Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Geç Orta Çağ Anadolusu’nda Tabip ve Üstad Olarak Kitaplar: Mütālaʿa, Taʿlīm ve Tahsīl

Yıl 2025, Sayı: 6, 1 - 17, 16.06.2025

Cevat Sucu

Öz

Bu makale, Geç Orta Çağ Anadolu’sunda tıp ve doğa bilimleri alanında yazılan Türkçe eserlerde mütālaʿa kavramının işlevini inceleyerek, bu eserlerin pratik bilgi sağlayan başvuru metinleri ve bireysel öğrenimi teşvik eden araçlar olarak nasıl konumlandığını tartışmaktadır. Literatürde genellikle erken modern Osmanlı medrese bağlamında ele alınan mütālaʿa pratiğinin, Geç Orta Çağ Anadolu’sunda özellikle Türkçe kılavuz ve ansiklopedik metinlerde merkezi bir role sahip olduğu gösterilmektedir. Fihristli, hiyerarşik başlıklara ayrılmış ve kullanıcı dostu şekilde düzenlenmiş bu eserler, okuyucunun doğrudan bir üstad veya hocaya bağımlı olmaksızın bilgiye erişimini mümkün kılmakta, hatta hekim ya da müderrisin yokluğunda onların yerini alabileceklerini iddia etmektedir. Türkçe doğa bilimleri ve tıp kitapları, yalnızca muteber kaynaklardan bilgi aktarmakla kalmayıp, bilginin derlenme ve okunma yöntemlerini de Anadolu’ya taşımakta ve dönemin entelektüel dünyasında önemli bir dönüşümü yansıtmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Geç Orta Çağ'da Anadolu Tıp Metinleri Doğa Bilimleri Mütalaa Ansiklopedizm.

