Öz
Son 20 yılda ULX'ler (Aşırı-Parlak X-ışın kaynakları) üzerindeki çalışmalar hızlanmış ve önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Ancak, hâlâ açıklığa kavuşmamış birçok tuhaf özellik bulunmaktadır. Bu çalışmada, ULX adaylarının detaylı bir incelemesi yapılmış ve hem X-ışını hem de Radyo dalgaboylarında çoklu dalgaboyu verileri kullanılmıştır. ULX adaylarının verileri Karadeliklerin Temel Düzlemi'ne (FPBH) uyarlanarak kütle tahminleri yapılmış ve bu tahminler literatürdeki başka diğer ULX'ler ve onlar için kullanılan kütle hesabı yöntemleriyle karşılaştırılarak FPBH, ULX'ler için tutarlı olacak şekilde modifiye edilmiştir. Hesaplanan kütleler sertlik oranları, radyo parlaklığının X-ışın parlaklığına oranı ve X-ışın bandındaki rejimlerle eşleştirilerek belirli eğilimlerin varlığı araştırılmıştır. Bu veriler, literatürdeki diğer bazı çalışmalarla karşılaştırılmış ve kullanılan yöntemlerin doğrulaması için literatür çalışmaları referans alınmıştır. Bu gruplandırma, farklı türdeki ULX'leri daha iyi ayırt etmeye olanak sağlayabilir. Ayrıca ULX'lerin FPBH'ye nasıl dahil edilebileceği gösterilmiş ve tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abarca D., Parfrey K., Kluzniak W., 2021, ApJ, 917, L31
- Bachetti M., ve dig., 2014, Nature, 514, 202
- Bernadich M. C. i., Schwope A. D., Kovlakas K., Zezas A., Traulsen I., 2022, A&A, 659, A188
- Brightman M., ve dig., 2016, in AAS/High Energy Astrophysics Division #15. p. 207.03
- Brightman M., ve dig., 2018, in 42nd COSPAR Scientific Assembly. pp E1.13–2–18
- Carpano S., Haberl F., Maitra C., Vasilopoulos G., 2018, MNRAS, 476, L45
- Centre de Données Astronomiques de Strasbourg (CDS) 2011, Aladin: Interactive Sky Atlas, Astrophysics Source Code Library, record ascl:1112.019 (ascl:1112.019)
- Chandrajit Singha A., Senorita Devi A., 2019, in Journal of Physics Conference Series. p. 012003, doi:10.1088/1742-6596/1330/1/012003
- Condon J. J., Cotton W. D., Greisen E. W., Yin Q. F., Perley R. A., Taylor G. B., Broderick J. J., 2002, VizieR Online Data Catalog, p. VIII/65, ADS
- Cseh D., ve dig., 2012, ApJ, 749, 17
- Doroshenko V., Tsygankov S., Santangelo A., 2018, A&A, 613, A19
- Earnshaw H. P., Roberts T. P., Middleton M. J., Walton D. J., Mateos S., 2019, MNRAS, 483, 5554
- Fabbiano G., 1989, ARA&A, 27, 87
- Fabrika S., Mescheryakov A., 2001, in Schilizzi R. T., ed., Galaxies and their Constituents at the Highest Angular Resolutions Vol. 205, Galaxies and their Constituents at the Highest Angular Resolutions. p. 268 (arXiv:astro-ph/0103070), doi:10.48550/arXiv.astro-ph/0103070
- Gordon Y. A., ve dig., 2021, ApJS, 255, 30
- Gültekin K., King A. L., Cackett E. M., Nyland K., Miller J. M., Di Matteo T., Markoff S., Rupen M. P., 2019, ApJ, 871, 80
- Israel G. L., 2017, Taking the beat of the UNSeEN (The Ultraluminous NS populatioN of ULXs), XMM-Newton Proposal ID #82445
- Israel G. L., ve dig., 2017, in Ness J.-U., Migliari S., eds, The X-ray Universe 2017. p. 104
- Jang I., Gliozzi M., Satyapal S., Titarchuk L., 2018, MNRAS, 473, 136
- King A. R., Davies M. B., Ward M. J., Fabbiano G., Elvis M., 2001, ApJ, 552, L109
- King A., Lasota J.-P., Middleton M., 2023, New Astron. Rev., 96, 101672
