Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Üniversite Öğrencilerinde İnsana Yakışır İşin Yordayıcılarının İncelenmesi

Yıl 2025, Sayı: 56, 181 - 198, 30.04.2025

Rumeysa Kul , Furkan Kirazcı , Ayşenur Büyükgöze-kavas

https://doi.org/10.52642/susbed.1533823

Öz

Bireylerin kariyer gelişim süreçlerindeki önemli aşamalardan birisi kuşkusuz okuldan işe geçiş sürecidir. Okuldan işe geçiş sürecinin başarılı bir şekilde tamamlanması kişilerin iş dünyasına girişlerinde ve gelecekteki kariyerlerini inşa etmede önemli bir role sahiptir. Buradan hareketle bu araştırmada okuldan işe geçiş sürecinin başarılı bir şekilde yürütülmesinde önemli bir faktör olan gelecekteki insana yakışır iş algısı üzerine odaklanılmıştır. Çalışma Psikolojisi Kuramı temelinde tasarlanan araştırmada kariyer uyumluluğu, kariyer karar verme öz-yetkinliği ve kariyer karar verme belirsizliğine tolerans değişkenlerinin insana yakışır iş algısı üzerindeki rolleri incelenmiştir. Araştırmaya okuldan işe geçiş sürecinde olan 613 üniversite öğrencisi katılmıştır ve ölçek formları aracılığıyla katılımcılardan veriler toplanmıştır. Elde edilen sonuçlar gelecekte insana yakışır bir işi elde etmeye yönelik algıda üç bağımsız değişkenin de ortak olarak anlamlı bir rol oynadığını göstermiştir. Fakat söz konusu bağımsız değişkenlerin modele yaptıkları bireysel katkılar incelendiğinde sadece kariyer karar verme öz-yetkinliği değişkeninin modele tek başına anlamlı bir katkıda bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen sonuçlar alanyazına dayalı olarak tartışılmış ve alandaki uygulayıcılara ve araştırmacılara çeşitli öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İnsana Yakışır İş Okuldan İşe Geçiş Süreci Çalışma Psikolojisi Kuramı

Destekleyen Kurum

Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)

Proje Numarası

1919B012219498

Teşekkür

Bu araştırma 1919B012219498 numaralı TÜBİTAK 2209 projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya verdikleri destekten dolayı TÜBİTAK'a teşekkür ederiz.