Kaynakça

  • Arslan, Sami. “‘Târik-i Mutâlaʽa-ı Ders Okuma Beyânındadır’: Metin Ya Da Şerh Nasıl Okunmalıdır?”, Osmanlı Medreseleri: Eğitim, Yönetim ve Finans. Yay. Haz. Fuat Aydın vd. (İstanbul: Mahya Yayıncılık, 2019), 251–75.
  • Aydoğan, Zeynep. “Oral Performance and Text: Narrators, Authors, and Editors in the Anatolian Turkish Warrior Epics”. The Written and the Spoken in Central Asia. Yay. Haz. Ingebord Baldauf, 405–22. tethys Postdam, 2021.
  • Değirmenci, Tülün. “Bir Kitabı Kaç Kişi Okur? Osmanlı’da Okurlar ve Okuma Biçimleri Üzerine Bazı Gözlemler”. Tarih ve Toplum: Yeni Yaklaşımlar, 2011, 7–43.
  • El-Rouayheb, Khaled. Islamic Intellectual History in the Seventeenth Century: Scholarly Currents in the Ottoman Empire and the Maghreb. New York: Cambridge University Press, 2015.
  • --------. “The Rise of ‘Deep Reading’ in Early Modern Ottoman Scholarly Culture”. World Philology, Yay. Haz. Sheldon Pollock, Benjamin A. Elman vd. 201–224. Cambridge: Harvard University Press, 2015.
  • Erünsal, İsmail. Orta Çağ İslâm Dünyasında Kitap ve Kütüphâne. İstanbul: Timaş, 2018.
  • Hirschler, Konrad. The Written Word in the Arabic Lands: A Social and Cultural History of Reading Practices. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2012.
  • İzgi, Cevat. Osmanlı Medreselerinde İlim: Riyâzî ve Tabiî İlimler. İstanbul: Küre Yayınları, 2021.
  • Kafadar, Cemal. “Green Reading: Books and the Outdoors in the Early Modern Ottoman World”. Muqarnas 40, 2024, 353–387.
  • Kuğu, Mustafa. “15. Yüzyıla Ait Şehname Tercümesi (Giriş-Metin-Sözlük)”, (Doktora Tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, 2017).
  • Küçüker, Paki. “Kitâb-ı Güzîde ya da Sultâniyye”. U. Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 18, 2010, 173–181. Leiser, Gary. “Medical Education in Islamic Lands from the Seventh to the Fourteenth Century”. Journal of the History of Medicine and Allied Sciences 38/1, 1983, 48–75.
  • Makdisi, George. The Rise of Humanism in Classical Islam and Christian West. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1990.
  • Neumann, Christopher K. “Üç Tarz-ı Mütalaa: Yeniçağ Osmanlı Dünyası’nda Kitap Okumak ve Yazmak.” Tarih ve Toplum: Yeni Yaklaşımlar 2 2005, 51–76.
  • Örs, Hüseyin. “Müneccimbaşı Ahmed Dede’nin Mütâlaa Âdâbına Dair Feyżü’l-Harem Adlı Risâlesinin İnceleme ve Tahkiki”, Tahkik İslami İlimler Araştırma ve Neşir Dergisi 3/1, 2020, 41–120.
  • Öztürkmen, Arzu. “Orality and Performance in Late Medieval Turkish Texts: Epic Tales, Hagiographies, and Chronicles”. Text and Performance Quarterly 29/4, 2009, 327–345.
  • Quinn, Meredith. “On Yedinci Yüzyıl İstanbul’unda Ucuza Okumalar”, Eski Metinlere Yeni Bağlamlar. Yay. Haz. Hatice Aynur, Müjgân Çakır vd. Çev. Fatih Altuğ, 144–167. İstanbul: Klasik Yayınları, 2015.
  • Saraçoğlu, Tuğba Nur. “Kitab ve Sâhibü’l-Kütüp: Cârullah Efendi’nin Siyer ve Tarih Kitapları”. Osmanlı Kitap Kültürü: Cârullah Efendi Kütüphanesi ve Derkenar Notları. Yay. Haz. Berat Açıl (İstanbul: İlem, 2020).
