Öz
Çalışma, kavramsal sanatın sanatı basitleştirip basitleştirmediği sorusu etrafında şekillenmiş; Kavramsal Sanatın tarihsel gelişimi, düşünsel temelleri ve estetikten uzaklaşan yapısı detaylı biçimde ele alınmıştır. 1960’lı yıllarda ortaya çıkan bu yaklaşım, sanat eserinin fiziksel varlığından çok taşıdığı fikre odaklanarak sanatın tanımını, izleyiciyle kurduğu ilişkiyi ve sanatçının rolünü dönüştürmüştür. Araştırma sürecinde, kavramsal sanatın başlangıçtaki sorgulayıcı tavrının zamanla biçimsel sorumluluktan uzaklaşan, metinsel açıklamalarla anlam üreten ve stratejik tüketilebilirliğe açık bir yapıya dönüştüğü görülmüştür. Teknik beceriden arındırılmış üretim anlayışı, sanatçının yaratım sürecindeki sorumluluğunu sorgulanabilir hâle getirirken; izleyicinin de estetik deneyimden çok entelektüel bir çözümleme sürecine zorlandığı anlaşılmıştır. Sanatın yalnızca bir fikir alanına indirgenmesi hem yapıtın anlam derinliğini zayıflatmakta hem de sanatçının açıklamasıyla anlam bulan bir sistem üretmektedir. Sanat ortamı koşullarının bu biçimsel zayıflığın ödüllendirmesi ise, kavramsal sanatın eleştirdiği kurumsal yapılarla kurduğu ilişkiyi karmaşıklaştırmaktadır. Bu çok yönlü yapı, kavramsal sanatın hem özgürleştirici hem de istismara açık doğasını gözler önüne sererken, sanatın güncel işleyişine dair önemli tartışmaları da beraberinde getirmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kavramsal sanat Sanat nesnesi Biçim İzleyici-sanat ilişkisi Anlam
Kaynakça
- Amin, M. J., & Mohammed, S. Q. (2022). The Relationship Between Aesthetic Experience and Conceptual Art. Twejer Journal, 5(3), 393-434.
- Antmen, A. (2014). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Aydın, E. (2023). Kant, Sanat ve Deha'nın Rolü. 03 22, 2025 tarihinde İzmir Art: https://www.izmir.art/tr/kant-sanat-ve-deha-nin-rolu adresinden alındı
- Ayhan, D. C. (2024). Estetik Kavramına Güncel Bir Bakış: Estetiğin Terk Edilişi ve Meta Anlatıların Sonu. Lokum Sanat ve Tasarım Dergisi, 2(2), 130-141.
- Balkır, S. (2020). Sanat-Sanatçı ve Bir Meta Nesnesi Olarak Sanat Eseri. Journal of Arts, 3(1), 31-34.
- Brook, D. (1972). Toward a Definition of Conceptual Art. Leonardo, 5(1), 49-50.
- Bulut, Ş. (2018). Güncel Sanatı (Kavramsal) Anlamaya Çalışmak. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 4(1), 69-76.
- Dewey, J. (1980). Art As Experience. New York: Perigee Book.
- Düz, N. (2017). Sanatta Özne-Nesne İlişkisi ve Yaratıcılık. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 28-36.
- Ercan, A. (2022). Gösterilmeyen Sanatın Anlatısı. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities, 7(20), 134-141.
- Fineberg, J. (2014). 1940'Tan Günümüze Sanat Varlık Stratejileri. (S. Atay Eskier, Çev.) İzmir: Karakalem Kitabevi.
- Goldie, P., & Schellekens, E. (Dü). (2007). Philosophy and Conceptual Art. Oxford: Clarendon Press.
- Haxthausen, C. (2014). Thinking About Wall Drawings: Four Notes on Sol LeWitt. Australian and New Zealand Journal of Art, 42-57.
