Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Frengi, Mübarek Ağaç ve Yeni Dünya: Erken Modern Osmanlı Tıbbının Dönüşümüne Atlantik Ötesi Bir Bakış

Yıl 2025, Sayı: 6, 18 - 34, 16.06.2025

Tunahan Durmaz

Öz

Bu makale, on yedinci yüzyıl İstanbul’unda, özellikle saray çevresinde ve Türkçe olarak yazılmış tıp metinleri üzerinden hastalıkların ve çeşitli materia medica’nın isimlendirilme, sınıflandırılma ve yerelleştirilme pratikleri üzerine bir tartışma sunmayı amaçlar. Bunu yaparken, Osmanlı tıp tarihinin temel paradigmalarından olan “Batılılaşma” ve bunu çevreleyen “yeni” ve “değişim” meseleleriyle etkileşir. Bu doğrultuda, burada iki temel amaç vardır: (1) Osmanlı tıbbının erken modern dönemde Avrupa tıbbıyla girdiği etkileşimin, sıradan bir ilgiden müteşekkil olmadığını göstermek. (2) Bu ilginin geleneksel olarak kabul edilenin aksine, onyedinci yüzyılda başlayan ve kümülatif olarak ilerleyen bir durumdan ibaret olmayabileceğini gündeme taşımak. Bunu yapmak için, makale bu tartışmaların ana eksenine Osmanlı tıbbının Yeni Dünya keşifleriyle birlikte dönüştüğü iddiasını taşıyacaktır. Bu iddiayı irdelemek için Frengi hastalığının ve tedavi yöntemi olarak sunulan bitkilerin—özellikle de peygamber ağacının —Osmanlı dünyasında nasıl tıbbileştirildiği sorusunu masaya yatıracaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Tıbbı Yeni Dünya Frengi

Teşekkür

Akif Ercihan Yerlioğlu ve Feza Günergun’a davetleri ve detaylı okumaları için, iki anonim hakeme ise kıymetli değerlendirme ve yorumları ile metnin okunabilirliğine bulundukları katkı için teşekkür ederim. Ayrıca, Samet Budak ve Cevat Sucu’ya metnin ilk halineyönelik değerlendirmeleri için müteşekkirim.

