Öz
The Sancak Cape Fortress, built at the entrance and narrowest point of the Gulf of Izmir, occupied a pivotal position due to the shallows created by the delta formed by the Gediz River flowing opposite it. As Izmir became a significant commercial hub from the 17th century onwards, attracting Western merchants, the fortress played a crucial role in ensuring tax regulation and military security. However, the date, reason, and process of the fortress’s construction remain uncertain. Located within the boundaries of a military zone in the Inciraltı district of Izmir, the current state of Sancak Fortress, and its connection to its historical past, has been a frequent subject of debate among researchers interested in the history and architecture of Izmir.
Despite these discussions, the absence of an inscription has led to conflicting accounts regarding the fortress’s construction date. While its current architecture resembles a bastion, the story of the architectural transformation it underwent-likely through extensive repairs that amounted to a near-complete reconstruction-remains unknown.
In this study, initial findings that aim to clarify these uncertainties have been derived from historical accounts written by travelers documenting the history of Izmir, as well as from archival records. These written sources are supported by engravings and paintings depicting the fortress, as well as by plans drawn by both local and foreign cartographers, which are preserved in archives and museums. Through the combination of these historical records and the inclusion of contemporary aerial photographs, the study seeks to uncover not only the historical narrative of the fortress but also its lesser-known architectural evolution.
Anahtar Kelimeler
İzmir Sancak Kale Yeni Kale Sancak Burnu Travelbook History Architecture Engraving/Painting
Etik Beyan
This study was produced within the scope of the project numbered 124K301, titled “Digital Narratives of the Lost Architectural Heritage in 17th-Century Izmir: Immersive Virtual Reality Experiences for Embodied Learning”, supported by the 1001-Scientific and Technological Research Projects Support Program (Special Calls).
Kaynakça
- Arşiv Belgeleri
- Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA),
- Maliyeden Müdevver Defterler (MAD.d), 4688.
- Bab-ı Asafî Defterleri (A.{DVNSMHM.d), 92/240.
- İbnü’l Emin Askeriye (İE. AS), 24/2195.
- Bab-ı Asafî Defterleri (A.{DVNSMHM.d), 98/40.
- Bab-ı Asafî Defterleri (A.{DVNSMHM.d), 98/486.
- Bab-ı Asafî Defterleri(A.{DVNSMHM.d), 99/254.
- Bab-ı Asafî Defterler (A.{DVNSMHM.d), 107/66.
- Ali Emiri İkinci Ahmed (AE.SAMD.II.) 9/927.
- Cevdet Askeriye (C.AS), 32/1461.
- Cevdet Askeriye (C. AS), 351/14558.
- Cevdet Maliye (C.ML), 661/27045.
- Cevdet Askeriye (C.AS), 506/21143.
- Cevdet Askeriye (C.AS), 859/36756.
- Cevdet Askeriye (C.AS), 512/21379.
- Cevdet Askeriye (C.AS), 377/15599.
- Cevdet Askeriye (C.AS), 368/15242.
- İrade Meclis-i Vala (İ.MVL), 584/26272.
- Dahiliye Mektubi Kalemi (DH.MKT), 1311/103.
- İrade Dahiliye (İ.DH), 1099/86194.
- Araştırma ve İnceleme Eserler
- Acıoğlu, Yusuf, “Çanakkale’deki Osmanlı Kaleleri”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 19/13, 2015, s. 93-122.
- Alkan, Ö. Mehmet, “Tarihte Bayrağı Olan Nadir Şehir: İzmir”, Toplumsal Tarih, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul 2020, s. 18-30.
- Ambraseys, N. Nicolas - Caroline F. Finkel, Türkiye’de ve Komşu Bölgelerde Sismik Et- kinlikler 1500-1800, Tübitak Yayınları, 2006.
- Ambraseys, Nicholas, Earthquakes in the Mediterranean and Middle East: A Multidiscip- linary Study of Seismicity up to 1900, Cambridge University Press, Cambridge 2009.
- Arundell, F.V.J., Discoveries in Asia Minor, Vol. II, Botson and Palmer Printers, Lon- don 1834.