- Holzer, J. (2007). Blue Purple Tilt. https://www.itsnicethat.com/news/jenny-holzer-artist-rooms-tate-modern-exhibition-240718 adresinden alındı
- Hünler, H. (1998). Estetik'in Kısa Tarihi (Modern Kültür ve Sanat Üzerine Felsefi Bir Tartışma). İstanbul: Paradigma Yayınları.
- İlden, S., & Sarıca, S. (2022). Kurmaca Olarak Kavramsal Sanat. Arkeoloji Dergisi, 1(2), 1-18.
- Joselit, D. (2016). Conceptual Art of the Press Release, or Art History without Art. October, 167-168.
- Kahraman, Ö. (2020). Güncel Sanat Ortamının Yeni Paradigması: Durumsal Estetik. Tykhe, 5(8), 70-84.
- Kant, I. (2011). Yargı Yetisinin Eleştirisi. (A. Yardımlı, Çev.) İstanbul: İdea.
- Kapichina, E. A. (2024). Modern Artistic Space: the Problem of Anthropological and Aesthetic Transformation. Discourse, 17-28.
- Kılıç, İ. B. (2022). Metalaşan Sanat Sanatsallaşan Meta. İdil, 1181-1190.
- Koca, B. (2017). Kavramsal Sanat. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 3(2), 97-103.
- Kosuth, J. (1965). One and Three Chairs. Art and Artists. Museum of Modern Art, New York, USA.
- Kruger, B. (1987). Untitled - We Don't Need Another Hero. https://www.grapheine.com/en/history-of-graphic-design/barbara-kruger-supreme-who-is-hijacking-whom adresinden alındı
- Kuspit, D. (2006). SanatınSonu. İstanbul: Metis Yayınları.
- Lancaster, J. (1973-1974). Art Education and the Importance of Materials. Studies in Art Education, 40-43.
- LeWitt, S. (1967). Paragraphs on Conceptual. Artforum Vol.5, 10(Summer 1967), 79-83.
- Lynton, N. (1989). Modern Sanatın Öyküsü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Newman, M., & Bird, J. (1999). Rewriting Conceptual Art. Londra: Reaktion Books.
- Ragom, M. (1987). Modern Sanat. (V. Kenetti, Çev.) İstanbul: Cem Yayınları.
- Schellekens, E. (2022). Conceptual Art. E. Zalta, & U. Nodelman (Dü) içinde, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2022 Edition b.).
- Singh, A. (2012, 01 12). Damien Hirst: assistants make my spot paintings but my heart is in them all. The Telegraph: https://www.telegraph.co.uk/culture/art/art-news/9010657/Damien-Hirst-assistants-make-my-spot-paintings-but-my-heart-is-in-them-all.html adresinden alındı
- Şengül, E. (2013). Dilbilimsel Kavramsalcılıkta Anti-Görsel Deneyim ve Anti-Estetik Haz: Joseph Kosuth. İdil, 2(9), 1-13.
- Şişman, A. (2011). Sanata ve Sanat Kavramlarına Giriş. İstanbul: Literatür Yaınları.
- Tarlakazan, E., & Tarlakazan, B. E. (2023). Kavramsal Sanat Pratiği; "Şey" ve Düşünce Üzerine. Inonu University Journal of Culture and Art, 9(2), 80-89.
- Taşdelen, D. (2012). Estetik ve Sanat Felsefesinde Temel Konular. D. Taşdelen, A. Yazıcı, & A. İnam (Dü.) içinde, Estetik ve Sanat Felsefesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
- Uz, A., & Uz, N. (2018). Akla Hitap Eden Düşüncenin Sanatı: Kavamsal Sanata Genel Bir Bakış. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(12), 655-662.
- Yazıcı, A. (2012). Çağdaş Sanat ve Estetik Anlayışı. D. Taşdelen, A. Yazıcı, & A. İnam (Dü.) içinde, Estetik ve Sanat Felsefesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
- Yılmaz, M. (2018). Modernizmden Postmodernizme Sanat. Ankara: Ütopya Yayınevi.
