Öz
Amaç: Halk sağlığının önlenebilir sorunları arasında ön sıralarda yer alan tütün kullanımı ile mücadele geniş kapsamlı çok disiplinli bir yaklaşım gerektirir. Bu yaklaşımın başarısı için merkezi kamu otoritesinin belediyelerle iş birliği içinde çalışması gerekmektedir. Türkiye’de belediyelerin tütün kontrolüyle ilgili sorumlulukları kanunlar ile belirlenmiştir. Dijital olanakların artması ile, yerel yönetimler web sitelerinde çalışmalarını yansıtabilmektedir. Web siteleri bu çerçevede tütün kontrolü çalışmalarının düzeyi hakkında ipuçları sağlayabilir. Bu araştırmanın amacı, Türkiye’nin il ve ilçe belediyeleri web sitelerinin tütün kontrolü açısından incelenmesidir.
Yöntem: Tanımlayıcı tipteki araştırmada Türkiye’deki 81 il ve 922 ilçenin web siteleri 20 araştırmacı tarafından 1-10 Ekim 2024 tarihleri arasında incelenmiştir. T.C. İçişleri Bakanlığı web sitesinden alınan il ve ilçe belediye listesinin tamamına ulaşılmak hedeflenmiştir. Veri analizi için SPSS 23.0 istatistiksel paket programı kullanılmıştır. Açık veri kullanıldığı için kurumsal izin ya da etik onam alınmamıştır.
Bulgular: 922 ilçe, 51 il, 30 büyükşehir belediyesi incelenmiştir. Toplam 1.003 belediyeden 182 belediyenin (%18,1) uluslararası ağlara üye olduğu, 825'inin (%82,3) web sitesinin 2024 yılında güncellenmiş olduğu, 70 belediyenin (%7,0) web sitesinin olmadığı belirlenmiştir. Belediyelerden 783'ünün (%78,1) web sitesinde tütün kontrolü ile ilgili içerik bulunamamıştır. Tütün kontrolü içeriği güncel olmayan, ancak tütün kontrolü ile uyumlu 100 belediye (%10,0), güncel ve tütün kontrolüyle uyumlu içerikler olan 32 belediye (%3,2) vardır. Üç belediyenin web sitesinde tütün endüstrisi reklamı, bir belediyenin web sitesinde tütün endüstrisi sponsorluğu belirlenmiştir. Toplam belediyelerin 832'sinin (%83,0) sosyal medya hesabı vardır.
Sonuç: Tütün kontrolü konusunun web sitelerinde daha fazla yer alması ve güncel içeriklerle desteklenmesi, tütün mücadelesinde yerel yönetimlerin daha etkili olmalarına, kanunun yüklediği sorumluluklarını yerine getirmelerine ve genelde tütün kontrolüne katkı sağlayacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- WHO. MPOWER: A policy package to reverse the tobacco epidemic. Geneva: World Health Organization; 2024. Accessed March 24, 2024, at https://www.afro.who.int/publications/mpower-policy-package-reverse-tobacco-epidemic
- WHO. WHO Report on the Global Tobacco Epidemic 2023: Protect people from tobacco smoke. Geneva: World Health Organization; 2023. Accessed March 26, 2024, at https://escholarship.org/content/qt7x18m7f9/qt7x18m7f9.pdf
- WHO. Fact Sheet: Tobacco. Geneva: World Health Organization; 2023. Accessed March 26, 2024, at www.who.int
- WHO. Non-communicable Diseases Status Report. Geneva: World Health Organization; 2014. Accessed March 26, 2024, at http://www.who.int/nmh/publications/ncd-status-report-2014/en/
- WHO. WHO Report on the Global Tobacco Epidemic, 2019. Geneva: World Health Organization; 2019. Accessed March 26, 2024, at https://www.who.int/publications/i/item/9789241516204
- WHO. WHO Report on the Global Tobacco Epidemic, 2021: Addressing new and emerging products - Electronic Nicotine Delivery Systems (ENDS). Geneva: World Health Organization; 2021. Accessed March 26, 2024, at https://escholarship.org/content/qt0014f8hx/qt0014f8hx.pdf
- Jafari A, Rajabi A, Gholian-Aval M, Peyman N, Mahdizadeh M, Tehrani H. National, regional, and global prevalence of cigarette smoking among women/females in the general population: a systematic review and meta-analysis. Environ Health Prev Med. 2021 Dec;26(1):5.
