Sağlıkta Dönüşüm Programı Kapsamında Türkiye’de 112 Acil Sağlık Hizmetleri: Durum Analizi ve Politika Önerileri
Öz
Amaç: Bu çalışma Türkiye’de acil sağlık hizmetlerinin mevcut durumunu tespit etmek ve sağlık dönüşüm programı kapsamında gelişimini analiz etmek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Çalışma, Sağlık İstatistikleri Yıllıkları üzerinden 2002 – 2022 yılları arasında acil sağlık hizmetleri kapasite ve kapasite kullanım verilerini kapsamaktadır. Bu amaçla Sağlık Bakanlığınca yayınlanan acil sağlık hizmetleri hakkındaki sağlık istatistikleri değerlendirmeye alınmıştır. Bu veriler arasında acil yardım istasyon ve ambulans sayıları ve gelişimi, nüfus ve vaka başına düşen ambulans ve istasyon sayıları, asılsız ihbar oranları yıllar, bölgeler ve iller kapsamında trend analizi yöntemiyle kıyaslanmıştır.
Bulgular: Türkiye’de acil yardım ve ambulans sayıları artış hızı nüfus artış hızından yüksek gerçekleşmiş, ambulans çeşitliliği artmış ve acil sağlık hizmetlerine erişim yükselmiştir. Bununla birlikte 2022 yılı asılsız ihbar oranı 2020 yılına göre %22’nin üzerinde artış göstermiştir. Ayrıca hasta nakli odaklı acil sağlık hizmeti sunulduğu görülmektedir.
Sonuç: Acil sağlık hizmetlerine erişim artmakla birlikte acil sağlık hizmetlerinin niteliğinin artırılması önerilmektedir. Asılsız ihbar oranlarının düşürülmesine yönelik düzenlemeler yapılmalıdır.
Anahtar Kelimeler
Acil Sağlık Hizmetleri Sağlıkta Dönüşüm Programı Sağlık Politikası
Kaynakça
- 1. Oostema JA, Nickles A, Allen J, Ibrahim G, Luo Z, Reeves MJ. Emergency medical services compliance with prehospital stroke quality metrics is associated with faster stroke evaluation and treatment. Stroke. 2024.
- 2. Sharofitdinovna NP, Abduroziqovich KA, Dilovarovna BJ. Emergency care organızatıon. Web Med J Med Pract Nurs. 2024;2(4):18- 20.
- 3. Gerard, D. (2024). The intersection of emergency medical services: a human right, public good and an essential service. JEMS. 2024.
- 4. Khazaei A, Afshari A, Khatiban M, Borzou SR, Oshvandi K, Nabavian M, et al. Perceptions of professional challenges by emergency medical services providers: a qualitative content analysis study. BMC Emerg Med.2024;24(1):38.
- 5. Eren, R. 112 Sağlık Hizmetleri Ambulans Nakil Vakalarının Retrospektif Analizi [Yüksek lisans tezi]. Tokat: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Acil Tıp Hemşireliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi;2023
- 6. Mahon SE, Rifino JJ. Role of emergency medical services in disaster management and preparedness. Ciottone's Disaster Medicine: Elsevier; 2024. p. 12-8.
- 7. Düzova S. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde çalışan personelin iş doyumu: Ankara ili örneği: [Doktora tezi]. Ankara: Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2015.
- 8. Labrak Y, Bazoge A, Dufour R, Rouvier M, Morin E, Daille B, et al. DrBERT: A robust pre-trained model in french for biomedical and clinical domains. arXiv preprint arXiv:230400958. 2023.
- 9. Gostak, H. (2014). Cankurtaran. Songür Yayıncılık; Ankara.
- 10. Olave-Rojas D, Nickel S. Modeling a pre-hospital emergency medical service using hybrid simulation and a machine learning approach. Simul Model Pract Theory. 2021;109:102302.