Kaynakça

  • Hayatizade Mustafa Feyzi Efendi. “Resâilü’l-Müşfiyye Li’l-Emrâzi’l-Müşkile,” 1693. Süleymaniye Kütüphanesi, Selim Ağa Koleksiyonu 868.
  • Sakızlı İsa Efendi. “Devaü’l-Emrâz,” Kütahya Zeytinoğlu Halk Kütüphanesi 401.
  • Evliya Çelebi b. Derviş Muhammad Zıllî. Evliya Çelebi Seyahatnâmesi / Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat 304 Numaralı Yazmanın Transkripsiyonu - Dizini. der. Zekeriya Kurşun, Seyit Ali Kahraman, and Robert Dankoff. 1. baskı. II. Kitap. İstanbul: Yapı Kredi Kültür, 1998.
  • İbrahim bin Abdullah. Alâʾim-i cerrâhîn: Cerrâh-nâme: (inceleme - metin - dizin – tıpkıbasım). 32 der. Mehmet Gürlek 1. baskı. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı yayınları Bilim ve felsefe serisi, 74 32. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2016.
  • Sakızlı İsa Efendi. Nizamül Edviye. der. Sibel Murad and Mükerrem Bedizel Aydın. Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA), 2019.
  • Adıvar, Abdülhak Adnan. Osmanlı Türklerinde İlim. 4. Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1982.
  • Akdağ, Ahmet. “Sakızlı İsa Efendi’nin Deva-i Emraz İsimli Eseri.” In Sakızlı İsa Efendi ve Nizamü’l Edviye’si Üzerine İncelemeler, der. Sibel Murad and Mücahit Kaçar. İstanbul: Dün Bugün Yarın Yayınları, 2021.
  • Arıcı, Mustakim, ve Esra Aksoy. “Tıbb-ı Cedîd Ne Kadar Yenidir? Osmanlı Tıbbında Yenilik Tartışmaları ve Yeninin Mahiyeti (1650-1750).” Osmanlı Bilimi Araştırmaları / Studies in Ottoman Science 24, sy. 2 (July 6, 2023): 841–76. https://doi.org/10.26650/oba.1265335.
  • Arrizabalaga, Jon, John Henderson, ve Roger Kenneth French. The Great Pox: The French Disease in Renaissance Europe. New Haven: Yale Univ. Press, 1997.
  • Bachour, Natalia. “Healing with Mercury: The Uses of Mercury in Arabic Medical Literature.” Asiatische Studien - Études Asiatiques 69, sy. 4 (2015): 831–66. https://doi.org/10.1515/ asia-2015-1040.
  • --------. “Iatrochemistry and Paracelsism in the Ottoman Empire in the Sixteenth and Seventeenth Centuries.” Intellectual History of the Islamicate World 6, sy. 1–2 (2018): 82–116. https://doi.org/10.1163/2212943X-00601008.
  • --------. Oswaldus Crollius Und Daniel Sennert Im Frühneuzeitlichen Istanbul. Vol. 23. Neuere Medizin- Und Wissenschaftsgeschichte. Quellen Und Studien. Herbolzheim: Centaurus Verlag & Media, 2012. https://doi.org/10.1007/978-3-86226-965-5.
  • Ball, Philip. “Old Conflicts of Interest.” Nature Materials 1, sy. 2 (October 1, 2002): 92–92. https:// doi.org/10.1038/nmat734.
  • Bayat, Ali Haydar. Tıp Tarihi. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi, 2016.
  • Bedenek, Thomas J. “The Influence of Ulrich von Hutten’s Medical Descriptions and Metaphorical Use of Medicine.” Bulletin of the History of Medicine 66, sy. 3 (1992): 355–75.
  • Bičak, Ivana. “From Praising the Remedy to Eulogising the Patient: Cristóbal de Castillejo’s Satire of Guaiac in Early Modern Spain.” Social History of Medicine 37, no. 1 (June 28, 2024): 141–59. https://doi.org/10.1093/shm/hkad072.
  • Birnbaum, Marianna D. “The Fuggers, Hans Dernschwam, and the Ottoman Empire.” Südost Forschungen 50 (1991): 119–44.
  • Boyar, Ebru. “Medicine in Practice: European Influences on the Ottoman Medical Habitat.” Turkish Historical Review 9, no. 3 (November 22, 2018): 213–41. https://doi. org/10.1163/18775462-00903001.
  • Casale, Giancarlo. Osmanlı’nın Keşif Çağı. FOL Kitap, 2023.
  • --------. The Ottoman Age of Exploration. Oxford ; New York: Oxford University Press, 2010.
  • Durmaz, Tunahan. “Ottomanisation of Renaissance Medicine: A Discussion of Hayâtîzâde’s Healing Treatises for Formidable Diseases (Yayınlanacak).”