- Bakacak, Alper, “I. Dünya Savaşı’nda İzmir Bombardımanı (5-9 Mart 1915), Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XIX/Özel Sayı: İzmir’in İşgali, 2019, s. 5-27.
- Batmaz, Şakir, “Osmanlı Devleti’nde Bir Merasim Kaidesi Olarak Topla Selam- lama (1800-1919)”, Bilimname, XII, 2007/1, s. 187-199.
- Baykara, Tuncer, İzmir Şehri ve Tarihi, Akademi Kitabevi, İzmir 2001. Beyru Rauf, 19. Yüzyılda İzmir Kenti, Litaratür Yayınları, İstanbul 2011.
- Bonaventure F. Slaars (çev.), Etude Sur Smyrne Par Constantin Iconomos, Smyrne 1868.
- Borra, Giovanni Battista, Giovanni Battista Borra Da Palmira A Racconigi, ed. Giusep- pe Dardanello, Torino 2013.
- Brewer, Josiah, Patmos and the Seven Churches of Asia, Together with Places in the Vicinity from the Earliest Records to the Year 1850, Published by Bradley and Peck, Bridgeport, Connecticut 1851.
- Bruyn De Corneille, Voyages De Corneille Le Bruyn Au Levant, Tome Premier, La Haye 1732.
- Chardin, Chevalier, Voyages De Mr. Le Chevalier Chardin En Perse Et Autres Lieux De L’Orient, Tome Premier, Amsterdam 1740.
- Chishull, Edmund, Travels in Turkey and Back to England, London 1747.
- Cochran, William, Pen and Pencil in Asia Minor or Notes from The Levant, London 1887. Conder, Josiah, Syria and Asia Minor, Vol. II, London 1824.
- Covel, John, Early Voyages and Travels in the Levant. The Diary of Master Thomas Dallam, 1599-1600, Extracts from the Diaries of Dr. John Covel, 1670-1679, ed. J. Theodore Bent, Burt Franklin Publisher, New York.
- D’arvieux, Memoires Du Chevalier D’arvieux, ed. Jean Baptiste Labat, Tome Premier, Paris 1735.
- Dapper, Olfert, Naukeurige Beschryving van Asie, Amsterdam 1680. Daşçı, Semra, İzmir’de Oryantalist Ressamlar, İzelman, İzmir 2022.
- Erdoğan, Erkan, “On sekizinci Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Bina Eminliği”, Os- manlı Bilimi Araştırmaları, 25/1, 2024, s. 83-105.
- Evliya Çelebi, Kent ve Seyyah: Evliya Çelebinin Gözüyle İzmir ve Çevresi-1, ed. M. Ekici - T. Gökçe, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir 2013.
- Fedakar, Cengiz, “Kafkasya’da Osmanlı Tahkîmatı: Sohum Kalesi (1723-1729)”, Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 2, 2017, s. 163-194.
- Figsbee, Alphonso, The Maritime Flags and Standarts of All Nations, A. Ranney, New York 1856.
- Fliedner, Theodor, Reisen in das Heilige Land nach Smyrna, Beirut, Constantinopel, Alexandrien und Cairo in den Jahren 1851, 1856 und 1857, I. Theil, Dusseldorf 1858.
- Galland, Antoine, İzmir Gezisi. Antoine Galland’ın Bir Elyazması (1678), ed. Frédéric Bauden, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını, İzmir 2003.
- Giaveri, Maria Teresa, Nei Mari di Ulisse Sulle Tracce Di Omero Alla Scoperta Di Palmira, Neri Pozza 2023.
- Gouffier, Choiseul, Marie Gabriel Florent Auguste de, Voyage Pittoresque de la Greece, Tome Premier, Paris 1782.
- Gökpınar, Bekir, “Büyük İzmir Depremi Sonrası Sancakburnu Kalesinin Tamir Faaliyetleri (1688-1695)”, Şehir Kültür Medeniyet. Çakabey’den Günümüze İzmir, C III, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Yayınları, İzmir 2022, s. 1175-1192.