- Lipunova G. V., 1999, Astronomy Letters, 25, 508
- Merloni A., Heinz S., di Matteo T., 2003, MNRAS, 345, 1057
- Migliari S., Ghisellini G., Miller-Jones J., Russell D., 2012, in International Journal of Modern Physics Conference Series. pp 108–113, doi:10.1142/S2010194512004485
- Muno M. P., Belloni T., Dhawan V., Morgan E. H., Remillard R. A., Rupen M. P., 2005, ApJ, 626, 1020
- Poutanen J., Lipunova G., Fabrika S., Butkevich A. G., Abolmasov P., 2007, MNRAS, 377, 1187
- Rodríguez Castillo G. A., ve dig., 2020, ApJ, 895, 60
- Shakura N. I., Sunyaev R. A., 1973, A&A, 24, 337, ADS
- Sutton A. D., Roberts T. P., Walton D. J., Gladstone J. C., Scott A. E., 2012, MNRAS, 423, 1154
- Sutton A. D., Roberts T. P., Middleton M. J., 2013, MNRAS, 435, 1758
- Titarchuk L., Shaposhnikov N., 2005, ApJ, 626, 298
- Tsygankov S. S., Doroshenko V., Lutovinov A. A., Mushtukov A. A., Poutanen J., 2017, A&A, 605, A39
- Tunç E., 2024, Master’s thesis, Middle East Technical University
- Wiktorowicz G., Sobolewska M., Lasota J.-P., Belczynski K., 2017, ApJ, 846, 17
- Wolter A., Rushton A., Mezcua M., Cseh D., Pintore F., Prandoni I., Paragi Z., Zampieri L., 2015, in Advancing Astrophysics with the Square Kilometre Array (AASKA14). p. 91 (arXiv:1412.5643), doi:10.22323/1.215.0091
- van den Eijnden J., ve dig., 2021, MNRAS, 507, 3899
Öz
Over the past 20 years, studies on ULXs (Ultra-luminous X-ray Sources) have accelerated, leading to significant progress. However, there are still many bizarre features that are not clear. In this work, a detailed examination of ULX candidates has been conducted, utilizing multi-wavelength data in both X-ray and radio bands. The data of ULX candidates were adapted to the FPBH (Fundamental Plane of Black Holes) to estimate their masses. These estimates were compared with other ULXs in the literature and the mass estimation methods used for them, leading to a modification of the FPBH to ensure its consistency for ULXs. The calculated masses were correlated with hardness ratios, the ratio of radio luminosity to X-ray luminosity, and regimes in the X-ray band to investigate the presence of specific trends. This data was compared with several other studies in the literature, using these studies as references to validate the methods employed. This classification could enable better differentiation between various types of ULXs. Furthermore, how ULXs can be incorporated into the FPBH has been demonstrated and discussed.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abarca D., Parfrey K., Kluzniak W., 2021, ApJ, 917, L31
- Bachetti M., ve dig., 2014, Nature, 514, 202
- Bernadich M. C. i., Schwope A. D., Kovlakas K., Zezas A., Traulsen I., 2022, A&A, 659, A188
- Brightman M., ve dig., 2016, in AAS/High Energy Astrophysics Division #15. p. 207.03
- Brightman M., ve dig., 2018, in 42nd COSPAR Scientific Assembly. pp E1.13–2–18
- Carpano S., Haberl F., Maitra C., Vasilopoulos G., 2018, MNRAS, 476, L45
- Centre de Données Astronomiques de Strasbourg (CDS) 2011, Aladin: Interactive Sky Atlas, Astrophysics Source Code Library, record ascl:1112.019 (ascl:1112.019)
- Chandrajit Singha A., Senorita Devi A., 2019, in Journal of Physics Conference Series. p. 012003, doi:10.1088/1742-6596/1330/1/012003