  • Elbir, Zekiye Gül. “Salih Bin Nasrullah (Ibn Sellum El-Halebi) Gayetü’l-Beyan Fi Tedbiri Bedeni’l-İnsan (Giriş-İnceleme-Metin-Dizin).” Yayınlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, 2000.
  • Erdal, Y. S. “A Pre-Columbian Case of Congenital Syphilis from Anatolia (Nicaea, 13th Century AD).” International Journal of Osteoarchaeology 16, sy. 1 (January 2006): 16–33. https://doi. org/10.1002/oa.802.
  • Favaretti Camposampiero, Matteo. “Galenism in Early Modern Philosophy and Medicine.” In Encyclopedia of Early Modern Philosophy and the Sciences, der. Dana Jalobeanu and Charles T. Wolfe, 1–8. Cham: Springer International Publishing, 2020. https://doi.org/10.1007/978- 3-319-20791-9_286-1.
  • Goodrich, Thomas D. The Ottoman Turks and the New World: A Study of “Tarïh-i Hind-i Garbi” and XVIth-Century Ottoman Americana. Wiesbaden: Otto Harrassowitz, 1990.
  • Gruzinski, Serge. Orada saat kaç? 16. yüzyılda dünyayı bilme arzusu. çev. Özcan Doğan. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2010.
  • --------. Quelle Heure Est-Il Là-Bas? Amérique et Islam à l’orée Des Temps Modernes. L’univers Historique. Paris: Editions du Seuil, 2008.
  • Günergun, Feza. “Convergences in and around Bursa Sufism, Alchemy, and İatrochemistry in 33 Turkey 1500-1750.” In Entangled Itineraries: Materials, Practices, and Knowledges across Eurasia, der. Pamela H. Smith. Pittsburgh, Pa: University of Pittsburgh Press, 2019.
  • --------. “Ottoman Encounters with European Science: Sixteenth- and Seventeenth-Century Translations into Turkish.” In Cultural Translation in Early Modern Europe, der. Peter Burke and R. Po-chia Hsia, 1. edisyon, 192–211. Cambridge University Press, 2007.
  • Günergun, Feza, ve Şeref Etker. “From Quinaquina to ‘Quinine Law’: A Bitter Chapter in the Westernisation of Turkish Medicine.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları / Studies in Ottoman Science 14, no. 2 (2013).
  • Gürbüzel, Aslıhan. “From New Spain to Damascus: Ottoman Religious Authorities and the Making of Medical Knowledge on Tobacco.” Early Science and Medicine 26, sy. 5–6 (2021): 561–81. https://doi.org/10.1163/15733823-12340031.
  • Gürel, Günseli. “Picturing the New World Marvels: Ottoman Paintings of Flora and Fauna and Political Discourse in the Tarīḫ-i Hind-i Ġarbī (1583/4).” Aca’ib: Occasional Papers on the Ottoman Perceptions of the Supernatural, 2024. https://doi.org/10.26225/5w5f-gj45.
  • Kâhya, Esin, ve Ayşegül Demirhan Erdemir. Bilimin Işığında Osmanlıdan Cumhuriyete Tıp ve Sağlık Kurumları. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları ; Osmanlı Serisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2000.
  • Kikuchihara, Yohei, ve Hiro Hirai. “Syphilis in Renaissance Medicine.” In Encyclopedia of Renaissance Philosophy, der. Marco Sgarbi, 1–3. Cham: Springer International Publishing, 2020. https://doi.org/10.1007/978-3-319-02848-4_406-3.
  • Küçük, B. Harun. “Arabic into Turkish in the Seventeenth Century.” Isis 109, sy. 2 (2018): 320–25. https://doi.org/10.1086/698237.
  • Küçük, Bekir Harun. “Early Enlightenment in Istanbul.” Yayınlanmamış Doktora Tezi, University of California, San Diego, 2012.
  • Küçük, Harun. Science without Leisure: Practical Naturalism in Istanbul, 1660-1732. University of Pittsburgh Press, 2019.
  • Latour, Bruno. We Have Never Been Modern. 3. baskı. Cambridge, Mass: Harvard Univ. Press, 1994.
  • McGough, Laura J. Gender, Sexuality, and Syphilis in Early Modern Venice: The Disease That Came to Stay. Early Modern History : Society and Culture. Houndmills, Basingstoke, Hampshire [England] ; New York, NY: Palgrave Macmillan, 2011.
  • Parlak, Ömer Fatih. “On Syphilis in the Ottoman Empire and Turkish History Writing.” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eastern Mediterranean University, 2012.
