Türk Yükseköğretiminde Uluslararasılaşma Stratejileri ve Stratejik Planlama Bağlamında Eğitimin ve Programların Uluslararasılaşması
Öz
Yükseköğretimde uluslararasılaşmanın bütüncül bir yaklaşımla ele alınması ve sürecin başarılı bir şekilde yürütülmesi uluslararasılaşmaya yönelik faaliyetlerin planlı ve sistematik bir şekilde gerçekleştirilmesiyle mümkündür. Bu doğrultuda uluslararasılaşmanın tüm öğrenci ve personele yönelik olması, tüm eğitim sürecine yayılmış şekilde kapsayıcı olması ve sistematik bir süreç olarak algılanması gerekmektedir. Bu sebeple araştırmada, Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarının uluslararasılaşma stratejilerini belirlemek ve bu stratejilerdeki eğitimin ve programların uluslararasılaşmasına ilişkin boyutları ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemi ve temel nitel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme ile belirlenen ve Yükseköğretim Kurulu tarafından uluslararasılaşma kapsamında pilot olarak seçilen 20 yükseköğretim kurumu oluşturmaktadır. İlgili kurumların stratejik planları ve uluslararasılaşma politika/stratejileri doküman incelemesi yoluyla incelenmiş ve içerik analizi ile analiz edilmiştir. Araştırma bulgularından hareketle, yükseköğretim kurumlarının uluslararası hareketlilik, uluslararası öğrenciler, uluslararası iş birlikleri ve uluslararası yayın/proje gibi daha çok yönetimsel ve araştırmaya yönelik boyutlara odaklandığı, eğitim-öğretim ve programların uluslararasılaşmasına yönelik boyutların geri planda kaldığı ya da bu boyutlara hiç yer verilmediği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonuçları dikkate alınarak kurumlara ve araştırmacılara öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Yükseköğretimde uluslararasılaşma Uluslararasılaşma stratejileri Programların uluslararasılaşması Eğitimin uluslararasılaşması
Kaynakça
- ACE. (2024a). Internationalization in action: Internationalizing the curriculum, part 2 - academic program components. https://www.acenet.edu/Research-Insights/Pages/Internationalization/ Intlz-in-Action-2014-January.aspx sayfasından erişilmiştir.
- ACE. (2024b). Internationalization in action: Internationalizing the curriculum, part 1 - individual courses. https://www.acenet.edu/Research-Insights/Pages/Internationalization/Intlz-in-Action-2013-December.aspx sayfasından erişilmiştir.
- ACE. (2024c). Internationalization in action: Internationalizing the curriculum, part 3 - degree programs. https://www.acenet.edu/Research-Insights/Pages/Internationalization/Intlz-in-Action-2014-March.aspx sayfasından erişilmiştir.
- Akar, H. (2019). Durum çalışması. A. Saban & A. Ersoy (Ed.), Eğitimde nitel araştırma desenleri içinde (s. 139-177). Anı.
- Altbach, P. G. & Knight, J. (2007). The internationalization of higher education: Motivations and realities. Journal of Studies in International Education, 11, 290-305. https://doi.org/10.1177/1028315307303542
- Arslan, E. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 51[Özel sayı 1], 395-407. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2428607 sayfasından erişilmiştir.
- Beelen, J. & Jones, E. (2015). Redefining internationalization at home. A. Curaj, L. Matei, R. Pricopie, J. Salmi, & P. Scott (Ed.), The European higher education area: Between critical reflections and future policies içinde (s. 59-72). Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-20877-0_5
- Beelen, J. & Jones, E. (2018). Internationalization at home. Encyclopedia of international higher education systems and institutions içinde (s. 1-4). Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-017-9553-1_245-1
- Bulut-Şahin, B. & Eriçok, B. (2023). Türkiye’de yükseköğretimin uluslararasılaşmasında ulusal stratejiler ve kurumsal yönetim. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13(3), 1915-1937. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1341529
- Çalıkoğlu, A. & Arslan, H. (2018). Türkiye’deki akademisyenlerin uluslararasılaşması: Uluslararası etkinliklere katılım ve CHAID analizi ile bir inceleme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(2), 215-230. https://doi.org/10.17244/eku.426885
- Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, kalite, uluslararasılaşma: Türkiye yükseköğretimi için bir yol haritası. Yayın No: 2014/2. Yükseköğretim Kurulu. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/ Yayinlarimiz/buyume-kalite-uluslararasilasma-turkiye-yuksekogretim-icin-bir-yol-haritasi. pdf sayfasından erişilmiştir.
