Öz
Türkiye is one of the most affected countries in the world by natural disasters (earthquake, flood, landslide, avalanche and rock fall). The number of events caused by natural disasters in Türkiye in 2022 is 22,982. Therefore, it has become a necessity to determine disaster assembly areas in cities and to make the infrastructure and physical qualities of cities resilient. Siirt city, located in the Southeastern Anatolia Region of Türkiye, is open to be affected by many disaster events due to its location. In this study, it is aimed to evaluate the adverse conditions that will arise during and after natural disasters in Siirt city and to analyse the suitability of existing assembly areas by using GIS method. In Siirt, 25 disaster assembly areas were determined by AFAD in 20 neighborhoods. A significant portion of these gathering areas are open and green spaces within the neighbourhoods. There are fault lines that can produce major earthquakes in the immediate vicinity of the city of Siirt, and as a matter of fact, major earthquakes have occurred in these areas in the past. As a result of the evaluations made, it is seen that the existing assembly areas of the city in case of any disaster are inadequate in comparison with other criteria, especially population. As a result, Siirt has a fragile structure in terms of infrastructure, building stock and settlement pattern.
Anahtar Kelimeler
Natural disasters Assembly areas Geographic Information Systems (GIS) Siirt
Kaynakça
- AFAD, 2023. 2022 Yılı Doğa Kaynaklı Olay İstatistikleri. T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı, Risk Belirleme ve Önlem Daire Başkanlığı, Ankara, Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Istatistikler/2022-Yili-Doga-Kaynakli-Olay-Istatistikleri.pdf.
- Akar A., Akar Ö., Konakoğlu, B., 2024. Analysis of emergency assembly points for post-earthquake disaster management: a case study of Erzincan, Türkiye, Natural Hazards, 120, 11791-11824, https://doi.org/10.1007/s11069-024-06661-7.
- Alkan A., 2018. Bir Kent Coğrafyası Araştırması Siirt Kenti. İstanbul: Kriter Yayınevi.
- Alkan A., Adıgüzel F., Çetin M., 2024. Coğrafi bilgi sistemleri kullanarak trafik kazalarının analizi: Siirt kenti örneği, Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulamaları Dergisi, 7(1), 1-14, https://doi.org/10.51513/jitsa.1333482.
- Aman D.D., Aytac G., 2022. Multi-criteria decision making for city-scale infrastructure of post-earthquake assembly areas: Case study of Istanbul, International Journal of Disaster Risk Reduction, 67, 1-14, https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2021.102668.
- Arca D., Keskin Çıtıroğlu H., 2023. GIS-Based Evaluation of Disaster and Emergency Assembly Areas with AHP in Local Scale, İçinde: Interdisciplinary studies on contemporary research practices in engineering in the 21st century-III, Editör: K. Kaygusuz, s. 131-148, Trabzon: Özgür Yayınevi, https://doi.org/10.58830/ozgur.pub130.c603.
- Cetin M., Kaya A.Y., Elmastas N., Adiguzel F., Siyavus A.E., Kocan N., 2024. Assessment of emergency gathering points and temporary shelter areas for disaster resilience in Elazıg, Turkey, Natural Hazards, 120, 1925-1949, https://doi.org/10.1007/s11069-023-06271-9.
- Chang Y., Zhang Y., Zhang H., 2024. Tectonic geomorphology of Türkiye and its insights into the neotectonic deformation of the Anatolian Plate, Earthquake Research Advances, 4(1), 1-13, https://doi.org/10.1016/j.eqrea.2023.100267.
- Çınar A.K., Akgün Y., Maral H., 2018. Afet Sonrası Acil Toplanma ve Geçici Barınma Alanlarının Planlanmasındaki Faktörlerin İncelenmesi: İzmir-Karşıyaka Örneği, Planlama, 28(2), 179-200.
- Doğruyol M., 2021. Siirt İli Deprem Tehlike Analizi, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 7(1), 149-158, https://doi.org/10.21324/dacd.697600.
- Erdin H.E., Celik H.Z., Silaydin M.B., Partigoc N.S., 2023. The Determination of Criteria and Method for Social Infrastructure Areas as Gathering Areas in case of Disaster and Emergency Situations, Turk Deprem Arastirma Dergisi, 5(1), 1-21, https://doi.org/10.46464/tdad.1251998.
- Erdoğan O., Babaoğlu C., 2024. Türkiye'de Afet Yönetiminde Dirençlilik ve Dirençli Şehirler, İstanbul: SETA.
- Frankenberg E., Sumantri C., Thomas D., 2020. Effects of a natural disaster on mortality risks over the longer term, Nature Sustainability, 3, 614-619, https://doi.org/10.1038/s41893-020-0536-3.
