SYRIAC ORTHODOX RELIGIOUS BUILDINGS AND THEIR PROTECTION SITUATION IN THE VILLAGE OF HAH (ANITLI) FROM THE LATE ANTIQUE PERIOD TO THE PRESENT
Öz
This study analyses the architectural features, historical development and conservation processes of the Syriac religious buildings in the village of Hah (Anıtlı) in the Midyat district of Mardin. Mor Sarkis and Mor Bakos Monastery, Mor Shmuel Church, Mor Sobo (Saba) Cathedral and Virgin Mary Monastery which are discussed within the scope of the study, draw attention as important buildings belonging to the early Christian period. These buildings, together with their construction techniques, architectural details and the changes they have undergone over time, play an important role in the evolution of Syriac Orthodox religious architecture. The research evaluates the current conditions of these buildings and reveals the effects of the restorations on their structural integrity and historical identity. The analyses emphasise the necessity of interventions in accordance with international restoration regulations and principles for the conservation of buildings. Moreover, these religious buildings, which represent the cultural and historical fabric of the region, should be considered as part of not only a local but also a universal cultural heritage. The findings of the study serve as a reference for the conservation and restoration of other Assyrian religious buildings in the region and aim to shed light on future academic/scientific studies and conservation projects. Preserving and transferring these religious buildings in Anıtlı Village, which provides important architectural and archaeological data, to future generations is of great importance for the sustainability of cultural heritage.
Anahtar Kelimeler
Hah (Anıtlı) Village Assyrian Religious Buildings Conservation Church Mor Sobo Cathedral Virgin Mary Monastery Mor Sergis and Mor Bakos Monastery
Kaynakça
- Akyüz, G. (2010). Aziz Mor Malke’nin Yaşamı ve manastırın tarihçesi. Anadolu Ofset.
- Altan, B. (2022). Mor Sobo Kilisesi. E. Keser (Ed.), Tur Abdin’in risk altındaki süryani mimari mirası (s. 30-32/225). KMKD Fotokitap.
- Aydın, B. (2019). Midyat ilçesine bağlı Anıtlı (Hah) Süryani köyünde Melfono (eğitmen) ve kilise sorumlusu, Sözlü Görüşme.
- Bell, G. & Mango, M. M. (1911/1982). The Chuches and Monasteries of Tur Abdin. With an introduction and Marlia Mundell Mango. Pindar Press.
- Courtois, S. D. (2014). Süryaniler. (E. Topraktepe Çev). Ertem Basım Yayın Dağıtım San. ve Tic. Ltd. Şti.
- Demir, Z. (2015). Süryani Ortodoks Kilisesi gelenekleri ve yedi gizi. Anadolu Ofset.
- Dinç, E. (2023). Mor Sobo (Saba) Katedral Kilisesi’nin mimari açıdan değerlendirilmesi. Mimarlık planlama ve tasarım alanında uluslararası çalışmalar-II, Bölüm: 2, Sayfa: 19-31, Haziran 2023. Serüven Yayınevi.
- Durak, N. (2011). Süryani Kilisesi’nde ibadet. Rağbet Yayınları.
- Feilden, B. M. (2003). Conservation of historic buildings (3. baskı.). Architectural Press.
- Hasol, D. (2012). Mimarlık cep sözlüğü. Yem Yayın.
- Hollerweger, H. (1999). Living cultural heritage Turabdin. (S. Gülçur, Çev.). Herstellung Production.
- ICOMOS. (1964). International charter for the conservation and restoration of monuments and sites (The Venice Charter). ICOMOS.
- ICOMOS. (2003). Principles for the Analysis, Conservation and Structural Restoration of Architectural Heritage. Victoria Falls: ICOMOS 14th General Assembly.
- ICOMOS. (2013). ICOMOS Türkiye mimari mirası koruma bildirgesi. ICOMOS Türkiye Milli Komitesi.
- Jokilehto, J. (2007). International charters on urban conservation: Some thoughts on the principles expressed in current international doctrine. City & Time, 3(2), 23–42.