- WHO. Facts on tobacco control in the African region. Africa: WHO Regional Office; 2012.
- WHO. Prevalence of tobacco and e-cigarette use in young people in the WHO European Region. Europe: WHO Regional Office; 2022.
- Fouad H, Commar A, Hamadeh RR, El Awa F, Shen Z, Fraser CP. Smoking prevalence in the Eastern Mediterranean Region. East Mediterr Health J. 2020;26(01):94–101.
- World Health Organization. 2012 GATS Fact Sheet Turkey (2008 comparison). Geneva: World Health Organization; 2012. Accessed December 31, 2024, at https://www.who.int/publications/m/item/2012-gats-fact-sheet-turkey-(2008-comparison)
- World Health Organization. 2016 GATS Fact Sheet Turkey. Accessed December 31, 2024 at https://www.who.int/publications/m/item/2016-gats-fact-sheet-turkey
- Nicolaou SA, Heraclides A, Markides KS, Charalambous A. Prevalence and social determinants of smoking in the adult Greek Cypriot population. Hippokratia. 2016 Oct-Dec;20(4):284-91. PMID: 29416301; PMCID: PMC5788227.
- T.C. Sağlık Bakanlığı. Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2018-2023). Accessed December 26, 2024 at https://dosyaism.saglik.gov.tr/Eklenti/41034/0/tutunkontrolustratejibelgesiveeylemplanipdf.pdf
- NYC Parks. Smoke-Free Parks and Beaches: NYC Parks. Accessed December 26, 2024 at https://www.nycgovparks.org/facility/rules/smoke-free
- U.S. National Cancer Institute. Successful state and local government antismoking efforts. Accessed October 14, 2024 at https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK206882/
- Action on Smoking and Health (ASH). Local Government Declaration on tobacco control. Accessed October 14, 2024 at https://ash.org.uk/resources/local-toolkit/the-local-government-declaration-on-tobacco-control
- Local Government Association. Tobacco control: How do you know that your council is doing all it can to reduce smoking-related harm? Accessed October 14, 2024 at https://www.local.gov.uk/sites/default/files/documents/22.44_Must_Know_Guide_On_Tobacco_Control_05.pdf
- VicHealth. Strengthening tobacco control at a local level: What are the benefits for councils? Accessed October 14, 2024 at https://www.vichealth.vic.gov.au/sites/default/files/2023-08/6SM_Strengthening_Tobacco_Control.pdf
- T.C. İçişleri Bakanlığı. Türkiye Mülki İdare Bölümleri Envanteri. Accessed December 31, 2024 at https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx
- Eryeşil K, Alptürker H, Taşpınar Y. Yerel yönetimlerde sosyal medya kullanımı üzerine bir araştırma: Van Edremit belediyesi örneği. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Van Özel Sayısı 2021;831-54.
- Ertaş MF, Eker HH, Güngör Ketenci P. Yerel yönetimlerde sağlık hizmetleri uygulamalarının karşılaştırmalı değerlendirilmesi. Gevher Nesibe Journal of Medical&HealthSciences 2022;7(21):100-19.http://doi.org/10.5281/zenodo.7391421
- McKevitt S, White M, Petticrew M, et al. Characterizing restrictions on commercial advertising and sponsorship of harmful commodities in local government policies: a nationwide study in England. Journal of Public Health. 2023;45(4):878-87.
- Sezgin NY. Belediyelerin uluslararası kuruluşlara üyelikleri ve uluslararası iş birliklerine ilişkin rehber. Türkiye Belediyeler Birliği; 2024.
- Akman Ç. Türkiye’de yerel yönetimlerin uluslararası kuruluşlara üyelikleri üzerine bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2017;22(2):485-510.
- Aktel Y. İl belediye web sitelerinin işlevselliği üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2009;14(2):223-40.
- Alat B. Türkiye’de il belediye web sitelerinin işlevselliği üzerine bir araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2018;28(1):93-114.
- Solmaz B, Görkemli HN. Büyükşehir belediyeleri ve sosyal medya kullanımı. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 2012;18:9-20.
