Öz
Kataklismik değişen yıldızlar (CV) bileşenlerinden biri ana kol yıldızı ve diğeri de beyaz cüce olan aktif madde aktarımı gösteren yumuşak X-ışın kaynaklarıdırlar. ROSAT gibi X-ışın tarama programları sayesinde farklı zaman aralıklarında gerçekleştirilen gözlemlerle bu kaynakların keşfinde ve dolayısıyla sayılarında büyük artış olmuştur. Benzer şekilde 2019 yılında uzaya fırlatılan SRG/eROSITA uydusu ile 0.2–2.4 keV aralığında gerçekleştirilen yumuşak X-ışın gözlemlerinin daha sönük CV’lerin keşfine katkı sağladığı ve daha önceden tespit edilememiş CV’leri ortaya çıkardığı görülmüştür. Burada şu ana kadar eROSITA tarama programı ile tespit edilmiş yeni CV’lerin tür ve dağılımlarının sunulması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
stars:binaries:close stars: cataclysmic variables X-rays:binaries
Destekleyen Kurum
Bu çalışma TÜBITAK 2219 Yurtdışı Doktora Sonrası Araştırma Programı kapsamında desteklenmiştir
Teşekkür
Bu çalısmanın yapılması sırasında değerli tecrübelerini paylaşan Leibniz Astrofizik Enstitüsü (Potsdam/Almanya) X-ışın grubu lideri Sayın Dr. Axel Schwope’a ve X-ışın grubuna teşekkürlerimi sunarım.
Kaynakça
- Bailer-Jones C. A. L., Rybizki J., Fouesneau M., Demleitner M.,Andrae R., 2021, VizieR Online Data Catalog, p. I/352
- Balman S., Revnivtsev M., 2012, A&A, 546, A112
- Breedt E., ve dig., 2014, MNRAS, 443, 3174
- Buckley D. A. H., Swart G. P., Meiring J. G., 2006, in Stepp L. M., ed., Society of Photo-Optical Instrumentation Engineers (SPIE) Conference Series Vol. 6267, Society of Photo-Optical Instrumentation Engineers (SPIE) Conference Series. p. 62670Z, doi:10.1117/12.673750
- Canbay R., Bilir S., Özdönmez A., Ak T., 2023, Turkish Journal of Astronomy and Astrophysics, 4, 372
- Greiner J., ve dig., 2023, Nature, 615, 605
- Grotova I., ve dig., 2021, The Astronomer’s Telegram, 14927, 1
- Hameury J. M., 2020, Advances in Space Research, 66, 1004
- Howell S. B., Nelson L. A., Rappaport S., 2001, ApJ, 550, 897
- Kafka S., Honeycutt R. K., 2005, AJ, 130, 742
- Kalomeni B., 2012, MNRAS, 422, 1601
- Kuulkers E., Norton A., Schwope A., Warner B., 2010, in , Compact Stellar X-ray Sources. Cambridge University Press, p. 421
- Lamb D. Q., Masters A. R., 1979, ApJ, 234, L117
- Liebert J., Bergeron P., Holberg J. B., 2005, ApJS, 156, 47
- Liu A., ve dig., 2022, A&A, 661, A2
- Maitra C., ve dig., 2024, A&A, 683, A21
- Maoz E., Grindlay J. E., 1995, ApJ, 444, 183
- Merloni A., ve dig., 2012, preprint, (arXiv:1209.3114)
- Mukai K., 2017, PASP, 129, 062001
- Ok S., Lamer G., Schwope A., Buckley D. A. H., Brink J., Kurpas J., Tubín D., Traulsen I., 2023, A&A, 672, A188
- Ok S., Schwope A., Buckley D. A. H., Brink J., 2024, A&A, 686, A175
- Predehl P., ve dig., 2021, A&A, 647, A1
- Ricker G. R., ve dig., 2014, in Oschmann Jacobus M. J., Clampin M., Fazio G. G., MacEwen H. A., eds, Society of Photo- Optical Instrumentation Engineers (SPIE) Conference Series Vol. 9143, Space Telescopes and Instrumentation 2014: Optical, Infrared, and Millimeter Wave. p. 914320 (arXiv:1406.0151), doi:10.1117/12.2063489
- Rimoldini L., ve dig., 2023, A&A, 674, A14
- Ritter H., Kolb U., 2003, A&A, 404, 301
- Schreiber M. R., Belloni D., Gänsicke B. T., Parsons S. G., Zorotovic M., 2021, Nature Astronomy, 5, 648
- Schwope A., 2012, Mem. Soc. Astron. Italiana, 83, 844
- Schwope A. D., Brunner H., Buckley D., Greiner J., Heyden K. v. d., Neizvestny S., Potter S., Schwarz R., 2002, A&A, 396, 895
- Schwope A., ve dig., 2022a, A&A, 661, A42
- Schwope A., Buckley D. A. H., Malyali A., Potter S., König O., Arcodia R., Gromadzki M., Rau A., 2022b, A&A, 661, A43
- Schwope A., Marsh T. R., Standke A., Pelisoli I., Potter S., Buckley D., Munday J., Dhillon V., 2023, A&A, 674, L9
- Schwope A., ve dig., 2024, A&A, 686, A110
- Sunyaev R., ve dig., 2021, A&A, 656, A132
- Szkody P., ve dig., 2002, AJ, 123, 430
- Verbunt F., Bunk W. H., Ritter H., Pfeffermann E., 1997, A&A, 327, 602
- Warner B., 1995, Cataclysmic Variable Stars. Cambridge Astrophysics, Cambridge University Press
- de Martino D., Bernardini F., Mukai K., Falanga M., Masetti N., 2020, Advances in Space Research, 66, 1209
Öz
Cataclysmic variable stars are soft X-ray sources that show active mass accretion from a main-sequence star into a white dwarf as a compact object. X-ray survey programs such as ROSAT have led to a significant increase in the discovery of these sources, and hence their number, through observations at different time intervals. Similarly, soft X-ray observations in the 0.2-2.4 keV range with the SRG/eROSITA satellite launched in 2019 have contributed to the discovery of fainter CVs and revealed previously undetected CVs. Here we present the types and distributions of the new CVs detected by the eROSITA sky survey.
