Öz
Sınıf öğretmenlerinin beceri temelli fen bilimleri sorularına ilişkin görüşlerinin ortaya konulmasını amaçlayan bu çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 40 sınıf öğretmeni oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak ise araştırmacı tarafından hazırlanan, beceri temelli fen bilimleri sorularına ilişkin öğretmen görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizinde MaxQDA programı kullanılmış olup kategorisel içerik analizi geçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre sınıf öğretmenleri beceri temelli fen bilimleri sorularının özellikleri olarak; akıl yürütme, beceri odaklı bilgi ölçme ve öğrenci gelişimine katkı sağlama gibi vurgulamalarda bulunmuşlardır. Ayrıca öğretmenler beceri temelli fen bilimleri sorularının ders kitaplarında ve kaynak kitaplarda kullanımına yönelik olumlu ve olumsuz görüşlere sahiptir. Öğretmenlerin beceri temelli fen bilimleri sorularının daha nitelikli olabilmesi için görüşleri incelendiğinde ise öğretmenlere, öğrencilere ve velilere yönelik birçok öneride bulundukları görülmüştür. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre beceri temelli fen bilimleri sorularına ilişkin sınıf öğretmenlerine hizmet içi eğitim verilmesi ve beceri temelli soruların fen bilimleri ders kitaplarında daha fazla yer alması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Beceri temelli sorular Fen bilimleri dersi Fen eğitimi Sınıf öğretmeni Ölçme ve değerlendirme
Kaynakça
- Aksoy, A. G. (2018). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin alternatif ölçme araçları öz yeterliklerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
- Aktaş, N. (2024). Fen eğitiminde alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarının etkililiği: Bir meta analiz çalışması. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
- Arslan, E. (2024). Nitel araştırmanın kavramsal çerçevesi ve araştırma desenleri. S. Bardakçı (Ed.), Nitel araştırma süreci ve veri analizi içinde (s. 1-40). Nobel Akademi.
- Arslan, P. (2022). Vücudumuzdaki sistemler ünitesine ilişkin beceri temelli yeni nesil soruların öğrenme sürecine etkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
- Bayburtlu, Y. S. (2021). Views of Turkish teachers on skills-based Turkish questions. International Journal of Progressive Education, 17(1), 325-337. https://doi.org/10.29329/ijpe.2020.329.21
- Biber, A. Ç., Tuna, A., Uysal, R., & Kabuklu, Ü. N. (2018). Liselere geçiş sınavının örnek matematik sorularına dair destekleme ve yetiştirme kursu matematik öğretmenlerinin görüşleri. Asian Journal of Instruction (E-AJI), 6(2), 63-80.
- Bozkuş, Ç. & Özgeldi, M. (2024). Analysis of middle school mathematics teachers' evaluations of skill-based questions within the framework of mathematical competencies. International Journal of Turkish Educational Sciences, 12(1), 535-583. https://doi.org/10.46778/goputeb.1425323
- Ceylan, G. & Orhan, A. T. (2023). Beceri temelli fen sorularına yönelik fen bilimleri öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 84-111.
- Çavuş, R., Balçın, M. D., & Yılmaz, M. M. (2018). Bilim fuarı etkinliklerinin ortaokul öğrencilerinin fen ve problem çözme becerilerine yönelik algılarına etkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(10), 1-17.
- Çepni, S., Ormancı, Ü., & Ülger, B. B. (2020). Examination of context-based question writing skills of science. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(4), 1249-1270.
- Çınar, D. & İlik, A. (2013). İlköğretim fen eğitiminde probleme dayalı öğrenme yaklaşımının üst düzey düşünme becerilerine etkisi. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 3(2), 21-34.
- Dadandı, N. (2022). Beceri temelli fen bilimleri sorularına yönelik öğrenci algı ve görüşlerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
- Dilekçi, A. (2022). Türkçe eğitiminde beceri temelli sorular. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(3), 2213-2232.
- Ercan, M. & Çalışkan, İ. (2023). Araştırma-sorgulama ve beceri temelli fen bilimleri testi geliştirme çalışması-elektrik devreleri ünitesi örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi(58), 2922-2947.
- Ercan, M. & Doğan-Kahtalı, B. (2024). Beceri temelli Türkçe dersi sınavları: Sahadaki ilk uygulama örnekleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 12(3), 625-649.
- Erden, B. (2020). Türkçe, matematik ve fen bilimleri dersi beceri temelli sorularına ilişkin öğretmen görüşleri. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 270-292.
