Evaluation of Assembly and Temporary Sheltering Areas in Disaster Management Processes: Atakum Case (Samsun)
Öz
The diversity and frequency of disasters in Türkiye due to geographical features brings the disaster management to the agenda. Effective disaster management processes are important in preventing disasters and reducing their damage. Within the scope of disaster management, disaster and emergency assembly and temporary shelter areas are established to be used in disaster processes. For the safety and functionality of these areas, the location selection must be made correctly. This study aims to determine the level of suitability of disaster and emergency assembly and temporary shelter areas in Atakum for use in disaster processes. For this purpose, AHP analysis was carried out with the parameters of distance to hazardous elements, settlement density, distance to main roads, health infrastructure, land use, soil structure and slope. Data was produced from satellite images and orthophotos to be used in the analysis, and secondary data was obtained. Field studies were conducted. 21 temporary shelters and 160 assembly areas in Atakum were divided into 5 suitability levels. According to the findings, 29% of these areas are at low and lowest suitability levels, while 36% are at high and highest suitability levels. It was determined that 9 of these areas are not suitable for use in disaster processes in terms of security and functionality. Environmental factors should be taken into account in site selection to increase the functionality of assembly and temporary shelter areas in Atakum. The function of these areas in disaster processes should be explained to the public, and they should be prepared for disasters in terms of infrastructure and equipment.
Anahtar Kelimeler
Disaster and Emergency Assembly Area Temporary Shelter Area AHP Disaster Management Atakum.
Proje Numarası
PYO.İTB.1908.23.003
Kaynakça
- Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2016). Geçici barınma merkezlerinin kurulumu. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD). https://cdn2.beun.edu.tr/imid/egitim/gecici-barinma-merkezlerinin-kurulumu.pdf
- Akıncı, H. & Kılıçoğlu, C. (2015). Atakum (Samsun) İlçesinin heyelan duyarlılık haritasının üretilmesi. İç. Ulusay Reşat, Ekmekçi Mehmet, Ersoy Hakan, & Ersoy Arzu Fırat (Eds.), MÜHJEO’2015 Ulusal Mühendislik Jeolojisi Sempozyumu (pp. 98-105). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
- Arca, D. & Keskin Çıtıroğlu, H. (2023). Interdisciplinary studies on contemporary research practices in engineering in the 21st century-III. İç. K. Kaygusuz (Ed.), GIS-Based Evaluation of Disaster and Emergency Assembly Areas with AHP in Local Scale (pp. 131-148). Özgür Yayınevi.
- Aşıkkutlu, H. S., Aşık, Y. & Kaya, L. G. (2021). Determination of temporary shelter areas by the analytic hierarchy process method: the case of burdur city center, Turkey. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 9(4), 807-813. https://doi.org/10.24925/turjaf.v9i4.807-813.4253
- Atakum Belediyesi. (2025). Afet ve acil durum toplanma alanı verisi. Atakum Belediyesi. https://www.atakum.bel.tr/
- Bağcı, H. R., Çağırır, N. S. & Demir, S. (2024). Arnavutköy’de (İstanbul) afet ve acil durum toplanma alanlarının afet süreçlerinde kullanılmaya uygunluk açısından değerlendirilmesi. Journal of Geography(49), 113-133. https://doi.org/10.26650/JGEOG2024-1508051
- Bağcı, H. R. & Karakaya, E. (2022). Atakum (Samsun) engelli atlası. lnternational Journal of Geography and Geography Education(47), 187-209. https://doi.org/10.32003/igge.1106430
- Bahadır, M. (2014). Samsun’da meydana gelen 4 temmuz ve 6 ağustos 2012 taşkınlarının klimatik analizi. Coğrafya Dergisi(29), 28-50. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iucografya/issue/25074/264645
- Bahadır, M., Ocak, F. & Şen, H. (2024). Determination of the development of settlements above earthquake susceptibility classes in Atakum district (Samsun/Türkiye). International Journal of Engineering and Geosciences, 9(3), 390-405. https://doi.org/10.26833/ijeg.1465072
- Brown, C., Milke, M. & Seville, E. (2011). Disaster waste management: a review article. Waste management, 31(6), 1085-1098. https://doi.org/10.1016/j.wasman.2011.01.027
- Cheng, H. & Yang, X. (2012). A comprehensive evaluation model for earthquake emergency shelter. İç. Sustainable Transportation Systems: Plan, Design, Build, Manage, and Maintain (pp. 412-422). https://doi.org/10.1061/9780784412299.0050
- Dabiri, M., Oghabi, M., Sarvari, H., Sabeti, M. & Kashefi, H. (2020). A combination risk-based approach to post-earthquake temporary accommodation site selection: a case study in Iran. Iranian Journal of Fuzzy Systems, 17(6), 54-74. https://doi.org/10.22111/ijfs.2020.5601
- Delmonico, D. V. d. G., Santos, H. H. d., Pinheiro, M. A., de Castro, R. & de Souza, R. M. (2018). Waste management barriers in developing country hospitals: case study and AHP analysis. Waste Management & Research, 36(1), 48-58. https://doi.org/10.1177/0734242x17739972
- Demir, S. (2024). Salıpazarı (Samsun) İlçesinde heyelan duyarlılık değerlendirmesi (Publication Number 882144) [Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü]. Samsun.