Kaynakça

  • Aca, Z., & Akdamar, E. (2022). Türkiye'de İnsana Yakışır İş: Bağlam, Kavramsallaştırma ve Değerlendirme: Bir Alan Araştırması. Journal of Management and Economics Research, 20(1), 271-291. doi:https://doi.org/10.11611/yead.1037757
  • Acar, S., Doğan, U., Adıgüzel, A., & Erözkan, A. (2021). Testing the Effectiveness of Psychoeducational Program for Coping with Intolerance of Uncertainty Based on the Cognitive Behavioral Approach on Undergraduates’ Intolerance of Uncertainty Levels. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 52, 445-463. doi:https://doi.org/10.9779/pauefd.791956
  • Adakale-Demirhan, F. E., & Ekonomi, M. (2005). Türkiye'de kadın işçilerle ilgili koruyucu yasal düzenlemeler ve 4857 sayılı yeni İş Kanunu ile getirilen yenilikler. İTÜ DERGİSİ, 4(5), 1-13. http://itudergi.itu.edu.tr/index.php/itudergisi_d/article/view/691/615 adresinden alındı
  • Akyıldız, Y. (2021). İnsana Yakışır İş Uygulamasının Yapısal ve Psiko-Sosyal Boyutta Değerlendirilmesi. Journal of Urban Culture and Management, 1203-1218.
  • Altıg, D., Baker, S., Barrero, J. M., Bloom, N., Bunn, P., Chen, S., . . . Thwaites, G. (2020). Economic uncertainty before and during the COVID-19 pandemic. Journal of Public Economics(191), 1-13. doi:https://doi.org/10.1016/j.jpubeco.2020.104274
  • Arriola, C., Cadestin, C., Kowalski, P., Guilhoto, J. J., Miroudot, S., & Tongeren, F. v. (2023). Challenges to international trade and the global economy recovery from COVID-19 and Russia’s war of aggression against Ukraine. Organization for Economic Co-operation and Development (OECD). https://www.oecd-ilibrary.org/trade/challenges-to-international-trade-and-the-global-economy_5c561274-en adresinden alındı
  • Aydın, G. (2021). İnsana Yakışır İş ve Çalışan Yoksullar: İşgücü Piyasası Çerçevesinde Bir Değerlendirme. Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 4(1), 18-36. doi:https://doi.org/10.46737/emid.860621
  • Bayrak, S. (2018). İnsana Yakışır İş Kavramı Bakımından Türkiye'de İnşaat Sektörünün Genel Görünümü. Çalışma ve Toplum, 3(58), 1531-1554. https://dergipark.org.tr/en/pub/ct/issue/71821/1155500 adresinden alındı
  • Beal, S. J., & Crocket, L. J. (2010). Adolescents’ occupational and educational aspirations and expectations: Links to high school activities and adult educational attainment. Developmental Psychology, 46(1), 258-265. doi: https://doi.org/10.1037/a0017416
  • Betz, N. E., Klein, K. L., & Taylor, K. M. (1996). Evaluation of a Short Form of the Career Decision-Making Self-Efficacy Scale. Journal of Career Assessment, 4(1), 47-57. doi:https://doi.org/10.1177/106907279600400103
  • Blustein, D. L. (2013). The Psychology of Working: A New Perspective for a New Era. D. L. Blustein (Dü.) içinde, The Psychology of Working: A New Perspective for a New Era (s. 3-18). Oxford Unıversıty Press. doi:https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199758791.013.0001
  • Blustein, D., & Duffy, R. D. (2020). Psychology of working theory. (S. D. Brown, & R. W. Lent, Dü) Career development and counseling: Putting theory and research to work, 201-235.
  • Brashers, D. E. (2001). Communication and Uncertainty Management. Journal of Communication, 51(3), 477-497. doi:https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.2001.tb02892.x
  • Browne, I., & Misra, J. (2003). The İntersection of gender and race in the labor market. Annual Review of Sociology, 29(1), 487-513. doi:https://doi.org/10.1146/annurev.soc.29.010202.100016
  • Büyükgöze-Kavas, A. (2014). A Psychometric Evaluation of the Career Decision Self-Efficacy Scale–Short Form With Turkish University Students. Journal of Career Assessment, 22(2), 386-397. doi:https://doi.org/10.1177/1069072713484561
  • Büyükgöze-Kavas, A., & Autin, K. (2019). Decent work in Turkey: Context, conceptualization, and assessment. Journal of Vocational Behavior, 112, 64-76. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2019.01.006
  • Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
  • Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Demirel, F., & Karadeniz, Ş. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
  • Clarke, M. (2018). Rethinking graduate employability: the role of capital, individual attributes and context. Studies in Higher Education, 43(11), 1923-1937. doi:https://doi.org/10.1080/03075079.2017.1294152
  • Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (Vol. 2). Pegem Akademi.
  • Çuhadaroğlu, A., & Akfırat, O. N. (2017). Üniversite öğrencilerinin benlik kurgularıyla toplumsal cinsiyet algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16(4), 1031-1046. doi:https://doi.org/10.21547/jss.304500
  • DiFabio, A., & Kenny, M. E. (2019). Decent work in Italy: Context, Conceptualization, and Assessment. Journal of Vocational Behavior, 110, 131-143. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2018.10.014
  • Douglass, R. P., Velez, B. L., Conlin, S. E., Duffy, R. D., & England, J. W. (2017). Examining the psychology of working theory: Decent work among sexual minorities. Journal of Counseling Psychology, 64(5), 550-559. doi:https://doi.org/10.1037/cou0000212
  • Duffy, R. D. (2018). An examination of the Psychology of Working Theory with racially and ethnically diverse employed adults. Journal of Counseling Psychology, 65(3), 280-293. doi:https://doi.org/10.1037/cou0000247
  • Duffy, R. D., Allan, B. A., England, J. W., Blustein, D. L., Autin, K. L., Douglass, R. P., . . . Santos, E. J. (2017). The development and initial validation of the Decent Work Scale. Journal of Counseling Psychology, 64(2), 1-16. doi:https://doi.org/10.1037/cou0000191
  • Duffy, R. D., Blustein, D., Diemer, M. A., & Autin, K. L. (2016). The Psychology of Working Theory. Journal of Counseling Psychology, 63(2), 127-148. doi:https://doi.org/10.1037/cou0000140
  • Duffy, R. D., Choi, Y., Kim, H. J., & Park, J. (2024). Recommendations for Conceptualizing and Measuring Constructs Within Psychology of Working Theory. Journal of Career Assessment, 32(1), 48-62. doi:https://doi.org/10.1177/10690727231179196
  • Duffy, R. D., Kim, H. J., Allan, B. A., & Prieto, C. G. (2020). Predictors of decent work across time: Testing propositions from Psychology of Working Theory. Journal of Vocational Behavior, 123, 103-507. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2020.103507