- We Are Social. 2024: Global ve Türkiye verileriyle dijital dünya. Accessed at https://www.clicksus.com/we-are-social-2024-global-ve-turkiye-raporu-ozeti
- Anadolu Ajansı (AA). Dünya nüfusunun yüzde 62’si sosyal medya kullanıyor. Accessed at https://www.aa.com.tr/tr/bilim-teknoloji/dunya-nufusunun-yuzde-62si-sosyal-medya-kullaniyor/3261985
Öz
Objective: Tobacco use, ranked among the leading preventable public health issues, requires a comprehensive and multidisciplinary approach. The success of this approach depends on collaboration between central government authorities and municipalities. In Türkiye, the responsibilities of municipalities regarding tobacco control are defined by legislations. With the rise of digital tools, local governments can reflect their activities on their websites. In this context, websites can provide insights into the level of tobacco control efforts. This study aims to evaluate the websites of provincial and district municipalities in Türkiye in terms of tobacco control.
Methods: This descriptive study examined the websites of 81 provinces and 922 districts in Türkiye from October 1–10, 2024, by 20 researchers. The complete list of provincial and district municipalities was obtained from the Ministry of Interior's official website. Data were analyzed using the SPSS 23.0 statistical software package. As open data were used, no institutional permission or ethical approval was obtained.
Results: A total of 922 district, 51 provincial, and 30 metropolitan municipalities were examined, comprising 1,003 municipalities in total. Of these, 182 municipalities (18.1%) were found to be members of international networks, 825 (82.3%) had websites updated in 2024, and 70 (7.0%) had no website. Among the municipalities, 783 (78.1%) had no tobacco control-related content on their websites. Additionally, 100 municipalities (10.0%) had content compliant with tobacco control standards but not updated, while 32 municipalities (3.2%) had updated and compliant content. Tobacco industry advertisements were found on the websites of three municipalities, and one municipality's website displayed tobacco industry sponsorship. A total of 832 municipalities (83.0%) had social media accounts.
Conclusion: Including more tobacco control-related content on municipal websites and supporting this content with up-to-date information can enhance the effectiveness of local governments in tobacco control efforts, help them fulfill their legal responsibilities, and contribute to overall tobacco control.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- WHO. MPOWER: A policy package to reverse the tobacco epidemic. Geneva: World Health Organization; 2024. Accessed March 24, 2024, at https://www.afro.who.int/publications/mpower-policy-package-reverse-tobacco-epidemic
- WHO. WHO Report on the Global Tobacco Epidemic 2023: Protect people from tobacco smoke. Geneva: World Health Organization; 2023. Accessed March 26, 2024, at https://escholarship.org/content/qt7x18m7f9/qt7x18m7f9.pdf
- WHO. Fact Sheet: Tobacco. Geneva: World Health Organization; 2023. Accessed March 26, 2024, at www.who.int
- WHO. Non-communicable Diseases Status Report. Geneva: World Health Organization; 2014. Accessed March 26, 2024, at http://www.who.int/nmh/publications/ncd-status-report-2014/en/
- WHO. WHO Report on the Global Tobacco Epidemic, 2019. Geneva: World Health Organization; 2019. Accessed March 26, 2024, at https://www.who.int/publications/i/item/9789241516204
- WHO. WHO Report on the Global Tobacco Epidemic, 2021: Addressing new and emerging products - Electronic Nicotine Delivery Systems (ENDS). Geneva: World Health Organization; 2021. Accessed March 26, 2024, at https://escholarship.org/content/qt0014f8hx/qt0014f8hx.pdf
- Jafari A, Rajabi A, Gholian-Aval M, Peyman N, Mahdizadeh M, Tehrani H. National, regional, and global prevalence of cigarette smoking among women/females in the general population: a systematic review and meta-analysis. Environ Health Prev Med. 2021 Dec;26(1):5.
- WHO. Facts on tobacco control in the African region. Africa: WHO Regional Office; 2012.
- WHO. Prevalence of tobacco and e-cigarette use in young people in the WHO European Region. Europe: WHO Regional Office; 2022.
- Fouad H, Commar A, Hamadeh RR, El Awa F, Shen Z, Fraser CP. Smoking prevalence in the Eastern Mediterranean Region. East Mediterr Health J. 2020;26(01):94–101.