- de Wit, H. (2011a). Globalisation and internationalisation of higher education. International Journal of Educational Technology in Higher Education, 8, 241-248. https://doi.org/10.7238/rusc.v8i2.1247
- de Wit, H. (2011b). Trends, issues and challenges in internationalisation of higher education. Centre for Applied Research on Economics & Management, School of Economics and Management of the Hogeschool van Amsterdam.
- de Wit, H. (2019). Internationalization in higher education: A critical review. SFU Educational Review, 12(3), 9–17. https://doi.org/10.21810/sfuer.v12i3.1036
- de Wit, H. (2020). Internationalization of higher education: The need for a more ethical and qualitative approach. Journal of International Students, 10(1), i-iv. https://doi.org/10.32674/jis.v10i1.1893
- de Wit, H., Hunter, F., Egron-Polak, E., & Howard, L. (Ed). (2015). Internationalisation of higher education: A study for the European parliament. http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/ STUD/2015/540370/IPOL_STU(2015)540370_EN.pdf sayfasından erişilmiştir.
- Eriçok, B. & Arastaman, G. (2022). Mapping the internationalization of higher education in Türkiye. Yükseköğretim Dergisi, 13(2), 143–156. https://doi.org/10.53478/yuksekogretim.1163655
- Hawawini, G. A. (2016). The internationalization of higher education and business schools: A critical review. Springer Nature.
- Jones, E. & Reiffenrath, T. (2018). Internationalisation at home in practice. European Association for International Education: https://www.eaie.org/blog/internationalisation-at-home-practice.html sayfasından erişilmiştir.
- Kirecçi, M. A., Bacanlı, H., Erişen, Y., Karadağ, E., Çeliköz, N., Dombaycı, M. A., Toprak, M., & Şahin, M. (2016). Türkiye’de yükseköğretimin uluslararasılaşması: Bir endeks oluşturma çalışması. Eğitim ve Bilim, 41(187), 1-28. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2016.6223
- Knight, J. (1994). Internationalization: Elements and checkpoints (Research Monograph, No. 7). Canadian Bureau for International Education. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED549823.pdf sayfasından erişilmiştir.
- Knight, J. (2003). Updated internationalization definition. Journal of International Higher Education, 33, 2–3. https://doi.org/10.6017/ihe.2003.33.7391
- Knight, J. (2004). Internationalization remodeled: Definition, approaches, and rationales. Journal of Studies in International Education, 8(1), 5–31. https://doi.org/10.1177/1028315303260832
- Knight, J. (2011). Five myths about internationalization. Journal of International Higher Education(62), 14-15. https://doi.org/10.6017/ihe.2011.62.8532
- Kreber, C. (2009). Different perspectives on internationalization in higher education. C. Kreber (Ed.), Internationalizing the curriculum in higher education: New directions for teaching and learning içinde (c. 118, s. 1-14). Wiley. http://media.wiley.com/product_data/excerpt/37/04705373/0470537337. pdf sayfasından erişilmiştir.
- Leask, B. (2015). Internationalizing the curriculum. Routledge, Taylor & Francis.
- Merriam, S. B. (2023). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev.). Nobel.
- Mızıkacı, F. (2019). Türkiye’de yükseköğretim (F. Kurt, Çev.). Pedagoji.
- Olson, C. L., Green, M. F. & Hill, B. A. (2006). A handbook for advancing comprehensive internationalization: What institutions can do and what students should learn. ACE.
- Otten, M. (2003). Intercultural learning and diversity in higher education. Journal of Studies in International Education, 7(1), 12-26.
