Süvari tasviri taşıdığı güç ve iktidar sembolik anlatısı nedeniyle birçok toplum tarafından yüzyıllar boyunca kullanılmıştır. Türkler göçebe yaşam tarzının doğal bir getirisi olarak at ve biniciliğe verdikleri önemin de etkisiyle süvari tasvirine yoğun ilgi göstermişlerdir. Bu durum taht mücadelesinin yoğun yaşandığı Anadolu Selçuklu döneminde sultan ve meliklerin bastırdıkları sikkelerde de görülmektedir. Bastırdıkları sikkelerde kompozisyona yer vererek rakiplerine mesajlarını doğrudan iletmek istemişlerdir. Bu çalışmada Bursa Arkeoloji Müzesi envanterine kayıtlı Anadolu Selçuklu döneminde basılmış süvari tasvirli sikkeler incelenmiş ve 37 adet sikke tespit edilmiştir. Sikkelerden biri gümüş, diğerleri bakır malzemeden üretilmiştir. 4’ünde H. 595 ve H. 646 tarihleri bulunmaktadır. Yazı satırlarında sultan ve meliklerden II. Kılıcarslan, Kutbüddin Melikşah, Muizzüddin Kayserşah, I. Gıyâseddin Keyhusrev, II. Rükneddin Süleymanşah,
I. Alâeddin Keykubad ve IV. Rükneddin Kılıcarslan’ın isimleri yer almaktadır. Basım yeri olarak Sivas ve Malatya yerleşimleri karşımıza çıkmaktadır. Sikkelerde figürlü süslemenin yanı sıra geometrik ve bitkisel unsurlar da işlenmiştir. Tüm sikkelerde yer alan süvari tasviri, atıyla hareket hâlinde ve bir elinde savaş aleti tutar vaziyettedir. Tasvir törensel duruş sergileyen (avlanmayan) ve avlanan olmak üzere ikiye ayrılır. Av kompozisyonlarında süvari panter veya ejder avlamaktadır. Ayrıca süvari ile melek figüründen oluşan kompozisyon da bulunmaktadır. Bu çalışmada, Bursa Arkeoloji Müzesi envanterine kayıtlı süvari tasvirli Anadolu Selçuklu sikkelerinden hareketle bu grubun Türk sikke geleneğindeki ve Türk sanatındaki yerinin belirtilmesi amaçlanmıştır.
Anadolu Selçuklu Sanatı Süvari Tasviri Bursa Arkeoloji Müzesi Sikke Nümismatik
The cavalry depiction was used by many societies for centuries for its symbolic narrative of power and authority. Due to their nomadic lifestyle and reverence for horsemanship, Turks were particularly drawn to portraying cavalry. This situation is also seen in the coins minted by the sultans and maliks in the Anatolian Seljuks period, when the struggle for the throne was intense. They wanted to convey their messages directly to their rivals by including the composition on the coins they minted. In our study, coins depicting cavalrymen minted during the Anatolian Seljuks period registered in the inventory of Bursa Archaeology Museum were examined and 37 coins were identified. One is made of silver, the others are made of copper. The dates 595 AH and 646 AH were detected on 4 of the coins. The inscription lines include the names of sultans and maliks Kilij Arslan II, Qutb al-Din Malik Shah, Muizz al- Din Kaiser Shah, Ghiyath al-Din Kaykhusraw I, Rukn al-Din Suleiman Shah II, Ala al-Din Kay-Qubad I and Rukn al-Din Qilij Arslan IV. The minting locations are Sivas and Malatya. The coins are decorated with figural, geometric, floral elements. The cavalryman depicted on all coins is in motion with his horse and holding a weapon in one hand. Our study aims at determining the place of this group in Turkish art with reference to Anatolian Seljuks coins depicting cavalrymen registered in the inventory of Bursa Archaeological Museum.
Anatolian Seljuks Art Cavalry Depiction Bursa Archaeology Museum Coins Numismatics
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Arkeoloji (Diğer) |
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 7 Ağustos 2025 |
Gönderilme Tarihi | 21 Temmuz 2024 |
Kabul Tarihi | 28 Nisan 2025 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 |
Belleten Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.