- Erhan, G., Doğan, O., & Haser, Ç. (2024). A scale for seventh and eighth grade students’ attitudes towards skill-based mathematics questions. Turkish Journal of Education, 13(3), 199-216. https://doi.org/10.19128/turje.1398979
- Güçlü, H., Özdemir, D., & Alıkçı, O. (2024). Matematik öğretmen adaylarının beceri temelli muhakeme sorularına yönelik bilişsel ve duyuşsal yeterlik boyutlarının incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 676-707.
- Gürbüz-Us, R. & Ercan-Güven, A. N. (2022). Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan beceri temelli Türkçe sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisi açısından ele alınması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 426-445.
- Gürlen, E., Demirkaya, A., & Doğan, N. (2019). Uzmanların pısa ve tımms sınavlarının eğitim politika ve programlarına etkisine ilişkin görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 52(2019), 287-319.
- Haghparast, M., Nasaruddin, F. H., & Abdullah, N. (2014). Cultivating critical thinking through e-learning environment and tools: a review. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 129, 527–535.
- Karakeçe, B. (2021). Ortaokul matematik öğretmenlerinin beceri temelli sorulara ilişkin değerlendirmeleri. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
- Kedikli, D. & Katrancı, Y. (2022). Beceri temelli ortaokul matematik sorularının incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 36(3), 673-696.
- Kertil, M., Gülbağcı-Dede, H., & Ulusoy, E. G. (2021). Skill-based mathematics questions. What do middle school mathematics teachers think about and how do they 101 implement them? Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 12(1), 151-186.
- Kılcan, T. (2021). Yeni nesil matematik sorularına ilişkin tutum ölçeği geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 170-180.
- Korkmaz, H. (2004). Fen ve teknoloji eğitiminde alternatif değerlendirme yaklaşımları (1. b.). Yeryüzü.
- MEB. (2018). Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesi. https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_03/26191912_yonerge.pdf sayfasından erişilmiştir.
- Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2. b.). SAGE.
- Orhan, A. (2024). Nitel araştırmada örneklem, geçerlik ve güvenirlik. S. Bardakçı (Ed.). Nitel araştırma süreci ve veri analizi içinde (s. 1-40). Nobel Akademi.
- Sanca, M., Artun, H., Bakırcı, H., & Okur, M. (2021). Ortaokul beceri temelli soruların yeniden yapılandırılmış Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 219-248.
- Sart, G. (2021). Fenomenoloji ve yorumlayıcı fenomenolojik analiz. F. N. Seggie & Y. Bayyurt (Ed.), Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları (3. b.) içinde (s. 74-85). Anı.
- Steinberg, R. & Cormier, S. (2013). Understanding and affecting science teacher candidates’ scientific reasoning introductory astrophysics. Physical Review Special Topics—Physics Education Research, 9(2), 020111.
- Şad, S. N. & Aydın, Y. Ş. (2023). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin “yeni nesil soru” kavramına ilişkin algılarının metafor yoluyla incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 378-399. https://doi.org/10.17679/inuefd.1227962
- Şeker, F. & Bağdat, O. (2023). Altıncı sınıf öğrencilerinin yeni nesil matematik problemlerine ilişkin metaforik algıları. Journal of Computer and Education Research, 11(22), 1062-1088. https://doi.org/10.18009/jcer.1359192
- Tekindal, M. & Arsu, Ş. U. (2020). Nitel araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın kapsamı ve sürecine yönelik bir derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20(1), 153- 182.
- Türker, E. & Gürel, R. (2024). Sekizinci sınıf öğrencilerinin üstbiliş kalibrasyonlarının ve matematiksel üstbiliş farkındalıklarının incelenmesi: Beceri temelli matematik soruları. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Education Faculty(70).
- Us, R. G. & Güven, A. N. E. (2022). Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan beceri temelli Türkçe sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisi açısından ele alınması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 426-445.
- Uzun, H. & Agaç, G. (2023). Ortaokul matematik öğretmenlerinin beceri temelli sorulara ilişkin yaklaşımlarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 57-78. https://doi.org/10.17679/inuefd.1133896
- Ünsal, S. & Kaba, S. (2022). Beceri temelli soruların; özellikleri, öğretmene ve öğrenciye yansımaları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 30(2), 273-282.
- Yamaç, B. (2022). Sekizinci sınıf Matematik dersi beceri temelli soruların anlaşılmasındaki güçlükler: Bitlis ili örneği. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
- Yılmaz, F. & Şad, S. N. (2022). Matematik dersi için beceri temelli soru yazmaya yönelik bir kontrol listesi geliştirme çalışması. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, (INIJOSS), 11(2), 363-395.