- Patton, M. Q. (2002). Qualitative evaluation and research methods (3. b.). Sage.
- T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2024). On ikinci kalkınma planı (2024-2028). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/12/On-Ikinci-Kalkinma-Plani_2024-2028_ 11122023.pdf sayfasından erişilmiştir.
- Vural-Yılmaz, D. (2016a). Türkiye’deki devlet üniversitelerinde uluslararasılaşma süreci: Stratejik planlar üzerinden bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(4), 1191-1212. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/52991/701793 sayfasından erişilmiştir.
- Vural-Yılmaz, D. (2016b). Uygulayıcıların penceresinden Türk üniversitelerinin uluslararasılaşma deneyimi. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37, 91-109.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. b.). Seçkin.
- YÖK. (2017). Uluslararasılaşma strateji belgesi (2018-2022). https://www.yok.gov.tr/Documents/ AnaSayfa/Yuksekogretimde_Uluslararasilasma_Strateji_Belgesi_2018_2022.pdf sayfasından erişilmiştir.
- YÖK. (2019). 2019-2023 stratejik planı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/ strateji_dairesi/stratejik-plan/2019_2023_Stratejik_Plan.pdf sayfasından erişilmiştir.
- YÖK. (2021). Yükseköğretimde hedef odaklı uluslararasılaşma. https://www.yok.gov.tr/Documents/ Yayinlar/Yayinlarimiz/2021/yuksekogretimde-hedef-odakli-uluslararasilasma.pdf sayfasından erişilmiştir.
- YÖK. (2023). Yükseköğretimde Uluslararasılaşma ve Türkiye’deki Üniversitelerin Uluslararası Görünürlüğü Çalıştay Raporu. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/2023/02-yuksekogretimde-uluslararasilasma-ve-turkiyedeki-universitelerin-uluslararasi-gorunurlugu. pdf sayfasından erişilmiştir.
- YÖKAK. (2023). Değerlendirme Ölçütleri Sürüm 3.1. https://yokak.gov.tr/Common/Docs/KidrKlavuz1.4/ YOKAK_Degerlendirme_Olcutleri_3.1.pdf sayfasından erişilmiştir.
Internationalization Strategies in Turkish Higher Education and Internationalization of Curriculum and Education in Strategic Planning
Öz
The only way to fulfill internationalization in higher education with a holistic approach and to carry out the process successfully is to carry out activities aimed at internationalization in a planned and systematic manner. In this context, internationalization should be inclusive covering all students and staff and spreading throughout the educational process and perceived as a systematic process. For this reason, the research aims to determine the internationalization strategies of higher education institutions in Türkiye and to reveal the dimensions related to the internationalization of curriculum and education in these strategies. Qualitative research method and basic qualitative research design were used in the research. Utilizing criterion sampling from purposeful sampling methods, the study group consisted of 20 higher education institutions which had been selected as pilots by Council of Higher Education within the scope of internationalization. The strategic plans of the relevant institutions and internationalization policy/strategy documents, if any, were examined through document analysis and the data were analyzed with content analysis. Based on the research findings, it was concluded that higher education institutions focused more on administrative and research-oriented dimensions such as international mobility, international students, international collaborations and international publications/projects, while dimensions related to the internationalization of curriculum and education remained in the background or were not included at all. Considering the research results, recommendations were presented to higher education institutions and researchers.
Anahtar Kelimeler
Internationalization in higher education Internationalization strategies Internationalization of curriculum Internationalization of education
Kaynakça
- ACE. (2024a). Internationalization in action: Internationalizing the curriculum, part 2 - academic program components. https://www.acenet.edu/Research-Insights/Pages/Internationalization/ Intlz-in-Action-2014-January.aspx sayfasından erişilmiştir.
- ACE. (2024b). Internationalization in action: Internationalizing the curriculum, part 1 - individual courses. https://www.acenet.edu/Research-Insights/Pages/Internationalization/Intlz-in-Action-2013-December.aspx sayfasından erişilmiştir.