  • Duffy, R. D., Kim, H. J., Gensmer, N. P., Raque-Bogdan, T. L., Douglass, R. P., England, J. W., & Buyukgoze-Kavas, A. (2019). Linking decent work with physical and mental health: A psychology of working perspective. Journal of Vocational Behavior, 112, 384-395. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2019.05.002
  • Duffy, R. D., Kim, H. J., Gensmer, N. P., Raque-Bogdan, T. L., Douglass, R. P., England, J. W., & Büyükgöze-Kavas, A. (2019). Linking decent work with physical and mental health: A psychology of working perspective. Journal of Vocational Behavior, 112, 384-395. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2019.05.002
  • Eryılmaz, A., & Kara, A. (2020). Kariyer Uyumluluğu Psikoeğitim Programının Öğrencilerin Kariyer Uyumluluk Düzeylerine Etkisinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(35), 733-745. doi:https://doi.org/10.16986/HUJE.2019050340
  • Ezema, G. N., & Autin, K. L. (2023). Examining predictors and outcomes of future decent work perception among Nigerian emerging adults. Journal of Career Assessment, 0(0). doi:https://doi.org/10.1177/10690727231201958
  • Ferreira, J. A., Haase, R. F., Santos, E. R., Rabaça, J. A., Figueiredo, L., Hemami, H. G., & Almeida, L. M. (2019). Decent work in Portugal: Context, conceptualization, and assessment. Journal of Vocational Behavior(112), 77-91. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2019.01.009
  • Ghai, D. (2003). Decent Work: Concept and Indicators. International Labour Review, 142(2), 113-146. https://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/intlr142&div=18&id=&page= adresinden alındı
  • Grönlund, A., & Öun, I. (2018). In search of family-friendly careers? Professional strategies, work conditions and gender differences in work–family conflict. Community, Work & Family, 21(1), 87-105. doi:https://doi.org/10.1080/13668803.2017.1375460
  • International Labour Organization. (2009). Resolution concerning gender equality at the heart of decent work. https://www.ilo.org/resource/conference-paper/resolution-concerning-gender-equality-heart-decent-work-ilc-2009 adresinden alındı
  • International Labour Organization. (2024). World employment and social outlook: Trends 2024. https://www.ilo.org/publications/flagship-reports/world-employment-and-social-outlook-trends-2024 adresinden alındı
  • Işığıçok, Ö. (2018). Çalışma yaşamının kalitesinin arttırılmasında "insana yakışır iş". Journal of Engineering Sciences and Design, 302-311.
  • Işık, E., Kozan, S., & Işık, A. N. (2019). Cross-Cultural Validation of the Turkish Version of the Decent Work Scale. Journal of Career Assessment, 27(3), 471-489. doi:https://doi.org/10.1177/1069072718763636
  • Işık, E., Yeğin, F., Koyuncu, S., Eser, A., Çömlekciler, F., & Yıldırım, K. (2018). Validation of the Career Adapt-Abilities Scale–Short Form across different age groups in the Turkish context. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 18(3), 297-314. doi:https://doi.org/10.1007/s10775-018-9362-9
  • Kara, A., & Sarsıkoğlu, A. F. (2024). Çalışma iradesi, insana yakışır iş, kariyer arzusu ve mental iyi oluş arasındaki ilişkiler: Çalışma psikoloji kuramına dayalı bir model testi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(72), 330-355. doi:https://doi.org/10.21764/maeuefd.1434076
  • Kaya, S. (2020). İnsana yakışır iş açığı: Çalışan yoksulluğu açısından bir değerlendirme. Journal of Social Policy Conferences, 55-106.
  • Keser, A., & Büyükgöze-Kavas, A. (2022). Gelecekteki İnsana Yakışır İş Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 5(1), 19-33.
  • Kim, H. J., Duffy, R. D., Lee, S., Lee, J., & Lee, K.-H. (2019). Application of the psychology of working theory with Korean emerging adults. Journal of Counseling Psychology, 66(6), 701-7013. doi:https://doi.org/10.1037/cou0000368
  • Kim, M., & Kim, J. (2022). Examining Predictors and Outcomes of Decent Work among Korean Workers. İnternational Journal of Environmental Research and Public Health, 19(3), 1-20. doi:https://doi.org/10.3390/ijerph19031100
  • Kirazcı, F., & Öztemel, K. (2021). Üniversite öğrencilerinin kariyer karar verme belirsizliklerine toleranslarının çeşitli değişkenlerle ilişkilerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Education Faculty(58), 442-477. https://dergipark.org.tr/en/pub/maeuefd/issue/61832/822514 adresinden alındı
  • Kirazcı, F., Ergin, Z. Ö., & Büyükgöze-Kavas, A. (2022). İnsana Yakışır işten iyi oluşa: Çalışma psikolojisi kuramına dayalı bir model testi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 13(2), 567-691. doi:https://doi.org/10.54688/ayd.1163363
  • Kirazcı, F., Yazan, Z. Ö., & Büyükgöze-Kavas, A. (2023). Üniversite Bitiyor, Ya Sonra… Okuldan İşe Geçiş Sürecinde Çalışma Psikolojisi Kuramına Dayalı Bir Model Testi. Yönetim ve Çalışma Dergisi, 7(1), 87-104.
  • Koen, J., Klehe, U.-C., & Vianen, A. E. (2012). Training career adaptability to facilitate a successful school-to-work transition. Journal of Vocational Behavior, 81(3), 395-408. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2012.10.003
  • Kozan, S., Işık, E., & Blustein, D. L. (2019). Decent work and well-being among low-income Turkish employees: Testing the psychology of working theory. Journal of Counseling Psychology, 66(3), 317-327. doi:https://doi.org/10.1037/cou0000342
  • Kwon, Y., Kim, J. Y., & Keane, A. (2020). The Structural Relationship among Career-Related Mentoring, Ambiguity Tolerance, and Job Search Effort and Behavior of Korean College Students. Sustainability, 12(21), 1-14. doi:https://doi.org/10.3390/su12218834
  • Lent, R. W., Brown, S. D., & Gail, H. (1994). Toward a Unifying Social Cognitive Theory of Career and Academic Interest, Choice, and Performance. Journal of Vocational Behavior, 45(1), 79-122. doi:https://doi.org/10.1006/jvbe.1994.1027
  • Lent, R. W., Larkin, K. C., & Brown, S. D. (1989). Relation of self-efficacy to inventoried vocational interests. Journal of Vocational Behavior, 34(3), 279-288. doi:https://doi.org/10.1016/0001-8791(89)90020-1
  • Ma, Y., Autin, K. L., & Ezema, G. N. (2023). Validation of the Chinese Decent Work Scale. Journal of Career Development, 50(1), 37-51. doi:https://doi.org/10.1177/08948453221080980
