Öz
Orantısal akıl yürütme, temel bir matematik becerisidir ve günlük yaşamda çeşitli alanlarda önemli bir rol oynamaktadır. Bu beceri, sistematik düşünme gerektirir ve bu nedenle üzerine birçok araştırma yapılmıştır. Ancak tüm bu çalışmaları tek tek incelemek mümkün olmadığından, bunların belirli kurallar çerçevesinde yorumlanarak değerlendirilmesi önemlidir. Bu çalışmada, Türkiye'de orantısal akıl yürütme konusunda yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin sistematik bir şekilde incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın verileri, betimsel içerik analizi kullanılarak çözümlenmiştir. Ulusal tez merkezinde kayıtlı olan elli beş lisansüstü tezin amaçları ve sonuçları incelenmiş, tezlerin yöntemleri, katılımcıları ve veri toplama araçları sistematik olarak değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre, orantısal akıl yürütme konulu tezlerde katılımcıların seviyeleri belirlenmiş, bu beceriyi gerektiren problemlerin çözüm stratejileri analiz edilmiş, orantısal akıl yürütme ile bilişsel süreçler arasındaki ilişkiler incelenmiş ve matematik öğretmenlerinin pedagojik yeterliliklerine odaklanılmıştır. Sistematik tarama sonuçlarına göre, öğrencilerin orantısal akıl yürütme becerilerinin beklenen düzeyde olmadığı belirlenmiştir ve bu çalışmalar genellikle ortaokul öğrencileri üzerinde yoğunlaşmıştır. Veri toplama aracı olarak genellikle testler ve ölçekler kullanılmış ve görüşme formlarına başvurulmuştur. Ayrıca, nitel yöntemin benimsendiği çalışmalar genellikle durum çalışması deseninde tasarlanmışken, nicel yöntemin tercih edildiği çalışmalarda ise betimsel desen tercih edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Orantısal akıl yürütme Lisansüstü tezler Sistematik literatür taraması.
Etik Beyan
Bu araştırmanın planlanmasından, uygulanmasına, verilerin toplanmasından verilerin analizine kadar olan tüm süreçte “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir. Bu çalışmanın yazım sürecinde bilimsel, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir.
Kaynakça
- Açıkgül, K., & Tuhan, N. (2023). 8. sınıf öğrencilerinin orantısal ve olasılıksal akıl yürütme becerileri ile problem çözme sürecinde üstbilişsel öz düzenlemelerine ilişkin farkındalıklarının incelenmesi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 6(1), 96-123. https://doi.org/10.33400/kuje.1222070.
- Akkuş-Çıkla, O., & Duatepe, A. (2002). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının orantısal akıl yürütme becerileri üzerine niteliksel bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 32-40.
- Akkuş, O., & Duatepe Paksu, A. (2006). Orantısal akıl yürütme becerisi testi ve teste yönelik dereceli puanlama anahtarı geliştirilmesi. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 6(25) 1-10.
- Ala, A. M., Kefçi, S. S., & Kanbolat, O. (2023). Matematik eğitimi lisansüstü araştırmalardan yansımalar. Trakya Eğitim Dergisi, 13(2), 1039-1053. https://doi.org/10.24315/tred.1108193.
- Amador, J. M., Glassmeyer, D., & Brakoniecki, A. (2024). Teachers’ noticing of proportional reasoning. Journal of Mathematics Teacher Education, 1-29. https://doi.org/10.1007/s10857-024-09625-7.
- Ar, T. (2021). 2012-2020 yılları arasında geometri ve ölçme öğrenme alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
- Arıcan, M. (2018). Preservice middle and high school mathematics teachers’ strategies when solving proportion problems. International Journal of Science and Mathematics Education, 16(2), 315–335. https://doi.org/10.1007/s10763-016-9775-1.
