Öz
This study provides a comparative analysis of the linguistic properties of the words included in standardized tools used to assess speech and language development in Turkey. The study examines 670 words from five different assessment tools, including AAT, SST, TODİL, TİGE-II, and DİLTAR, in terms of morphological (word categories, root structure, derivational features), orthographic (average word length), phonological (syllable structure, number of syllables, syllable-to-word ratio, word stress patterns), and semantic features (semantic content, semantic roles, word frequency) as well as their etymological origins. The findings reveal that all the tools predominantly feature Turkish-origin words and highlight the prevalence of typical Turkish syllable structures such as CVCV. The dominance of root words and the limited presence of derived words suggest that these tests are designed to target more basic language skills. The average word lengths were identified as short to medium, aligning with the target age groups of the tools. Semantic analysis indicated an emphasis on categories frequently encountered in children's daily lives. Differences observed among the tools suggest that each assessment has a structure tailored to its specific evaluative focus. In conclusion, the findings of this study contribute to strengthening the scientific foundations of Turkish speech and language assessment tools and offer recommendations for future test development.
Anahtar Kelimeler
speech and language development child language lexical acquisition lexical analysis Turkish
Kaynakça
- Aksan, Y., Aksan, M., Özel, S. A., Yılmazer, H., Demirhan, U. U., Mersinli, Ü., & Altunay, S. (2016). Web tabanlı Türkçe ulusal derlemi (TUD). Proceedings of the 16th Academic Computing Conference, 723–730.
- Aksu Koç, A., Küntay, A. C., Acarlar, F., Topbaş, S. S., & Maviş, İ. (2019). Türkçe İletişim Gelişimi Envanteri (TİGE) El Kitabı. Detay Yayıncılık.
- Bleses, D., Vach, W., Slott, M., Wehberg, S., Thomsen, P., Madsen, T. O., & Basbøll, H. (2008). The Danish Communicative Developmental Inventories: Validity and main developmental trends. Journal of Child Language, 35(3), 651–669.
- Demuth, K. (2006). Crosslinguistic perspectives on the development of prosodic words. Language and Speech, 49(2), 129–135.
- Ege, P., Acarlar, F., & Turan, F. (2004). Ankara Artikülasyon Testi El Kitabı. Ankara Üniversitesi Yayınları. Field, A. (2024). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. Sage Publications.
- Gökmen, S. (2007). 4;0-6;0 yaş (48-72 aylar) arasındaki çocukların ad-eylem kullanımları. Dil Dergisi, 77, 18–33. https://doi.org/10.1501/Dilder_0000000075
- Kurada, H. Z. (2018). Hintçe ve Türkçenin karşılaştırmalı bürün dizgeleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 57–77.
- Newcomer, P. L., & Hammill, D. D. (2008). TOLD-P: 4: Test of Language Development—Primary. Pro-Ed.
- Topbaş, S. (2004). Türkçe Sesletim-Sesbilgisi Testi (SST) [Turkish Articulation and Phonology Test]. Milli Eğitim Yayınları, 2004.
- Topbaş, S. (2005). Sesbilgisel gelişim. In S. Topbaş (Ed.), Dil ve kavram gelişimi (pp. 21–30). Kök Yayıncılık.
- Topbaş, S. (2006). Türkçe Sesletim-Sesbilgisi Testi: Geçerlik-güvenirlik ve standardizasyon çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 21(58), 39–52.
- Topbaş, S., Gökçümen-Koca, G., & Rescorla, A. (2016). Early expressive language development of toddlers: Adapting the LDS to Turkish (DİLTAR). In ASHA Convention (pp. 15–19).
- Topbaş, S., & Güven, O. (2017). Türkçe Okulçağı Dil Gelişimi Testi–TODİL [Test of Language Development–Fourth Edition: Turkish Version]. Detay Yayıncılık.