- Keser, E. (2002). Tur Abdin Süryani Ortodoks dini mimarisi. Tarih Vakfı.
- Keser, K. E. (2012). Geç antik dönem’de kırsalda değişim: Tur’Abdin bölgesinde Hah Köyü. Toplumsal Tarih, 221, 74-78.
- Keser, K. E. (2021). Church architecture of late antique Northern Mesopotamia. Oxford University Press.
- Keser K, E. (Ed.). (2022). Tur Abdin’in risk altındaki Süryani mimari mirası. KMKD Fotokitap.
- Keser K. E., Çağlayan, M., Uncu, M. (2022). Tur ‘Abdin Kiliseleri ve Manastırları - İstisnai Tanıklık. Magma Dergisi, 59, 48-51.
- Sinclair, T. A. (1989). Eastern Turkey: An Architectural and Archaeological Survey. Vol. 3.The Pindar Press.
- Wiessner, G. (1981). Christliche kultbauten im Tur Abdin. Bölüm: 1, cilt: 4, seri: 2. Wiesbaden. Otto Harrassowitz.
- Wiessner, G. (1983). Christliche kultbauten im Tur Abdin. Bölüm: 3-4, cilt: 4, seri: 2. Wiesbaden. Otto Harrassowitz.
- URL-1. UNESCO. https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6534/ (15.09.2025)
- URL-2. Kültür Envanteri. https://kulturenvanteri.com/yer/anitli-meryem-ana-manastiri-midyat/anitli-hah-meryem-ana-manastiri-2/ (15.09.2025)
GEÇ ANTİK DÖNEMDEN GÜNÜMÜZE HAH (ANITLI) KÖYÜ’NÜN SÜRYANİ ORTODOKS DİNİ YAPILARI VE KORUNMA DURUMLARI
Öz
Bu çalışma, Mardin’in Midyat ilçesine bağlı Hah (Anıtlı) Köyü’nde bulunan Süryani dini yapılarının mimari özelliklerini, tarihsel gelişimlerini ve korunma süreçlerini incelemektedir. Çalışma kapsamında ele alınan Mor Sarkis ve Mor Bakos Manastırı, Mor Şmuel Kilisesi, Mor Sobo (Saba) Katedrali ve Meryem Ana Manastırı erken Hristiyan dönemine ait önemli yapılar olarak dikkat çekmektedir. Bu yapılar; yapım teknikleri, mimari detayları ve zaman içinde geçirdikleri değişimlerle birlikte, Süryani Ortodoks dini mimarisinin evrimi açısından önemli bir rol oynamaktadır. Yapılan araştırma, bu yapıların mevcut durumlarını değerlendirerek, geçirdikleri restorasyon uygulamalarının yapısal bütünlüklerine ve tarihsel kimliklerine olan etkilerini ortaya koymaktadır. Yapılan analizler, yapıların korunmasına yönelik uluslararası restorasyon tüzük ve ilkelerine uygun müdahalelerin gerekliliğini vurgulamaktadır. Ayrıca, bölgenin kültürel ve tarihi dokusunu temsil eden bu dini yapılar, sadece yerel değil, aynı zamanda evrensel bir kültürel mirasın parçası olarak değerlendirilmelidir. Çalışmanın bulguları, bölgedeki diğer Süryani dini yapılarının korunması ve restorasyonu için referans niteliğinde olup, gelecekte yapılacak akademik/bilimsel çalışmalara ve koruma projelerine ışık tutmayı amaçlamaktadır. Mimari ve arkeolojik açıdan önemli veriler sunan Anıtlı Köyü’ndeki bu dini yapıların korunarak gelecek kuşaklara aktarılması kültürel mirasın sürdürülebilirliği açısından büyük önem taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler
Hah (Anıtlı) Köyü Süryani Dini Yapıları Koruma Kilise Mor Sobo Katedrali Meryem Ana Manastırı Mor Sergis ve Mor Bakos Manastırı
Kaynakça
- Akyüz, G. (2010). Aziz Mor Malke’nin Yaşamı ve manastırın tarihçesi. Anadolu Ofset.