  • Rankin, Alisha. “New World Drugs and the Archive of Practice: Translating Nicolás Monardes in Early Modern Europe.” Osiris 37 (2022): 67–88. https://doi.org/10.1086/719221.
  • Risse, Guenter B. Mending Bodies, Saving Souls: A History of Hospitals. New York Oxford: Oxford university press, 1999.
  • Saenz Sucunza, David. “The Strange Case of Guaiacwood.” Mètode, sy. 88 (2016). https://metode. org/issues/article-revistes/the-strange-case-of-guaiacwood.html.
  • Sarı, Nil, ve Mükerrem Bedizel Aydın. “The Paracelsusian Influence on Ottoman Medicine in the Seventeenth and Eighteenth Centuries.” In Transfer of Modern Science & Technology to the Muslim World: Proceedings of the International Symposium on “Modern Sciences and the Muslim World”: Science and Technology Transfer from the West to the Muslim World from the Renaissance to the Beginning of the XXth Century, (Istanbul 2-4 September 1987), der. Ekmeleddin İhsanoğlu. Studies and Sources on the History of Science Series, sy. 5. Istanbul: Research Centre for Islamic History, Art, and Culture, 1992.
  • Sennertus, Daniel. Chymistry Made Easie and Useful. Or, the Agreement and Disagreement of the Chymists and Galenists. çev. Nicholas Culpeper and Abdiah Cole. London: Peter Cole, 1662.
  • Shopov, Aleksandar. “Between the Pen and the Fields: Books on Farming, Changing Land Regimes, and Urban Agriculture in the Ottoman Eastern Mediterranean ca. 1500-1700.” Yayınlanmamış Doktora Tezi, Harvard University, 2016.
  • Terzioğlu, Arslan, der. Helvahane Defteri ve Topkapı Sarayında Eczacıiık =: Eine Bisher Unbekannte Handschrift Über Die Herstellung Der Arzneien Im Topkapı-Schloss in Istanbul Und Ihre Bedeutung Für Die Geschichte Der Pharmazie. Tıpkı Basımlar Dizisi 7. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 1992.
  • Tezcan, Baki. “The Many Lives of the First Non-Western History of the Americas: From the New Report to the History of the West Indies.” Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies 40 (2012): 1–38.34 Tognotti, Eugenia. “The Rise and Fall of Syphilis in Renaissance Europe.” Journal of Medical Humanities 30, sy. 2 (2009): 99–113. https://doi.org/10.1007/s10912-009-9079-3.
  • Tuna, Fırat. “Hezâr Esrâr Adlı Tıp Kitabının Latin Harflerine Aktarılması ve Tasnif Çalışması.” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, 2016.
  • Varlık, Nükhet. “Between Local and Universal: Translating Knowledge in Early Modern Ottoman Plague Treatises.” In Knowledge in Translation: Global Patterns of Scientific Exchange, 1000-1800 CE, der. Patrick Manning ve Abigail Owen, 177–90. Pittsburgh, Pa: University of Pittsburgh Press, 2018.
  • Winterbottom, Anna E. “Of the China Root: A Case Study of the Early Modern Circulation of Materia Medica.” Social History of Medicine 28, sy. 1 (February 1, 2015): 22–44. https://doi. org/10.1093/shm/hku068.
  • Yerlioğlu, Akif Ercihan. “Paracelsus Goes East: Ottoman ‘New Medicine’ and its Afterlife.” Yayınlanmamış Doktora Tezi, Harvard University, 2020.
  • Yıldırım, Duygu. “The Age of the Perplexed: Translating Nature and Bodies Between the Ottoman Empire and Europe, 1650-1730.” Yayınlanmamış Doktora Tezi, Stanford University, 2021.
  • Yıldırım, Nuran. “Alâim-i Cerrâhîn’de Frengi.” İçinde 14. Yüzyıldan Cumhuriyet’e Hastalıklar Hastaneler Kurumlar. Sağlık Tarihi Yazıları-1, 40–53. Istanbul, 2014.
  • Yıldız, Sara Nur. “A Strange Affliction from Abroad: The Ottoman Chief Imperial Physician Ḥayātīzāde’s Treatise on the Polish Plait (Plica Polonica).” Intellectual History of the Islamicate World 11, sy. 1 (2022): 229–65. https://doi.org/10.1163/2212943x-12340009.
  • Yılmaz, Seçil. “Love in the Time of Syphilis: Medicine and Sex in the Ottoman Empire, 1860- 1922.” Yayınlanmamış Doktora Tezi, City University of New York (CUNY), 2016.