- ACE. (2024c). Internationalization in action: Internationalizing the curriculum, part 3 - degree programs. https://www.acenet.edu/Research-Insights/Pages/Internationalization/Intlz-in-Action-2014-March.aspx sayfasından erişilmiştir.
- Akar, H. (2019). Durum çalışması. A. Saban & A. Ersoy (Ed.), Eğitimde nitel araştırma desenleri içinde (s. 139-177). Anı.
- Altbach, P. G. & Knight, J. (2007). The internationalization of higher education: Motivations and realities. Journal of Studies in International Education, 11, 290-305. https://doi.org/10.1177/1028315307303542
- Arslan, E. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 51[Özel sayı 1], 395-407. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2428607 sayfasından erişilmiştir.
- Beelen, J. & Jones, E. (2015). Redefining internationalization at home. A. Curaj, L. Matei, R. Pricopie, J. Salmi, & P. Scott (Ed.), The European higher education area: Between critical reflections and future policies içinde (s. 59-72). Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-20877-0_5
- Beelen, J. & Jones, E. (2018). Internationalization at home. Encyclopedia of international higher education systems and institutions içinde (s. 1-4). Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-017-9553-1_245-1
- Bulut-Şahin, B. & Eriçok, B. (2023). Türkiye’de yükseköğretimin uluslararasılaşmasında ulusal stratejiler ve kurumsal yönetim. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13(3), 1915-1937. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1341529
- Çalıkoğlu, A. & Arslan, H. (2018). Türkiye’deki akademisyenlerin uluslararasılaşması: Uluslararası etkinliklere katılım ve CHAID analizi ile bir inceleme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(2), 215-230. https://doi.org/10.17244/eku.426885
- Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, kalite, uluslararasılaşma: Türkiye yükseköğretimi için bir yol haritası. Yayın No: 2014/2. Yükseköğretim Kurulu. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/ Yayinlarimiz/buyume-kalite-uluslararasilasma-turkiye-yuksekogretim-icin-bir-yol-haritasi. pdf sayfasından erişilmiştir.
- de Wit, H. (2011a). Globalisation and internationalisation of higher education. International Journal of Educational Technology in Higher Education, 8, 241-248. https://doi.org/10.7238/rusc.v8i2.1247
- de Wit, H. (2011b). Trends, issues and challenges in internationalisation of higher education. Centre for Applied Research on Economics & Management, School of Economics and Management of the Hogeschool van Amsterdam.
- de Wit, H. (2019). Internationalization in higher education: A critical review. SFU Educational Review, 12(3), 9–17. https://doi.org/10.21810/sfuer.v12i3.1036
- de Wit, H. (2020). Internationalization of higher education: The need for a more ethical and qualitative approach. Journal of International Students, 10(1), i-iv. https://doi.org/10.32674/jis.v10i1.1893
- de Wit, H., Hunter, F., Egron-Polak, E., & Howard, L. (Ed). (2015). Internationalisation of higher education: A study for the European parliament. http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/ STUD/2015/540370/IPOL_STU(2015)540370_EN.pdf sayfasından erişilmiştir.
- Eriçok, B. & Arastaman, G. (2022). Mapping the internationalization of higher education in Türkiye. Yükseköğretim Dergisi, 13(2), 143–156. https://doi.org/10.53478/yuksekogretim.1163655
- Hawawini, G. A. (2016). The internationalization of higher education and business schools: A critical review. Springer Nature.
- Jones, E. & Reiffenrath, T. (2018). Internationalisation at home in practice. European Association for International Education: https://www.eaie.org/blog/internationalisation-at-home-practice.html sayfasından erişilmiştir.
- Kirecçi, M. A., Bacanlı, H., Erişen, Y., Karadağ, E., Çeliköz, N., Dombaycı, M. A., Toprak, M., & Şahin, M. (2016). Türkiye’de yükseköğretimin uluslararasılaşması: Bir endeks oluşturma çalışması. Eğitim ve Bilim, 41(187), 1-28. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2016.6223
- Knight, J. (1994). Internationalization: Elements and checkpoints (Research Monograph, No. 7). Canadian Bureau for International Education. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED549823.pdf sayfasından erişilmiştir.