Öz
The present study employs phenomenology design, one of the qualitative research methods, with the objective of elucidating the perspectives of primary school teachers on skill-based science questions. The research study was conducted with a total of 40 primary school teachers. A teacher interview form about skill-based science questions, prepared by the researcher, was used as the data collection tool. The data obtained from the study was analyzed using MaxQDA software, with a categorical content analysis being performed. The results of the study indicated that primary school teachers placed significant emphasis on the features of skill-based science questions, including reasoning, skill-oriented knowledge assessment, and their contribution to student development. Furthermore, the utilization of skill-based science inquiries within textbooks and resource materials has been met with disparate responses by educators, exhibiting both favorable and unfavorable sentiments. A subsequent analysis of these opinions was conducted to ascertain the feasibility of enhancing the quality of skill-based science questions. This analysis revealed numerous recommendations intended for teachers, students, and parents. The research findings suggest that in-service training for primary school teachers on skill-based science questions is warranted, and that the incorporation of skill-based questions within science textbooks should be prioritized.
Anahtar Kelimeler
Skill based questions Science course Science education Primary school teacher Assessment and evaluation
Kaynakça
- Aksoy, A. G. (2018). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin alternatif ölçme araçları öz yeterliklerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
- Aktaş, N. (2024). Fen eğitiminde alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarının etkililiği: Bir meta analiz çalışması. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
- Arslan, E. (2024). Nitel araştırmanın kavramsal çerçevesi ve araştırma desenleri. S. Bardakçı (Ed.), Nitel araştırma süreci ve veri analizi içinde (s. 1-40). Nobel Akademi.
- Arslan, P. (2022). Vücudumuzdaki sistemler ünitesine ilişkin beceri temelli yeni nesil soruların öğrenme sürecine etkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
- Bayburtlu, Y. S. (2021). Views of Turkish teachers on skills-based Turkish questions. International Journal of Progressive Education, 17(1), 325-337. https://doi.org/10.29329/ijpe.2020.329.21
- Biber, A. Ç., Tuna, A., Uysal, R., & Kabuklu, Ü. N. (2018). Liselere geçiş sınavının örnek matematik sorularına dair destekleme ve yetiştirme kursu matematik öğretmenlerinin görüşleri. Asian Journal of Instruction (E-AJI), 6(2), 63-80.
- Bozkuş, Ç. & Özgeldi, M. (2024). Analysis of middle school mathematics teachers' evaluations of skill-based questions within the framework of mathematical competencies. International Journal of Turkish Educational Sciences, 12(1), 535-583. https://doi.org/10.46778/goputeb.1425323
- Ceylan, G. & Orhan, A. T. (2023). Beceri temelli fen sorularına yönelik fen bilimleri öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 84-111.
- Çavuş, R., Balçın, M. D., & Yılmaz, M. M. (2018). Bilim fuarı etkinliklerinin ortaokul öğrencilerinin fen ve problem çözme becerilerine yönelik algılarına etkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(10), 1-17.
- Çepni, S., Ormancı, Ü., & Ülger, B. B. (2020). Examination of context-based question writing skills of science. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(4), 1249-1270.
- Çınar, D. & İlik, A. (2013). İlköğretim fen eğitiminde probleme dayalı öğrenme yaklaşımının üst düzey düşünme becerilerine etkisi. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 3(2), 21-34.
- Dadandı, N. (2022). Beceri temelli fen bilimleri sorularına yönelik öğrenci algı ve görüşlerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
- Dilekçi, A. (2022). Türkçe eğitiminde beceri temelli sorular. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(3), 2213-2232.
- Ercan, M. & Çalışkan, İ. (2023). Araştırma-sorgulama ve beceri temelli fen bilimleri testi geliştirme çalışması-elektrik devreleri ünitesi örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi(58), 2922-2947.
- Ercan, M. & Doğan-Kahtalı, B. (2024). Beceri temelli Türkçe dersi sınavları: Sahadaki ilk uygulama örnekleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 12(3), 625-649.
- Erden, B. (2020). Türkçe, matematik ve fen bilimleri dersi beceri temelli sorularına ilişkin öğretmen görüşleri. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 270-292.
- Erhan, G., Doğan, O., & Haser, Ç. (2024). A scale for seventh and eighth grade students’ attitudes towards skill-based mathematics questions. Turkish Journal of Education, 13(3), 199-216. https://doi.org/10.19128/turje.1398979
- Güçlü, H., Özdemir, D., & Alıkçı, O. (2024). Matematik öğretmen adaylarının beceri temelli muhakeme sorularına yönelik bilişsel ve duyuşsal yeterlik boyutlarının incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 676-707.