Syphilis, Sacred Wood, and the New World: A Transatlantic Approach to Transformation of Early Modern Ottoman Medicine

Yıl 2025, Sayı: 6, 18 - 34, 16.06.2025

Tunahan Durmaz

Öz

This article examines the practices of naming, classification, and vernacularization of various diseases and materia medica in medical texts produced in the courtly circles of seventeenth-century Istanbul. While so doing, it interacts with the long-standing paradigm of “Westernization” that dominated historiographical approaches on Ottoman science, medicine, and technology; and also, with the issues of “new” and “change.” There are two primary objectives here: (1) to demonstrate that the encounter of Ottoman medicine with European medicine in the early modern period did not stem solely from an emerging Western influence, (2) and to suggest that the Ottoman interest in European medicine may not have transpired as a cumulative effort that began only in the seventeenth century. To consider such ideas, the article will put at the forefront and discuss how the discoveries of the New World may have transformed Ottoman medical ideas and practices. Here, the medicalization of syphilis and relevant remedies, especially the guaiac wood, in the Ottoman world will serve as a case study.

Anahtar Kelimeler

Ottoman medicine New World Syphilis

Kaynakça

  • Hayatizade Mustafa Feyzi Efendi. “Resâilü’l-Müşfiyye Li’l-Emrâzi’l-Müşkile,” 1693. Süleymaniye Kütüphanesi, Selim Ağa Koleksiyonu 868.
  • Sakızlı İsa Efendi. “Devaü’l-Emrâz,” Kütahya Zeytinoğlu Halk Kütüphanesi 401.
  • Evliya Çelebi b. Derviş Muhammad Zıllî. Evliya Çelebi Seyahatnâmesi / Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat 304 Numaralı Yazmanın Transkripsiyonu - Dizini. der. Zekeriya Kurşun, Seyit Ali Kahraman, and Robert Dankoff. 1. baskı. II. Kitap. İstanbul: Yapı Kredi Kültür, 1998.
  • İbrahim bin Abdullah. Alâʾim-i cerrâhîn: Cerrâh-nâme: (inceleme - metin - dizin – tıpkıbasım). 32 der. Mehmet Gürlek 1. baskı. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı yayınları Bilim ve felsefe serisi, 74 32. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2016.
  • Sakızlı İsa Efendi. Nizamül Edviye. der. Sibel Murad and Mükerrem Bedizel Aydın. Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA), 2019.
  • Adıvar, Abdülhak Adnan. Osmanlı Türklerinde İlim. 4. Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1982.
  • Akdağ, Ahmet. “Sakızlı İsa Efendi’nin Deva-i Emraz İsimli Eseri.” In Sakızlı İsa Efendi ve Nizamü’l Edviye’si Üzerine İncelemeler, der. Sibel Murad and Mücahit Kaçar. İstanbul: Dün Bugün Yarın Yayınları, 2021.
  • Arıcı, Mustakim, ve Esra Aksoy. “Tıbb-ı Cedîd Ne Kadar Yenidir? Osmanlı Tıbbında Yenilik Tartışmaları ve Yeninin Mahiyeti (1650-1750).” Osmanlı Bilimi Araştırmaları / Studies in Ottoman Science 24, sy. 2 (July 6, 2023): 841–76. https://doi.org/10.26650/oba.1265335.
  • Arrizabalaga, Jon, John Henderson, ve Roger Kenneth French. The Great Pox: The French Disease in Renaissance Europe. New Haven: Yale Univ. Press, 1997.
  • Bachour, Natalia. “Healing with Mercury: The Uses of Mercury in Arabic Medical Literature.” Asiatische Studien - Études Asiatiques 69, sy. 4 (2015): 831–66. https://doi.org/10.1515/ asia-2015-1040.
  • --------. “Iatrochemistry and Paracelsism in the Ottoman Empire in the Sixteenth and Seventeenth Centuries.” Intellectual History of the Islamicate World 6, sy. 1–2 (2018): 82–116. https://doi.org/10.1163/2212943X-00601008.
  • --------. Oswaldus Crollius Und Daniel Sennert Im Frühneuzeitlichen Istanbul. Vol. 23. Neuere Medizin- Und Wissenschaftsgeschichte. Quellen Und Studien. Herbolzheim: Centaurus Verlag & Media, 2012. https://doi.org/10.1007/978-3-86226-965-5.
  • Ball, Philip. “Old Conflicts of Interest.” Nature Materials 1, sy. 2 (October 1, 2002): 92–92. https:// doi.org/10.1038/nmat734.
  • Bayat, Ali Haydar. Tıp Tarihi. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi, 2016.
  • Bedenek, Thomas J. “The Influence of Ulrich von Hutten’s Medical Descriptions and Metaphorical Use of Medicine.” Bulletin of the History of Medicine 66, sy. 3 (1992): 355–75.
  • Bičak, Ivana. “From Praising the Remedy to Eulogising the Patient: Cristóbal de Castillejo’s Satire of Guaiac in Early Modern Spain.” Social History of Medicine 37, no. 1 (June 28, 2024): 141–59. https://doi.org/10.1093/shm/hkad072.