- Demir, S. & Bağcı, H. R. (2024). Fiziki Coğrafya Alanında Uluslararası Araştırmalar l. İç. K. Kıranşan (Ed.), Yeşilırmak deltası güneyindeki heyelan alanlarına bir örnek: Muslubey mahallesi (Salıpazarı/Samsun) (pp. 167-192). Eğitim Yayınevi.
- Erdoğan, G., Simsar, S., Sakal, S. D., Ömer, K., Kardoğan, G., Parilti, C., Kaya, Y. D. & Gündoğdu, B. (2022). Dirençli Şehirler tasarlamak: uygulama kılavuzu arayışı İzmir-Torbalı örneği. Çevre Şehir ve İklim Dergisi, 1(2), 165-202. https://dergipark.org.tr/tr/pub/csid/issue/72150/1125570
- Ersayın, K. (2024). Post-disaster temporary shelter site location determination with BWM and GIS: a case study of Tokat, Turkey. Sustainable and Resilient Infrastructure, 1-15. https://doi.org/10.1080/23789689.2024.2404797
- Geng, S., Hou, H. & Zhang, S. (2020). Multi-Criteria location model of emergency shelters in humanitarian logistics. Sustainability, 12(5), 1759. https://doi.org/10.3390/su12051759
- Hakyemez, H. Y., Tekin, F., Erkan, T., Karabıyıkoğlu, M. & Mengi, H. (1989). Çarşamba (Samsun) dolayının jeolojisi (Arşiv No: 344). Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi Kütüphanesi.
- Hassan, I., Javed, M. A., Asif, M. & Luqman, M. (2020). Weighted overlay based land suitability analysis of agriculture land in Azad Jammu and Kashmir using GIS and AHP. Pakistan Journal of Agricultural Sciences, 6(57). https://doi.org/10.21162/PAKJAS/20.9507
- Harita Genel Müdürlüğü. (2025). Ortofoto ve Topografya Paftaları. Harita Genel Müdürlüğü (HGM). https://www.harita.gov.tr/
- İlerisoy, Z. Y., Gökgöz, B. İ. & Soyluk, A. (2022). Selection of Emergency shelter areas using multi-criteria decision-making techniques: an assessment of the case of Erciş-Van, Turkey. Periodica Polytechnica Architecture, 53(1), 23-34. https://doi.org/10.3311/PPar.19410
- Kar, B. & Hodgson, M. E. (2008). A GIS-based model to determine site suitability of emergency evacuation shelters. Transactions in GIS, 12(2), 227-248. https://doi.org/10.1111/j.1467-9671.2008.01097.x
- Keyvanfar, A., Shafaghat, A., Mohamad, S., Abdullahi, M. a. M., Ahmad, H., Mohd Derus, N. H. & Khorami, M. (2018). A sustainable historic waterfront revitalization decision support tool for attracting tourists. Sustainability, 10(2), 215. https://doi.org/10.3390/su10020215
- Kusar, M., Galvao, N. & Sein, S. (2018). Regular bridge inspection data improvement using non-destructive testing. İç. Caspeele Robby, Taerwe Luc, & F. Dan (Eds.), Proceedings of Life Cycle Analysis and Assessment in Civil Engineering: Towards an Integrated Vision (pp. 1793-1797). CRC Press. https://doi.org/10.1201/9781315228914
Afet yönetim süreçlerinde toplanma ve geçici barınma alanlarının değerlendirilmesi: Atakum (Samsun) Örneği
Öz
Türkiye’de coğrafi özelliklerin etkisiyle afetlerin çeşitlilik göstermesi ve sık yaşanması afet yönetimini gündeme taşımaktadır. Etkin afet yönetim süreçleri, afetleri önleme ve zararlarını azaltmada önemlidir. Afet yönetimi kapsamında, afetlerde kullanılmak üzere afet ve acil durum toplanma ve geçici barınma alanları oluşturulmaktadır. Bu alanların güvenliği ve işlevselliği için yer seçiminin doğru yapılması gerekmektedir. Bu çalışmada Atakum’daki afet ve acil durum toplanma ve geçici barınma alanlarının afet süreçlerinde kullanılmaya ne düzeyde uygun olduğunu belirlemek hedeflenmiştir. Buna yönelik olarak; tehlikeli unsurlara mesafe, yerleşme yoğunluğu, ana yollara, sağlık altyapısına mesafe, arazi kullanımı, zemin yapısı ve eğim parametreleriyle AHS analizi gerçekleştirilmiştir. Analizde kullanılmak üzere; uydu görüntüleri ve ortofotolardan veriler üretilmiş, ikincil veriler temin edilmiştir. Arazi çalışmaları yapılmıştır. Atakum’daki 21 geçici barınma ve 160 toplanma alanı 5 uygunluk düzeyine ayrılmıştır. Bulgulara göre, bu alanların %29’u düşük ve en düşük %36’sı ise yüksek ve en yüksek uygunluk düzeyinde yer almaktadır. Bu alanlardan 9’unun güvenlik ve işlevsellik bakımından afet süreçlerinde kullanılmaya uygun olmadığı belirlenmiştir. Atakum’daki toplanma ve geçici barınma alanlarının işlevselliğini artırmak için yer seçiminde çevresel faktörler dikkate alınmalıdır. Bu alanların afet süreçlerindeki işlevi halka anlatılmalı, altyapı ve donatılar bakımından afete hazırlanmaları gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler
Afet ve Acil Durum Toplanma Alanı Geçici Barınma Alanı AHS Afet Yönetimi Atakum.
Etik Beyan
Çalışma için sürecin başında etik kurul belgesi alınarak ilgili kısma eklenmiştir.
Destekleyen Kurum
OMÜ, BAPKOP
Proje Numarası
PYO.İTB.1908.23.003
Teşekkür
PYO.İTB.1908.23.003 proje numarası ile çalışmamızı destekleyen Ondokuz Mayıs Üniversitesi BAPKOP’a teşekkür ederiz.
Kaynakça
- Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2016). Geçici barınma merkezlerinin kurulumu. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD). https://cdn2.beun.edu.tr/imid/egitim/gecici-barinma-merkezlerinin-kurulumu.pdf
- Akıncı, H. & Kılıçoğlu, C. (2015). Atakum (Samsun) İlçesinin heyelan duyarlılık haritasının üretilmesi. İç. Ulusay Reşat, Ekmekçi Mehmet, Ersoy Hakan, & Ersoy Arzu Fırat (Eds.), MÜHJEO’2015 Ulusal Mühendislik Jeolojisi Sempozyumu (pp. 98-105). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
- Arca, D. & Keskin Çıtıroğlu, H. (2023). Interdisciplinary studies on contemporary research practices in engineering in the 21st century-III. İç. K. Kaygusuz (Ed.), GIS-Based Evaluation of Disaster and Emergency Assembly Areas with AHP in Local Scale (pp. 131-148). Özgür Yayınevi.
- Aşıkkutlu, H. S., Aşık, Y. & Kaya, L. G. (2021). Determination of temporary shelter areas by the analytic hierarchy process method: the case of burdur city center, Turkey. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 9(4), 807-813. https://doi.org/10.24925/turjaf.v9i4.807-813.4253
- Atakum Belediyesi. (2025). Afet ve acil durum toplanma alanı verisi. Atakum Belediyesi. https://www.atakum.bel.tr/
- Bağcı, H. R., Çağırır, N. S. & Demir, S. (2024). Arnavutköy’de (İstanbul) afet ve acil durum toplanma alanlarının afet süreçlerinde kullanılmaya uygunluk açısından değerlendirilmesi. Journal of Geography(49), 113-133. https://doi.org/10.26650/JGEOG2024-1508051
- Bağcı, H. R. & Karakaya, E. (2022). Atakum (Samsun) engelli atlası. lnternational Journal of Geography and Geography Education(47), 187-209. https://doi.org/10.32003/igge.1106430
- Bahadır, M. (2014). Samsun’da meydana gelen 4 temmuz ve 6 ağustos 2012 taşkınlarının klimatik analizi. Coğrafya Dergisi(29), 28-50. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iucografya/issue/25074/264645
- Bahadır, M., Ocak, F. & Şen, H. (2024). Determination of the development of settlements above earthquake susceptibility classes in Atakum district (Samsun/Türkiye). International Journal of Engineering and Geosciences, 9(3), 390-405. https://doi.org/10.26833/ijeg.1465072
- Brown, C., Milke, M. & Seville, E. (2011). Disaster waste management: a review article. Waste management, 31(6), 1085-1098. https://doi.org/10.1016/j.wasman.2011.01.027
- Cheng, H. & Yang, X. (2012). A comprehensive evaluation model for earthquake emergency shelter. İç. Sustainable Transportation Systems: Plan, Design, Build, Manage, and Maintain (pp. 412-422). https://doi.org/10.1061/9780784412299.0050
- Dabiri, M., Oghabi, M., Sarvari, H., Sabeti, M. & Kashefi, H. (2020). A combination risk-based approach to post-earthquake temporary accommodation site selection: a case study in Iran. Iranian Journal of Fuzzy Systems, 17(6), 54-74. https://doi.org/10.22111/ijfs.2020.5601
- Delmonico, D. V. d. G., Santos, H. H. d., Pinheiro, M. A., de Castro, R. & de Souza, R. M. (2018). Waste management barriers in developing country hospitals: case study and AHP analysis. Waste Management & Research, 36(1), 48-58. https://doi.org/10.1177/0734242x17739972
- Demir, S. (2024). Salıpazarı (Samsun) İlçesinde heyelan duyarlılık değerlendirmesi (Publication Number 882144) [Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü]. Samsun.