  • Ma, Y., Huang, G., & Autin, K. L. (2021). Linking Decent Work With Academic Engagement and Satisfaction Among First-Generation College Students: A Psychology of Working Perspective. Journal of Career Assessment, 29(1), 148-163. doi:https://doi.org/10.1177/1069072720943153
  • Maggiori, C., Rossier, J., & Savickas, M. L. (2017). Career Adapt-Abilities Scale–Short Form (CAAS-SF): Construction and Validation. Journal of Career Assessment, 25(2), 312-325. doi:https://doi.org/10.1177/1069072714565856
  • Masdonati, J., Massoudi, K., Blustein, D. L., & Duffy, R. D. (2022). Moving Toward Decent Work: Application of the Psychology of Working Theory to the School-to-Work Transition. Journal of Career Development, 49(1), 41-59. doi:https://doi.org/10.1177/0894845321991681
  • McIlveen, P., Beccaria, G., & Burton, L. J. (2013). Beyond conscientiousness: Career optimism and satisfaction with academic major. Journal of Vocational Behavior, 83(3), 229-236. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2013.05.005
  • Monteiro, S., & Almeida, L. S. (2015). The relation of career adaptability to work experience, extracurricular activities, and work transition in Portuguese graduate students. Journal of Vocational Behavior, 91, 106-112. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2015.09.006
  • Naseer, S., Khalid, S., Parveen, S., Abbass, K., Song, H., & Achim, M. V. (2022). COVID-19 outbreak: Impact on global economy. Frontiers in Public Health, 10. doi:https://doi.org/10.3389/fpubh.2022.1009393
  • Oettingen, G., & Mayer, D. (2002). The motivating function of thinking about the future: Expectations versus fantasies. Journal of Personality and Social Psychology, 83(5), 1198-1212. doi:https://doi.org/10.1037/0022-3514.83.5.1198
  • Organisation for Economic Co-Operation and Development (OECD). (2023b). Youth unemployment rate. https://data.oecd.org/unemp/youth-unemployment-rate.htm adresinden alındı
  • Organization for Economic Co-Operation and Development (OECD). (2023a). Unemployment Rates. https://www.oecd.org/employment/unemployment-rates-oecd-updated-december-2023.htm adresinden alındı
  • Pallant, J. (2017). SPSS kullanma kılavuzu: SPSS ile adım adım veri analizi. (S. Balcı, & B. Ahi, Çev.) Anı yayınevi.
  • Purcell, D., MacArthur, K. R., & Samblanet, S. (2010). Gender and the Glass Ceiling at Work. Sociology Compass, 4(9), 705-717. doi:https://doi.org/10.1111/j.1751-9020.2010.00304.x
  • Savickas, M. L., & Porfeli, E. J. (2012). Career Adapt-Abilities Scale: Construction, reliability, and measurement equivalence across 13 countries. Journal of Vocational Behavior, 80(3), 661-673. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2012.01.011
  • Sinem Yıldırımalp, E. İ. (2014). "İnsana yakışır iş" kavramı bağlamında Türkiye'de ev hizmetinde çalışan kadınlar . Sosyal Güvenlik Dergisi, 145-175.
  • Sönmez, D. Z. (2021). Öğrencilerin Toplumsal Cinsiyet Algısı ve Kadına Yönelik Şiddete İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi (Çankırı Karatekin Üniversitesi Eldivan Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Örneği). Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(3), 179-189. doi:https://doi.org/10.53493/avrasyasbd.903911
  • Storme, M., Celik, P., & Myszkowski, N. (2019). Career Decision Ambiguity Tolerance and Career Decision-Making Difficulties in a French Sample: The Mediating Role of Career Decision Self-Efficacy. Journal of Career Assessment, 27(2), 273-288. doi:https://doi.org/10.1177/1069072717748958
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2020). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. (M. Baloğlu, Çev.) Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Taylor, K. M., & Betz, N. E. (1983). Applications of self-efficacy theory to the understanding and treatment of career indecision. Journal of Vocational Behavior, 22(1), 63-81. doi:https://doi.org/10.1016/0001-8791(83)90006-4
  • United Nations. (2015). Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development. https://sdgs.un.org/2030agenda adresinden alındı
  • Wan, W., Duffy, R. D., Xiong, Q., & Wang, C. (2024). Linking Future Decent Work Perceptions With Employment Anxiety: A Psychology of Working Perspective. Journal of Career Development, 51(1), 3-19. doi:https://doi.org/10.1177/08948453231191462
  • Wang, D., Jia, Y., Hou, Z.-J., Xu, H., Zhang, H., & Guo, X.-L. (2019). A test of psychology of working theory among Chinese urban workers: Examining predictors and outcomes of decent work. Journal of Vocational Behavior, 115, 103325. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2019.103325
  • Wei, J., Chan, S. H., & Autin, K. (2022). Assessing Perceived Future Decent Work Securement Among Chinese Impoverished College Students. Journal of Career Assessment, 30(1), 3-22. doi:https://doi.org/10.1177/10690727211005653
  • Wen, Y., Chen, H., Liu, F., & Wei, X. (2023). The Relationship between Career Calling and Resilience among Rural-Oriented Pre-Service Teachers: The Chain Mediating Role of Career Adaptability and Decent Work. Behavioral Sciences, 14(1), 1-14. doi:https://doi.org/10.3390/bs14010011
  • Wigfield, A., & Eccles, J. S. (2000). Expectancy–Value Theory of Achievement Motivation. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 68-81. doi:https://doi.org/10.1006/ceps.1999.1015
  • Xu, H., & Tracey, T. J. (2015). Career Decision Ambiguity Tolerance Scale: Construction and initial validations. Journal of Vocational Behavior, 88, 1-9. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2015.01.006
  • Xu, Y., Liu, D., & Tang, D.-S. (2022). Decent work and innovative work behaviour: Mediating roles of work engagement, intrinsic motivation and job self-efficacy. Creativity and Innovation Management, 31(1), 49-63. doi:https://doi.org/10.1111/caim.12480
  • Yıldırımalp, S., & İslamoğlu, E. (2014). İnsana Yakışır İş” Kavramı Bağlamında Türkiye’de Ev Hizmetinde Çalışan Kadınlar. Sosyal Güvenlik Dergisi, 4(2), 145-175. https://dergipark.org.tr/en/pub/sgd/issue/28863/308732 adresinden alındı
  • Yılmaz, K. A., & Gülçubuk, B. (2021). İnsana Yakışır İş Koşullarının Tarımdaki Karşılığı: Malatya İlinde Kayısı Tarımında İşgücü Kullanım Analizi. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 7(2), 109-125. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tead/issue/66076/1033203 adresinden alındı