  • Sarı, Nil. “Osmanlı Hekimliği ve Tıp Bilimi”, Osmanlı Devleti’nde Sağlık Hizmetleri. Yay. Haz. Bilal Ak, Adnan Ataç, 21–87. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Yayınları, 2000.
  • Sezer Aydınlı, Elif. “Osmanlı Dönemi Hikâye Kitaplarında Kolektif Yazarlık”. Nesir 2, 2022, 47–64.
  • Şen, Ahmet Tunç. “The Emergence of a New Scholarly Language: The Case of Ottoman Turkish”. Routledge Handbook on the Sciences in Islamicate Societies: Practices from the 2nd/8th to the 13th/19th Centuries. Yay. Haz. Sonja Brentjes (London & New York: Routledge, 2023), 240–247. 16
  • Şeşen, Ramazan. “Onbeşinci Yüzyılda Türkçeye Tercümeler”. Xl. Türk Tarih Kongresi Bildirileri, 3. Cilt. 899–919. Ankara: TTK, 1999.
  • Ullmann, Manfred. Islamic Medicine. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1997.
  • van Berkel, Maaike. “The Attitude towards Knowledge in Mamlūk Egypt: Organization and Structure of the ʽubʽ al-Aʽshā by al-Qalqashandī (1355-1418)”, Pre-Modern Encyclopaedic Text: Proceedings of the Second COMERS Congress, Groningen, 1-4 July 1996. Yay. Haz. Peter Binkley (Leiden, New York & Köln: Brill, 1997), 159–168.
  • --------. “Opening up a World of Knowledge: Mamluk Encyclopaedias and Their Readers” Encyclopaedism from Antiquity to the Renaissance. Yay. Haz. Jason König, Greg Woolf (New York: Cambridge University Press, 2013), 357–375.
  • von Hees, Syrinx. “Al-Qazwīnī’s ʽAjāʽib al-Makhlūqāt: An Encyclopædia of Natural History?”, Organizing Knowledge: Encyclopædic Activities in the Pre-Eighteenth Century Islamic World. Yay. Haz. Gerhard Endress (Leiden & Boston: Brill, 2006), 171–186.
  • Yıldırım, Onur. “Et-Teshil Fi’t-Tıb (İnceleme-Metin-Dizin)”. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, 2010.
  • Yıldız, Sara Nur. “Aydınid Court Literature in the Formation of an Islamic Identity in Fourteenth- Century Western Anatolia.” In Islamic Literature and Intellectual Life in Fourteenth- and Fifteenth-Century Anatolia, 197–242. Würzburg: Ergon Verlag Würzburg in Komission, 2016. --------. “Health Regimes and Medical Recipes in the Old Anatolian Turkish Vernacular: Contextualizing Şirvānī’s Sulʽāniye”. MESA, Boston, 2016.
  • --------. “From Cairo to Ayasuluk: Hacı Paşa and the Transmission of Islamic Learning to Western Anatolia in the Late Fourteenth Century”. Journal of Islamic Studies 25/3, 2014, 263–297.
  • Yılmaz, Yasin. Kanûnî Vakfiyesi Süleymaniye Külliyesi. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, 2008.
  • Aʽmad bin Yūsuf al-Tīfāshī. Azhār Al-Afkār Fī Jawāhir al-Aʽjār. Yay. Haz. Muʽammad Yūsuf ʽan and Maʽmūd Bayūnī Hafāji. Cairo: Dar al-Kutub wa’l-Sāʽīʽ al-ʽavmiyyet, 1426.
  • --------. Arab Roots of Gemology: Ahmad Ibn Yusuf Al Tifaschi’s Best Thoughts on the Best of Stones. Çev. Samar Najm Abul Huda. London: The Scarecrow Press, 1998.
  • Ahmed-i Dâʽî. Tercüme-i Sî Fasl Fi’t-Takvîm. Yay. Haz. Emre Kundakçı. Muhayyel Yayıncılık, 2021.
