-borne diseases. 30 Ekim 2024 tarihinde https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/vector-borne-diseases adresinden ulaşıldı.
  • Williamson, C. E., Zepp, R. G., Lucas, R. M., Madronich, S., Austin, A. T., Ballaré, C. L., ... Bornman, J. F. (2014). Solar ultraviolet radiation in a changing climate. Nature Climate Change, 4(6), 434–441. https://doi.org/10.1038/nclimate2225
  • World Bank. (2023). What is climate change? Understanding the big picture. 13 Aralık 2023 tarihinde https://climateknowledgeportal.worldbank.org/overview adresinden ulaşıldı.
  • World Health Organization [WHO]. (2016). Ambient air pollution: A global assessment of exposure and burden of disease.
  • World Meteorological Organization [WMO]. (2021). WMO Atlas of Mortality and Economic Losses from Weather, Climate and Water Extremes (1970–2019).
  • World Meteorological Organization [WMO]. (2024). State of the global climate 2023. https://wmo.int/publication-series/state-of-global-climate-2023
  • Yardımcıoğlu, D. (2024). İklim değişikliğinin çalışma hayatına etkileriyle mücadele: Adil bir geçiş için toplu iş hukuku düzenlemelerinden yararlanılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 26(1), 67–511. https://doi.org/10.33717/deuhfd.1383496
  • Yıldırım, M., & Karakoyun, O. (2023). Mevsimlik tarım işçiliği üzerine bir araştırma: Çarşamba (Samsun) ilçesi örneği. 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2).
  • Yıldız, A., & Köse, E. (2019). İyonlaştıran ve iyonlaştırmayan radyasyondan kaynaklanabilecek hastalıklardan korunma yolları ve iş sağlığı ve güvenliği temelinde analizi. EJONS International Journal on Mathematics, Engineering and Natural Sciences, 3(2019).
Toplam 123 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sosyal Güvenlik
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Pelin Demircan Yıldırım 0000-0003-3300-5783

Erken Görünüm Tarihi 10 Haziran 2025
Yayımlanma Tarihi 10 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 18 Nisan 2025
Kabul Tarihi 5 Haziran 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Sayı: Özel Sayı

Kaynak Göster

APA Demircan Yıldırım, P. (2025). Türkiye’de İş Gücü İçin Yeni Tehdit: İklim Değişikliğinin İş Sağlığı ve Güvenliğine Yansımaları. Sosyal Güvence(Özel Sayı), 1-36. https://doi.org/10.21441/sosyalguvence.1679542
 Kapak Resmi İndir