Öz
Bu araştırmada, çocuk edebiyatında ve popüler kültürde sıkça yer bulan Disney prenseslerinin, ebeveynler tarafından nasıl algılandığı incelenmiştir. Disney prensesleri, küresel ölçekte geniş bir izleyici kitlesine ulaşarak çocukların rol modellerini ve toplumsal cinsiyet algılarını etkileyen önemli figürler hâline gelmiştir. Bu bağlamda, çocukların sosyalleşme süreçlerinde medya ve edebi eserlerin etkisi göz önünde bulundurularak ebeveynlerin bu karakterlere yönelik tutum ve değerlendirmeleri araştırmanın odak noktasını oluşturmuştur. Nitel araştırma yöntemlerinden biri olan bilişsel alımlama analizi ile yürütülen çalışma, ebeveynlerin prenses karakterlere dair algılarını beş tema etrafında incelemiştir: ‘Kişisel Özellikler’, ‘Kişiler Arası İletişim’, ‘Prenseslerin Benzerlikleri’, ‘Ağırlıklı Ego Durumu’ ve ‘Rol Model Özellikleri’. Araştırma bulguları, ebeveynlerin Disney prenseslerini değerlendirmelerinde eğitim seviyesi ve meslek durumunun sınırlı bir etkisi olduğunu göstermiştir. Katılımcılar, bireysel deneyim ve toplumsal anlatıların etkisiyle prensesleri yorumlamış ve genel anlamda benzer temalar etrafında birleşmişlerdir. Farklı sosyoekonomik gruplardan gelen katılımcıların ortak temalar etrafında toplanması, medyanın bilişsel alımlama süreçlerinde ne denli belirleyici bir gücü olduğunu göstermektedir. Bu durum, medya temsillerinin sadece bireysel deneyimlerle değil, toplumsal anlatılarla da şekillendiğini ve izleyicilerin algılarını ortak anlatılar üzerinden inşa ettiğini ortaya koyarak medya içeriklerinin etkisini güçlü bir biçimde vurgulamaktadır.
Anahtar Kelimeler
Ebeveyn Perspektifi Medya Çocuk Disney Prenses Rol Modelleri
Kaynakça
- Akers, R., La Greca, A., Cochran J., Sellers C., (1989). Social learning theory and alcohol behavior among elderly. The Sociological Quarterly, 30 (4): 689.
- Akkoyun, F. (1995). Transaksiyonel analiz ve yetişkin olmak. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 28(1), 1-11
- Bandura, A. (1977). Social learning theory. EnglewoodCliffs, Prentice-Hall
- Bohas, A. (2015). Transnational firms and the knowledge structure: the case of the Walt Disney Company. Global Society, Journal of Interdisciplinary International Relations, 29(1), 23-41.
- Bryman, A. (1995). Disney and the theme park experience: understanding the magic.London: Routledge.
- Calvert, S. L. (2020). Children as consumers: advertising and media effects. The Future of Children, 30(1), 147-163
- Demirbaş, M., Yağbasan, R. (2005). Sosyal öğrenme teorisine dayalı öğretim etkinliklerinin, öğrencilerin bilimsel tutumlarının kalıcılığına olan etkisinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 18(2).
- England, D. E., Descartes, L., & Collier-Meek, M. A. (2011). Gender role portrayal and the Disney princesses. Sex Roles, 64(7-8), 555-567
- Forgacs, D. (1992). Disney animation and the business of childhood. Screen, 33(4),361-374.
- Griszbacher, N., Kemény, I., & Varga, Ákos. (2022). The echoes of our favourite childhood figures: examining the role of disney in lifelong character development through ıts generational fairy tales. GILE Journal of Skills Development, 2(2), 51–72.
- Karaboğa, M. T. (2018). Medya çağında çocuk ve çocuk kültürü: şiddet ve tüketim kültürünün yansımaları. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 1-17.
- Nakıboğlu, G. (2022). Bilişsel anlatıbilim çerçevesinde, alımlama yönergeleri doğrultusunda anlatıda metinlerarasılığın ve göstergelerarasılığın kavramsal harmanlama kuramıyla incelenmesi ve bilişsel etkileme faktörünün değerlendirilmesi: Murat Gülsoy’un Sevgilinin Geciken Ölümü adlı romanı örneği. G. Kurt (Ed.), Filolojide güncel araştırmalar: Current research in philology içinde (s. 39-68). Ankara: Gece Kitaplığı.
- Postman, N. (2012). Öldüren eğlence televizyon. Akınhay, O. (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Sanders, B. (1999). Öküzün A’sı: elektronik çağda yazılı kültürün çöküşü ve şiddetin yükselişi. Tahir, Ş. (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları
- Steinberg, L. (2021). Media ınfluences on youth: the role of social media characters. Journal of Youth and Adolescence, 50(2), 245-260.