- Gürbüz-Us, R. & Ercan-Güven, A. N. (2022). Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan beceri temelli Türkçe sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisi açısından ele alınması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 426-445.
- Gürlen, E., Demirkaya, A., & Doğan, N. (2019). Uzmanların pısa ve tımms sınavlarının eğitim politika ve programlarına etkisine ilişkin görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 52(2019), 287-319.
- Haghparast, M., Nasaruddin, F. H., & Abdullah, N. (2014). Cultivating critical thinking through e-learning environment and tools: a review. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 129, 527–535.
- Karakeçe, B. (2021). Ortaokul matematik öğretmenlerinin beceri temelli sorulara ilişkin değerlendirmeleri. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
- Kedikli, D. & Katrancı, Y. (2022). Beceri temelli ortaokul matematik sorularının incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 36(3), 673-696.
- Kertil, M., Gülbağcı-Dede, H., & Ulusoy, E. G. (2021). Skill-based mathematics questions. What do middle school mathematics teachers think about and how do they 101 implement them? Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 12(1), 151-186.
- Kılcan, T. (2021). Yeni nesil matematik sorularına ilişkin tutum ölçeği geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 170-180.
- Korkmaz, H. (2004). Fen ve teknoloji eğitiminde alternatif değerlendirme yaklaşımları (1. b.). Yeryüzü.
- MEB. (2018). Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesi. https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_03/26191912_yonerge.pdf sayfasından erişilmiştir.
- Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2. b.). SAGE.
- Orhan, A. (2024). Nitel araştırmada örneklem, geçerlik ve güvenirlik. S. Bardakçı (Ed.). Nitel araştırma süreci ve veri analizi içinde (s. 1-40). Nobel Akademi.
- Sanca, M., Artun, H., Bakırcı, H., & Okur, M. (2021). Ortaokul beceri temelli soruların yeniden yapılandırılmış Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 219-248.
- Sart, G. (2021). Fenomenoloji ve yorumlayıcı fenomenolojik analiz. F. N. Seggie & Y. Bayyurt (Ed.), Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları (3. b.) içinde (s. 74-85). Anı.
- Steinberg, R. & Cormier, S. (2013). Understanding and affecting science teacher candidates’ scientific reasoning introductory astrophysics. Physical Review Special Topics—Physics Education Research, 9(2), 020111.
- Şad, S. N. & Aydın, Y. Ş. (2023). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin “yeni nesil soru” kavramına ilişkin algılarının metafor yoluyla incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 378-399. https://doi.org/10.17679/inuefd.1227962
- Şeker, F. & Bağdat, O. (2023). Altıncı sınıf öğrencilerinin yeni nesil matematik problemlerine ilişkin metaforik algıları. Journal of Computer and Education Research, 11(22), 1062-1088. https://doi.org/10.18009/jcer.1359192
- Tekindal, M. & Arsu, Ş. U. (2020). Nitel araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın kapsamı ve sürecine yönelik bir derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20(1), 153- 182.
- Türker, E. & Gürel, R. (2024). Sekizinci sınıf öğrencilerinin üstbiliş kalibrasyonlarının ve matematiksel üstbiliş farkındalıklarının incelenmesi: Beceri temelli matematik soruları. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Education Faculty(70).
- Us, R. G. & Güven, A. N. E. (2022). Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan beceri temelli Türkçe sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisi açısından ele alınması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 426-445.
- Uzun, H. & Agaç, G. (2023). Ortaokul matematik öğretmenlerinin beceri temelli sorulara ilişkin yaklaşımlarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 57-78. https://doi.org/10.17679/inuefd.1133896
- Ünsal, S. & Kaba, S. (2022). Beceri temelli soruların; özellikleri, öğretmene ve öğrenciye yansımaları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 30(2), 273-282.
- Yamaç, B. (2022). Sekizinci sınıf Matematik dersi beceri temelli soruların anlaşılmasındaki güçlükler: Bitlis ili örneği. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
- Yılmaz, F. & Şad, S. N. (2022). Matematik dersi için beceri temelli soru yazmaya yönelik bir kontrol listesi geliştirme çalışması. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, (INIJOSS), 11(2), 363-395.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Fen Bilgisi Eğitimi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 26 Nisan 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 8 Aralık 2024 |
| Kabul Tarihi | 18 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 23 Sayı: 1 |
Türk Eğitim Bilimleri Dergisi Gazi Üniversitesi Rektörlüğü tarafından yayınlanmaktadır.