  • Cinaz, Nurcan. “Mü’min Bin Mukbil Sinobî/ Miftâhu’n-Nûr Hazâ’inü’s-Sürûr”. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, 2005.
  • Güneş, Aysel. “Kābūsnāme’nin Bilinen İlk Türkçe Çevirisi (Giriş-Metin-Dizin)”. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2001.
  • Güven, Meriç. “Abdulvehhâb Bin Yusuf’un Müntahabab-ı Fi’t-Tıbb’ı (Dil İncelemesi-Metin- Dizin)”. Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi, 2005.
  • Hacı Paşa. Müntehab-ı Şifâ, Giriş-Metin-Sözlük. Yay. Haz. Zafer Önler. Ankara: TDK, 2019.
  • İlhan, Nadir. “Eşref Bin Muhammed-Hazāinu’s-Saʽādāt (İnceleme-Metin-Dizin)”. Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, 1998.
  • Ka’ûs b. Iskandar b. Qâbûs b. Washmgîr. Ketāb-e Nasīhatnāme Kābūsnāma. Yay. Haz. Amin Abdulmagid Badawiʽ. Tehran: Ebne Sīnā, 1956.
  • --------. Kabusnâme. Yay. Haz. Orhan Şaik Gökyay. Çev. Mercimek Ahmed. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2007.
  • --------. Kâbûs-Nâme (Giriş-Notlar-Metin-Sözlük/Dizin-Tıpkıbaskı), Yay. Haz. Enfel Doğan. Çev. Şeyhoğlu Sadruʽd-dîn Mustâfa. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2016.
  • Kırbaç, Selçuk. “Hayâtü’l-Hayevân Tercümesi (Giriş, İnceleme, Metin)”. Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, 1999.
  • Kurban, Ferhat. “Sultaniye: Giriş-Metin-Sözlük.” Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 1990.
  • Marzubân bin Rüstem, Marzubân-Nâme Tercümesi Destûr-ı Şâhî. Yay. Haz. Zeynep Korkmaz. Çev. Şeyhoğlu Sadre’d-dîn Mustafâ, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları Ankara: Türk Dil Kurumu, 2017.
  • Muhammed b. Kassūm Gāfikī. El-Mürşid Fī Tıbbü’l-ʽAyn Lil-Gāfikī, Yay. Haz. Hasan ʽAlī Hasan. Beyrut, 1987.
  • Muhammed b. Mahmûd Şirvânî. Tuhfe-i Murâdî (İnceleme-Metin-Sözlük), Yay. Haz. Mustafa 17 Argunşah. Ankara: TDK, 1999.
  • --------. Mürşid (Göz Hastalıkları). Yay. Haz. Ali Haydar Bayat, Necdet Okumuş. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, 2004.
  • --------. Tuhfe-i Murâdî (Cevhernâme): İnceleme-Dizin-Tıpkıbasım. Yay. Haz. Mustafa Argunşah. İstanbul: YEK, 2012.
  • --------. Şifa Bahçesi. Çev. Muammer Sarıkaya, Celal Turgut Koç. Ankara: Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, 2023. Tabîb İbn-i Şerîf, Yâdigâr. Yay. Haz. Orhan Sakin vd. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi, 2017. Yazma Eserler
  • Muhammed b. Mahmūd Şirvānī, “Cevhernāme” (Universitätsbibliothek Leipzig, H. 831), B. or. 231/1.
  • --------. “Sultāniyye” (Süleymaniye YEK, H. 1071), Şehid Ali Paşa 2074-001.
  • Mahmud b. Kadı Manyas, “ʽAcebu’l-Uccāb” (Princeton University, 1437), Rare Collection 1010.
  • Ahmed-i Dâʽî. “Tıbb-ı Nebevî Tercümesi.” (Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi, H. 994) Kadızade Mehmed 349.
  • İbn Şerîf. “Yâdigâr-ı İbn Şerîf.” (Bursa İnebey Kütüphanesi) Ulucami 1121. İnternet Adresi: < https://portal.yek.gov.tr/works/detail/362843>. Erişim Tarihi: 3 Mart 2025.