- Gravierd’Ortières, Paris Bibliotéque de France, Ms. Fr. 7176. Gültekin, Hakkı, İzmir Tarihi, Ege Turizm Cemiyeti, İzmir 1952.
- Iconomos, Constantine, Etude Sur Smyrne Par Constantin Iconomos, çev. F. Bonaventu- re Slaars, Smyrne 1868.
- Kahle, Paul, Piri Re’is Bahrije. Das Türkische Segelhandbuch für das Mittellandische Meer vom Jahre 1521, Band I. Text, Berlin 1926.
- Kaynak, Merve, Girit Savaşı Sırasında Venediklilerin Çanakkale Boğaz Ablukası, Dokuz Eylül Üniversitesi, Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2023.
- Lennep, Henry John Van, Travels in Little-KnownParts of Asia Minor, Vol. I, London 1870.
- Maeso, Jean Luc, Lesvigne Marie V., “Katalog/Harita ve Planlar”, 18. ve 19.Yüz- yıllarda İzmir: Batılı Bir Bakış, eds. Jean Luc Maeso, Marie Valerie Lesvigne, Arkas Sanat Merkezi, İstanbul 2013, s. 139-216.
- Meyer, Guy, “17. Yüzyılın Sonundan 19.Yüzyıla Kadar İzmir’de Seyyahlar: Sü- reklilik İçinde Değişim”, 18. ve 19. Yüzyıllarda İzmir: Batılı Bir Bakış, eds. Jean Luc Maeso, Marie Valerie Lesvigne, Arkas Sanat Merkezi, İstanbul 2013, s. 47-67.
- Motraye, De La, Voyages Du Sr. A. De La Motraye en Europe en Asie et en Afrique, Tome Premier, La Haye 1727.
- Myller, Maria, P. Angelicus Maria Myller, Reiß-Beschreibungen in Europa, Asia und Africa, Wien und Nürnberg 1735.
- Osten, von Prokesch, Denkwürdigkeiten und Erinnerungen aus dem Orient, Erster Band, Stuttgart 1836.
- Öcal, Celal, “103 Yıldır Bilinmeyen Gerçek İtilaf Donanmasının İzmir’i İşgali”, XVIII. Türk Tarih Kongresi (1-5 Ekim 2018/ Ankara) Kongreye Sunulan Bildiriler, C VI, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2022, s. 47-96.
- Özükan, Bülent, Tarihte İzmir Haritaları, Boyut Yayın Grubu, İstanbul 2022.
- Pekin, Faruk - Yılmaz, Hayri Fehmi, Türkiye’nin Kültür Mirası 100 Kale, NTV Ya- yınları, İstanbul 2008.
- Pınar, İlhan, Gezginlerin gözüyle İzmir, I, 19. Yüzyıl, Akademi Kitapevi, İzmir 1994. Pınar, İlhan, Gezginlerin gözüyle İzmir, II, 19. Yüzyıl, Akademi Kitapevi, İzmir 1996. Pınar, İlhan, Gezginlerin gözüyle İzmir, 17. Yüzyıl, Akademi Kitapevi, İzmir 1998.
- Pîrî Reis, Kitâb-ı Bahriyye (BUB MS.3613, İSK Ayasofya 2612, İSK Hamidiye 945, İSK Hüsrev Paşa 272, İKK Hacı Ahmed Paşa 171).
- Pîrî Reis, Kitâb-ı Bahriyye Piri Reis, ed. Yavuz Senemoğlu, Denizcilik Kitabı C I, Tercüman 1001 Temel Eser, 1973.
- Robinson, John-George Francis Dow, The Sailing Ships of New England 1607-1907, Marine Research Society, Salem Mass, 1922.
- Sandrat, Von Jacop, Kurtze Beschreibung Von Dem Ursprung/Aufnehmen/Gebiete/undRe- gierung der Weltberühmten Republick Venedig/Mehrentheils den Jahrennach/und in Form einer kurtzen Chronick verabfasset/Wie auch eine kurtze Beschreibung der vornehmsten Grienchischen Provintz und Pen-Insel Morea, Nürnberg 1688.