Examining the Predictors of Decent Work in University Students

Yıl 2025, Sayı: 56, 181 - 198, 30.04.2025

Rumeysa Kul , Furkan Kirazcı , Ayşenur Büyükgöze-kavas

https://doi.org/10.52642/susbed.1533823

Öz

One of the important stages in the career development process of individuals is undoubtedly the school to work transition process. Successful completion of the school-to-work transition process has an important role in individuals' entry into the world of work and in building their future careers. Therefore, this study focuses on the perception of future decent work, which is an important factor in the successful completion of the transition from school to work. In the study designed on the basis of the Psychology of Work Theory, the roles of career adaptability, career decision-making self-efficacy and career decision-making ambiguity tolerance variables on the perception of decent work were examined. A total of 613 university students who were in the transition from school to work participated in the study and data were collected from the participants through scale forms. The results showed that all three independent variables jointly played a significant role in the perception of obtaining a decent work in the future. However, when the separate contributions of these independent variables to the model were analyzed, it was concluded that only the career decision-making self-efficacy variable made a significant contribution to the model alone. The results are discussed based on the literature and several recommendations are given to practitioners and researchers in the field.

Anahtar Kelimeler

Decent Work School to Work Transition Psychology of Working Theory

Proje Numarası

1919B012219498

Kaynakça

  • Aca, Z., & Akdamar, E. (2022). Türkiye'de İnsana Yakışır İş: Bağlam, Kavramsallaştırma ve Değerlendirme: Bir Alan Araştırması. Journal of Management and Economics Research, 20(1), 271-291. doi:https://doi.org/10.11611/yead.1037757
  • Acar, S., Doğan, U., Adıgüzel, A., & Erözkan, A. (2021). Testing the Effectiveness of Psychoeducational Program for Coping with Intolerance of Uncertainty Based on the Cognitive Behavioral Approach on Undergraduates’ Intolerance of Uncertainty Levels. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 52, 445-463. doi:https://doi.org/10.9779/pauefd.791956
  • Adakale-Demirhan, F. E., & Ekonomi, M. (2005). Türkiye'de kadın işçilerle ilgili koruyucu yasal düzenlemeler ve 4857 sayılı yeni İş Kanunu ile getirilen yenilikler. İTÜ DERGİSİ, 4(5), 1-13. http://itudergi.itu.edu.tr/index.php/itudergisi_d/article/view/691/615 adresinden alındı
  • Akyıldız, Y. (2021). İnsana Yakışır İş Uygulamasının Yapısal ve Psiko-Sosyal Boyutta Değerlendirilmesi. Journal of Urban Culture and Management, 1203-1218.
  • Altıg, D., Baker, S., Barrero, J. M., Bloom, N., Bunn, P., Chen, S., . . . Thwaites, G. (2020). Economic uncertainty before and during the COVID-19 pandemic. Journal of Public Economics(191), 1-13. doi:https://doi.org/10.1016/j.jpubeco.2020.104274
  • Arriola, C., Cadestin, C., Kowalski, P., Guilhoto, J. J., Miroudot, S., & Tongeren, F. v. (2023). Challenges to international trade and the global economy recovery from COVID-19 and Russia’s war of aggression against Ukraine. Organization for Economic Co-operation and Development (OECD). https://www.oecd-ilibrary.org/trade/challenges-to-international-trade-and-the-global-economy_5c561274-en adresinden alındı
  • Aydın, G. (2021). İnsana Yakışır İş ve Çalışan Yoksullar: İşgücü Piyasası Çerçevesinde Bir Değerlendirme. Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 4(1), 18-36. doi:https://doi.org/10.46737/emid.860621
  • Bayrak, S. (2018). İnsana Yakışır İş Kavramı Bakımından Türkiye'de İnşaat Sektörünün Genel Görünümü. Çalışma ve Toplum, 3(58), 1531-1554. https://dergipark.org.tr/en/pub/ct/issue/71821/1155500 adresinden alındı
  • Beal, S. J., & Crocket, L. J. (2010). Adolescents’ occupational and educational aspirations and expectations: Links to high school activities and adult educational attainment. Developmental Psychology, 46(1), 258-265. doi: https://doi.org/10.1037/a0017416
  • Betz, N. E., Klein, K. L., & Taylor, K. M. (1996). Evaluation of a Short Form of the Career Decision-Making Self-Efficacy Scale. Journal of Career Assessment, 4(1), 47-57. doi:https://doi.org/10.1177/106907279600400103
  • Blustein, D. L. (2013). The Psychology of Working: A New Perspective for a New Era. D. L. Blustein (Dü.) içinde, The Psychology of Working: A New Perspective for a New Era (s. 3-18). Oxford Unıversıty Press. doi:https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199758791.013.0001
  • Blustein, D., & Duffy, R. D. (2020). Psychology of working theory. (S. D. Brown, & R. W. Lent, Dü) Career development and counseling: Putting theory and research to work, 201-235.
  • Brashers, D. E. (2001). Communication and Uncertainty Management. Journal of Communication, 51(3), 477-497. doi:https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.2001.tb02892.x
  • Browne, I., & Misra, J. (2003). The İntersection of gender and race in the labor market. Annual Review of Sociology, 29(1), 487-513. doi:https://doi.org/10.1146/annurev.soc.29.010202.100016
  • Büyükgöze-Kavas, A. (2014). A Psychometric Evaluation of the Career Decision Self-Efficacy Scale–Short Form With Turkish University Students. Journal of Career Assessment, 22(2), 386-397. doi:https://doi.org/10.1177/1069072713484561
