Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Osmaniye Doğruözler Konağı’nın Yeniden İşlevlendirme Kapsamında Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 1, 99 - 125, 14.07.2025
https://doi.org/10.29135/std.1495247

Öz

Kentleşme sürecinde yaşanan olumsuzluklar, toplumsal yaşamdaki değişiklikler, sosyo-kültürel ve dış etkenler gibi nedenlerle tarihi yapılar zaman içerisinde özgün işlevleri ile kullanılamamaktadırlar. Koruma bağlamında tarihi yapıların yeniden işlevlendirilerek kullanımı, kentin sahip olduğu kültürel ve mimari değerlerin yaşatılmasında önemli bir uygulamadır. Değerlerin yaşatıldığı bu koruma anlayışı ile yapı yaşamına devam etmekte, aynı zamanda ekonomik ve kültürel açıdan süreklilik sağlanmaktadır. Ancak binalara yeni kullanımlar tanımlanırken yapılacak düzenlemelerde yapının mevcut mekân kurgusu göz önünde bulundurularak, yapıya en az müdahale ile en uygun işlevin verilmesi gerekmektedir. Bu yaklaşım doğrultusunda; çalışmada Osmaniye’nin mimari dokusunu yansıtan ve kentteki koruma çalışmalarının ilklerinden olan “Doğruözler Konağı”nın yeniden işlevlendirme süreci ele alınmıştır. Osmaniye çarşısı içerisinde kalan, konut olma işlevini yitiren yapı, süreç içerisinde satın alma yoluyla Osmaniye Belediyesine geçmiştir. 2015 yılında Osmaniye Belediyesinin misafirlerini ağırlamak için restorasyonu yapılan tarihi bina, kullanılmaması ve bakımı yapılmaması sebebiyle atıl kalmıştır. Konağın, 2022’de yeniden işlevlendirme yöntemi ile “Mutfak Müzesi’ne” dönüşümü planlanmış, revize restorasyon projeleri hazırlanmıştır. Çalışmada Mutfak Müzesi olarak yeniden kullanıma açılması planlanan yapının yeni işlev ile mekânsal açıdan uyumunu ortaya koymak ve yeniden kullanımda işlev seçiminin önemine dikkat çekmek istenmektedir. Bu doğrultuda “Doğruözler Konağı” örneğinden hareketle tarihi yapıların yüklenecek yeni işlevlerle kültür hayatımıza kazandırılması konusuna bir bakış açısı geliştirmek hedeflenmektedir. Bu bağlamda tarihi yapıların yeniden kullanımındaki işleve olan uyumu çevresel ve mimari ölçekte analizlerle “Doğruözler Konağı” üzerinden sorgulanmış ve tarihi yapılara verilecek yeni işlevler için bir altlık oluşturmak amaçlanmıştır.