- Smyrna/İzmir Fransız Koleksiyonları Işığında Bir Kent’in Portresi, İzmir Fransız Kültür Merkezi, İzmir 2006.
- Spon, Jacob, Voyage d’Italie, de Dalmatie, de Grece et du Levant fait aux annees 1675 et 1676 - par Jacob Spon, et Georges Wheler, Tome I, Amsterdam 1679.
- Tavernier, Jean-Babtiste, Les Six Voyages de Monsieur Jean-Babtiste Tavernier, Ecuyer Ba- ron d’Aubonne En Turquie, En Perse Et AuxIndes, Tome I, Paris 1712.
- Tekindağ, M. C. Şihabeddin, “Çanakkale” İslâm Ansiklopedisi, C 3, MEB, Eskişehir 2001, s. 340-347.
- Thevenot, de Monsieur, The travels of Monsieur de Thevenot into the Levant. In Three Parts, London 1686.
- Thompson, Charles, The Travels of the Late Charles Thompson, Esq; Contaning his Ob- servations on France, Italy, Turkey in Europe, The Holy Land, Arabia, Egypt and Many Other Parts of the World, Vol. II, 1744.
- Tınal, Melih, İzmir Depremleri, İzmir Büyükşehir Belediyesi, İzmir 2011. Tournefort M., A Voyage into the Levant, Vol. II, London 1718.
- Turner, William, Journal of a Tour in the Levant, Vol. III, London 1820.
- Ülker, Necmi, “İzmir Sancakkalesi ve Şehitliği”, Birinci Askerî Tarih Semineri Bildiri- ler II, Genel Kurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 1983, s. 263-284.
- Ülker, Necmi, XVII ve XVIII. Yüzyıllarda İzmir Şehri ve Tarihi I. Ticaret Tarihi Araştırma- ları, Akademi Kitabevi, İzmir 1994.
- Walsh, Robert, Constantinople and the Scenery of The Seven Churches of Asia Minor Il- lustrated in A Series od Drawings from Nature by Thomas Allom, Second Series, London 1838.
- Web Kaynakları
- https://www.sabithaber.com/birinci-dunya-savasi-donemi-izmir-tarihi-arastir- malari-1-118142/
- https://wallacelive.wallacecollection.org/eMP/eMuseumPlus?service=Externa- lInterface&module=collection&objectId=65287&viewType=detailView
- https://collections.louvre.fr/ark:/53355/cl020115766 https://www.invaluable.com/artist/corsini-raffaele-rpmnvuu2xq
- https://www.mutualart.com/Artwork/H-M-S---Euryalus---Bombarding-Smyr- na--Ma/172B8A38972549CB
- https://www.kentyasam.com.tr/2020/11/09/birinci-dunya-savasinda-izmiri-sa- vunan-gazi-kale-yenikale/105515
- https://earth.google.com/web/@38.41793765,27.0173929,0.69250599a,224. 02220586d,35y,154.22296764h,4.46979133t,0r/data=CgRCAggBOgMKAT- BKDQj 8BEAA
- https://earth.google.com/web/search/izmir/@38.41666537,27.01775803, 3.99972848a,867.52725318d,35y,0h,0t,0r/data=CiwiJgokCd2kjacERkRA EZ88PQZsGERAGaNIGQbFDUlAIQ97m6mi7khAQgIIAToDCgEwQgIIAE- oNCPwEQAA
Öz