Öz
Bu araştırmada, Türkiye’de kullanılan standardize dil ve konuşma gelişimini değerlendiren araçlarda yer alan sözcüklerin dilbilimsel özellikleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışmada AAT, SST, TODİL, TİGE-II ve DİLTAR gibi beş farklı değerlendirme aracında yer alan 670 sözcük biçimbilimsel (sözcük kategorisi, kök yapısı, türetim özellikleri), ortografik (ortalama sözcük uzunluğu), fonolojik (hece yapısı, hece sayısı, hece/sözcük oranı, sözcük vurgusu yapısı) ve semantik özellikler (semantik içerik, semantik rol, sözcük sıklığı) ve alıntılandığı dil açısından incelenmiştir. Bulgular, tüm değerlendirme araçlarının ağırlıklı olarak Türkçe kökenli sözcüklerden oluştuğunu ve CVCV gibi Türkçenin tipik hece yapılarının baskın olduğunu göstermiştir. Kök sözcüklerin ağırlıklı olması ve türemiş sözcüklerin sınırlı olması, testlerin daha temel dil becerilerini hedeflediğini düşündürmektedir. Ortalama sözcük uzunluğu, araçların hedef yaş gruplarına uygun olarak kısa ve orta düzeyde belirlenmiştir. Semantik analizde, çocukların günlük yaşamında sık karşılaşılan kategorilerin öne çıktığı görülmüştür. Araçlar arasında gözlenen bazı farklılıklar, her bir aracın kendi hedeflediği değerlendirme alanına özgü bir yapıya sahip olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak bu araştırmanın bulguları, Türkçe dil ve konuşma gelişimi değerlendirme araçlarının bilimsel temellerini güçlendirmeye yönelik katkılar sunmakta ve gelecekteki test geliştirme çalışmaları için öneriler sağlamaktadır.
Anahtar Kelimeler
dil ve konuşma gelişimi çocuk dili sözcük edinimi sözcüksel analiz Türkçe
Kaynakça
- Aksan, Y., Aksan, M., Özel, S. A., Yılmazer, H., Demirhan, U. U., Mersinli, Ü., & Altunay, S. (2016). Web tabanlı Türkçe ulusal derlemi (TUD). Proceedings of the 16th Academic Computing Conference, 723–730.
- Aksu Koç, A., Küntay, A. C., Acarlar, F., Topbaş, S. S., & Maviş, İ. (2019). Türkçe İletişim Gelişimi Envanteri (TİGE) El Kitabı. Detay Yayıncılık.
- Bleses, D., Vach, W., Slott, M., Wehberg, S., Thomsen, P., Madsen, T. O., & Basbøll, H. (2008). The Danish Communicative Developmental Inventories: Validity and main developmental trends. Journal of Child Language, 35(3), 651–669.
- Demuth, K. (2006). Crosslinguistic perspectives on the development of prosodic words. Language and Speech, 49(2), 129–135.
- Ege, P., Acarlar, F., & Turan, F. (2004). Ankara Artikülasyon Testi El Kitabı. Ankara Üniversitesi Yayınları. Field, A. (2024). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. Sage Publications.
- Gökmen, S. (2007). 4;0-6;0 yaş (48-72 aylar) arasındaki çocukların ad-eylem kullanımları. Dil Dergisi, 77, 18–33. https://doi.org/10.1501/Dilder_0000000075
- Kurada, H. Z. (2018). Hintçe ve Türkçenin karşılaştırmalı bürün dizgeleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 57–77.
- Newcomer, P. L., & Hammill, D. D. (2008). TOLD-P: 4: Test of Language Development—Primary. Pro-Ed.
- Topbaş, S. (2004). Türkçe Sesletim-Sesbilgisi Testi (SST) [Turkish Articulation and Phonology Test]. Milli Eğitim Yayınları, 2004.
- Topbaş, S. (2005). Sesbilgisel gelişim. In S. Topbaş (Ed.), Dil ve kavram gelişimi (pp. 21–30). Kök Yayıncılık.
- Topbaş, S. (2006). Türkçe Sesletim-Sesbilgisi Testi: Geçerlik-güvenirlik ve standardizasyon çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 21(58), 39–52.
- Topbaş, S., Gökçümen-Koca, G., & Rescorla, A. (2016). Early expressive language development of toddlers: Adapting the LDS to Turkish (DİLTAR). In ASHA Convention (pp. 15–19).
- Topbaş, S., & Güven, O. (2017). Türkçe Okulçağı Dil Gelişimi Testi–TODİL [Test of Language Development–Fourth Edition: Turkish Version]. Detay Yayıncılık.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Psikodilbilim (Konuşma Üretimi ve Anlama dahil) |
| Bölüm | Psikoloji |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 10 Şubat 2025 |
| Kabul Tarihi | 17 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 63 |
