UNESCO DÜNYA MİRASI GEÇİCİ LİSTESİ’NDE YER ALAN HARPUT’TAKİ SOMUT KÜLTÜREL MİRASIN KORUNMASINA YÖNELİK BİR ALAN ARAŞTIRMASI
Yıl 2025,
Sayı: 31, 215 - 233, 23.06.2025
Buse Hatun Cirit
,
Sümeyra Uyanık
,
Osman Aydemir
,
İhsan Yılmaz
,
Mehmet Elban
Öz
Bu araştırmanın amacı, 2018’de UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’nde yer alan Harput’un somut kültürel mirasının korunmasına ilişkin bireylerin farkındalık düzeylerini incelemektir. Araştırma, karma araştırma desenlerinden gömülü karma yöntem ile yürütülmüştür. Araştırmada kolayda örnekleme yöntemi seçilmiştir. Araştırmanın nicel yöntemi için 443, nitel yöntemi için 31 bireye ulaşılmıştır. Araştırmanın amacına uygun olarak gömülü karma model kapsamında, nitel ve nicel veriler birlikte toplanmıştır. Araştırmacılar tarafından nicel veri toplama aracı olarak 5’li likert türünde 8 maddeden oluşan “Harput’un korunmasına yönelik toplumsal bilinç anketi” ve nitel veri toplama aracı olarak 7 maddeden oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu tasarlanmıştır. Nicel verilerin analizinde bağımsız örneklemler t-testi ile tek faktörlü varyans analizi ve nitel verilerin analizinde ise içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda 10-17 yaş grubu bireylerin somut kültürel mirasa ilişkin farkındalık düzeylerinin yetersiz olduğu saptanmıştır. Sosyal bilgiler ve tarih derslerinde verilen yerel tarih ders içeriklerinin somut kültürel mirasa ilişkin farkındalığı destekleyecek düzeyde olmadığı bulgulanmıştır. Bununla birlikte araştırmanın diğer bir önemli sonucuna göre katılımcıların yerel ve kamu kuruluşlarının somut kültürel mirasın korunmasına dair faaliyetleri hakkındaki farkındalık düzeyleri düşüktür. Araştırmanın sonuçlarından hareketle teori ve uygulamaya dönük bazı önerilerde bulunulmuştur.
Etik Beyan
Mevcut çalışma, Fırat Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu tarafından onaylanmıştır (Kurulun evrak tarihi ve sayısı: 25.11.2022, 12368). Ortaokul ve lise öğrencilerinden veri toplayabilmek için Milli Eğitim Bakanlığı’ndan araştırma izni alınmıştır (Evrak numarası: E-79137285-605.01-67860726).
Destekleyen Kurum
TÜBİTAK
Proje Numarası
1919B012202330
Teşekkür
TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı kapsamında 2022 yılı 1. dönem projesi olarak desteklenen “ UNESCO Dünya Geçici Miras Listesi’nde Yer Alan Harput’un Korunmasına Yönelik Bir Alan Araştırması” adlı projeye sunduğu desteklerinden ötürü TÜBİTAK’a teşekkür ederiz.
Kaynakça
- Adabalı, M. M. (2020). Turizm alanında bilinçli farkındalık, destinasyon deneyimi ve fayda: İç Anadolu Bölgesi’nde bulunan kültürel mirasları ziyaret eden turistler üzerinde ampirik bir araştırma [Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Ahunbay, Z. (2009). Tarihi çevre koruma ve restorasyon. Yem Yayınları
- Akar, S. (2021). Ortaokul öğrencilerinin kamu yararı değerine ilişkin görüşleri [Yüksek lisans tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Akkuş, G., Karaca, Ş., & Polat, G. (2015). Miras farkındalığı ve deneyimi: Üniversite öğrencilerine yönelik keşifsel bir çalışma. Akademik Bakış Dergisi, 50, 71-81.
- Akpirinç, E., & Mancı, A, R. (2019). Yerel halkın kültürel miras farkındalığı ve deneyimi: Şanlıurfa örneği. International Journal of Contemporary Tourism Research, 3(2), 245-260.
- Atıci, K. (2020, Kasım). Harput (yeni) Esediye hamamının restorasyon projesine yönelik kazı çalışması üzerine bir değerlendirme. Sanat ve İnsan Dergisi, 4(2), 25-36.
- Avcı, M. (2013). On dokuzuncu yüzyıl Harput vilayetinde giyim kuşam kültürü [Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Aydın, E., & Koç, C. (2023). Harput geleneksel dokusunun korunması için öneriler. Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, 10(19), 19-40.