İzmir Körfezi’nin girişinde ve en dar noktasında inşa edilmiş olan Sancak Burnu Kalesi, karşısından dökülen Gediz Irmağı’nın oluşturduğu deltanın yarattığı sığlık nedeniyle körfeze girişin kilit noktasında yer almaktaydı. 17. yüzyıldan itibaren önemli bir ticaret merkezi hâline gelen ve dolayısıyla Batılı tacirlerin uğrak noktası olan kentte vergi denetimini sağlamak ve askerî anlamda da güvenliği tesis etmek adına önem taşıyan Kale’nin inşa tarihi, nedeni, süreci belirsizliklerle doludur. İzmir İnciraltı mevkiinde yer alan askerî bölge sınırları içinde kalan Sancak Kale’nin bugünkü durumunun geçmiş ile bağı, İzmir tarihi ve mimarisiyle ilgilenen araştırmacıların sıklıkla tartışa geldiği bir konudur. Tartışılmış olmakla birlikte inşa kitabesi bulunmayan Sancak Kale’nin ne zaman yaptırıldığına dair bilgiler çelişkilidir. Tabya şeklindeki günümüz mimarisine karşın, ilk inşasındaki mimari özellikleri ile adeta yeniden inşa düzeyinde geçirmiş olduğu onarımlar sonrasında yaşanan mimari değişim hikâyesi ise bilinmemektedir. Çalışma kapsamında söz konusu belirsizliklerin açıklığa kavuşması için akıldaki sorulara yanıt veren ilk bulgular İzmir kentinin seyyahların gözünden yazıya aktarılan tarihinin satırları arasından ve arşiv belgelerinden elde edilmiştir. Ulaşılan yazılı veriler, Kale’nin resmedildiği gravür ve tabloların yanı sıra yapının yerli ve yabancı haritacılar tarafından hazırlanan, arşiv ve müzelerde korunan planları aracılığıyla da desteklenmiştir. Bu şekilde yapının tarihî yaşam öyküsünün çözümlenmesinin yanı sıra fark edilmeyen ya da daha az bilinen mimari serüveni günümüz hava fotoğrafları da dâhil edilerek ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
İzmir Sancak Kale Yeni Kale Sancak Burnu Seyahatname Tarih Mimari Gravür/Tablo
Etik Beyan
Bu çalışma 1001-Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı (Özel Çağrılar) tarafından desteklenen 124K301 no.lu ve 17. Yüzyıl İzmir’inde Kayıp Mimari Mirasın Dijital Anlatısı: Somutlaştırılmış Öğrenme İçin Sürükleyici Sanal Gerçeklik Deneyimleri başlıklı proje kapsamında üretilmiştir.
Kaynakça
- Arşiv Belgeleri
- Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA),
- Maliyeden Müdevver Defterler (MAD.d), 4688.
- Bab-ı Asafî Defterleri (A.{DVNSMHM.d), 92/240.
- İbnü’l Emin Askeriye (İE. AS), 24/2195.
- Bab-ı Asafî Defterleri (A.{DVNSMHM.d), 98/40.
- Bab-ı Asafî Defterleri (A.{DVNSMHM.d), 98/486.
- Bab-ı Asafî Defterleri(A.{DVNSMHM.d), 99/254.
- Bab-ı Asafî Defterler (A.{DVNSMHM.d), 107/66.
- Ali Emiri İkinci Ahmed (AE.SAMD.II.) 9/927.
- Cevdet Askeriye (C.AS), 32/1461.
- Cevdet Askeriye (C. AS), 351/14558.
- Cevdet Maliye (C.ML), 661/27045.
- Cevdet Askeriye (C.AS), 506/21143.
- Cevdet Askeriye (C.AS), 859/36756.
- Cevdet Askeriye (C.AS), 512/21379.
- Cevdet Askeriye (C.AS), 377/15599.
- Cevdet Askeriye (C.AS), 368/15242.
- İrade Meclis-i Vala (İ.MVL), 584/26272.
- Dahiliye Mektubi Kalemi (DH.MKT), 1311/103.
- İrade Dahiliye (İ.DH), 1099/86194.
- Araştırma ve İnceleme Eserler
- Acıoğlu, Yusuf, “Çanakkale’deki Osmanlı Kaleleri”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 19/13, 2015, s. 93-122.
- Alkan, Ö. Mehmet, “Tarihte Bayrağı Olan Nadir Şehir: İzmir”, Toplumsal Tarih, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul 2020, s. 18-30.