Books as Physicians, and Instructors: Mütālaʿa (Reading with Reflection), Taʿlīm (Instruction), and Learning (Tahsīl)

Yıl 2025, Sayı: 6, 1 - 17, 16.06.2025

Cevat Sucu

Öz

This article examines the function of mütālaʿa (reading with reflection) reading in Turkish medical and natural sciences books written in Late Medieval Anatolia, remarking how these works were not merely repositories of knowledge but also guides for practical natural knowledge, and instruments designed to facilitate self-learning. While literature has often studied mütālaʿa within the context of early modern Ottoman madrasa education, this study demonstrates that it played a central role in Late Medieval Anatolian vernacular encyclopedic and instructional texts. Structured with hierarchical headings, indices, and user-friendly organization, these works enabled readers to access knowledge without direct reliance on a master or instructor, and even claimed to substitute for physicians or scholars in their absence. Turkish-language natural science and medical texts not only transmitted authoritative knowledge but also introduced methods of compilation and reading strategies, thereby reflecting a broader intellectual transformation in the period.

Anahtar Kelimeler

Late Medieval Anatolia Medical Texts Natural Knowledge Reading Encyclopædism.

Kaynakça

  • Arslan, Sami. “‘Târik-i Mutâlaʽa-ı Ders Okuma Beyânındadır’: Metin Ya Da Şerh Nasıl Okunmalıdır?”, Osmanlı Medreseleri: Eğitim, Yönetim ve Finans. Yay. Haz. Fuat Aydın vd. (İstanbul: Mahya Yayıncılık, 2019), 251–75.
  • Aydoğan, Zeynep. “Oral Performance and Text: Narrators, Authors, and Editors in the Anatolian Turkish Warrior Epics”. The Written and the Spoken in Central Asia. Yay. Haz. Ingebord Baldauf, 405–22. tethys Postdam, 2021.
  • Değirmenci, Tülün. “Bir Kitabı Kaç Kişi Okur? Osmanlı’da Okurlar ve Okuma Biçimleri Üzerine Bazı Gözlemler”. Tarih ve Toplum: Yeni Yaklaşımlar, 2011, 7–43.
  • El-Rouayheb, Khaled. Islamic Intellectual History in the Seventeenth Century: Scholarly Currents in the Ottoman Empire and the Maghreb. New York: Cambridge University Press, 2015.
  • --------. “The Rise of ‘Deep Reading’ in Early Modern Ottoman Scholarly Culture”. World Philology, Yay. Haz. Sheldon Pollock, Benjamin A. Elman vd. 201–224. Cambridge: Harvard University Press, 2015.
  • Erünsal, İsmail. Orta Çağ İslâm Dünyasında Kitap ve Kütüphâne. İstanbul: Timaş, 2018.
  • Hirschler, Konrad. The Written Word in the Arabic Lands: A Social and Cultural History of Reading Practices. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2012.
  • İzgi, Cevat. Osmanlı Medreselerinde İlim: Riyâzî ve Tabiî İlimler. İstanbul: Küre Yayınları, 2021.
  • Kafadar, Cemal. “Green Reading: Books and the Outdoors in the Early Modern Ottoman World”. Muqarnas 40, 2024, 353–387.
  • Kuğu, Mustafa. “15. Yüzyıla Ait Şehname Tercümesi (Giriş-Metin-Sözlük)”, (Doktora Tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, 2017).
  • Küçüker, Paki. “Kitâb-ı Güzîde ya da Sultâniyye”. U. Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 18, 2010, 173–181. Leiser, Gary. “Medical Education in Islamic Lands from the Seventh to the Fourteenth Century”. Journal of the History of Medicine and Allied Sciences 38/1, 1983, 48–75.
  • Makdisi, George. The Rise of Humanism in Classical Islam and Christian West. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1990.