- Azar, B. (2019). Kültürün kimliğe dönüştüğü şehir: Harput. Fırat üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, 6(11), 87-101.
- Akgül, A., & Çevik, O. (2005). İstatistiksel analiz teknikleri SPSS’te işletme yönetimi uygulamaları (2. Baskı). Emek Ofset.
- Basat, E. M. (2013). Somut ve somut olmayan kültürel mirası birlikte koruyabilmek. Milli Folklor, 100, 61-71.
- Başgün, Ö. F. (2019). Harput tarihi yerleşkesine sakin kent kimliği kazandırılmasına yönelik bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Baştürk, S., & Taştepe, M. (2013). Evren ve örneklem. S. Baştürk (Ed.), Bilimsel araştırma yöntemleri, (s. 129-159). Vize yayıncılık.
- Batmaz, N. Y. & Biçici, G. (2021). Türkiye’de somut kültürel mirasın korunması üzerine bir alan araştırması: Kırıkkale-Delice örneği. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4(1), 97-110.
- Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi-teknikler ve örnek çalışmalar. Siyasal Kitabevi.
- Boz, M., & Özkan, Ç. (2019). Sürdürülebilir şehir turizmi: Barselona aşırı turizm örneği. 20. Ulusal - 4. Uluslararası Turizm Kongresi Şehir Turizmi, 838-844.
- Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. Guilford Press.
- Cankara, O. (2021). Tarihi yapıların yeniden kullanım olanaklarının değerlendirilmesi: Harput hamamları örneği [Yüksek Lisans Tezi, Konya Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Çetinkaya, E. (2014). Harput Kalesi ve yakın çevresinin peysaj mimarlığı açısından incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Çoban, S. (2017). Mardin’de yaşayan yetişkinlerin tarihi ve kültürel mirasa ilişkin bilinçilik durumu. Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi, 2(2), 13-23.
- Demirezen, S., & Aktaş, G. (2020, 27 Eylül). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin somut olmayan kültürel miras öğretimine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(30), 413-434.
- Dinç, A., & Diker, O. (2023). Kültürel miras bağlamında kırsal kültürel kimliğin korunmasında halkbilim (folklor) müzelerinin rolü. Folklor/Edebiyat, 29(4), 116, 1077-1090.
- Dinç, E., Erdil, M., & Keçe, M. (2011). Uşak Üniversitesi öğrencilerinin tarihi ve kültürel eserler hakkındaki ilgi ve farkındalıklarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 267-285.
- Dönmez, C., & Yeşilbursa, C. C. (2014). Kültürel miras eğitiminin öğrencilerin somut kültürel mirasa yönelik tutumlarına etkisi. İlköğretim Online, 13(2), 425-442.
- Durukan, A. (1992). Ortaçağ Türk mimarisinde restorasyon çalışmaları. IX. Vakıf Haftası Kitabı,197-212.
- Ekici, S. (2000). Elazığ-Harput müzik folkloru [Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Eryılmaz, Ö., Bursa, S., & Ersoy, A. F. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenleri ve öğrencilerinin etkin vatandaşlık ile sivil toplum kuruluşu algıları. International Online Journal of Educational Sciences, 10(2), 258-276.
- Fırat, M., Kabakçı Yurdakul, I., & Ersoy, A. (2014). Bir eğitim teknolojisi araştırmasına dayalı olarak karma yöntem araştırması deneyimi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2(1), 65-86.
- Gaspak, A. (2015). Eskiçağ’da Harput’un tarihi ve dini yapısı. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20(1), 143-164.
- Gültekin, N. T., ve Uysal Mehmet. (2018). Kültürel miras bilinci, farkındalık ve katılım; Taşkale Köyü örneği. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 2030-2065.
- George, D., & Mallery, P. (2019). IBM SPSS statistics 26 step by step: A simple guide and reference. Routledge.
- Gökçe, O. (2006). İçerik analizi kuramsal ve pratik bilgiler. Siyasal Kitabevi.
- Güngör, E., Koçancı, M., Mumyakmaz, A., Sancaktar, H., & Serdar Dinçer, P. (2019). Yozgat ili Aydıncık ilçesinde yapılan kültür varlıklarını korumaya yönelik toplumsal bilinç düzeyi araştırması. Mediterranean Journal of Humanities, 9(1), 171-186.
- Hair, J.F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis (7th Ed.). Prentice- Hall.
- İlhan, M., Güler, N., & Taşdelen Teker, G. (2020). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. B. Oral & A. Çoban (Ed.), Nicel veri toplama araçları (77-114) içinde. Pegem Akademi.