- Ambraseys, N. Nicolas - Caroline F. Finkel, Türkiye’de ve Komşu Bölgelerde Sismik Et- kinlikler 1500-1800, Tübitak Yayınları, 2006.
- Ambraseys, Nicholas, Earthquakes in the Mediterranean and Middle East: A Multidiscip- linary Study of Seismicity up to 1900, Cambridge University Press, Cambridge 2009.
- Arundell, F.V.J., Discoveries in Asia Minor, Vol. II, Botson and Palmer Printers, Lon- don 1834.
- Bakacak, Alper, “I. Dünya Savaşı’nda İzmir Bombardımanı (5-9 Mart 1915), Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XIX/Özel Sayı: İzmir’in İşgali, 2019, s. 5-27.
- Batmaz, Şakir, “Osmanlı Devleti’nde Bir Merasim Kaidesi Olarak Topla Selam- lama (1800-1919)”, Bilimname, XII, 2007/1, s. 187-199.
- Baykara, Tuncer, İzmir Şehri ve Tarihi, Akademi Kitabevi, İzmir 2001. Beyru Rauf, 19. Yüzyılda İzmir Kenti, Litaratür Yayınları, İstanbul 2011.
- Bonaventure F. Slaars (çev.), Etude Sur Smyrne Par Constantin Iconomos, Smyrne 1868.
- Borra, Giovanni Battista, Giovanni Battista Borra Da Palmira A Racconigi, ed. Giusep- pe Dardanello, Torino 2013.
- Brewer, Josiah, Patmos and the Seven Churches of Asia, Together with Places in the Vicinity from the Earliest Records to the Year 1850, Published by Bradley and Peck, Bridgeport, Connecticut 1851.
- Bruyn De Corneille, Voyages De Corneille Le Bruyn Au Levant, Tome Premier, La Haye 1732.
- Chardin, Chevalier, Voyages De Mr. Le Chevalier Chardin En Perse Et Autres Lieux De L’Orient, Tome Premier, Amsterdam 1740.
- Chishull, Edmund, Travels in Turkey and Back to England, London 1747.
- Cochran, William, Pen and Pencil in Asia Minor or Notes from The Levant, London 1887. Conder, Josiah, Syria and Asia Minor, Vol. II, London 1824.
- Covel, John, Early Voyages and Travels in the Levant. The Diary of Master Thomas Dallam, 1599-1600, Extracts from the Diaries of Dr. John Covel, 1670-1679, ed. J. Theodore Bent, Burt Franklin Publisher, New York.
- D’arvieux, Memoires Du Chevalier D’arvieux, ed. Jean Baptiste Labat, Tome Premier, Paris 1735.
- Dapper, Olfert, Naukeurige Beschryving van Asie, Amsterdam 1680. Daşçı, Semra, İzmir’de Oryantalist Ressamlar, İzelman, İzmir 2022.
- Erdoğan, Erkan, “On sekizinci Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Bina Eminliği”, Os- manlı Bilimi Araştırmaları, 25/1, 2024, s. 83-105.
- Evliya Çelebi, Kent ve Seyyah: Evliya Çelebinin Gözüyle İzmir ve Çevresi-1, ed. M. Ekici - T. Gökçe, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir 2013.
- Fedakar, Cengiz, “Kafkasya’da Osmanlı Tahkîmatı: Sohum Kalesi (1723-1729)”, Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 2, 2017, s. 163-194.
- Figsbee, Alphonso, The Maritime Flags and Standarts of All Nations, A. Ranney, New York 1856.
- Fliedner, Theodor, Reisen in das Heilige Land nach Smyrna, Beirut, Constantinopel, Alexandrien und Cairo in den Jahren 1851, 1856 und 1857, I. Theil, Dusseldorf 1858.
- Galland, Antoine, İzmir Gezisi. Antoine Galland’ın Bir Elyazması (1678), ed. Frédéric Bauden, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını, İzmir 2003.
- Giaveri, Maria Teresa, Nei Mari di Ulisse Sulle Tracce Di Omero Alla Scoperta Di Palmira, Neri Pozza 2023.