- Young, J. (2001). Art and Knowledge. Londra: Routledge.
- Zaaiman, J. (2018). A new conception of 'art'. Academia: https://www.academia.edu/36378968/A_new_conception_of_art adresinden alındı
Öz
The study is shaped around the question of whether conceptual art simplifies art; the historical development of Conceptual Art, its intellectual foundations and its structure that moves away from aesthetics are discussed in detail. This approach, which emerged in the 1960s, transformed the definition of art, its relationship with the viewer and the role of the artist by focusing on the idea rather than the physical presence of the artwork. During the research process, it has been observed that the initial questioning attitude of conceptual art has transformed over time into a structure that moves away from formal responsibility, produces meaning through textual explanations and is open to strategic consumability. While the production approach, which is free of technical skills, makes the artist's responsibility in the creation process questionable, it has been understood that the audience is forced into an intellectual analysis process rather than an aesthetic experience. The reduction of art to a mere field of ideas both weakens the depth of meaning of the work and produces a system that finds meaning through the artist's explanation. The fact that the conditions of the art environment reward this formal looseness complicates the relationship that conceptual art establishes with the institutional structures it criticizes. This multifaceted structure reveals both the emancipatory and exploitative nature of conceptual art, while also raising important debates on the contemporary functioning of art.
Anahtar Kelimeler
Conceptual art Art object Form Audience-art relation Meaning
Kaynakça
- Amin, M. J., & Mohammed, S. Q. (2022). The Relationship Between Aesthetic Experience and Conceptual Art. Twejer Journal, 5(3), 393-434.
- Antmen, A. (2014). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Aydın, E. (2023). Kant, Sanat ve Deha'nın Rolü. 03 22, 2025 tarihinde İzmir Art: https://www.izmir.art/tr/kant-sanat-ve-deha-nin-rolu adresinden alındı
- Ayhan, D. C. (2024). Estetik Kavramına Güncel Bir Bakış: Estetiğin Terk Edilişi ve Meta Anlatıların Sonu. Lokum Sanat ve Tasarım Dergisi, 2(2), 130-141.
- Balkır, S. (2020). Sanat-Sanatçı ve Bir Meta Nesnesi Olarak Sanat Eseri. Journal of Arts, 3(1), 31-34.
- Brook, D. (1972). Toward a Definition of Conceptual Art. Leonardo, 5(1), 49-50.
- Bulut, Ş. (2018). Güncel Sanatı (Kavramsal) Anlamaya Çalışmak. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 4(1), 69-76.
- Dewey, J. (1980). Art As Experience. New York: Perigee Book.
- Düz, N. (2017). Sanatta Özne-Nesne İlişkisi ve Yaratıcılık. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 28-36.
- Ercan, A. (2022). Gösterilmeyen Sanatın Anlatısı. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities, 7(20), 134-141.
- Fineberg, J. (2014). 1940'Tan Günümüze Sanat Varlık Stratejileri. (S. Atay Eskier, Çev.) İzmir: Karakalem Kitabevi.
- Goldie, P., & Schellekens, E. (Dü). (2007). Philosophy and Conceptual Art. Oxford: Clarendon Press.
- Haxthausen, C. (2014). Thinking About Wall Drawings: Four Notes on Sol LeWitt. Australian and New Zealand Journal of Art, 42-57.
- Holzer, J. (2007). Blue Purple Tilt. https://www.itsnicethat.com/news/jenny-holzer-artist-rooms-tate-modern-exhibition-240718 adresinden alındı
- Hünler, H. (1998). Estetik'in Kısa Tarihi (Modern Kültür ve Sanat Üzerine Felsefi Bir Tartışma). İstanbul: Paradigma Yayınları.
- İlden, S., & Sarıca, S. (2022). Kurmaca Olarak Kavramsal Sanat. Arkeoloji Dergisi, 1(2), 1-18.
- Joselit, D. (2016). Conceptual Art of the Press Release, or Art History without Art. October, 167-168.