- Gerdan S., Şen A., 2020. Kocaeli/ Başiskele İlçesi Afet ve Acil Durum Toplanma Alanlarının Yeterliklerinin Değerlendirilmesi, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 8(2), 489-500, https://doi.org/10.21923/jesd.683679.
- Gökgöz B.İ., İlerisoy Z.Y., Soyluk A., 2020. Acil Durum Toplanma Alanlarının AHP Yöntemi ile Değerlendirilmesi, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (19), 935-945, https://doi.org/10.31590/ejosat.739544.
- Güngör Yeşilova P., Helvacı C., 2013. Germik Formasyonu Oligosen Evaporitlerinin (Kurtalan, GB Siirt) Diyajenezi ve Paleocoğrafik Gelişimi, Türkiye, Yerbilimleri, 34(1), 141-168.
- İmamoğlu M.Ş., Çetin E., 2007. Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Yakın Yöresinin Depremselliği, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (9), 93-103.
- Işık E., 2012. Siirt İli'nin Deprem Tehlikesi, DÜFED, 1(1), 29-38.
- JICA, 2002. Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması, Japon Uluslararası İşbirliği Ajansı (JICA) ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), İstanbul.
- Kadıoğlu M., 2008. Modern, Bütünleşik Afet Yönetiminin Temel İlkeleri, İçinde: Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri, Editör: M. Kadıoğlu, E. Özdamar, 1-34, JICA Türkiye Ofisi Yayınları, Ankara.
- Kaya A.Y., 2024. Kentsel Yeşil Alanların Yeterliliği ve Erişilebilirliğinin Değerlendirilmesi: Tarsus (Mersin) Örneği, Türk Uzaktan Algılama Ve CBS Dergisi, 5(2), 222-239. https://doi.org/10.48123/rsgis.1512435.
- Maral H., Akgün Y., Çınar A.K., Karaveli A.S., 2015. İzmir'deki Afet Sonrası Toplanma ve Acil Barınma Alanları Üzerine Bir Değerlendirme, 3. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, İzmir.
- MGM, 2024. 2023 Yılı İklim Dğerlendirmesi, T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü İklim ve Ziraî Meteoroloji Dairesi Başkanlığı Araştırma Dairesi Başkanlığı, Ankara.
- Özgen N., Karadoğan S., 2009. Siirt Şehrinin Kuruluşu ve Gelişimi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 61-81.
- Özgen N., Tonbul S., Karadoğan S., 2005. Siirt ve Yakın Çevresinde Jura Tipi Kıvrımlı Yapı Reliefi, Ulusal Coğrafya Kongresi 2005 (Prof. Dr. İsmail Yalçınlar Anısına), 621-630, İstanbul.
- Palazca A., Partigöç N.S., 2018. Coğrafi Bilgi Sistemleri (Cbs) Ve Analitik Hiyerarşi Süreci (Ahs) Kullanılarak Afet Sonrası Potansiyel Toplanma Alanlarının Yer Seçimi: Denizli Kenti Örneği, (s. VII. Uzaktan Algılama-Cbs Sempozyumu (UZAL-CBS 2018). Eskişehir, http://dx.doi.org/10.15659/uzalcbs2018.6898.
- Saaty T.L., 2008. Decision making with the Analytic Hierarchy Process, International Journal of Services Sciences, 1(1), 83-98, http://dx.doi.org/10.1504/IJSSCI.2008.017590.
- SBB, 2023. Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu, Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
- Şenik B., Uzun O., 2021. An assessment on size and site selection of emergency assembly points and temporary shelter areas in Düzce, Natural Hazards, 105, 1587-1602, https://doi.org/10.1007/s11069-020-04367-0.
- Şirin M., Ocak F., 2020. Gümüşhane şehrinde afet ve acil durum toplanma alanlarının coğrafi bilgi sistemleri ortamında değerlendirilmesi, Doğu Coğrafya Dergisi, 25(44), 85-106, https://doi.org/10.17295/ataunidcd.790893.
- The Sphere Handbook, 2018. Humanitarian Charter and Minimum Standards in Humanitarian Response, Sphere Association, Erişim adresi: https://spherestandards.org/wp-content/uploads/Sphere-Handbook-2018-EN.pdf.
- TÜİK, 2024. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, Erişim adresi: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr.