Kaynakça

  • Anonim. (2011). Doğruözler Konağı. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Adana Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Rap. B.80.00/32, sayı 471, Tarih 23.02.2001.
  • Ateş, H. ve Hakkı Üzüm, İ. (2021). Mirasın Aktarılmasında Müzelerin Rolü Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’ne Bağlı Müzeler Üzerine Bir Değerlendirme, International University Museums Association Platform Journal of Cultural Heritage UNIMUSEUM, 4 (2), 82-95.
  • Aydın, D. ve Yaldız, E. (2010). Yeniden Kullanıma Adaptasyonda Bina Performansının Kullanıcılar Üzerinden Değerlendirilmesi, METU JFA, 27(1), 1-22. Erişim 10.08.2023. https://doi.org/10.4305/METU.JFA.2010.1.1.
  • Bahrin, S. A. N. K., Mahdzar, M., Hamid, Z. A. H. ve Ghani, A. A. (2017). Museum Visitors’ Experiential Factors and Recommendation Intention Journal of Tourism. Hospitality & Culinary Arts, 9(2), 199-212. Erişim 12.07.2023.
  • Bektaş, C. (2001). Koruma Onarım. İstanbul: Literatür Yayınları.
  • Büyüköztürk, E. ve Oral, M., (Aralık 2023). Osmaniye İlinde Geleneksel Konuttan Apartmana Geçiş. Hars Akademi, 6(2), 242-269. Erişim 20.01.2024.
  • Çetin, C. İ., (2021). Tarihi yapıların Sergileme Mekânı Olarak Yeniden İşlevlendirilmesi: Tate Modern ve Orsay Müzesi Örneği, Sanat ve Tasarım Araştırmaları Dergisi, 2(3), 227-253.
  • Dere, M. E., (Ekim 2023). İslam Medeniyeti Kütüphanelerinin Mekâna Yansıyan Örneklerinden Muğla Hoca Mustafa Fehmi Efendi Kütüphanesi, Sanat Tarihi Dergisi, 32(2), 523-547.
  • Dulkadiroğlu Belediyesi, (2024). Kahramanmaraş.
  • Erginoğlu, K. (2021). Endüstri Mirasının Dönüşümü. Yapı Dergisi, Yem Yayınevi.
  • Gazi, A. ve Boduroğlu, E., (2015). İşlev Değişikliğinin Tarihi Yapılar Üzerine Etkileri Alsancak Levanten Evleri Örneği, Megaron, 10(1), 57-69. Erişim 10.08.2023. https://doi.org/10.5505/megaron.2015.86570.
  • Gül, M., (2022). Kahramanmaraş Tematik Mutfak Müzesi Ve Dondurma Müzesinin Gastronomi Turizmi Kapsamında Değerlendirilmesi, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 312-334.
  • Gürdağ, B. ve Koca, D., (Ekim 2020). Erken Bakanlık Döneminde Sağlık Bakanlığı Binası Üzerine Bir İnceleme, Sanat Tarihi Dergisi, 29(2), 399-423.
  • Icomos, Erişim: http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0243603001536681730.pdf.
  • Jokilehto, J. (2006). Considerations on Authenticity and Integrity in World Heritage Context. City & Time, 2(1), 1-16.
  • Kahramanmaraş İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, (2024).
  • Kalman, H. (2010), Adaptive Re-use: Learning from Vancouver, Bildiri, 179-181.
  • Kandemir, Ö. (2013), Kültürel Miras Kapsamındaki Yapıların, Çağdaş Yaklaşımlarla Müze İşlevine Adaptasyonları: ‘Yeni’ Mekânsal Deneyimler, (Yayınlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi), Eskişehir Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Eskişehir.
  • Kuban, D. (2000). Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu, İstanbul: YEM Yayınları.
  • Neufert, E. (2000). Yapı Tasarım Bilgisi, İstanbul: Beta.
  • Osmaniye Belediyesi, (2023), Belediye Arşivi. [Erişim: 3.07.2023].
  • Özger, Y. (2021), Geleneksel Maraş Evlerinde Yeniden İşlevlendirme: Kocabaş Konağı Örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hasan Kalyoncu Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Gaziantep.
  • Özkan Yazgan, E. (2011). Anıtsal Kültür Varlıklarının Müze Olarak Kullanımına Yönelik Yaklaşımın İstanbul İbrahim Paşa Sarayı Örneğinde İrdelenmesi, (Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Parsel Sorgulama 1. Erişim: https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/#ara/cografi/37.06440874522774/37.38246738910676. Erişim Tarihi: 06.03.2024.
  • Parsel Sorgulama 2. Erişim: https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/#ara/idari/128436/56/8/1694445040963. Erişim Tarihi: 1.09.2023.
  • Parsel Sorgulama 3. Erişim: https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/#ara/idari/131823/1785/111/1709714109542. Erişim Tarihi: 06.03.2024.
  • Saatçi, G. (2016). Bir İletişim Biçimi Olarak Gastronomi İçinde, Kültürel Miras Olarak Gastronomi, (Ed: H. Yılmaz), Ankara: Detay Yayıncılık.
  • Sarı Gök, H. ve Şalvarcı, S. (2020). Türkiye’deki Gastronomi Temalı Müzelere Yönelik Çevrimiçi Ziyaretçi Deneyimlerinin İncelenmesi, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 18(1), 120-140. Erişim 16.08.2023 https://doi.org/10.24010/soid.810798.
  • Seyahat Tutkunu Gezginler, 2023, https://seyahattutkunugezginler.com/2023/01/15/gaziantep-muzeleri-1-ataturk-ani-muzesi-ali-ihsan-gogus-muzesi-emine-gogus-mutfak-muzesi/. Erişim: 06.03.2024.
  • Seyhan Belediyesi, (2023), Seyhan Belediyesi KUDEB Arşivi.
  • Süphanoğlu, Y. B., Güneş, E. ve Çalik Başok, G., (2022). El Aman Kervansarayı’nın Yeniden İşlevlendirilme Açısından Değerlendirilmesi ve Tasarım Önerileri, Online Journal of Art and Design, 10(3), 79-102.
  • Taghizadeh Sapchi, A. (2016). Sürdürebilir Müzelerde Mekânsal Tasarım Kriterleri ve Gün Işığı Kullanımı, (Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Anabilim Dalı, Ankara.
  • Us, F. ve Faiz Büyükçam, S. (Ocak-Şubat 2023). Demiryolu Yapısından Müzeye, Yapı Dergisi, 483, 66-73.
  • Yeğin, M. (2022), Adana Atatürk Bilim ve Kültür Müzesi ‘Atatürk Evi’, Doğumun 141. Yılında Atatürk 2. Uluslararası Sempozyumu, Hacettepe Üniversitesi Gençlik Araştırmaları ve Uygulama Enstitüsü İksad Enstitüsü.
  • Yeşilyurt, H. ve Arıca, R. (2018). Mutfak Müzesi Ziyaretçilerinin Deneyimlerinin İncelenmesi: Emine Göğüş Mutfak Müzesi Örneği, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 60-70.