  • Birnbaum, Marianna D. “The Fuggers, Hans Dernschwam, and the Ottoman Empire.” Südost Forschungen 50 (1991): 119–44.
  • Boyar, Ebru. “Medicine in Practice: European Influences on the Ottoman Medical Habitat.” Turkish Historical Review 9, no. 3 (November 22, 2018): 213–41. https://doi. org/10.1163/18775462-00903001.
  • Casale, Giancarlo. Osmanlı’nın Keşif Çağı. FOL Kitap, 2023.
  • --------. The Ottoman Age of Exploration. Oxford ; New York: Oxford University Press, 2010.
  • Durmaz, Tunahan. “Ottomanisation of Renaissance Medicine: A Discussion of Hayâtîzâde’s Healing Treatises for Formidable Diseases (Yayınlanacak).”
  • Elbir, Zekiye Gül. “Salih Bin Nasrullah (Ibn Sellum El-Halebi) Gayetü’l-Beyan Fi Tedbiri Bedeni’l-İnsan (Giriş-İnceleme-Metin-Dizin).” Yayınlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, 2000.
  • Erdal, Y. S. “A Pre-Columbian Case of Congenital Syphilis from Anatolia (Nicaea, 13th Century AD).” International Journal of Osteoarchaeology 16, sy. 1 (January 2006): 16–33. https://doi. org/10.1002/oa.802.
  • Favaretti Camposampiero, Matteo. “Galenism in Early Modern Philosophy and Medicine.” In Encyclopedia of Early Modern Philosophy and the Sciences, der. Dana Jalobeanu and Charles T. Wolfe, 1–8. Cham: Springer International Publishing, 2020. https://doi.org/10.1007/978- 3-319-20791-9_286-1.
  • Goodrich, Thomas D. The Ottoman Turks and the New World: A Study of “Tarïh-i Hind-i Garbi” and XVIth-Century Ottoman Americana. Wiesbaden: Otto Harrassowitz, 1990.
  • Gruzinski, Serge. Orada saat kaç? 16. yüzyılda dünyayı bilme arzusu. çev. Özcan Doğan. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2010.
  • --------. Quelle Heure Est-Il Là-Bas? Amérique et Islam à l’orée Des Temps Modernes. L’univers Historique. Paris: Editions du Seuil, 2008.
  • Günergun, Feza. “Convergences in and around Bursa Sufism, Alchemy, and İatrochemistry in 33 Turkey 1500-1750.” In Entangled Itineraries: Materials, Practices, and Knowledges across Eurasia, der. Pamela H. Smith. Pittsburgh, Pa: University of Pittsburgh Press, 2019.
  • --------. “Ottoman Encounters with European Science: Sixteenth- and Seventeenth-Century Translations into Turkish.” In Cultural Translation in Early Modern Europe, der. Peter Burke and R. Po-chia Hsia, 1. edisyon, 192–211. Cambridge University Press, 2007.
  • Günergun, Feza, ve Şeref Etker. “From Quinaquina to ‘Quinine Law’: A Bitter Chapter in the Westernisation of Turkish Medicine.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları / Studies in Ottoman Science 14, no. 2 (2013).
  • Gürbüzel, Aslıhan. “From New Spain to Damascus: Ottoman Religious Authorities and the Making of Medical Knowledge on Tobacco.” Early Science and Medicine 26, sy. 5–6 (2021): 561–81. https://doi.org/10.1163/15733823-12340031.
  • Gürel, Günseli. “Picturing the New World Marvels: Ottoman Paintings of Flora and Fauna and Political Discourse in the Tarīḫ-i Hind-i Ġarbī (1583/4).” Aca’ib: Occasional Papers on the Ottoman Perceptions of the Supernatural, 2024. https://doi.org/10.26225/5w5f-gj45.
  • Kâhya, Esin, ve Ayşegül Demirhan Erdemir. Bilimin Işığında Osmanlıdan Cumhuriyete Tıp ve Sağlık Kurumları. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları ; Osmanlı Serisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2000.
  • Kikuchihara, Yohei, ve Hiro Hirai. “Syphilis in Renaissance Medicine.” In Encyclopedia of Renaissance Philosophy, der. Marco Sgarbi, 1–3. Cham: Springer International Publishing, 2020. https://doi.org/10.1007/978-3-319-02848-4_406-3.
  • Küçük, B. Harun. “Arabic into Turkish in the Seventeenth Century.” Isis 109, sy. 2 (2018): 320–25. https://doi.org/10.1086/698237.
  • Küçük, Bekir Harun. “Early Enlightenment in Istanbul.” Yayınlanmamış Doktora Tezi, University of California, San Diego, 2012.
  • Küçük, Harun. Science without Leisure: Practical Naturalism in Istanbul, 1660-1732. University of Pittsburgh Press, 2019.
  • Latour, Bruno. We Have Never Been Modern. 3. baskı. Cambridge, Mass: Harvard Univ. Press, 1994.
  • McGough, Laura J. Gender, Sexuality, and Syphilis in Early Modern Venice: The Disease That Came to Stay. Early Modern History : Society and Culture. Houndmills, Basingstoke, Hampshire [England] ; New York, NY: Palgrave Macmillan, 2011.