- Towbin, M. A., Haddock, S. A., Zimmerman, T. S., Lund, L. K., & Tanner, L. R. (2004). Images of gender, race, age, and sexual orientation in disney feature-length animated films. Journal of Feminist Family Therapy, 15(4),19-44.
Öz
This study examined how parents perceive Disney princesses, who frequently appear in children’s literature and popular culture. Disney princesses have become important figures who influence children’s role models and gender perceptions by reaching a wide audience on a global scale. In this context, considering the impact of media and literary works on children’s socialization processes, the focus of the study was parents’ attitudes and evaluations towards these characters. The study, which was conducted using reception analysis, one of the qualitative research methods, examined parents’ perceptions of princess characters around five themes: ‘Personal Characteristics’, ‘Interpersonal Communication’, ‘Similarities of Princesses’, ‘Main Ego State’ and ‘Role Model Characteristics’. The research findings showed that education level and occupational status had a limited effect on parents' evaluations of Disney princesses. Participants interpreted the princesses under the influence of individual experiences and social narratives and generally united around similar themes. The fact that participants from different socioeconomic groups gathered around common themes shows how media has a decisive power in individual reception processes. This situation strongly emphasizes the effect of media content by revealing that media representations are shaped not only by individual experiences but also by social narratives and that audiences construct their perceptions through common narratives.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akers, R., La Greca, A., Cochran J., Sellers C., (1989). Social learning theory and alcohol behavior among elderly. The Sociological Quarterly, 30 (4): 689.
- Akkoyun, F. (1995). Transaksiyonel analiz ve yetişkin olmak. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 28(1), 1-11
- Bandura, A. (1977). Social learning theory. EnglewoodCliffs, Prentice-Hall
- Bohas, A. (2015). Transnational firms and the knowledge structure: the case of the Walt Disney Company. Global Society, Journal of Interdisciplinary International Relations, 29(1), 23-41.
- Bryman, A. (1995). Disney and the theme park experience: understanding the magic.London: Routledge.
- Calvert, S. L. (2020). Children as consumers: advertising and media effects. The Future of Children, 30(1), 147-163
- Demirbaş, M., Yağbasan, R. (2005). Sosyal öğrenme teorisine dayalı öğretim etkinliklerinin, öğrencilerin bilimsel tutumlarının kalıcılığına olan etkisinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 18(2).
- England, D. E., Descartes, L., & Collier-Meek, M. A. (2011). Gender role portrayal and the Disney princesses. Sex Roles, 64(7-8), 555-567
- Forgacs, D. (1992). Disney animation and the business of childhood. Screen, 33(4),361-374.
- Griszbacher, N., Kemény, I., & Varga, Ákos. (2022). The echoes of our favourite childhood figures: examining the role of disney in lifelong character development through ıts generational fairy tales. GILE Journal of Skills Development, 2(2), 51–72.
- Karaboğa, M. T. (2018). Medya çağında çocuk ve çocuk kültürü: şiddet ve tüketim kültürünün yansımaları. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 1-17.
- Nakıboğlu, G. (2022). Bilişsel anlatıbilim çerçevesinde, alımlama yönergeleri doğrultusunda anlatıda metinlerarasılığın ve göstergelerarasılığın kavramsal harmanlama kuramıyla incelenmesi ve bilişsel etkileme faktörünün değerlendirilmesi: Murat Gülsoy’un Sevgilinin Geciken Ölümü adlı romanı örneği. G. Kurt (Ed.), Filolojide güncel araştırmalar: Current research in philology içinde (s. 39-68). Ankara: Gece Kitaplığı.
- Postman, N. (2012). Öldüren eğlence televizyon. Akınhay, O. (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Sanders, B. (1999). Öküzün A’sı: elektronik çağda yazılı kültürün çöküşü ve şiddetin yükselişi. Tahir, Ş. (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları
- Steinberg, L. (2021). Media ınfluences on youth: the role of social media characters. Journal of Youth and Adolescence, 50(2), 245-260.
- Towbin, M. A., Haddock, S. A., Zimmerman, T. S., Lund, L. K., & Tanner, L. R. (2004). Images of gender, race, age, and sexual orientation in disney feature-length animated films. Journal of Feminist Family Therapy, 15(4),19-44.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İletişim ve Medya Çalışmaları (Diğer) |
| Bölüm | Makale |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Mayıs 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 8 Mart 2025 |
| Kabul Tarihi | 22 Mayıs 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 10 Sayı: 24 |
This work is licensed under Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International