- 11. Makrides T, Ross L, Gosling C, Acker J, O'Meara P. Exploring the structure and characteristics of the Anglo-American paramedic system in developed countries: a scoping review. Int J Emerg Serv.2022;11(2):248-62.
- 12. MEGEP. Acil Sağlık Hizmetleri Ders Kitabı 'Acil Sağlık Hizmetlerinin Yapısı Modülü’. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı; 2011
- 13. Dick WF. Anglo-American vs. Franco-German emergency medical services system. Prehosp Disaster Med.2003;18(1):29-37.
- 14. Paksoy VM. Acil Sağlik Hizmetlerinde Uluslararasi Uygulama Modellerinin Karşilaştirmasi: Anglo-Amerikan ve Franko-German Modeli. İnönü Üniv Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Derg. 2016;4(1):6-24.
- 15. Aslan Ş, Güzel Ş. Türkiye'deki hastane öncesi acil sağlık hizmetleri. Int J Soc Humanit Sci Res (JSHSR). 2018;5(31):4995-5002.
- 16. T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlıkta Dönüşüm Programı (2003-2011 Değerlendirme Raporu). Akdağ R, editör. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları; 2012.
- 17. Atasever M. Türkiye sağlık hizmetlerinin finansmanı ve sağlık harcamalarının analizi 2002-2013 dönemi. Mehmet Atasever; 2014.
- 18. Günaydın M, Tatlı Ö, Genç EE. Arama kurtarma örgütleri ve UMKE. Doğal Afetler ve Çevre Derg. 2017;3(1):56-63.
- 19. Korkut S, Gostak H. Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürü ile röportaj [röportaj]. T.C. Sağlık Bakanlığı ASH Genel Müdürlüğü. Ankara; 2021.
- 20. Resmî Gazete, Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarının teşkilat ve görevleri hakkında kanun hükmünde kararname, Sayı: 28103, [Erişim tarihi:05.03.2025]. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/11/20111102m1-3.htm
- 21. 112 Acil Çağrı Merkezi. (2021). Tüm Acil Numaralar 112'de Toplandı. İçişleri Bakanlığı Acil Çağrı Merkezi.[Erişim tarihi:05.03.2025]. Erişim adresi: https://www.112.gov.tr/kutahya/tum-acil-numaralar-112de-toplandi.
- 22. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2022. (2023), Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. [Erişim tarihi:05.03.2025]. Erişim adresi:https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/48054/0/siy202205042024pdf.pdf
- 23. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2023 Haber Bülteni. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. [Erişim tarihi:05.03.2025]. Erişim adresi: https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/49429/0/haber-bulteni-2023-30092024pdf.pdf
- 24. Klugman CM. Why EMS needs its own ethics. What's good for other areas of healthcare may not be good for you. 2007.
- 25. Fischer A, O'Halloran P, Littlejohns P, Kennedy A, Butson G. Ambulance economics. J Public Health. 2000;22(3):413-21.
- 26. Esen E. 2013-2022 yılları arasında 112 acil sağlık hizmetlerinde istasyon, personel, ambulans ve vaka sayıları dağılımının hizmet sunumu açısından değerlendirilmesi: Ankara örneği [Yüksek lisans tezi]. Çankırı: Çankırı Karatekin Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı; 2024.
- 27. Sofianopoulos, S., Williams, B., Archer, F., & Thompson, B. The Exploration of Physical Fatigue, Sleep and Depression in Paramedics: A Pilot Study. Australasian Journal of Paramedicine, 2011: 9, 1-33.
- 28. Patterson, P. D., Klapec, S. E., Weaver, M. D.,Guyette, F. X., Platt, T. E., & Buysse, D. J. Differences in Paramedic Fatiguebefore and after Changing from a 24-hour to an 8-hour Shift Schedule: A Case Report. Prehospital Emergency Care, 2016: 20(1), 132-136.
- 29. Akçay A. Covid-19 pandemisinin 112 acil sağlık hizmetleri üzerindeki etkilerinin sağlık yönetimi açısından incelenmesi: Ordu ili örneği [Yüksek lisans tezi]. Ordu: Ordu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2024.