- Karaca Yılmaz, Ş., Akkuş, G., Şahbudak, E., & Işkın, M. (2017). Kültürel miras farkındalığı: Cumhuriyet Üniversitesi öğrencilerine yönelik bir uygulama çalışması. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 9(16), 86-100.
- Karayıl, Ş. (2018). 19. Yüzyılda Harput’un sosyal ve dini yapısı [Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Kim, H. Y. (2013). Statistical notes for clinical researchers: Assessing normal distribution (2) using skewness and kurtosis. Restorative Dentistry. Endodontics, 38(1), 4–52.
- Kılıç, A. (2020). Harput’da ulu cami (Bey-Pınar) Çeşmesi. Turkish Studies, 15(1), 391-411.
- Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd Ed.). Guilford Press.
- Kuşçuoğlu, G. Ö., & Taş, M. (2017). Sürdürülebilir kültürel miras yönetimi. Yalvaç Akademi Dergisi, 2(1), 58-67.
- Külcü, Ö. T. (2015.11. Temmuz). Kültürel miras kavramının eğitim açısından önemi. Akademia Disiplinlerarası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 1(1), 27-32.
- MEB. (2024). Ortaöğretim tarih dersi öğretim programı (9, 10 ve 11. sınıflar). MEB.
- Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi. (Çev. Akbaba Altun, S. & Ersoy, A.) Pegem Akademi Yayınları.
- Muijs, D. (2004). Doing quantitative research in education. Sage Publications.
- Önal, İ. (2023). Türkiye’de tarihsel çevrenin korunmasına ve turizme UNESCO dünya mirası kriterlerinin etkileri ve katkıları [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Özdoğan, M. (2006). Arkeolojinin Politikası ve Politik Bir Araç Olarak Arkeoloji. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Özer, G. (2014). Restorasyon sonrası yeniden işlevlendirilmiş geleneksel Harput evlerinde ekolojik değerlendirme [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Özkartal, Z. (2015). Bir kültürel mirasımız Isparta Yılankıran Çeşmesi. Akdeniz Sanat Dergisi, 8(15), 26-36.
- Pehlivan, A. (2015). Açık ve örgün eğitim sosyal bilgiler ders kitapları ve öğretim programında somut olmayan kültürel miras ögelerinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi
- Sabah, (2021). 2800 yıllık tapınakla, Harput’un UNESCO asıl listesine girmesi hedefleniyor. https://www.sabah.com.tr/kultur-sanat/2021/05/07/2800-yillik-tapinakla-harputun-unesco-asil-listesine-girmesi-hedefleniyor Erişim tarihi: 21 Mart 2022.
- SBB. (2022). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/03/Surdurulebilir-Kalkinma-Amaclari-Degerlendirme-Raporu_13_12_2019-WEB.pdf
- Sevim, C. (2023). Ortaokul öğrencilerinin ekolojik vatandaşlık düzeylerinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Seyhan, O. (2018). Öğretmen adaylarının Kırşehir çevresindeki tarihi yerlere olan ilgi ve farkındalıkları [Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Şahin, S., & Ulusoy Yıldırım, H. (2020). Turist rehberi adaylarının kültür varlıklarına yönelik bilgi düzeyleri ve tutumları. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3),120-136.
- Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı (Çev. M. Baloğlu). Nobel Akademik Yayıncılık.
- Tavşancıl, E., & Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. (1. Baskı). Epsilon.
- Topçu, S., Çet, A., & Has, H. (2013, Mayıs). Elazığ ili Harput mahallesine ilişkin tarihsel ve kültürel bilinç durumu. Fırat Üniversitesi Harput uygulama ve araştırma merkezi. Geçmişten geleceğe Harput sempozyumu. Elazığ, Türkiye.
- Tunç, M. S. (2021, Eylül). Tarihi Harput kenti hakkında turist algısı. Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, 8(16), 25-44.
- Tutar, H., & Erdem, A. T. (2020). Örnekleriyle bilimsel araştırma yöntemleri ve SPSS uygulamaları. Seçkin Yayıncılık.
- UNESCO. Historic city of Harput. https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6349/. Erişim tarihi: 24 Ocak 2025.
- UTMK. 2023 https://www.unesco.org.tr/Pages/181/177/
- Yaşar, M. N. (2013, Mayıs). Harput’u yeniden düşünmek. Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi. Geçmişten Geleceğe Harput Sempozyumu, Elazığ, Türkiye.
- Yaşarsoy, E., Koç, D. E., & Ulema, Ş. (2021). Kültürel miras farkındalığı: Kastamonu Üniversitesi turizm fakültesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 1299-1318.
- Yıldırım, A., & Şimşek, A. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Seçkin.