  • Neumann, Christopher K. “Üç Tarz-ı Mütalaa: Yeniçağ Osmanlı Dünyası’nda Kitap Okumak ve Yazmak.” Tarih ve Toplum: Yeni Yaklaşımlar 2 2005, 51–76.
  • Örs, Hüseyin. “Müneccimbaşı Ahmed Dede’nin Mütâlaa Âdâbına Dair Feyżü’l-Harem Adlı Risâlesinin İnceleme ve Tahkiki”, Tahkik İslami İlimler Araştırma ve Neşir Dergisi 3/1, 2020, 41–120.
  • Öztürkmen, Arzu. “Orality and Performance in Late Medieval Turkish Texts: Epic Tales, Hagiographies, and Chronicles”. Text and Performance Quarterly 29/4, 2009, 327–345.
  • Quinn, Meredith. “On Yedinci Yüzyıl İstanbul’unda Ucuza Okumalar”, Eski Metinlere Yeni Bağlamlar. Yay. Haz. Hatice Aynur, Müjgân Çakır vd. Çev. Fatih Altuğ, 144–167. İstanbul: Klasik Yayınları, 2015.
  • Saraçoğlu, Tuğba Nur. “Kitab ve Sâhibü’l-Kütüp: Cârullah Efendi’nin Siyer ve Tarih Kitapları”. Osmanlı Kitap Kültürü: Cârullah Efendi Kütüphanesi ve Derkenar Notları. Yay. Haz. Berat Açıl (İstanbul: İlem, 2020).
  • Sarı, Nil. “Osmanlı Hekimliği ve Tıp Bilimi”, Osmanlı Devleti’nde Sağlık Hizmetleri. Yay. Haz. Bilal Ak, Adnan Ataç, 21–87. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Yayınları, 2000.
  • Sezer Aydınlı, Elif. “Osmanlı Dönemi Hikâye Kitaplarında Kolektif Yazarlık”. Nesir 2, 2022, 47–64.
  • Şen, Ahmet Tunç. “The Emergence of a New Scholarly Language: The Case of Ottoman Turkish”. Routledge Handbook on the Sciences in Islamicate Societies: Practices from the 2nd/8th to the 13th/19th Centuries. Yay. Haz. Sonja Brentjes (London & New York: Routledge, 2023), 240–247. 16
  • Şeşen, Ramazan. “Onbeşinci Yüzyılda Türkçeye Tercümeler”. Xl. Türk Tarih Kongresi Bildirileri, 3. Cilt. 899–919. Ankara: TTK, 1999.
  • Ullmann, Manfred. Islamic Medicine. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1997.
  • van Berkel, Maaike. “The Attitude towards Knowledge in Mamlūk Egypt: Organization and Structure of the ʽubʽ al-Aʽshā by al-Qalqashandī (1355-1418)”, Pre-Modern Encyclopaedic Text: Proceedings of the Second COMERS Congress, Groningen, 1-4 July 1996. Yay. Haz. Peter Binkley (Leiden, New York & Köln: Brill, 1997), 159–168.
  • --------. “Opening up a World of Knowledge: Mamluk Encyclopaedias and Their Readers” Encyclopaedism from Antiquity to the Renaissance. Yay. Haz. Jason König, Greg Woolf (New York: Cambridge University Press, 2013), 357–375.
  • von Hees, Syrinx. “Al-Qazwīnī’s ʽAjāʽib al-Makhlūqāt: An Encyclopædia of Natural History?”, Organizing Knowledge: Encyclopædic Activities in the Pre-Eighteenth Century Islamic World. Yay. Haz. Gerhard Endress (Leiden & Boston: Brill, 2006), 171–186.
  • Yıldırım, Onur. “Et-Teshil Fi’t-Tıb (İnceleme-Metin-Dizin)”. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, 2010.
  • Yıldız, Sara Nur. “Aydınid Court Literature in the Formation of an Islamic Identity in Fourteenth- Century Western Anatolia.” In Islamic Literature and Intellectual Life in Fourteenth- and Fifteenth-Century Anatolia, 197–242. Würzburg: Ergon Verlag Würzburg in Komission, 2016. --------. “Health Regimes and Medical Recipes in the Old Anatolian Turkish Vernacular: Contextualizing Şirvānī’s Sulʽāniye”. MESA, Boston, 2016.
  • --------. “From Cairo to Ayasuluk: Hacı Paşa and the Transmission of Islamic Learning to Western Anatolia in the Late Fourteenth Century”. Journal of Islamic Studies 25/3, 2014, 263–297.
  • Yılmaz, Yasin. Kanûnî Vakfiyesi Süleymaniye Külliyesi. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, 2008.
  • Aʽmad bin Yūsuf al-Tīfāshī. Azhār Al-Afkār Fī Jawāhir al-Aʽjār. Yay. Haz. Muʽammad Yūsuf ʽan and Maʽmūd Bayūnī Hafāji. Cairo: Dar al-Kutub wa’l-Sāʽīʽ al-ʽavmiyyet, 1426.