- Arıcan, M. (2019). A diagnostic assessment to middle school students’ proportional reasoning. Turkish Journal of Education, 8(4), 237-257. https://doi.org/10.19128/turje.522839
- Artut, P. D., & Pelen, M. S. (2015). 6th grade students’ solution strategies on proportional reasoning problems. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 113-119. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.07.066.
- Atabaş, Ş., & Öner, D. (2016). An examination of Turkish middle school students’ proportional reasoning. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 33(1), 63-85.
Öz
Proportional reasoning is a fundamental mathematical skill that plays a significant role in various domains of daily life. This skill necessitates systematic thinking, thus prompting numerous research endeavors. However, given the impracticality of individually scrutinizing all such studies, it is imperative to interpret and evaluate them within specific frameworks. This study aims to systematically examine master's and doctoral theses on proportional reasoning conducted in Turkey. The data of the study were analyzed using descriptive content analysis. The objectives and outcomes of fifty-five postgraduate theses registered in the National Thesis Center were scrutinized, along with the methodologies, participants, and data collection tools employed in these theses. According to the findings of the research, the levels of participants in the theses on proportional reasoning were identified, the problem-solving strategies requiring this skill were analyzed, the relationships between proportional reasoning and cognitive processes were explored, and the pedagogical competencies of mathematics teachers were emphasized. Systematic screening results indicate that students' proportional reasoning skills are below the expected level, with these studies predominantly focusing on middle school students. Tests and scales were commonly utilized as data collection tools, often supplemented by interview forms. Furthermore, while qualitative methods were predominantly adopted in studies designed in the form of case studies, descriptive designs were preferred in studies employing quantitative methods.
Anahtar Kelimeler
Proportional reasoning Postgraduate theses Systematic literature review
Kaynakça
- Açıkgül, K., & Tuhan, N. (2023). 8. sınıf öğrencilerinin orantısal ve olasılıksal akıl yürütme becerileri ile problem çözme sürecinde üstbilişsel öz düzenlemelerine ilişkin farkındalıklarının incelenmesi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 6(1), 96-123. https://doi.org/10.33400/kuje.1222070.
- Akkuş-Çıkla, O., & Duatepe, A. (2002). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının orantısal akıl yürütme becerileri üzerine niteliksel bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 32-40.
- Akkuş, O., & Duatepe Paksu, A. (2006). Orantısal akıl yürütme becerisi testi ve teste yönelik dereceli puanlama anahtarı geliştirilmesi. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 6(25) 1-10.
- Ala, A. M., Kefçi, S. S., & Kanbolat, O. (2023). Matematik eğitimi lisansüstü araştırmalardan yansımalar. Trakya Eğitim Dergisi, 13(2), 1039-1053. https://doi.org/10.24315/tred.1108193.
- Amador, J. M., Glassmeyer, D., & Brakoniecki, A. (2024). Teachers’ noticing of proportional reasoning. Journal of Mathematics Teacher Education, 1-29. https://doi.org/10.1007/s10857-024-09625-7.
- Ar, T. (2021). 2012-2020 yılları arasında geometri ve ölçme öğrenme alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
- Arıcan, M. (2018). Preservice middle and high school mathematics teachers’ strategies when solving proportion problems. International Journal of Science and Mathematics Education, 16(2), 315–335. https://doi.org/10.1007/s10763-016-9775-1.
- Arıcan, M. (2019). A diagnostic assessment to middle school students’ proportional reasoning. Turkish Journal of Education, 8(4), 237-257. https://doi.org/10.19128/turje.522839
- Artut, P. D., & Pelen, M. S. (2015). 6th grade students’ solution strategies on proportional reasoning problems. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 113-119. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.07.066.
- Atabaş, Ş., & Öner, D. (2016). An examination of Turkish middle school students’ proportional reasoning. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 33(1), 63-85.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Matematik Eğitimi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 24 Nisan 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 12 Haziran 2024 |
| Kabul Tarihi | 25 Ekim 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 15 Sayı: 2 |