- Kahraman, Ö. (2020). Güncel Sanat Ortamının Yeni Paradigması: Durumsal Estetik. Tykhe, 5(8), 70-84.
- Kant, I. (2011). Yargı Yetisinin Eleştirisi. (A. Yardımlı, Çev.) İstanbul: İdea.
- Kapichina, E. A. (2024). Modern Artistic Space: the Problem of Anthropological and Aesthetic Transformation. Discourse, 17-28.
- Kılıç, İ. B. (2022). Metalaşan Sanat Sanatsallaşan Meta. İdil, 1181-1190.
- Koca, B. (2017). Kavramsal Sanat. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 3(2), 97-103.
- Kosuth, J. (1965). One and Three Chairs. Art and Artists. Museum of Modern Art, New York, USA.
- Kruger, B. (1987). Untitled - We Don't Need Another Hero. https://www.grapheine.com/en/history-of-graphic-design/barbara-kruger-supreme-who-is-hijacking-whom adresinden alındı
- Kuspit, D. (2006). SanatınSonu. İstanbul: Metis Yayınları.
- Lancaster, J. (1973-1974). Art Education and the Importance of Materials. Studies in Art Education, 40-43.
- LeWitt, S. (1967). Paragraphs on Conceptual. Artforum Vol.5, 10(Summer 1967), 79-83.
- Lynton, N. (1989). Modern Sanatın Öyküsü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Newman, M., & Bird, J. (1999). Rewriting Conceptual Art. Londra: Reaktion Books.
- Ragom, M. (1987). Modern Sanat. (V. Kenetti, Çev.) İstanbul: Cem Yayınları.
- Schellekens, E. (2022). Conceptual Art. E. Zalta, & U. Nodelman (Dü) içinde, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2022 Edition b.).
- Singh, A. (2012, 01 12). Damien Hirst: assistants make my spot paintings but my heart is in them all. The Telegraph: https://www.telegraph.co.uk/culture/art/art-news/9010657/Damien-Hirst-assistants-make-my-spot-paintings-but-my-heart-is-in-them-all.html adresinden alındı
- Şengül, E. (2013). Dilbilimsel Kavramsalcılıkta Anti-Görsel Deneyim ve Anti-Estetik Haz: Joseph Kosuth. İdil, 2(9), 1-13.
- Şişman, A. (2011). Sanata ve Sanat Kavramlarına Giriş. İstanbul: Literatür Yaınları.
- Tarlakazan, E., & Tarlakazan, B. E. (2023). Kavramsal Sanat Pratiği; "Şey" ve Düşünce Üzerine. Inonu University Journal of Culture and Art, 9(2), 80-89.
- Taşdelen, D. (2012). Estetik ve Sanat Felsefesinde Temel Konular. D. Taşdelen, A. Yazıcı, & A. İnam (Dü.) içinde, Estetik ve Sanat Felsefesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
- Uz, A., & Uz, N. (2018). Akla Hitap Eden Düşüncenin Sanatı: Kavamsal Sanata Genel Bir Bakış. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(12), 655-662.
- Yazıcı, A. (2012). Çağdaş Sanat ve Estetik Anlayışı. D. Taşdelen, A. Yazıcı, & A. İnam (Dü.) içinde, Estetik ve Sanat Felsefesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
- Yılmaz, M. (2018). Modernizmden Postmodernizme Sanat. Ankara: Ütopya Yayınevi.
- Young, J. (2001). Art and Knowledge. Londra: Routledge.
- Zaaiman, J. (2018). A new conception of 'art'. Academia: https://www.academia.edu/36378968/A_new_conception_of_art adresinden alındı
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Güzel Sanatlar, Plastik Sanatlar (Diğer) |
| Bölüm | OLGU SUNUMU |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Temmuz 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 7 Nisan 2025 |
| Kabul Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 15 Sayı: 3 |
All site content, except where otherwise noted, is licensed under a Creative Common Attribution Licence. (CC-BY-NC 4.0)