  • --------. Arab Roots of Gemology: Ahmad Ibn Yusuf Al Tifaschi’s Best Thoughts on the Best of Stones. Çev. Samar Najm Abul Huda. London: The Scarecrow Press, 1998.
  • Ahmed-i Dâʽî. Tercüme-i Sî Fasl Fi’t-Takvîm. Yay. Haz. Emre Kundakçı. Muhayyel Yayıncılık, 2021.
  • Cinaz, Nurcan. “Mü’min Bin Mukbil Sinobî/ Miftâhu’n-Nûr Hazâ’inü’s-Sürûr”. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, 2005.
  • Güneş, Aysel. “Kābūsnāme’nin Bilinen İlk Türkçe Çevirisi (Giriş-Metin-Dizin)”. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2001.
  • Güven, Meriç. “Abdulvehhâb Bin Yusuf’un Müntahabab-ı Fi’t-Tıbb’ı (Dil İncelemesi-Metin- Dizin)”. Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi, 2005.
  • Hacı Paşa. Müntehab-ı Şifâ, Giriş-Metin-Sözlük. Yay. Haz. Zafer Önler. Ankara: TDK, 2019.
  • İlhan, Nadir. “Eşref Bin Muhammed-Hazāinu’s-Saʽādāt (İnceleme-Metin-Dizin)”. Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, 1998.
  • Ka’ûs b. Iskandar b. Qâbûs b. Washmgîr. Ketāb-e Nasīhatnāme Kābūsnāma. Yay. Haz. Amin Abdulmagid Badawiʽ. Tehran: Ebne Sīnā, 1956.
  • --------. Kabusnâme. Yay. Haz. Orhan Şaik Gökyay. Çev. Mercimek Ahmed. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2007.
  • --------. Kâbûs-Nâme (Giriş-Notlar-Metin-Sözlük/Dizin-Tıpkıbaskı), Yay. Haz. Enfel Doğan. Çev. Şeyhoğlu Sadruʽd-dîn Mustâfa. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2016.
  • Kırbaç, Selçuk. “Hayâtü’l-Hayevân Tercümesi (Giriş, İnceleme, Metin)”. Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, 1999.
  • Kurban, Ferhat. “Sultaniye: Giriş-Metin-Sözlük.” Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 1990.
  • Marzubân bin Rüstem, Marzubân-Nâme Tercümesi Destûr-ı Şâhî. Yay. Haz. Zeynep Korkmaz. Çev. Şeyhoğlu Sadre’d-dîn Mustafâ, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları Ankara: Türk Dil Kurumu, 2017.
  • Muhammed b. Kassūm Gāfikī. El-Mürşid Fī Tıbbü’l-ʽAyn Lil-Gāfikī, Yay. Haz. Hasan ʽAlī Hasan. Beyrut, 1987.
  • Muhammed b. Mahmûd Şirvânî. Tuhfe-i Murâdî (İnceleme-Metin-Sözlük), Yay. Haz. Mustafa 17 Argunşah. Ankara: TDK, 1999.
  • --------. Mürşid (Göz Hastalıkları). Yay. Haz. Ali Haydar Bayat, Necdet Okumuş. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, 2004.
  • --------. Tuhfe-i Murâdî (Cevhernâme): İnceleme-Dizin-Tıpkıbasım. Yay. Haz. Mustafa Argunşah. İstanbul: YEK, 2012.
  • --------. Şifa Bahçesi. Çev. Muammer Sarıkaya, Celal Turgut Koç. Ankara: Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, 2023. Tabîb İbn-i Şerîf, Yâdigâr. Yay. Haz. Orhan Sakin vd. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi, 2017. Yazma Eserler
  • Muhammed b. Mahmūd Şirvānī, “Cevhernāme” (Universitätsbibliothek Leipzig, H. 831), B. or. 231/1.
  • --------. “Sultāniyye” (Süleymaniye YEK, H. 1071), Şehid Ali Paşa 2074-001.
  • Mahmud b. Kadı Manyas, “ʽAcebu’l-Uccāb” (Princeton University, 1437), Rare Collection 1010.
  • Ahmed-i Dâʽî. “Tıbb-ı Nebevî Tercümesi.” (Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi, H. 994) Kadızade Mehmed 349.
  • İbn Şerîf. “Yâdigâr-ı İbn Şerîf.” (Bursa İnebey Kütüphanesi) Ulucami 1121. İnternet Adresi: < https://portal.yek.gov.tr/works/detail/362843>. Erişim Tarihi: 3 Mart 2025.
Toplam 53 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Tarihsel Çalışmalar (Diğer)
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Cevat Sucu 0000-0002-4995-3983

