Öz
Osmanlı Dönemi'nde arkeolojiye ve arkeolojik alanlara ilgi, 19. yüzyılda Troya, Efes, Bergama gibi önemli ören yerlerinin bulunmasıyla başlamıştır. Bu dönemde arkeolojik mirasın korunmasına yönelik yasal boşluk bulunduğundan, kazılarda bulunan eserler Avrupa'daki müzelere ya da özel koleksiyonlara taşınmıştır. 19. yüzyılın sonunda İstanbul'da arkeoloji müzesi kurulmuş ve mevcut yasa, kazılarda bulunan eserlerin ülke içinde kalmasını sağlayacak biçimde geliştirilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla birlikte üniversitelerde arkeoloji eğitimi başlatılmış ve arkeolojik mirasın korunması da korumaya yönelik eğitim programlarında geliştirilmiştir. Ancak 1973'e kadar arkeolojik alanların çevresiyle birlikte korunmasını sağlayacak koruma ölçütleri tanımlanmamıştır. Bu tarihte kültürel mirasın korunmasına yönelik yasanın kabulüyle, arkeolojik mirasın sınıflandırılması ve korunması için çeşitli ilkeler geliştirilmiştir. 1999'da 'Arkeolojik Mirasın Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi'ni Valetta imzalayan Türkiye halen bu belgenin öngördüğü ilkeleri izlemeye çalışmaktadır.Türkiye'nin zengin arkeolojik mirası, tarihöncesi dönemden Bizans ve Selçuklu dönemlerini de içeren Geç Orta Çağ'a uzanan geniş bir zaman dilimini kapsamaktadır. Kültür varlıklarının sayısı ve çeşitliliği dikkatli belgeleme ve korumayı gerektirmektedir. Arkeolojik alanlar doğal olduğu kadar, beşeri etkenlerin de tehdidi altındadır. Bazı arkeolojik yerleşimler hiç belgelenmeden yok olmaktadır. Kültürel mirasın korunmasına yönelik bilinçlenmeyi arttırmak ve koruma işini ekonomik katkı ve çok disiplinli çalışma ile desteklemek gerekmektedir. Kültür varlıkları envanterinin tamamlanması, alan yönetim planlarının uygulanması, arkeolojik alanların ve onları çevreleyen kültürel peyzajın izlenmesi dikkate alınması gereken önemli konu başlıklarıdır.
Anahtar Kelimeler
Arkeolojik miras arkeolojik sit koruma alanı koruyucu çatılar koruma yasaları yönetim planı
Öz
In Ottoman Turkey, interest in archaeology and archaeological sites started with the discovery of important sites like Troy, Ephesus and Pergamon in the nineteenth century. Due to lack of legislation related to the protection of archaeological heritage, the finds from the early excavations were transported to European museums or private collections. In late nineteenth century, an archaeological museum was founded in Istanbul and the extant legislation was amended to keep the discovered objects in the country. With the establishment of the Turkish Republic, archaeology was taught in the universities and the capacity to preserve archaeological heritage was developed by conservation programs. Yet, until 1973 it was not possible to designate archaeological sites and define measures for the protection of the surrounding areas. In addition to the law on protection of cultural heritage, several principles were developed to classify and preserve the archaeological heritage. In 1999, Turkey signed the Valetta Convention for the Preservation of European Archaeological Heritage and tries to follow the guidelines set by this document. Turkey's rich archaeological heritage spans from the prehistoric to late medieval period, including Byzantine and Seljuk sites. The number and variety of assets requires careful documentation and protection. Archaeological sites are threatened by natural as well as man made factors. Some sites disappear even without being recorded. It is necessary to raise awareness in the protection of the cultural heritage and support the protection process with financial means and multidisciplinary work. The completion of the cultural heritage inventory, the implementation of site management plans, monitoring of the archaeological sites and the surrounding landscape are important topics to be considered
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Research Article |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Eylül 2010 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2010 Sayı: 8 |
Yayıncı
Vedat Dalokay Caddesi No: 112 Çankaya 06670 ANKARA
tuba-ked@tuba.gov.tr
(+90) (212) 219 16 60
TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi / Turkish Academy of Sciences Journal of Cultural Inventory (TÜBA-KED), dergide yayımlanan makalelerde ifade edilen görüşleri resmî olarak benimsememekte ve derginin basılı ya da çevrim içi sürümlerinde yer alan herhangi bir ürün veya hizmet reklamı konusunda garanti vermemektedir. Yayımlanan makalelerin bilimsel ve hukuki sorumluluğu yazar(lar)a aittir.
Makalelerle birlikte gönderilen resim, şekil, tablo vb. materyaller özgün olmalı ya da daha önce yayımlanmışlarsa, hem basılı hem de çevrim içi sürümlerde yayımlanmak üzere eser sahibinden alınmış yazılı izinle birlikte sunulmalıdır. Yazar(lar), dergide yayımlanan çalışmalarının telif hakkını saklı tutar. Makale dergide yayımlandığında, mali haklar ve umuma iletim hakları, işleme, çoğaltma, temsil, basım, yayın ve dağıtım hakları TÜBA’ya devredilecektir. Yayımlanan tüm içeriklerin (metin ve görsel materyaller) telif hakları dergiye aittir. Dergide yayımlanmak üzere kabul edilen makaleler için telif hakkı ya da başka bir ad altında ödeme yapılmaz ve yazar(lar)dan makale işlem ücreti alınmaz; ancak yeniden baskı (reprint) talepleri yazarın sorumluluğundadır.
Bilimsel bilgi ve araştırmalara küresel açık erişimi teşvik etmek amacıyla TÜBA, çevrim içi olarak yayımlanan tüm içeriklerin (aksi belirtilmedikçe) okuyucular, araştırmacılar ve kurumlar tarafından serbestçe kullanılmasına izin vermektedir. Bu kullanım, eserin kaynağının belirtilmesi koşuluyla ve ticari amaç dışında, herhangi bir değişiklik yapılmaksızın Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) Uluslararası Lisansı kapsamında mümkündür. Ticari kullanım için lütfen yayıncı ile iletişime geçiniz.