- Condon J. J., Cotton W. D., Greisen E. W., Yin Q. F., Perley R. A., Taylor G. B., Broderick J. J., 2002, VizieR Online Data Catalog, p. VIII/65, ADS
- Cseh D., ve dig., 2012, ApJ, 749, 17
- Doroshenko V., Tsygankov S., Santangelo A., 2018, A&A, 613, A19
- Earnshaw H. P., Roberts T. P., Middleton M. J., Walton D. J., Mateos S., 2019, MNRAS, 483, 5554
- Fabbiano G., 1989, ARA&A, 27, 87
- Fabrika S., Mescheryakov A., 2001, in Schilizzi R. T., ed., Galaxies and their Constituents at the Highest Angular Resolutions Vol. 205, Galaxies and their Constituents at the Highest Angular Resolutions. p. 268 (arXiv:astro-ph/0103070), doi:10.48550/arXiv.astro-ph/0103070
- Gordon Y. A., ve dig., 2021, ApJS, 255, 30
- Gültekin K., King A. L., Cackett E. M., Nyland K., Miller J. M., Di Matteo T., Markoff S., Rupen M. P., 2019, ApJ, 871, 80
- Israel G. L., 2017, Taking the beat of the UNSeEN (The Ultraluminous NS populatioN of ULXs), XMM-Newton Proposal ID #82445
- Israel G. L., ve dig., 2017, in Ness J.-U., Migliari S., eds, The X-ray Universe 2017. p. 104
- Jang I., Gliozzi M., Satyapal S., Titarchuk L., 2018, MNRAS, 473, 136
- King A. R., Davies M. B., Ward M. J., Fabbiano G., Elvis M., 2001, ApJ, 552, L109
- King A., Lasota J.-P., Middleton M., 2023, New Astron. Rev., 96, 101672
- Lipunova G. V., 1999, Astronomy Letters, 25, 508
- Merloni A., Heinz S., di Matteo T., 2003, MNRAS, 345, 1057
- Migliari S., Ghisellini G., Miller-Jones J., Russell D., 2012, in International Journal of Modern Physics Conference Series. pp 108–113, doi:10.1142/S2010194512004485
- Muno M. P., Belloni T., Dhawan V., Morgan E. H., Remillard R. A., Rupen M. P., 2005, ApJ, 626, 1020
- Poutanen J., Lipunova G., Fabrika S., Butkevich A. G., Abolmasov P., 2007, MNRAS, 377, 1187
- Rodríguez Castillo G. A., ve dig., 2020, ApJ, 895, 60
- Shakura N. I., Sunyaev R. A., 1973, A&A, 24, 337, ADS
- Sutton A. D., Roberts T. P., Walton D. J., Gladstone J. C., Scott A. E., 2012, MNRAS, 423, 1154
- Sutton A. D., Roberts T. P., Middleton M. J., 2013, MNRAS, 435, 1758
- Titarchuk L., Shaposhnikov N., 2005, ApJ, 626, 298
- Tsygankov S. S., Doroshenko V., Lutovinov A. A., Mushtukov A. A., Poutanen J., 2017, A&A, 605, A39
- Tunç E., 2024, Master’s thesis, Middle East Technical University
- Wiktorowicz G., Sobolewska M., Lasota J.-P., Belczynski K., 2017, ApJ, 846, 17
- Wolter A., Rushton A., Mezcua M., Cseh D., Pintore F., Prandoni I., Paragi Z., Zampieri L., 2015, in Advancing Astrophysics with the Square Kilometre Array (AASKA14). p. 91 (arXiv:1412.5643), doi:10.22323/1.215.0091
- van den Eijnden J., ve dig., 2021, MNRAS, 507, 3899
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kozmoloji ve Samanyolu Ötesi Astronomi, Yüksek Enerji Astrofiziği ve Kozmik Işınlar |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 22 Haziran 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Temmuz 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 8 Aralık 2024 |
| Kabul Tarihi | 14 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 6 Sayı: Special Issue: UAK2024 Proceedings of the 23rd National Astronomy Congress |
TJAA, Türk Astronomi Derneğinin (TAD) bir yayınıdır.