A FIELD STUDY ON THE CONSERVATION OF TANGIBLE CULTURAL HERITAGE IN HARPUT, WHICH IS INCLUDED IN THE UNESCO WORLD HERITAGE TENTATIVE LIST
Yıl 2025,
Sayı: 31, 215 - 233, 23.06.2025
Buse Hatun Cirit
,
Sümeyra Uyanık
,
Osman Aydemir
,
İhsan Yılmaz
,
Mehmet Elban
Öz
The aim of this research is to examine the awareness levels of individuals regarding the protection of the tangible cultural heritage of Harput, which was included in the UNESCO World Tentative Heritage List in 2018. The research was conducted with the embedded mixed method in mixed research designs. Convenience sampling method was selected in the research. For the quantitative research method, 443 individuals were reached and 31 individuals were reached for the qualitative method. In accordance with the purpose of the research, qualitative and quantitative data were collected together within the scope of embedded mixed model. The researchers designed ‘Social awareness questionnaire for the protection of Harput’ consisting of 8 items in 5-point Likert type as a quantitative data collection tool and a semi-structured interview form consisting of 7 items as a qualitative data collection tool. An independent samples t-test and one-way ANOVA were used to analyze quantitative data, and content analysis was used to analyze qualitative data. As a result of the research, it was determined that the awareness levels of individuals aged 10-17 years regarding tangible cultural heritage were insufficient. It was found that the local history course contents given in social studies and history courses are not at a level to support awareness of tangible cultural heritage. In addition, according to another important result of the research, the awareness levels of the participants about the activities of local and public organisations on the protection of tangible cultural heritage are low. Based on the results of the research, some suggestions for theory and practice were made.
Proje Numarası
1919B012202330
Kaynakça
- Adabalı, M. M. (2020). Turizm alanında bilinçli farkındalık, destinasyon deneyimi ve fayda: İç Anadolu Bölgesi’nde bulunan kültürel mirasları ziyaret eden turistler üzerinde ampirik bir araştırma [Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Ahunbay, Z. (2009). Tarihi çevre koruma ve restorasyon. Yem Yayınları
- Akar, S. (2021). Ortaokul öğrencilerinin kamu yararı değerine ilişkin görüşleri [Yüksek lisans tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Akkuş, G., Karaca, Ş., & Polat, G. (2015). Miras farkındalığı ve deneyimi: Üniversite öğrencilerine yönelik keşifsel bir çalışma. Akademik Bakış Dergisi, 50, 71-81.
- Akpirinç, E., & Mancı, A, R. (2019). Yerel halkın kültürel miras farkındalığı ve deneyimi: Şanlıurfa örneği. International Journal of Contemporary Tourism Research, 3(2), 245-260.
- Atıci, K. (2020, Kasım). Harput (yeni) Esediye hamamının restorasyon projesine yönelik kazı çalışması üzerine bir değerlendirme. Sanat ve İnsan Dergisi, 4(2), 25-36.
- Avcı, M. (2013). On dokuzuncu yüzyıl Harput vilayetinde giyim kuşam kültürü [Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Aydın, E., & Koç, C. (2023). Harput geleneksel dokusunun korunması için öneriler. Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, 10(19), 19-40.
- Azar, B. (2019). Kültürün kimliğe dönüştüğü şehir: Harput. Fırat üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, 6(11), 87-101.
- Akgül, A., & Çevik, O. (2005). İstatistiksel analiz teknikleri SPSS’te işletme yönetimi uygulamaları (2. Baskı). Emek Ofset.
- Basat, E. M. (2013). Somut ve somut olmayan kültürel mirası birlikte koruyabilmek. Milli Folklor, 100, 61-71.
- Başgün, Ö. F. (2019). Harput tarihi yerleşkesine sakin kent kimliği kazandırılmasına yönelik bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Baştürk, S., & Taştepe, M. (2013). Evren ve örneklem. S. Baştürk (Ed.), Bilimsel araştırma yöntemleri, (s. 129-159). Vize yayıncılık.
- Batmaz, N. Y. & Biçici, G. (2021). Türkiye’de somut kültürel mirasın korunması üzerine bir alan araştırması: Kırıkkale-Delice örneği. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4(1), 97-110.
- Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi-teknikler ve örnek çalışmalar. Siyasal Kitabevi.
- Boz, M., & Özkan, Ç. (2019). Sürdürülebilir şehir turizmi: Barselona aşırı turizm örneği. 20. Ulusal - 4. Uluslararası Turizm Kongresi Şehir Turizmi, 838-844.
- Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. Guilford Press.