- Altan, B. (2022). Mor Sobo Kilisesi. E. Keser (Ed.), Tur Abdin’in risk altındaki süryani mimari mirası (s. 30-32/225). KMKD Fotokitap.
- Aydın, B. (2019). Midyat ilçesine bağlı Anıtlı (Hah) Süryani köyünde Melfono (eğitmen) ve kilise sorumlusu, Sözlü Görüşme.
- Bell, G. & Mango, M. M. (1911/1982). The Chuches and Monasteries of Tur Abdin. With an introduction and Marlia Mundell Mango. Pindar Press.
- Courtois, S. D. (2014). Süryaniler. (E. Topraktepe Çev). Ertem Basım Yayın Dağıtım San. ve Tic. Ltd. Şti.
- Demir, Z. (2015). Süryani Ortodoks Kilisesi gelenekleri ve yedi gizi. Anadolu Ofset.
- Dinç, E. (2023). Mor Sobo (Saba) Katedral Kilisesi’nin mimari açıdan değerlendirilmesi. Mimarlık planlama ve tasarım alanında uluslararası çalışmalar-II, Bölüm: 2, Sayfa: 19-31, Haziran 2023. Serüven Yayınevi.
- Durak, N. (2011). Süryani Kilisesi’nde ibadet. Rağbet Yayınları.
- Feilden, B. M. (2003). Conservation of historic buildings (3. baskı.). Architectural Press.
- Hasol, D. (2012). Mimarlık cep sözlüğü. Yem Yayın.
- Hollerweger, H. (1999). Living cultural heritage Turabdin. (S. Gülçur, Çev.). Herstellung Production.
- ICOMOS. (1964). International charter for the conservation and restoration of monuments and sites (The Venice Charter). ICOMOS.
- ICOMOS. (2003). Principles for the Analysis, Conservation and Structural Restoration of Architectural Heritage. Victoria Falls: ICOMOS 14th General Assembly.
- ICOMOS. (2013). ICOMOS Türkiye mimari mirası koruma bildirgesi. ICOMOS Türkiye Milli Komitesi.
- Jokilehto, J. (2007). International charters on urban conservation: Some thoughts on the principles expressed in current international doctrine. City & Time, 3(2), 23–42.
- Keser, E. (2002). Tur Abdin Süryani Ortodoks dini mimarisi. Tarih Vakfı.
- Keser, K. E. (2012). Geç antik dönem’de kırsalda değişim: Tur’Abdin bölgesinde Hah Köyü. Toplumsal Tarih, 221, 74-78.
- Keser, K. E. (2021). Church architecture of late antique Northern Mesopotamia. Oxford University Press.
- Keser K, E. (Ed.). (2022). Tur Abdin’in risk altındaki Süryani mimari mirası. KMKD Fotokitap.
- Keser K. E., Çağlayan, M., Uncu, M. (2022). Tur ‘Abdin Kiliseleri ve Manastırları - İstisnai Tanıklık. Magma Dergisi, 59, 48-51.
- Sinclair, T. A. (1989). Eastern Turkey: An Architectural and Archaeological Survey. Vol. 3.The Pindar Press.
- Wiessner, G. (1981). Christliche kultbauten im Tur Abdin. Bölüm: 1, cilt: 4, seri: 2. Wiesbaden. Otto Harrassowitz.
- Wiessner, G. (1983). Christliche kultbauten im Tur Abdin. Bölüm: 3-4, cilt: 4, seri: 2. Wiesbaden. Otto Harrassowitz.
- URL-1. UNESCO. https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6534/ (15.09.2025)
- URL-2. Kültür Envanteri. https://kulturenvanteri.com/yer/anitli-meryem-ana-manastiri-midyat/anitli-hah-meryem-ana-manastiri-2/ (15.09.2025)
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Mimari Miras ve Koruma |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 23 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 11 Ekim 2024 |
| Kabul Tarihi | 29 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 31 |
Yayıncı
Vedat Dalokay Caddesi No: 112 Çankaya 06670 ANKARA
tuba-ked@tuba.gov.tr
(+90) (212) 219 16 60