  • Büyükgöze-Kavas, A., & Autin, K. (2019). Decent work in Turkey: Context, conceptualization, and assessment. Journal of Vocational Behavior, 112, 64-76. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2019.01.006
  • Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
  • Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Demirel, F., & Karadeniz, Ş. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
  • Clarke, M. (2018). Rethinking graduate employability: the role of capital, individual attributes and context. Studies in Higher Education, 43(11), 1923-1937. doi:https://doi.org/10.1080/03075079.2017.1294152
  • Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (Vol. 2). Pegem Akademi.
  • Çuhadaroğlu, A., & Akfırat, O. N. (2017). Üniversite öğrencilerinin benlik kurgularıyla toplumsal cinsiyet algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16(4), 1031-1046. doi:https://doi.org/10.21547/jss.304500
  • DiFabio, A., & Kenny, M. E. (2019). Decent work in Italy: Context, Conceptualization, and Assessment. Journal of Vocational Behavior, 110, 131-143. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2018.10.014
  • Douglass, R. P., Velez, B. L., Conlin, S. E., Duffy, R. D., & England, J. W. (2017). Examining the psychology of working theory: Decent work among sexual minorities. Journal of Counseling Psychology, 64(5), 550-559. doi:https://doi.org/10.1037/cou0000212
  • Duffy, R. D. (2018). An examination of the Psychology of Working Theory with racially and ethnically diverse employed adults. Journal of Counseling Psychology, 65(3), 280-293. doi:https://doi.org/10.1037/cou0000247
  • Duffy, R. D., Allan, B. A., England, J. W., Blustein, D. L., Autin, K. L., Douglass, R. P., . . . Santos, E. J. (2017). The development and initial validation of the Decent Work Scale. Journal of Counseling Psychology, 64(2), 1-16. doi:https://doi.org/10.1037/cou0000191
  • Duffy, R. D., Blustein, D., Diemer, M. A., & Autin, K. L. (2016). The Psychology of Working Theory. Journal of Counseling Psychology, 63(2), 127-148. doi:https://doi.org/10.1037/cou0000140
  • Duffy, R. D., Choi, Y., Kim, H. J., & Park, J. (2024). Recommendations for Conceptualizing and Measuring Constructs Within Psychology of Working Theory. Journal of Career Assessment, 32(1), 48-62. doi:https://doi.org/10.1177/10690727231179196
  • Duffy, R. D., Kim, H. J., Allan, B. A., & Prieto, C. G. (2020). Predictors of decent work across time: Testing propositions from Psychology of Working Theory. Journal of Vocational Behavior, 123, 103-507. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2020.103507
  • Duffy, R. D., Kim, H. J., Gensmer, N. P., Raque-Bogdan, T. L., Douglass, R. P., England, J. W., & Buyukgoze-Kavas, A. (2019). Linking decent work with physical and mental health: A psychology of working perspective. Journal of Vocational Behavior, 112, 384-395. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2019.05.002
  • Duffy, R. D., Kim, H. J., Gensmer, N. P., Raque-Bogdan, T. L., Douglass, R. P., England, J. W., & Büyükgöze-Kavas, A. (2019). Linking decent work with physical and mental health: A psychology of working perspective. Journal of Vocational Behavior, 112, 384-395. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2019.05.002
  • Eryılmaz, A., & Kara, A. (2020). Kariyer Uyumluluğu Psikoeğitim Programının Öğrencilerin Kariyer Uyumluluk Düzeylerine Etkisinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(35), 733-745. doi:https://doi.org/10.16986/HUJE.2019050340
  • Ezema, G. N., & Autin, K. L. (2023). Examining predictors and outcomes of future decent work perception among Nigerian emerging adults. Journal of Career Assessment, 0(0). doi:https://doi.org/10.1177/10690727231201958
  • Ferreira, J. A., Haase, R. F., Santos, E. R., Rabaça, J. A., Figueiredo, L., Hemami, H. G., & Almeida, L. M. (2019). Decent work in Portugal: Context, conceptualization, and assessment. Journal of Vocational Behavior(112), 77-91. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2019.01.009
  • Ghai, D. (2003). Decent Work: Concept and Indicators. International Labour Review, 142(2), 113-146. https://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/intlr142&div=18&id=&page= adresinden alındı
  • Grönlund, A., & Öun, I. (2018). In search of family-friendly careers? Professional strategies, work conditions and gender differences in work–family conflict. Community, Work & Family, 21(1), 87-105. doi:https://doi.org/10.1080/13668803.2017.1375460
  • International Labour Organization. (2009). Resolution concerning gender equality at the heart of decent work. https://www.ilo.org/resource/conference-paper/resolution-concerning-gender-equality-heart-decent-work-ilc-2009 adresinden alındı
  • International Labour Organization. (2024). World employment and social outlook: Trends 2024. https://www.ilo.org/publications/flagship-reports/world-employment-and-social-outlook-trends-2024 adresinden alındı
  • Işığıçok, Ö. (2018). Çalışma yaşamının kalitesinin arttırılmasında "insana yakışır iş". Journal of Engineering Sciences and Design, 302-311.
  • Işık, E., Kozan, S., & Işık, A. N. (2019). Cross-Cultural Validation of the Turkish Version of the Decent Work Scale. Journal of Career Assessment, 27(3), 471-489. doi:https://doi.org/10.1177/1069072718763636