- Gouffier, Choiseul, Marie Gabriel Florent Auguste de, Voyage Pittoresque de la Greece, Tome Premier, Paris 1782.
- Gökpınar, Bekir, “Büyük İzmir Depremi Sonrası Sancakburnu Kalesinin Tamir Faaliyetleri (1688-1695)”, Şehir Kültür Medeniyet. Çakabey’den Günümüze İzmir, C III, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Yayınları, İzmir 2022, s. 1175-1192.
- Gravierd’Ortières, Paris Bibliotéque de France, Ms. Fr. 7176. Gültekin, Hakkı, İzmir Tarihi, Ege Turizm Cemiyeti, İzmir 1952.
- Iconomos, Constantine, Etude Sur Smyrne Par Constantin Iconomos, çev. F. Bonaventu- re Slaars, Smyrne 1868.
- Kahle, Paul, Piri Re’is Bahrije. Das Türkische Segelhandbuch für das Mittellandische Meer vom Jahre 1521, Band I. Text, Berlin 1926.
- Kaynak, Merve, Girit Savaşı Sırasında Venediklilerin Çanakkale Boğaz Ablukası, Dokuz Eylül Üniversitesi, Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2023.
- Lennep, Henry John Van, Travels in Little-KnownParts of Asia Minor, Vol. I, London 1870.
- Maeso, Jean Luc, Lesvigne Marie V., “Katalog/Harita ve Planlar”, 18. ve 19.Yüz- yıllarda İzmir: Batılı Bir Bakış, eds. Jean Luc Maeso, Marie Valerie Lesvigne, Arkas Sanat Merkezi, İstanbul 2013, s. 139-216.
- Meyer, Guy, “17. Yüzyılın Sonundan 19.Yüzyıla Kadar İzmir’de Seyyahlar: Sü- reklilik İçinde Değişim”, 18. ve 19. Yüzyıllarda İzmir: Batılı Bir Bakış, eds. Jean Luc Maeso, Marie Valerie Lesvigne, Arkas Sanat Merkezi, İstanbul 2013, s. 47-67.
- Motraye, De La, Voyages Du Sr. A. De La Motraye en Europe en Asie et en Afrique, Tome Premier, La Haye 1727.
- Myller, Maria, P. Angelicus Maria Myller, Reiß-Beschreibungen in Europa, Asia und Africa, Wien und Nürnberg 1735.
- Osten, von Prokesch, Denkwürdigkeiten und Erinnerungen aus dem Orient, Erster Band, Stuttgart 1836.
- Öcal, Celal, “103 Yıldır Bilinmeyen Gerçek İtilaf Donanmasının İzmir’i İşgali”, XVIII. Türk Tarih Kongresi (1-5 Ekim 2018/ Ankara) Kongreye Sunulan Bildiriler, C VI, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2022, s. 47-96.
- Özükan, Bülent, Tarihte İzmir Haritaları, Boyut Yayın Grubu, İstanbul 2022.
- Pekin, Faruk - Yılmaz, Hayri Fehmi, Türkiye’nin Kültür Mirası 100 Kale, NTV Ya- yınları, İstanbul 2008.
- Pınar, İlhan, Gezginlerin gözüyle İzmir, I, 19. Yüzyıl, Akademi Kitapevi, İzmir 1994. Pınar, İlhan, Gezginlerin gözüyle İzmir, II, 19. Yüzyıl, Akademi Kitapevi, İzmir 1996. Pınar, İlhan, Gezginlerin gözüyle İzmir, 17. Yüzyıl, Akademi Kitapevi, İzmir 1998.
- Pîrî Reis, Kitâb-ı Bahriyye (BUB MS.3613, İSK Ayasofya 2612, İSK Hamidiye 945, İSK Hüsrev Paşa 272, İKK Hacı Ahmed Paşa 171).
- Pîrî Reis, Kitâb-ı Bahriyye Piri Reis, ed. Yavuz Senemoğlu, Denizcilik Kitabı C I, Tercüman 1001 Temel Eser, 1973.