Osmaniye Doğruözler Mansion Within the Scope of Refunctioning

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 1, 99 - 125, 14.07.2025
https://doi.org/10.29135/std.1495247

Öz

Historical buildings cannot be used with their original functions over time due to reasons such as negativities in the urbanization process, changes in social life, socio-cultural and external factors. In the context of conservation, the re-functionalization of historical buildings is an important practice in keeping the cultural and architectural values of the city alive. With this conservation approach where values are kept alive, the building continues its life and at the same time economic and cultural continuity is ensured. However, in the arrangements to be made while defining new uses for the buildings, the existing space fiction of the building should be taken into consideration, and the most appropriate function should be given to the building with the least intervention. In line with this approach, the study focuses on the re-functioning process of “Doğruözler Mansion”, which reflects the architectural texture of Osmaniye and is one of the first conservation efforts in the city. The building, which was located in Osmaniye bazaar and which lost its function as a residence, was transferred to Osmaniye Municipality through purchase in the process. In 2015, the historical building, which was restored to host the guests of Osmaniye Municipality, remained idle due to its lack of use and maintenance. The mansion was planned to be transformed into a “Culinary Museum” in 2022 with the re-functioning method and revised restoration projects were prepared. In the study, it is aimed to reveal the spatial harmony of the building, which is planned to be reused as a Kitchen Museum, with the new function and to draw attention to the importance of function selection in reuse. In this direction, three steps were used in the study: analysis of the existing structure, needs analysis to determine the spatial requirements for the applied function, and testing the suitability of the building for the new function. In line with the method followed in the research and the analyses made within this scope; it has emerged that Doğruözler Mansion should be re-evaluated within the scope of re-functionalization. From this point of view, a new function was proposed in the study in accordance with the original use of the area and with the least intervention to the building. In line with the research findings, the new function is envisaged as a small-scale library with book sales, reading room and research rooms in accordance with the spatial organization of the building. In the study, it is aimed to develop a perspective on the issue of bringing historical buildings into our cultural life with new functions to be imposed with the example of “Doğruözler Mansion”. In this context, the adaptation of historical buildings to the function in their reuse is questioned through “Doğruözler Mansion” with environmental and architectural scale analyses and it is aimed to create a basis for new functions to be given to historical buildings.