  • Işık, E., Yeğin, F., Koyuncu, S., Eser, A., Çömlekciler, F., & Yıldırım, K. (2018). Validation of the Career Adapt-Abilities Scale–Short Form across different age groups in the Turkish context. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 18(3), 297-314. doi:https://doi.org/10.1007/s10775-018-9362-9
  • Kara, A., & Sarsıkoğlu, A. F. (2024). Çalışma iradesi, insana yakışır iş, kariyer arzusu ve mental iyi oluş arasındaki ilişkiler: Çalışma psikoloji kuramına dayalı bir model testi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(72), 330-355. doi:https://doi.org/10.21764/maeuefd.1434076
  • Kaya, S. (2020). İnsana yakışır iş açığı: Çalışan yoksulluğu açısından bir değerlendirme. Journal of Social Policy Conferences, 55-106.
  • Keser, A., & Büyükgöze-Kavas, A. (2022). Gelecekteki İnsana Yakışır İş Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 5(1), 19-33.
  • Kim, H. J., Duffy, R. D., Lee, S., Lee, J., & Lee, K.-H. (2019). Application of the psychology of working theory with Korean emerging adults. Journal of Counseling Psychology, 66(6), 701-7013. doi:https://doi.org/10.1037/cou0000368
  • Kim, M., & Kim, J. (2022). Examining Predictors and Outcomes of Decent Work among Korean Workers. İnternational Journal of Environmental Research and Public Health, 19(3), 1-20. doi:https://doi.org/10.3390/ijerph19031100
  • Kirazcı, F., & Öztemel, K. (2021). Üniversite öğrencilerinin kariyer karar verme belirsizliklerine toleranslarının çeşitli değişkenlerle ilişkilerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Education Faculty(58), 442-477. https://dergipark.org.tr/en/pub/maeuefd/issue/61832/822514 adresinden alındı
  • Kirazcı, F., Ergin, Z. Ö., & Büyükgöze-Kavas, A. (2022). İnsana Yakışır işten iyi oluşa: Çalışma psikolojisi kuramına dayalı bir model testi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 13(2), 567-691. doi:https://doi.org/10.54688/ayd.1163363
  • Kirazcı, F., Yazan, Z. Ö., & Büyükgöze-Kavas, A. (2023). Üniversite Bitiyor, Ya Sonra… Okuldan İşe Geçiş Sürecinde Çalışma Psikolojisi Kuramına Dayalı Bir Model Testi. Yönetim ve Çalışma Dergisi, 7(1), 87-104.
  • Koen, J., Klehe, U.-C., & Vianen, A. E. (2012). Training career adaptability to facilitate a successful school-to-work transition. Journal of Vocational Behavior, 81(3), 395-408. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2012.10.003
  • Kozan, S., Işık, E., & Blustein, D. L. (2019). Decent work and well-being among low-income Turkish employees: Testing the psychology of working theory. Journal of Counseling Psychology, 66(3), 317-327. doi:https://doi.org/10.1037/cou0000342
  • Kwon, Y., Kim, J. Y., & Keane, A. (2020). The Structural Relationship among Career-Related Mentoring, Ambiguity Tolerance, and Job Search Effort and Behavior of Korean College Students. Sustainability, 12(21), 1-14. doi:https://doi.org/10.3390/su12218834
  • Lent, R. W., Brown, S. D., & Gail, H. (1994). Toward a Unifying Social Cognitive Theory of Career and Academic Interest, Choice, and Performance. Journal of Vocational Behavior, 45(1), 79-122. doi:https://doi.org/10.1006/jvbe.1994.1027
  • Lent, R. W., Larkin, K. C., & Brown, S. D. (1989). Relation of self-efficacy to inventoried vocational interests. Journal of Vocational Behavior, 34(3), 279-288. doi:https://doi.org/10.1016/0001-8791(89)90020-1
  • Ma, Y., Autin, K. L., & Ezema, G. N. (2023). Validation of the Chinese Decent Work Scale. Journal of Career Development, 50(1), 37-51. doi:https://doi.org/10.1177/08948453221080980
  • Ma, Y., Huang, G., & Autin, K. L. (2021). Linking Decent Work With Academic Engagement and Satisfaction Among First-Generation College Students: A Psychology of Working Perspective. Journal of Career Assessment, 29(1), 148-163. doi:https://doi.org/10.1177/1069072720943153
  • Maggiori, C., Rossier, J., & Savickas, M. L. (2017). Career Adapt-Abilities Scale–Short Form (CAAS-SF): Construction and Validation. Journal of Career Assessment, 25(2), 312-325. doi:https://doi.org/10.1177/1069072714565856
  • Masdonati, J., Massoudi, K., Blustein, D. L., & Duffy, R. D. (2022). Moving Toward Decent Work: Application of the Psychology of Working Theory to the School-to-Work Transition. Journal of Career Development, 49(1), 41-59. doi:https://doi.org/10.1177/0894845321991681
  • McIlveen, P., Beccaria, G., & Burton, L. J. (2013). Beyond conscientiousness: Career optimism and satisfaction with academic major. Journal of Vocational Behavior, 83(3), 229-236. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2013.05.005
  • Monteiro, S., & Almeida, L. S. (2015). The relation of career adaptability to work experience, extracurricular activities, and work transition in Portuguese graduate students. Journal of Vocational Behavior, 91, 106-112. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2015.09.006
  • Naseer, S., Khalid, S., Parveen, S., Abbass, K., Song, H., & Achim, M. V. (2022). COVID-19 outbreak: Impact on global economy. Frontiers in Public Health, 10. doi:https://doi.org/10.3389/fpubh.2022.1009393
  • Oettingen, G., & Mayer, D. (2002). The motivating function of thinking about the future: Expectations versus fantasies. Journal of Personality and Social Psychology, 83(5), 1198-1212. doi:https://doi.org/10.1037/0022-3514.83.5.1198