- World Health Organization. 2012 GATS Fact Sheet Turkey (2008 comparison). Geneva: World Health Organization; 2012. Accessed December 31, 2024, at https://www.who.int/publications/m/item/2012-gats-fact-sheet-turkey-(2008-comparison)
- World Health Organization. 2016 GATS Fact Sheet Turkey. Accessed December 31, 2024 at https://www.who.int/publications/m/item/2016-gats-fact-sheet-turkey
- Nicolaou SA, Heraclides A, Markides KS, Charalambous A. Prevalence and social determinants of smoking in the adult Greek Cypriot population. Hippokratia. 2016 Oct-Dec;20(4):284-91. PMID: 29416301; PMCID: PMC5788227.
- T.C. Sağlık Bakanlığı. Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2018-2023). Accessed December 26, 2024 at https://dosyaism.saglik.gov.tr/Eklenti/41034/0/tutunkontrolustratejibelgesiveeylemplanipdf.pdf
- NYC Parks. Smoke-Free Parks and Beaches: NYC Parks. Accessed December 26, 2024 at https://www.nycgovparks.org/facility/rules/smoke-free
- U.S. National Cancer Institute. Successful state and local government antismoking efforts. Accessed October 14, 2024 at https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK206882/
- Action on Smoking and Health (ASH). Local Government Declaration on tobacco control. Accessed October 14, 2024 at https://ash.org.uk/resources/local-toolkit/the-local-government-declaration-on-tobacco-control
- Local Government Association. Tobacco control: How do you know that your council is doing all it can to reduce smoking-related harm? Accessed October 14, 2024 at https://www.local.gov.uk/sites/default/files/documents/22.44_Must_Know_Guide_On_Tobacco_Control_05.pdf
- VicHealth. Strengthening tobacco control at a local level: What are the benefits for councils? Accessed October 14, 2024 at https://www.vichealth.vic.gov.au/sites/default/files/2023-08/6SM_Strengthening_Tobacco_Control.pdf
- T.C. İçişleri Bakanlığı. Türkiye Mülki İdare Bölümleri Envanteri. Accessed December 31, 2024 at https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx
- Eryeşil K, Alptürker H, Taşpınar Y. Yerel yönetimlerde sosyal medya kullanımı üzerine bir araştırma: Van Edremit belediyesi örneği. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Van Özel Sayısı 2021;831-54.
- Ertaş MF, Eker HH, Güngör Ketenci P. Yerel yönetimlerde sağlık hizmetleri uygulamalarının karşılaştırmalı değerlendirilmesi. Gevher Nesibe Journal of Medical&HealthSciences 2022;7(21):100-19.http://doi.org/10.5281/zenodo.7391421
- McKevitt S, White M, Petticrew M, et al. Characterizing restrictions on commercial advertising and sponsorship of harmful commodities in local government policies: a nationwide study in England. Journal of Public Health. 2023;45(4):878-87.
- Sezgin NY. Belediyelerin uluslararası kuruluşlara üyelikleri ve uluslararası iş birliklerine ilişkin rehber. Türkiye Belediyeler Birliği; 2024.
- Akman Ç. Türkiye’de yerel yönetimlerin uluslararası kuruluşlara üyelikleri üzerine bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2017;22(2):485-510.
- Aktel Y. İl belediye web sitelerinin işlevselliği üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2009;14(2):223-40.
- Alat B. Türkiye’de il belediye web sitelerinin işlevselliği üzerine bir araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2018;28(1):93-114.
- Solmaz B, Görkemli HN. Büyükşehir belediyeleri ve sosyal medya kullanımı. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 2012;18:9-20.
- We Are Social. 2024: Global ve Türkiye verileriyle dijital dünya. Accessed at https://www.clicksus.com/we-are-social-2024-global-ve-turkiye-raporu-ozeti
- Anadolu Ajansı (AA). Dünya nüfusunun yüzde 62’si sosyal medya kullanıyor. Accessed at https://www.aa.com.tr/tr/bilim-teknoloji/dunya-nufusunun-yuzde-62si-sosyal-medya-kullaniyor/3261985
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlığın Geliştirilmesi |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 11 Temmuz 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 31 Aralık 2024 |
| Kabul Tarihi | 10 Temmuz 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 34 Sayı: 3 |