Yayımlanma Tarihi 16 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 15 Mart 2025
Kabul Tarihi 30 Mayıs 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Sayı: 6

Kaynak Göster

APA Sucu, C. (2025). Geç Orta Çağ Anadolusu’nda Tabip ve Üstad Olarak Kitaplar: Mütālaʿa, Taʿlīm ve Tahsīl. Toplumsal Tarih Akademi(6), 1-17.
AMA Sucu C. Geç Orta Çağ Anadolusu’nda Tabip ve Üstad Olarak Kitaplar: Mütālaʿa, Taʿlīm ve Tahsīl. TT Akademi. Haziran 2025;(6):1-17.
Chicago Sucu, Cevat. “Geç Orta Çağ Anadolusu’nda Tabip Ve Üstad Olarak Kitaplar: Mütālaʿa, Taʿlīm Ve Tahsīl”. Toplumsal Tarih Akademi, sy. 6 (Haziran 2025): 1-17.
EndNote Sucu C (01 Haziran 2025) Geç Orta Çağ Anadolusu’nda Tabip ve Üstad Olarak Kitaplar: Mütālaʿa, Taʿlīm ve Tahsīl. Toplumsal Tarih Akademi 6 1–17.
IEEE C. Sucu, “Geç Orta Çağ Anadolusu’nda Tabip ve Üstad Olarak Kitaplar: Mütālaʿa, Taʿlīm ve Tahsīl”, TT Akademi, sy. 6, ss. 1–17, Haziran 2025.
ISNAD Sucu, Cevat. “Geç Orta Çağ Anadolusu’nda Tabip Ve Üstad Olarak Kitaplar: Mütālaʿa, Taʿlīm Ve Tahsīl”. Toplumsal Tarih Akademi 6 (Haziran 2025), 1-17.
JAMA Sucu C. Geç Orta Çağ Anadolusu’nda Tabip ve Üstad Olarak Kitaplar: Mütālaʿa, Taʿlīm ve Tahsīl. TT Akademi. 2025;:1–17.
MLA Sucu, Cevat. “Geç Orta Çağ Anadolusu’nda Tabip Ve Üstad Olarak Kitaplar: Mütālaʿa, Taʿlīm Ve Tahsīl”. Toplumsal Tarih Akademi, sy. 6, 2025, ss. 1-17.
Vancouver Sucu C. Geç Orta Çağ Anadolusu’nda Tabip ve Üstad Olarak Kitaplar: Mütālaʿa, Taʿlīm ve Tahsīl. TT Akademi. 2025(6):1-17.
 Kapak Resmi İndir
Toplumsal Tarih Akademi’nin altıncı sayısını “Osmanlı Dünyasında Tıp” özel sayısına ayırdık. Tıp tarihi, biraz da doğası itibariyle, büyük oranda hekimlerin eline doğmuş, sonraları tarihçilerin de katkısıyla büyümüş bir alan olarak günümüzde birçok disiplinle dirsek temasında bulunup genişlemekte. Bu sayıya katkı veren yazarlarımız sayesinde, her ne kadar yerimiz sınırlı olsa da alanın bu vüsatını biraz olsun temsil edebilecek ve yapılan çalışmaların çeşitliliğini mümkün olduğunca okuyucuyla buluşturabilecek bir sayı oluşturmaya gayret ettik. Zaman yelpazesi açısından, bu sayının kapsamının Orta Çağ’dan yirmi birinci yüzyıla kadar uzayan bir seyir izlemesi de mutluluk verici. Umarız bu özel sayı, Osmanlı ve Türkiye tıp tarihi çalışmalarını disiplinlerarası ve eleştirel bir çerçevede yeniden düşünmeye davet eden katkılardan birini teşkil eder.