  • Organisation for Economic Co-Operation and Development (OECD). (2023b). Youth unemployment rate. https://data.oecd.org/unemp/youth-unemployment-rate.htm adresinden alındı
  • Organization for Economic Co-Operation and Development (OECD). (2023a). Unemployment Rates. https://www.oecd.org/employment/unemployment-rates-oecd-updated-december-2023.htm adresinden alındı
  • Pallant, J. (2017). SPSS kullanma kılavuzu: SPSS ile adım adım veri analizi. (S. Balcı, & B. Ahi, Çev.) Anı yayınevi.
  • Purcell, D., MacArthur, K. R., & Samblanet, S. (2010). Gender and the Glass Ceiling at Work. Sociology Compass, 4(9), 705-717. doi:https://doi.org/10.1111/j.1751-9020.2010.00304.x
  • Savickas, M. L., & Porfeli, E. J. (2012). Career Adapt-Abilities Scale: Construction, reliability, and measurement equivalence across 13 countries. Journal of Vocational Behavior, 80(3), 661-673. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2012.01.011
  • Sinem Yıldırımalp, E. İ. (2014). "İnsana yakışır iş" kavramı bağlamında Türkiye'de ev hizmetinde çalışan kadınlar . Sosyal Güvenlik Dergisi, 145-175.
  • Sönmez, D. Z. (2021). Öğrencilerin Toplumsal Cinsiyet Algısı ve Kadına Yönelik Şiddete İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi (Çankırı Karatekin Üniversitesi Eldivan Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Örneği). Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(3), 179-189. doi:https://doi.org/10.53493/avrasyasbd.903911
  • Storme, M., Celik, P., & Myszkowski, N. (2019). Career Decision Ambiguity Tolerance and Career Decision-Making Difficulties in a French Sample: The Mediating Role of Career Decision Self-Efficacy. Journal of Career Assessment, 27(2), 273-288. doi:https://doi.org/10.1177/1069072717748958
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2020). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. (M. Baloğlu, Çev.) Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Taylor, K. M., & Betz, N. E. (1983). Applications of self-efficacy theory to the understanding and treatment of career indecision. Journal of Vocational Behavior, 22(1), 63-81. doi:https://doi.org/10.1016/0001-8791(83)90006-4
  • United Nations. (2015). Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development. https://sdgs.un.org/2030agenda adresinden alındı
  • Wan, W., Duffy, R. D., Xiong, Q., & Wang, C. (2024). Linking Future Decent Work Perceptions With Employment Anxiety: A Psychology of Working Perspective. Journal of Career Development, 51(1), 3-19. doi:https://doi.org/10.1177/08948453231191462
  • Wang, D., Jia, Y., Hou, Z.-J., Xu, H., Zhang, H., & Guo, X.-L. (2019). A test of psychology of working theory among Chinese urban workers: Examining predictors and outcomes of decent work. Journal of Vocational Behavior, 115, 103325. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2019.103325
  • Wei, J., Chan, S. H., & Autin, K. (2022). Assessing Perceived Future Decent Work Securement Among Chinese Impoverished College Students. Journal of Career Assessment, 30(1), 3-22. doi:https://doi.org/10.1177/10690727211005653
  • Wen, Y., Chen, H., Liu, F., & Wei, X. (2023). The Relationship between Career Calling and Resilience among Rural-Oriented Pre-Service Teachers: The Chain Mediating Role of Career Adaptability and Decent Work. Behavioral Sciences, 14(1), 1-14. doi:https://doi.org/10.3390/bs14010011
  • Wigfield, A., & Eccles, J. S. (2000). Expectancy–Value Theory of Achievement Motivation. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 68-81. doi:https://doi.org/10.1006/ceps.1999.1015
  • Xu, H., & Tracey, T. J. (2015). Career Decision Ambiguity Tolerance Scale: Construction and initial validations. Journal of Vocational Behavior, 88, 1-9. doi:https://doi.org/10.1016/j.jvb.2015.01.006
  • Xu, Y., Liu, D., & Tang, D.-S. (2022). Decent work and innovative work behaviour: Mediating roles of work engagement, intrinsic motivation and job self-efficacy. Creativity and Innovation Management, 31(1), 49-63. doi:https://doi.org/10.1111/caim.12480
  • Yıldırımalp, S., & İslamoğlu, E. (2014). İnsana Yakışır İş” Kavramı Bağlamında Türkiye’de Ev Hizmetinde Çalışan Kadınlar. Sosyal Güvenlik Dergisi, 4(2), 145-175. https://dergipark.org.tr/en/pub/sgd/issue/28863/308732 adresinden alındı
  • Yılmaz, K. A., & Gülçubuk, B. (2021). İnsana Yakışır İş Koşullarının Tarımdaki Karşılığı: Malatya İlinde Kayısı Tarımında İşgücü Kullanım Analizi. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 7(2), 109-125. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tead/issue/66076/1033203 adresinden alındı
Toplam 81 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri, İş ve Örgüt Sosyolojisi
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Rumeysa Kul 0009-0007-9242-1580

Furkan Kirazcı 0000-0002-8829-3615

Ayşenur Büyükgöze-kavas 0000-0001-9072-7040

Proje Numarası 1919B012219498
Yayımlanma Tarihi 30 Nisan 2025
Gönderilme Tarihi 15 Ağustos 2024
Kabul Tarihi 26 Mart 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Sayı: 56

Kaynak Göster

APA Kul, R., Kirazcı, F., & Büyükgöze-kavas, A. (2025). Üniversite Öğrencilerinde İnsana Yakışır İşin Yordayıcılarının İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(56), 181-198. https://doi.org/10.52642/susbed.1533823
 Kapak Resmi İndir


24108  28027

Bu eser Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International Lisansı ile lisanslanmıştır.