Kaynakça

  • Anonim. (2011). Doğruözler Konağı. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Adana Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Rap. B.80.00/32, sayı 471, Tarih 23.02.2001.
  • Ateş, H. ve Hakkı Üzüm, İ. (2021). Mirasın Aktarılmasında Müzelerin Rolü Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’ne Bağlı Müzeler Üzerine Bir Değerlendirme, International University Museums Association Platform Journal of Cultural Heritage UNIMUSEUM, 4 (2), 82-95.
  • Aydın, D. ve Yaldız, E. (2010). Yeniden Kullanıma Adaptasyonda Bina Performansının Kullanıcılar Üzerinden Değerlendirilmesi, METU JFA, 27(1), 1-22. Erişim 10.08.2023. https://doi.org/10.4305/METU.JFA.2010.1.1.
  • Bahrin, S. A. N. K., Mahdzar, M., Hamid, Z. A. H. ve Ghani, A. A. (2017). Museum Visitors’ Experiential Factors and Recommendation Intention Journal of Tourism. Hospitality & Culinary Arts, 9(2), 199-212. Erişim 12.07.2023.
  • Bektaş, C. (2001). Koruma Onarım. İstanbul: Literatür Yayınları.
  • Büyüköztürk, E. ve Oral, M., (Aralık 2023). Osmaniye İlinde Geleneksel Konuttan Apartmana Geçiş. Hars Akademi, 6(2), 242-269. Erişim 20.01.2024.
  • Çetin, C. İ., (2021). Tarihi yapıların Sergileme Mekânı Olarak Yeniden İşlevlendirilmesi: Tate Modern ve Orsay Müzesi Örneği, Sanat ve Tasarım Araştırmaları Dergisi, 2(3), 227-253.
  • Dere, M. E., (Ekim 2023). İslam Medeniyeti Kütüphanelerinin Mekâna Yansıyan Örneklerinden Muğla Hoca Mustafa Fehmi Efendi Kütüphanesi, Sanat Tarihi Dergisi, 32(2), 523-547.
  • Dulkadiroğlu Belediyesi, (2024). Kahramanmaraş.
  • Erginoğlu, K. (2021). Endüstri Mirasının Dönüşümü. Yapı Dergisi, Yem Yayınevi.
  • Gazi, A. ve Boduroğlu, E., (2015). İşlev Değişikliğinin Tarihi Yapılar Üzerine Etkileri Alsancak Levanten Evleri Örneği, Megaron, 10(1), 57-69. Erişim 10.08.2023. https://doi.org/10.5505/megaron.2015.86570.
  • Gül, M., (2022). Kahramanmaraş Tematik Mutfak Müzesi Ve Dondurma Müzesinin Gastronomi Turizmi Kapsamında Değerlendirilmesi, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 312-334.
  • Gürdağ, B. ve Koca, D., (Ekim 2020). Erken Bakanlık Döneminde Sağlık Bakanlığı Binası Üzerine Bir İnceleme, Sanat Tarihi Dergisi, 29(2), 399-423.
  • Icomos, Erişim: http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0243603001536681730.pdf.
  • Jokilehto, J. (2006). Considerations on Authenticity and Integrity in World Heritage Context. City & Time, 2(1), 1-16.
  • Kahramanmaraş İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, (2024).
  • Kalman, H. (2010), Adaptive Re-use: Learning from Vancouver, Bildiri, 179-181.
  • Kandemir, Ö. (2013), Kültürel Miras Kapsamındaki Yapıların, Çağdaş Yaklaşımlarla Müze İşlevine Adaptasyonları: ‘Yeni’ Mekânsal Deneyimler, (Yayınlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi), Eskişehir Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Eskişehir.
  • Kuban, D. (2000). Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu, İstanbul: YEM Yayınları.
  • Neufert, E. (2000). Yapı Tasarım Bilgisi, İstanbul: Beta.
  • Osmaniye Belediyesi, (2023), Belediye Arşivi. [Erişim: 3.07.2023].