Anahtar Kelimeler
stars:binaries:close stars: cataclysmic variables X-rays:binaries
Kaynakça
- Bailer-Jones C. A. L., Rybizki J., Fouesneau M., Demleitner M.,Andrae R., 2021, VizieR Online Data Catalog, p. I/352
- Balman S., Revnivtsev M., 2012, A&A, 546, A112
- Breedt E., ve dig., 2014, MNRAS, 443, 3174
- Buckley D. A. H., Swart G. P., Meiring J. G., 2006, in Stepp L. M., ed., Society of Photo-Optical Instrumentation Engineers (SPIE) Conference Series Vol. 6267, Society of Photo-Optical Instrumentation Engineers (SPIE) Conference Series. p. 62670Z, doi:10.1117/12.673750
- Canbay R., Bilir S., Özdönmez A., Ak T., 2023, Turkish Journal of Astronomy and Astrophysics, 4, 372
- Greiner J., ve dig., 2023, Nature, 615, 605
- Grotova I., ve dig., 2021, The Astronomer’s Telegram, 14927, 1
- Hameury J. M., 2020, Advances in Space Research, 66, 1004
- Howell S. B., Nelson L. A., Rappaport S., 2001, ApJ, 550, 897
- Kafka S., Honeycutt R. K., 2005, AJ, 130, 742
- Kalomeni B., 2012, MNRAS, 422, 1601
- Kuulkers E., Norton A., Schwope A., Warner B., 2010, in , Compact Stellar X-ray Sources. Cambridge University Press, p. 421
- Lamb D. Q., Masters A. R., 1979, ApJ, 234, L117
- Liebert J., Bergeron P., Holberg J. B., 2005, ApJS, 156, 47
- Liu A., ve dig., 2022, A&A, 661, A2
- Maitra C., ve dig., 2024, A&A, 683, A21
- Maoz E., Grindlay J. E., 1995, ApJ, 444, 183
- Merloni A., ve dig., 2012, preprint, (arXiv:1209.3114)
- Mukai K., 2017, PASP, 129, 062001
- Ok S., Lamer G., Schwope A., Buckley D. A. H., Brink J., Kurpas J., Tubín D., Traulsen I., 2023, A&A, 672, A188
- Ok S., Schwope A., Buckley D. A. H., Brink J., 2024, A&A, 686, A175
- Predehl P., ve dig., 2021, A&A, 647, A1
- Ricker G. R., ve dig., 2014, in Oschmann Jacobus M. J., Clampin M., Fazio G. G., MacEwen H. A., eds, Society of Photo- Optical Instrumentation Engineers (SPIE) Conference Series Vol. 9143, Space Telescopes and Instrumentation 2014: Optical, Infrared, and Millimeter Wave. p. 914320 (arXiv:1406.0151), doi:10.1117/12.2063489
- Rimoldini L., ve dig., 2023, A&A, 674, A14
- Ritter H., Kolb U., 2003, A&A, 404, 301
- Schreiber M. R., Belloni D., Gänsicke B. T., Parsons S. G., Zorotovic M., 2021, Nature Astronomy, 5, 648
- Schwope A., 2012, Mem. Soc. Astron. Italiana, 83, 844
- Schwope A. D., Brunner H., Buckley D., Greiner J., Heyden K. v. d., Neizvestny S., Potter S., Schwarz R., 2002, A&A, 396, 895
- Schwope A., ve dig., 2022a, A&A, 661, A42
- Schwope A., Buckley D. A. H., Malyali A., Potter S., König O., Arcodia R., Gromadzki M., Rau A., 2022b, A&A, 661, A43
- Schwope A., Marsh T. R., Standke A., Pelisoli I., Potter S., Buckley D., Munday J., Dhillon V., 2023, A&A, 674, L9
- Schwope A., ve dig., 2024, A&A, 686, A110
- Sunyaev R., ve dig., 2021, A&A, 656, A132
- Szkody P., ve dig., 2002, AJ, 123, 430
- Verbunt F., Bunk W. H., Ritter H., Pfeffermann E., 1997, A&A, 327, 602
- Warner B., 1995, Cataclysmic Variable Stars. Cambridge Astrophysics, Cambridge University Press
- de Martino D., Bernardini F., Mukai K., Falanga M., Masetti N., 2020, Advances in Space Research, 66, 1209
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Yüksek Enerji Astrofiziği ve Kozmik Işınlar, Astronomik Bilimler (Diğer) |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 22 Haziran 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Temmuz 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 30 Ocak 2025 |
| Kabul Tarihi | 14 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 6 Sayı: Special Issue: UAK2024 Proceedings of the 23rd National Astronomy Congress |
TJAA, Türk Astronomi Derneğinin (TAD) bir yayınıdır.