- Knight, J. (2003). Updated internationalization definition. Journal of International Higher Education, 33, 2–3. https://doi.org/10.6017/ihe.2003.33.7391
- Knight, J. (2004). Internationalization remodeled: Definition, approaches, and rationales. Journal of Studies in International Education, 8(1), 5–31. https://doi.org/10.1177/1028315303260832
- Knight, J. (2011). Five myths about internationalization. Journal of International Higher Education(62), 14-15. https://doi.org/10.6017/ihe.2011.62.8532
- Kreber, C. (2009). Different perspectives on internationalization in higher education. C. Kreber (Ed.), Internationalizing the curriculum in higher education: New directions for teaching and learning içinde (c. 118, s. 1-14). Wiley. http://media.wiley.com/product_data/excerpt/37/04705373/0470537337. pdf sayfasından erişilmiştir.
- Leask, B. (2015). Internationalizing the curriculum. Routledge, Taylor & Francis.
- Merriam, S. B. (2023). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev.). Nobel.
- Mızıkacı, F. (2019). Türkiye’de yükseköğretim (F. Kurt, Çev.). Pedagoji.
- Olson, C. L., Green, M. F. & Hill, B. A. (2006). A handbook for advancing comprehensive internationalization: What institutions can do and what students should learn. ACE.
- Otten, M. (2003). Intercultural learning and diversity in higher education. Journal of Studies in International Education, 7(1), 12-26.
- Patton, M. Q. (2002). Qualitative evaluation and research methods (3. b.). Sage.
- T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2024). On ikinci kalkınma planı (2024-2028). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/12/On-Ikinci-Kalkinma-Plani_2024-2028_ 11122023.pdf sayfasından erişilmiştir.
- Vural-Yılmaz, D. (2016a). Türkiye’deki devlet üniversitelerinde uluslararasılaşma süreci: Stratejik planlar üzerinden bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(4), 1191-1212. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/52991/701793 sayfasından erişilmiştir.
- Vural-Yılmaz, D. (2016b). Uygulayıcıların penceresinden Türk üniversitelerinin uluslararasılaşma deneyimi. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37, 91-109.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. b.). Seçkin.
- YÖK. (2017). Uluslararasılaşma strateji belgesi (2018-2022). https://www.yok.gov.tr/Documents/ AnaSayfa/Yuksekogretimde_Uluslararasilasma_Strateji_Belgesi_2018_2022.pdf sayfasından erişilmiştir.
- YÖK. (2019). 2019-2023 stratejik planı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/ strateji_dairesi/stratejik-plan/2019_2023_Stratejik_Plan.pdf sayfasından erişilmiştir.
- YÖK. (2021). Yükseköğretimde hedef odaklı uluslararasılaşma. https://www.yok.gov.tr/Documents/ Yayinlar/Yayinlarimiz/2021/yuksekogretimde-hedef-odakli-uluslararasilasma.pdf sayfasından erişilmiştir.
- YÖK. (2023). Yükseköğretimde Uluslararasılaşma ve Türkiye’deki Üniversitelerin Uluslararası Görünürlüğü Çalıştay Raporu. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/2023/02-yuksekogretimde-uluslararasilasma-ve-turkiyedeki-universitelerin-uluslararasi-gorunurlugu. pdf sayfasından erişilmiştir.
- YÖKAK. (2023). Değerlendirme Ölçütleri Sürüm 3.1. https://yokak.gov.tr/Common/Docs/KidrKlavuz1.4/ YOKAK_Degerlendirme_Olcutleri_3.1.pdf sayfasından erişilmiştir.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Çok Kültürlü Eğitim, Yükseköğretim Politikaları, Yükseköğretimde Program Geliştirme ve Yeterlilikler, Yükseköğretimde Uluslararasılaşma |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 16 Mart 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 16 Ekim 2024 |
| Kabul Tarihi | 19 Şubat 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 23 Sayı: 1 |
Türk Eğitim Bilimleri Dergisi Gazi Üniversitesi Rektörlüğü tarafından yayınlanmaktadır.
