Öz
This study examines lof, a humorous and unique genre in Uzbek folk literature that is not attested in other Turkic or regional traditions. Lof is a form of verbal competition between two performers, known as lofchis, in which each participant takes turns telling exaggerated and imaginary lies. The first lofchi presents an unbelievable and humorous falsehood; the second responds with an even more absurd and clever lie, without contradicting the first. The goal is to entertain the audience through verbal wit and creativity. Although lof resembles the Turkish fıkra—a short, humorous folk tale—in terms of brevity and humor, it differs significantly in terms of function and mode of performance. While fıkra is narrative-based and can be told by anyone, lof requires live performance, improvisation, and verbal skill. Lofchis are typically trained through a master-apprentice tradition and are known for their sharp minds and linguistic agility. In this respect, lof is both a vivid example of oral culture and a reflection of traditional humor. This study reveals that lof is not only a form of entertainment, but also a manifestation of the people's wit, linguistic creativity, and cultural knowledge.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Baydemir, H. (2011a). Özbek efsaneleri. Fenomen..
- Baydemir, H. (2011b). Özbekistan’da geleneksel tiyatronun bir şubesi: Maskarabazlık ve kızıkçılık. Turkish Studies: International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(1), 763–777.
- Baydemir, H., & Ildırı, N. (2025). Büyük Özbekçe - Türkçe sözlük. TDK.
- Imomov, K. (1990a). Askiya. O’zbek xalq og’zaki poetik ijodi (b. 280–286). O’qituvchi Nashriyoti.
- Imomov, K. (1990b). Loflar. O’zbek xalq og’zaki poetik ijodi (b. 223–226). O’qituvchi Nashriyoti.
Öz
Bu çalışma, Özbek halk edebiyatında yer alan ve yalnızca Özbek kültürüne özgü olan mizahi bir türü "laf"ı konu almaktadır. Laf, iki kişi arasında geçen ve karşılıklı abartılı yalanlara dayanan, hazırcevaplık ile mizahı birleştiren bir sözlü atışma biçimidir. Bu türün temelinde bir kişinin uydurma ve oldukça abartılı bir yalan söylemesi, ardından karşı tarafın bu yalanı onaylar gibi davranarak ondan daha büyük ve daha zekice bir yalanla karşılık vermesi vardır. Lafın asıl amacı, izleyicileri ya da dinleyicileri güldürmek ve onları söz oyunlarıyla etkilemektir. Yapısal olarak oldukça kısa olan laf, içerdiği mizah, zeka ve doğaçlama unsurlarıyla fıkra türüyle benzerlik gösterse de işlev ve icra yönüyle ondan ayrılır. Fıkra anlatıma dayalı bir türken, laf tamamen icraya ve performansa dayalıdır. Bu nedenle laf söylemek herkesin kolayca yapabileceği bir iş değildir. Laf sanatçıları, genellikle geleneksel usta-çırak ilişkisi içerisinde yetişen, belirli becerilere ve toplumsal itibara sahip kişilerdir. Bu yönüyle laf hem sözlü kültürün canlı bir örneği hem de geleneksel mizahın bir yansımasıdır. Çalışma, lafın sadece eğlence unsuru değil aynı zamanda halkın zekâsını, dili kullanma becerisini ve kültürel birikimini yansıttığını da ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Baydemir, H. (2011a). Özbek efsaneleri. Fenomen..
- Baydemir, H. (2011b). Özbekistan’da geleneksel tiyatronun bir şubesi: Maskarabazlık ve kızıkçılık. Turkish Studies: International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(1), 763–777.
- Baydemir, H., & Ildırı, N. (2025). Büyük Özbekçe - Türkçe sözlük. TDK.
- Imomov, K. (1990a). Askiya. O’zbek xalq og’zaki poetik ijodi (b. 280–286). O’qituvchi Nashriyoti.
- Imomov, K. (1990b). Loflar. O’zbek xalq og’zaki poetik ijodi (b. 223–226). O’qituvchi Nashriyoti.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türkiye Dışındaki Türk Halk Bilimi, Türk Halk Bilimi (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 8 Temmuz 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 23 Nisan 2025 |
| Kabul Tarihi | 1 Temmuz 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 371 |
Dergi Ocak ve Temmuz aylarında yılda iki sayı yayımlanır. Çift kör hakem sistematiğinde, açık erişimli bir dergi olan TFA'da yer alan DOI kayıtlı makalelerin dili, Türkçe ve İngilizcedir. Dergi kural ve ilkelerine göre düzenlenmiş makaleler, dergipark’taki ilgili sayfamız aracılığıyla gönderilir. Bu ve benzer konular için info@turkfolklorarastirmalari.com veya tfadergisi@gmail.com adresine yazılabilir.
Açık erişimli dergideki DOI künyeli, APA 7 sistemine göre düzenlenmiş makaleler, çift kör hakem sisteminde ücretsiz olarak yayımlanır. Dernek/Dergi yönetimi yazılardan hiçbir biçimde sorumlu değildir; tüm sorumluluklar yazarlara aittir. Etik Kurul kararı gerektiren makalelerin yazar(lar)ı, makale gönderiminde gerekli raporu da eklemek zorundadır. Makale gönderiminde yazarlar, çalışmanın tüm sorumluluklarını üstlendiklerine, eserin başka bir yerde yayımlanmadığı, yayım için diğer yayın organlarına gönderilmediğine dair Yayın Beyan Formu sunarlar. Açık erişimli dergi gereği yazarlar, ürünlerinin telif haklarına sahiptirler. Yazarlara herhangi bir ücret ödenmez. Eserlerini TFA’yı kaynak göstererek farklı yerlerde kısmen kullanabilir, çevirilerini tam metin yayımlayabilirler.
Adres : Türk Folklor Araştırmaları Derneği- Girne / KKTC (Turkish Folklore Research Society - Kyrenia / TRNC)-
Telefon : 0542 888 80 35
Eposta :info@turkfolklorarastirmalari.com ---- tfadergisi@gmail.com