- Robinson, John-George Francis Dow, The Sailing Ships of New England 1607-1907, Marine Research Society, Salem Mass, 1922.
- Sandrat, Von Jacop, Kurtze Beschreibung Von Dem Ursprung/Aufnehmen/Gebiete/undRe- gierung der Weltberühmten Republick Venedig/Mehrentheils den Jahrennach/und in Form einer kurtzen Chronick verabfasset/Wie auch eine kurtze Beschreibung der vornehmsten Grienchischen Provintz und Pen-Insel Morea, Nürnberg 1688.
- Smyrna/İzmir Fransız Koleksiyonları Işığında Bir Kent’in Portresi, İzmir Fransız Kültür Merkezi, İzmir 2006.
- Spon, Jacob, Voyage d’Italie, de Dalmatie, de Grece et du Levant fait aux annees 1675 et 1676 - par Jacob Spon, et Georges Wheler, Tome I, Amsterdam 1679.
- Tavernier, Jean-Babtiste, Les Six Voyages de Monsieur Jean-Babtiste Tavernier, Ecuyer Ba- ron d’Aubonne En Turquie, En Perse Et AuxIndes, Tome I, Paris 1712.
- Tekindağ, M. C. Şihabeddin, “Çanakkale” İslâm Ansiklopedisi, C 3, MEB, Eskişehir 2001, s. 340-347.
- Thevenot, de Monsieur, The travels of Monsieur de Thevenot into the Levant. In Three Parts, London 1686.
- Thompson, Charles, The Travels of the Late Charles Thompson, Esq; Contaning his Ob- servations on France, Italy, Turkey in Europe, The Holy Land, Arabia, Egypt and Many Other Parts of the World, Vol. II, 1744.
- Tınal, Melih, İzmir Depremleri, İzmir Büyükşehir Belediyesi, İzmir 2011. Tournefort M., A Voyage into the Levant, Vol. II, London 1718.
- Turner, William, Journal of a Tour in the Levant, Vol. III, London 1820.
- Ülker, Necmi, “İzmir Sancakkalesi ve Şehitliği”, Birinci Askerî Tarih Semineri Bildiri- ler II, Genel Kurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 1983, s. 263-284.
- Ülker, Necmi, XVII ve XVIII. Yüzyıllarda İzmir Şehri ve Tarihi I. Ticaret Tarihi Araştırma- ları, Akademi Kitabevi, İzmir 1994.
- Walsh, Robert, Constantinople and the Scenery of The Seven Churches of Asia Minor Il- lustrated in A Series od Drawings from Nature by Thomas Allom, Second Series, London 1838.
- Web Kaynakları
- https://www.sabithaber.com/birinci-dunya-savasi-donemi-izmir-tarihi-arastir- malari-1-118142/
- https://wallacelive.wallacecollection.org/eMP/eMuseumPlus?service=Externa- lInterface&module=collection&objectId=65287&viewType=detailView
- https://collections.louvre.fr/ark:/53355/cl020115766 https://www.invaluable.com/artist/corsini-raffaele-rpmnvuu2xq
- https://www.mutualart.com/Artwork/H-M-S---Euryalus---Bombarding-Smyr- na--Ma/172B8A38972549CB
- https://www.kentyasam.com.tr/2020/11/09/birinci-dunya-savasinda-izmiri-sa- vunan-gazi-kale-yenikale/105515
- https://earth.google.com/web/@38.41793765,27.0173929,0.69250599a,224. 02220586d,35y,154.22296764h,4.46979133t,0r/data=CgRCAggBOgMKAT- BKDQj 8BEAA
- https://earth.google.com/web/search/izmir/@38.41666537,27.01775803, 3.99972848a,867.52725318d,35y,0h,0t,0r/data=CiwiJgokCd2kjacERkRA EZ88PQZsGERAGaNIGQbFDUlAIQ97m6mi7khAQgIIAToDCgEwQgIIAE- oNCPwEQAA
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Arkeoloji (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 7 Ağustos 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 21 Ekim 2024 |
| Kabul Tarihi | 17 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 |
Kaynak Göster
Belleten Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.