Öz
Türkiye, dünyada doğa kaynaklı (deprem, sel, heyelan çığ ve kaya düşmesi) afetlerden en çok etkilenen ülkelerin başında gelmektedir. Türkiye’de 2022 yılında doğa kaynaklı meydana gelen olay sayısı 22.982’dir. Bundan dolayı kentlerde afet toplanma alanlarının belirlenmesi, kentlerin altyapı ve fiziksel niteliklerinin dirençli hale getirilmesi bir zorunluluk haline gelmiştir. Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan Siirt kenti de konum itibariyle birçok afet olayından etkilenmeye açıktır. Bu çalışmada CBS yöntemi kullanılarak Siirt kentinde doğal afet sırası ve sonrasında ortaya çıkacak olumsuz koşulların değerlendirilmesi ve mevcut toplanma alanlarının uygunluklarının analiz edilmesi amaçlanmıştır. Siirt’te AFAD tarafından 20 mahallede 25 adet afet toplanma alanı belirlenmiştir. Bu toplanma alanlarının önemli bir kısmı mahalleler içinde bulunan açık ve yeşil alanlardır. Siirt kentinin yakın çevresinde büyük depremler üretebilecek fay hatları mevcut olup, nitekim bu alanlarda geçmişte büyük depremler meydana gelmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda, herhangi bir afet durumunda kentin mevcut toplanma alanlarının nüfus başta olmak üzere diğer kriterler kıyaslandığında yetersiz olduğu görülmektedir. Sonuç olarak Siirt altyapı, yapı stoku ve yapılaşma düzeni açısından kırılgan bir yapıya sahiptir.
Anahtar Kelimeler
Doğal afetler Toplanma alanları Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Siirt
Kaynakça
- AFAD, 2023. 2022 Yılı Doğa Kaynaklı Olay İstatistikleri. T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı, Risk Belirleme ve Önlem Daire Başkanlığı, Ankara, Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Istatistikler/2022-Yili-Doga-Kaynakli-Olay-Istatistikleri.pdf.
- Akar A., Akar Ö., Konakoğlu, B., 2024. Analysis of emergency assembly points for post-earthquake disaster management: a case study of Erzincan, Türkiye, Natural Hazards, 120, 11791-11824, https://doi.org/10.1007/s11069-024-06661-7.
- Alkan A., 2018. Bir Kent Coğrafyası Araştırması Siirt Kenti. İstanbul: Kriter Yayınevi.
- Alkan A., Adıgüzel F., Çetin M., 2024. Coğrafi bilgi sistemleri kullanarak trafik kazalarının analizi: Siirt kenti örneği, Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulamaları Dergisi, 7(1), 1-14, https://doi.org/10.51513/jitsa.1333482.
- Aman D.D., Aytac G., 2022. Multi-criteria decision making for city-scale infrastructure of post-earthquake assembly areas: Case study of Istanbul, International Journal of Disaster Risk Reduction, 67, 1-14, https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2021.102668.
- Arca D., Keskin Çıtıroğlu H., 2023. GIS-Based Evaluation of Disaster and Emergency Assembly Areas with AHP in Local Scale, İçinde: Interdisciplinary studies on contemporary research practices in engineering in the 21st century-III, Editör: K. Kaygusuz, s. 131-148, Trabzon: Özgür Yayınevi, https://doi.org/10.58830/ozgur.pub130.c603.
- Cetin M., Kaya A.Y., Elmastas N., Adiguzel F., Siyavus A.E., Kocan N., 2024. Assessment of emergency gathering points and temporary shelter areas for disaster resilience in Elazıg, Turkey, Natural Hazards, 120, 1925-1949, https://doi.org/10.1007/s11069-023-06271-9.
- Chang Y., Zhang Y., Zhang H., 2024. Tectonic geomorphology of Türkiye and its insights into the neotectonic deformation of the Anatolian Plate, Earthquake Research Advances, 4(1), 1-13, https://doi.org/10.1016/j.eqrea.2023.100267.
- Çınar A.K., Akgün Y., Maral H., 2018. Afet Sonrası Acil Toplanma ve Geçici Barınma Alanlarının Planlanmasındaki Faktörlerin İncelenmesi: İzmir-Karşıyaka Örneği, Planlama, 28(2), 179-200.
- Doğruyol M., 2021. Siirt İli Deprem Tehlike Analizi, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 7(1), 149-158, https://doi.org/10.21324/dacd.697600.
- Erdin H.E., Celik H.Z., Silaydin M.B., Partigoc N.S., 2023. The Determination of Criteria and Method for Social Infrastructure Areas as Gathering Areas in case of Disaster and Emergency Situations, Turk Deprem Arastirma Dergisi, 5(1), 1-21, https://doi.org/10.46464/tdad.1251998.
- Erdoğan O., Babaoğlu C., 2024. Türkiye'de Afet Yönetiminde Dirençlilik ve Dirençli Şehirler, İstanbul: SETA.