  • Parlak, Ömer Fatih. “On Syphilis in the Ottoman Empire and Turkish History Writing.” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eastern Mediterranean University, 2012.
  • Rankin, Alisha. “New World Drugs and the Archive of Practice: Translating Nicolás Monardes in Early Modern Europe.” Osiris 37 (2022): 67–88. https://doi.org/10.1086/719221.
  • Risse, Guenter B. Mending Bodies, Saving Souls: A History of Hospitals. New York Oxford: Oxford university press, 1999.
  • Saenz Sucunza, David. “The Strange Case of Guaiacwood.” Mètode, sy. 88 (2016). https://metode. org/issues/article-revistes/the-strange-case-of-guaiacwood.html.
  • Sarı, Nil, ve Mükerrem Bedizel Aydın. “The Paracelsusian Influence on Ottoman Medicine in the Seventeenth and Eighteenth Centuries.” In Transfer of Modern Science & Technology to the Muslim World: Proceedings of the International Symposium on “Modern Sciences and the Muslim World”: Science and Technology Transfer from the West to the Muslim World from the Renaissance to the Beginning of the XXth Century, (Istanbul 2-4 September 1987), der. Ekmeleddin İhsanoğlu. Studies and Sources on the History of Science Series, sy. 5. Istanbul: Research Centre for Islamic History, Art, and Culture, 1992.
  • Sennertus, Daniel. Chymistry Made Easie and Useful. Or, the Agreement and Disagreement of the Chymists and Galenists. çev. Nicholas Culpeper and Abdiah Cole. London: Peter Cole, 1662.
  • Shopov, Aleksandar. “Between the Pen and the Fields: Books on Farming, Changing Land Regimes, and Urban Agriculture in the Ottoman Eastern Mediterranean ca. 1500-1700.” Yayınlanmamış Doktora Tezi, Harvard University, 2016.
  • Terzioğlu, Arslan, der. Helvahane Defteri ve Topkapı Sarayında Eczacıiık =: Eine Bisher Unbekannte Handschrift Über Die Herstellung Der Arzneien Im Topkapı-Schloss in Istanbul Und Ihre Bedeutung Für Die Geschichte Der Pharmazie. Tıpkı Basımlar Dizisi 7. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 1992.
  • Tezcan, Baki. “The Many Lives of the First Non-Western History of the Americas: From the New Report to the History of the West Indies.” Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies 40 (2012): 1–38.34 Tognotti, Eugenia. “The Rise and Fall of Syphilis in Renaissance Europe.” Journal of Medical Humanities 30, sy. 2 (2009): 99–113. https://doi.org/10.1007/s10912-009-9079-3.
  • Tuna, Fırat. “Hezâr Esrâr Adlı Tıp Kitabının Latin Harflerine Aktarılması ve Tasnif Çalışması.” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, 2016.
  • Varlık, Nükhet. “Between Local and Universal: Translating Knowledge in Early Modern Ottoman Plague Treatises.” In Knowledge in Translation: Global Patterns of Scientific Exchange, 1000-1800 CE, der. Patrick Manning ve Abigail Owen, 177–90. Pittsburgh, Pa: University of Pittsburgh Press, 2018.
  • Winterbottom, Anna E. “Of the China Root: A Case Study of the Early Modern Circulation of Materia Medica.” Social History of Medicine 28, sy. 1 (February 1, 2015): 22–44. https://doi. org/10.1093/shm/hku068.
  • Yerlioğlu, Akif Ercihan. “Paracelsus Goes East: Ottoman ‘New Medicine’ and its Afterlife.” Yayınlanmamış Doktora Tezi, Harvard University, 2020.
  • Yıldırım, Duygu. “The Age of the Perplexed: Translating Nature and Bodies Between the Ottoman Empire and Europe, 1650-1730.” Yayınlanmamış Doktora Tezi, Stanford University, 2021.
  • Yıldırım, Nuran. “Alâim-i Cerrâhîn’de Frengi.” İçinde 14. Yüzyıldan Cumhuriyet’e Hastalıklar Hastaneler Kurumlar. Sağlık Tarihi Yazıları-1, 40–53. Istanbul, 2014.
  • Yıldız, Sara Nur. “A Strange Affliction from Abroad: The Ottoman Chief Imperial Physician Ḥayātīzāde’s Treatise on the Polish Plait (Plica Polonica).” Intellectual History of the Islamicate World 11, sy. 1 (2022): 229–65. https://doi.org/10.1163/2212943x-12340009.
  • Yılmaz, Seçil. “Love in the Time of Syphilis: Medicine and Sex in the Ottoman Empire, 1860- 1922.” Yayınlanmamış Doktora Tezi, City University of New York (CUNY), 2016.
Toplam 56 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Tarihsel Çalışmalar (Diğer)
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Tunahan Durmaz 0000-0002-0363-4506