- 30. Rasool, S. F., Wang, M., Zhang, Y., & Samma, M. Sustainable Work Performance: The Roles of Workplace Violence and Occupational Stress. International Journal of Environmental Research and Public Health, 2020: 17(3), 912.
112 EMERGENCY HEALTH SERVICES IN TURKEY WITHIN THE SCOPE OF HEALTH TRANSFORMATION PROGRAM: SITUATION ANALYSIS AND POLICY RECOMMENDATIONS
Öz
Aim: This study was conducted to determine the current status of emergency health services in Turkey and to analyze their development within the scope of the health transformation program.
Methods: The study covers emergency health services capacity and capacity usage data from Health Statistics Yearbooks between 2002 and 2022. For this purpose, health statistics on emergency health services published by the Ministry of Health were evaluated. Among these data, the number and development of emergency aid stations and ambulances, the number of ambulances and stations per population and case, and false report rates were compared within the scope of years, regions and provinces.
Results: The rate of increase in emergency aid and ambulance numbers in Turkey was higher than the population growth rate, the variety of ambulances increased and access to emergency health services increased. However, false report rates are still quite high (10%). In addition, it is seen that emergency health services are provided with a focus on patient transport.
Conclusion: While access to emergency health services is increasing, it is recommended that the quality of emergency health services be increased. Regulations should be made to reduce false reporting rates.
Anahtar Kelimeler
Health policy Emergency health services Health transformation program
Kaynakça
- 1. Oostema JA, Nickles A, Allen J, Ibrahim G, Luo Z, Reeves MJ. Emergency medical services compliance with prehospital stroke quality metrics is associated with faster stroke evaluation and treatment. Stroke. 2024.
- 2. Sharofitdinovna NP, Abduroziqovich KA, Dilovarovna BJ. Emergency care organızatıon. Web Med J Med Pract Nurs. 2024;2(4):18- 20.
- 3. Gerard, D. (2024). The intersection of emergency medical services: a human right, public good and an essential service. JEMS. 2024.
- 4. Khazaei A, Afshari A, Khatiban M, Borzou SR, Oshvandi K, Nabavian M, et al. Perceptions of professional challenges by emergency medical services providers: a qualitative content analysis study. BMC Emerg Med.2024;24(1):38.
- 5. Eren, R. 112 Sağlık Hizmetleri Ambulans Nakil Vakalarının Retrospektif Analizi [Yüksek lisans tezi]. Tokat: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Acil Tıp Hemşireliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi;2023
- 6. Mahon SE, Rifino JJ. Role of emergency medical services in disaster management and preparedness. Ciottone's Disaster Medicine: Elsevier; 2024. p. 12-8.
- 7. Düzova S. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde çalışan personelin iş doyumu: Ankara ili örneği: [Doktora tezi]. Ankara: Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2015.
- 8. Labrak Y, Bazoge A, Dufour R, Rouvier M, Morin E, Daille B, et al. DrBERT: A robust pre-trained model in french for biomedical and clinical domains. arXiv preprint arXiv:230400958. 2023.
- 9. Gostak, H. (2014). Cankurtaran. Songür Yayıncılık; Ankara.
- 10. Olave-Rojas D, Nickel S. Modeling a pre-hospital emergency medical service using hybrid simulation and a machine learning approach. Simul Model Pract Theory. 2021;109:102302.
- 11. Makrides T, Ross L, Gosling C, Acker J, O'Meara P. Exploring the structure and characteristics of the Anglo-American paramedic system in developed countries: a scoping review. Int J Emerg Serv.2022;11(2):248-62.
- 12. MEGEP. Acil Sağlık Hizmetleri Ders Kitabı 'Acil Sağlık Hizmetlerinin Yapısı Modülü’. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı; 2011
- 13. Dick WF. Anglo-American vs. Franco-German emergency medical services system. Prehosp Disaster Med.2003;18(1):29-37.