- Frankenberg E., Sumantri C., Thomas D., 2020. Effects of a natural disaster on mortality risks over the longer term, Nature Sustainability, 3, 614-619, https://doi.org/10.1038/s41893-020-0536-3.
- Gerdan S., Şen A., 2020. Kocaeli/ Başiskele İlçesi Afet ve Acil Durum Toplanma Alanlarının Yeterliklerinin Değerlendirilmesi, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 8(2), 489-500, https://doi.org/10.21923/jesd.683679.
- Gökgöz B.İ., İlerisoy Z.Y., Soyluk A., 2020. Acil Durum Toplanma Alanlarının AHP Yöntemi ile Değerlendirilmesi, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (19), 935-945, https://doi.org/10.31590/ejosat.739544.
- Güngör Yeşilova P., Helvacı C., 2013. Germik Formasyonu Oligosen Evaporitlerinin (Kurtalan, GB Siirt) Diyajenezi ve Paleocoğrafik Gelişimi, Türkiye, Yerbilimleri, 34(1), 141-168.
- İmamoğlu M.Ş., Çetin E., 2007. Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Yakın Yöresinin Depremselliği, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (9), 93-103.
- Işık E., 2012. Siirt İli'nin Deprem Tehlikesi, DÜFED, 1(1), 29-38.
- JICA, 2002. Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması, Japon Uluslararası İşbirliği Ajansı (JICA) ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), İstanbul.
- Kadıoğlu M., 2008. Modern, Bütünleşik Afet Yönetiminin Temel İlkeleri, İçinde: Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri, Editör: M. Kadıoğlu, E. Özdamar, 1-34, JICA Türkiye Ofisi Yayınları, Ankara.
- Kaya A.Y., 2024. Kentsel Yeşil Alanların Yeterliliği ve Erişilebilirliğinin Değerlendirilmesi: Tarsus (Mersin) Örneği, Türk Uzaktan Algılama Ve CBS Dergisi, 5(2), 222-239. https://doi.org/10.48123/rsgis.1512435.
- Maral H., Akgün Y., Çınar A.K., Karaveli A.S., 2015. İzmir'deki Afet Sonrası Toplanma ve Acil Barınma Alanları Üzerine Bir Değerlendirme, 3. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, İzmir.
- MGM, 2024. 2023 Yılı İklim Dğerlendirmesi, T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü İklim ve Ziraî Meteoroloji Dairesi Başkanlığı Araştırma Dairesi Başkanlığı, Ankara.
- Özgen N., Karadoğan S., 2009. Siirt Şehrinin Kuruluşu ve Gelişimi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 61-81.
- Özgen N., Tonbul S., Karadoğan S., 2005. Siirt ve Yakın Çevresinde Jura Tipi Kıvrımlı Yapı Reliefi, Ulusal Coğrafya Kongresi 2005 (Prof. Dr. İsmail Yalçınlar Anısına), 621-630, İstanbul.
- Palazca A., Partigöç N.S., 2018. Coğrafi Bilgi Sistemleri (Cbs) Ve Analitik Hiyerarşi Süreci (Ahs) Kullanılarak Afet Sonrası Potansiyel Toplanma Alanlarının Yer Seçimi: Denizli Kenti Örneği, (s. VII. Uzaktan Algılama-Cbs Sempozyumu (UZAL-CBS 2018). Eskişehir, http://dx.doi.org/10.15659/uzalcbs2018.6898.
- Saaty T.L., 2008. Decision making with the Analytic Hierarchy Process, International Journal of Services Sciences, 1(1), 83-98, http://dx.doi.org/10.1504/IJSSCI.2008.017590.
- SBB, 2023. Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu, Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
- Şenik B., Uzun O., 2021. An assessment on size and site selection of emergency assembly points and temporary shelter areas in Düzce, Natural Hazards, 105, 1587-1602, https://doi.org/10.1007/s11069-020-04367-0.
- Şirin M., Ocak F., 2020. Gümüşhane şehrinde afet ve acil durum toplanma alanlarının coğrafi bilgi sistemleri ortamında değerlendirilmesi, Doğu Coğrafya Dergisi, 25(44), 85-106, https://doi.org/10.17295/ataunidcd.790893.
- The Sphere Handbook, 2018. Humanitarian Charter and Minimum Standards in Humanitarian Response, Sphere Association, Erişim adresi: https://spherestandards.org/wp-content/uploads/Sphere-Handbook-2018-EN.pdf.
- TÜİK, 2024. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, Erişim adresi: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Fiziksel Coğrafya ve Çevre Jeolojisi (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 28 Nisan 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 22 Aralık 2024 |
| Kabul Tarihi | 18 Şubat 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 7 Sayı: 1 |