- Demir, S. & Bağcı, H. R. (2024). Fiziki Coğrafya Alanında Uluslararası Araştırmalar l. İç. K. Kıranşan (Ed.), Yeşilırmak deltası güneyindeki heyelan alanlarına bir örnek: Muslubey mahallesi (Salıpazarı/Samsun) (pp. 167-192). Eğitim Yayınevi.
- Erdoğan, G., Simsar, S., Sakal, S. D., Ömer, K., Kardoğan, G., Parilti, C., Kaya, Y. D. & Gündoğdu, B. (2022). Dirençli Şehirler tasarlamak: uygulama kılavuzu arayışı İzmir-Torbalı örneği. Çevre Şehir ve İklim Dergisi, 1(2), 165-202. https://dergipark.org.tr/tr/pub/csid/issue/72150/1125570
- Ersayın, K. (2024). Post-disaster temporary shelter site location determination with BWM and GIS: a case study of Tokat, Turkey. Sustainable and Resilient Infrastructure, 1-15. https://doi.org/10.1080/23789689.2024.2404797
- Geng, S., Hou, H. & Zhang, S. (2020). Multi-Criteria location model of emergency shelters in humanitarian logistics. Sustainability, 12(5), 1759. https://doi.org/10.3390/su12051759
- Hakyemez, H. Y., Tekin, F., Erkan, T., Karabıyıkoğlu, M. & Mengi, H. (1989). Çarşamba (Samsun) dolayının jeolojisi (Arşiv No: 344). Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi Kütüphanesi.
- Hassan, I., Javed, M. A., Asif, M. & Luqman, M. (2020). Weighted overlay based land suitability analysis of agriculture land in Azad Jammu and Kashmir using GIS and AHP. Pakistan Journal of Agricultural Sciences, 6(57). https://doi.org/10.21162/PAKJAS/20.9507
- Harita Genel Müdürlüğü. (2025). Ortofoto ve Topografya Paftaları. Harita Genel Müdürlüğü (HGM). https://www.harita.gov.tr/
- İlerisoy, Z. Y., Gökgöz, B. İ. & Soyluk, A. (2022). Selection of Emergency shelter areas using multi-criteria decision-making techniques: an assessment of the case of Erciş-Van, Turkey. Periodica Polytechnica Architecture, 53(1), 23-34. https://doi.org/10.3311/PPar.19410
- Kar, B. & Hodgson, M. E. (2008). A GIS-based model to determine site suitability of emergency evacuation shelters. Transactions in GIS, 12(2), 227-248. https://doi.org/10.1111/j.1467-9671.2008.01097.x
- Keyvanfar, A., Shafaghat, A., Mohamad, S., Abdullahi, M. a. M., Ahmad, H., Mohd Derus, N. H. & Khorami, M. (2018). A sustainable historic waterfront revitalization decision support tool for attracting tourists. Sustainability, 10(2), 215. https://doi.org/10.3390/su10020215
- Kusar, M., Galvao, N. & Sein, S. (2018). Regular bridge inspection data improvement using non-destructive testing. İç. Caspeele Robby, Taerwe Luc, & F. Dan (Eds.), Proceedings of Life Cycle Analysis and Assessment in Civil Engineering: Towards an Integrated Vision (pp. 1793-1797). CRC Press. https://doi.org/10.1201/9781315228914
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Doğal Afetler |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | PYO.İTB.1908.23.003 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 17 Ekim 2024 |
| Kabul Tarihi | 23 Şubat 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 87 |
Yayıncı: Türk Coğrafya Kurumu