- 14. Paksoy VM. Acil Sağlik Hizmetlerinde Uluslararasi Uygulama Modellerinin Karşilaştirmasi: Anglo-Amerikan ve Franko-German Modeli. İnönü Üniv Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Derg. 2016;4(1):6-24.
- 15. Aslan Ş, Güzel Ş. Türkiye'deki hastane öncesi acil sağlık hizmetleri. Int J Soc Humanit Sci Res (JSHSR). 2018;5(31):4995-5002.
- 16. T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlıkta Dönüşüm Programı (2003-2011 Değerlendirme Raporu). Akdağ R, editör. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları; 2012.
- 17. Atasever M. Türkiye sağlık hizmetlerinin finansmanı ve sağlık harcamalarının analizi 2002-2013 dönemi. Mehmet Atasever; 2014.
- 18. Günaydın M, Tatlı Ö, Genç EE. Arama kurtarma örgütleri ve UMKE. Doğal Afetler ve Çevre Derg. 2017;3(1):56-63.
- 19. Korkut S, Gostak H. Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürü ile röportaj [röportaj]. T.C. Sağlık Bakanlığı ASH Genel Müdürlüğü. Ankara; 2021.
- 20. Resmî Gazete, Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarının teşkilat ve görevleri hakkında kanun hükmünde kararname, Sayı: 28103, [Erişim tarihi:05.03.2025]. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/11/20111102m1-3.htm
- 21. 112 Acil Çağrı Merkezi. (2021). Tüm Acil Numaralar 112'de Toplandı. İçişleri Bakanlığı Acil Çağrı Merkezi.[Erişim tarihi:05.03.2025]. Erişim adresi: https://www.112.gov.tr/kutahya/tum-acil-numaralar-112de-toplandi.
- 22. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2022. (2023), Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. [Erişim tarihi:05.03.2025]. Erişim adresi:https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/48054/0/siy202205042024pdf.pdf
- 23. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2023 Haber Bülteni. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. [Erişim tarihi:05.03.2025]. Erişim adresi: https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/49429/0/haber-bulteni-2023-30092024pdf.pdf
- 24. Klugman CM. Why EMS needs its own ethics. What's good for other areas of healthcare may not be good for you. 2007.
- 25. Fischer A, O'Halloran P, Littlejohns P, Kennedy A, Butson G. Ambulance economics. J Public Health. 2000;22(3):413-21.
- 26. Esen E. 2013-2022 yılları arasında 112 acil sağlık hizmetlerinde istasyon, personel, ambulans ve vaka sayıları dağılımının hizmet sunumu açısından değerlendirilmesi: Ankara örneği [Yüksek lisans tezi]. Çankırı: Çankırı Karatekin Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı; 2024.
- 27. Sofianopoulos, S., Williams, B., Archer, F., & Thompson, B. The Exploration of Physical Fatigue, Sleep and Depression in Paramedics: A Pilot Study. Australasian Journal of Paramedicine, 2011: 9, 1-33.
- 28. Patterson, P. D., Klapec, S. E., Weaver, M. D.,Guyette, F. X., Platt, T. E., & Buysse, D. J. Differences in Paramedic Fatiguebefore and after Changing from a 24-hour to an 8-hour Shift Schedule: A Case Report. Prehospital Emergency Care, 2016: 20(1), 132-136.
- 29. Akçay A. Covid-19 pandemisinin 112 acil sağlık hizmetleri üzerindeki etkilerinin sağlık yönetimi açısından incelenmesi: Ordu ili örneği [Yüksek lisans tezi]. Ordu: Ordu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2024.
- 30. Rasool, S. F., Wang, M., Zhang, Y., & Samma, M. Sustainable Work Performance: The Roles of Workplace Violence and Occupational Stress. International Journal of Environmental Research and Public Health, 2020: 17(3), 912.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Yönetimi |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Mayıs 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 26 Şubat 2025 |
| Kabul Tarihi | 18 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 6 Sayı: 1 |