Yayımlanma Tarihi 16 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 18 Mart 2025
Kabul Tarihi 25 Mayıs 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Sayı: 6

Kaynak Göster

APA Durmaz, T. (2025). Frengi, Mübarek Ağaç ve Yeni Dünya: Erken Modern Osmanlı Tıbbının Dönüşümüne Atlantik Ötesi Bir Bakış. Toplumsal Tarih Akademi(6), 18-34.
AMA Durmaz T. Frengi, Mübarek Ağaç ve Yeni Dünya: Erken Modern Osmanlı Tıbbının Dönüşümüne Atlantik Ötesi Bir Bakış. TT Akademi. Haziran 2025;(6):18-34.
Chicago Durmaz, Tunahan. “Frengi, Mübarek Ağaç Ve Yeni Dünya: Erken Modern Osmanlı Tıbbının Dönüşümüne Atlantik Ötesi Bir Bakış”. Toplumsal Tarih Akademi, sy. 6 (Haziran 2025): 18-34.
EndNote Durmaz T (01 Haziran 2025) Frengi, Mübarek Ağaç ve Yeni Dünya: Erken Modern Osmanlı Tıbbının Dönüşümüne Atlantik Ötesi Bir Bakış. Toplumsal Tarih Akademi 6 18–34.
IEEE T. Durmaz, “Frengi, Mübarek Ağaç ve Yeni Dünya: Erken Modern Osmanlı Tıbbının Dönüşümüne Atlantik Ötesi Bir Bakış”, TT Akademi, sy. 6, ss. 18–34, Haziran 2025.
ISNAD Durmaz, Tunahan. “Frengi, Mübarek Ağaç Ve Yeni Dünya: Erken Modern Osmanlı Tıbbının Dönüşümüne Atlantik Ötesi Bir Bakış”. Toplumsal Tarih Akademi 6 (Haziran 2025), 18-34.
JAMA Durmaz T. Frengi, Mübarek Ağaç ve Yeni Dünya: Erken Modern Osmanlı Tıbbının Dönüşümüne Atlantik Ötesi Bir Bakış. TT Akademi. 2025;:18–34.
MLA Durmaz, Tunahan. “Frengi, Mübarek Ağaç Ve Yeni Dünya: Erken Modern Osmanlı Tıbbının Dönüşümüne Atlantik Ötesi Bir Bakış”. Toplumsal Tarih Akademi, sy. 6, 2025, ss. 18-34.
Vancouver Durmaz T. Frengi, Mübarek Ağaç ve Yeni Dünya: Erken Modern Osmanlı Tıbbının Dönüşümüne Atlantik Ötesi Bir Bakış. TT Akademi. 2025(6):18-34.
 Kapak Resmi İndir
Toplumsal Tarih Akademi’nin altıncı sayısını “Osmanlı Dünyasında Tıp” özel sayısına ayırdık. Tıp tarihi, biraz da doğası itibariyle, büyük oranda hekimlerin eline doğmuş, sonraları tarihçilerin de katkısıyla büyümüş bir alan olarak günümüzde birçok disiplinle dirsek temasında bulunup genişlemekte. Bu sayıya katkı veren yazarlarımız sayesinde, her ne kadar yerimiz sınırlı olsa da alanın bu vüsatını biraz olsun temsil edebilecek ve yapılan çalışmaların çeşitliliğini mümkün olduğunca okuyucuyla buluşturabilecek bir sayı oluşturmaya gayret ettik. Zaman yelpazesi açısından, bu sayının kapsamının Orta Çağ’dan yirmi birinci yüzyıla kadar uzayan bir seyir izlemesi de mutluluk verici. Umarız bu özel sayı, Osmanlı ve Türkiye tıp tarihi çalışmalarını disiplinlerarası ve eleştirel bir çerçevede yeniden düşünmeye davet eden katkılardan birini teşkil eder.