  • Özger, Y. (2021), Geleneksel Maraş Evlerinde Yeniden İşlevlendirme: Kocabaş Konağı Örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hasan Kalyoncu Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Gaziantep.
  • Özkan Yazgan, E. (2011). Anıtsal Kültür Varlıklarının Müze Olarak Kullanımına Yönelik Yaklaşımın İstanbul İbrahim Paşa Sarayı Örneğinde İrdelenmesi, (Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Parsel Sorgulama 1. Erişim: https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/#ara/cografi/37.06440874522774/37.38246738910676. Erişim Tarihi: 06.03.2024.
  • Parsel Sorgulama 2. Erişim: https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/#ara/idari/128436/56/8/1694445040963. Erişim Tarihi: 1.09.2023.
  • Parsel Sorgulama 3. Erişim: https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/#ara/idari/131823/1785/111/1709714109542. Erişim Tarihi: 06.03.2024.
  • Saatçi, G. (2016). Bir İletişim Biçimi Olarak Gastronomi İçinde, Kültürel Miras Olarak Gastronomi, (Ed: H. Yılmaz), Ankara: Detay Yayıncılık.
  • Sarı Gök, H. ve Şalvarcı, S. (2020). Türkiye’deki Gastronomi Temalı Müzelere Yönelik Çevrimiçi Ziyaretçi Deneyimlerinin İncelenmesi, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 18(1), 120-140. Erişim 16.08.2023 https://doi.org/10.24010/soid.810798.
  • Seyahat Tutkunu Gezginler, 2023, https://seyahattutkunugezginler.com/2023/01/15/gaziantep-muzeleri-1-ataturk-ani-muzesi-ali-ihsan-gogus-muzesi-emine-gogus-mutfak-muzesi/. Erişim: 06.03.2024.
  • Seyhan Belediyesi, (2023), Seyhan Belediyesi KUDEB Arşivi.
  • Süphanoğlu, Y. B., Güneş, E. ve Çalik Başok, G., (2022). El Aman Kervansarayı’nın Yeniden İşlevlendirilme Açısından Değerlendirilmesi ve Tasarım Önerileri, Online Journal of Art and Design, 10(3), 79-102.
  • Taghizadeh Sapchi, A. (2016). Sürdürebilir Müzelerde Mekânsal Tasarım Kriterleri ve Gün Işığı Kullanımı, (Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Anabilim Dalı, Ankara.
  • Us, F. ve Faiz Büyükçam, S. (Ocak-Şubat 2023). Demiryolu Yapısından Müzeye, Yapı Dergisi, 483, 66-73.
  • Yeğin, M. (2022), Adana Atatürk Bilim ve Kültür Müzesi ‘Atatürk Evi’, Doğumun 141. Yılında Atatürk 2. Uluslararası Sempozyumu, Hacettepe Üniversitesi Gençlik Araştırmaları ve Uygulama Enstitüsü İksad Enstitüsü.
  • Yeşilyurt, H. ve Arıca, R. (2018). Mutfak Müzesi Ziyaretçilerinin Deneyimlerinin İncelenmesi: Emine Göğüş Mutfak Müzesi Örneği, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 60-70.
Toplam 35 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Mimarlık Tarihi
Bölüm ARAŞTIRMA
Yazarlar

Elife Büyüköztürk 0000-0001-8616-3641

Murat Oral 0000-0003-4848-5417

Erken Görünüm Tarihi 14 Temmuz 2025
Yayımlanma Tarihi 14 Temmuz 2025
Gönderilme Tarihi 3 Haziran 2024
Kabul Tarihi 24 Şubat 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 34 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Büyüköztürk, E., & Oral, M. (2025). Osmaniye Doğruözler Konağı’nın Yeniden İşlevlendirme Kapsamında Değerlendirilmesi. Sanat Tarihi Dergisi, 34(1), 99-125. https://doi.org/10.29135/std.1495247