- Cankara, O. (2021). Tarihi yapıların yeniden kullanım olanaklarının değerlendirilmesi: Harput hamamları örneği [Yüksek Lisans Tezi, Konya Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Çetinkaya, E. (2014). Harput Kalesi ve yakın çevresinin peysaj mimarlığı açısından incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Çoban, S. (2017). Mardin’de yaşayan yetişkinlerin tarihi ve kültürel mirasa ilişkin bilinçilik durumu. Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi, 2(2), 13-23.
- Demirezen, S., & Aktaş, G. (2020, 27 Eylül). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin somut olmayan kültürel miras öğretimine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(30), 413-434.
- Dinç, A., & Diker, O. (2023). Kültürel miras bağlamında kırsal kültürel kimliğin korunmasında halkbilim (folklor) müzelerinin rolü. Folklor/Edebiyat, 29(4), 116, 1077-1090.
- Dinç, E., Erdil, M., & Keçe, M. (2011). Uşak Üniversitesi öğrencilerinin tarihi ve kültürel eserler hakkındaki ilgi ve farkındalıklarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 267-285.
- Dönmez, C., & Yeşilbursa, C. C. (2014). Kültürel miras eğitiminin öğrencilerin somut kültürel mirasa yönelik tutumlarına etkisi. İlköğretim Online, 13(2), 425-442.
- Durukan, A. (1992). Ortaçağ Türk mimarisinde restorasyon çalışmaları. IX. Vakıf Haftası Kitabı,197-212.
- Ekici, S. (2000). Elazığ-Harput müzik folkloru [Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Eryılmaz, Ö., Bursa, S., & Ersoy, A. F. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenleri ve öğrencilerinin etkin vatandaşlık ile sivil toplum kuruluşu algıları. International Online Journal of Educational Sciences, 10(2), 258-276.
- Fırat, M., Kabakçı Yurdakul, I., & Ersoy, A. (2014). Bir eğitim teknolojisi araştırmasına dayalı olarak karma yöntem araştırması deneyimi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2(1), 65-86.
- Gaspak, A. (2015). Eskiçağ’da Harput’un tarihi ve dini yapısı. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20(1), 143-164.
- Gültekin, N. T., ve Uysal Mehmet. (2018). Kültürel miras bilinci, farkındalık ve katılım; Taşkale Köyü örneği. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 2030-2065.
- George, D., & Mallery, P. (2019). IBM SPSS statistics 26 step by step: A simple guide and reference. Routledge.
- Gökçe, O. (2006). İçerik analizi kuramsal ve pratik bilgiler. Siyasal Kitabevi.
- Güngör, E., Koçancı, M., Mumyakmaz, A., Sancaktar, H., & Serdar Dinçer, P. (2019). Yozgat ili Aydıncık ilçesinde yapılan kültür varlıklarını korumaya yönelik toplumsal bilinç düzeyi araştırması. Mediterranean Journal of Humanities, 9(1), 171-186.
- Hair, J.F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis (7th Ed.). Prentice- Hall.
- İlhan, M., Güler, N., & Taşdelen Teker, G. (2020). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. B. Oral & A. Çoban (Ed.), Nicel veri toplama araçları (77-114) içinde. Pegem Akademi.
- Karaca Yılmaz, Ş., Akkuş, G., Şahbudak, E., & Işkın, M. (2017). Kültürel miras farkındalığı: Cumhuriyet Üniversitesi öğrencilerine yönelik bir uygulama çalışması. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 9(16), 86-100.
- Karayıl, Ş. (2018). 19. Yüzyılda Harput’un sosyal ve dini yapısı [Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Kim, H. Y. (2013). Statistical notes for clinical researchers: Assessing normal distribution (2) using skewness and kurtosis. Restorative Dentistry. Endodontics, 38(1), 4–52.
- Kılıç, A. (2020). Harput’da ulu cami (Bey-Pınar) Çeşmesi. Turkish Studies, 15(1), 391-411.
- Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd Ed.). Guilford Press.
- Kuşçuoğlu, G. Ö., & Taş, M. (2017). Sürdürülebilir kültürel miras yönetimi. Yalvaç Akademi Dergisi, 2(1), 58-67.
- Külcü, Ö. T. (2015.11. Temmuz). Kültürel miras kavramının eğitim açısından önemi. Akademia Disiplinlerarası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 1(1), 27-32.
- MEB. (2024). Ortaöğretim tarih dersi öğretim programı (9, 10 ve 11. sınıflar). MEB.
- Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi. (Çev. Akbaba Altun, S. & Ersoy, A.) Pegem Akademi Yayınları.
- Muijs, D. (2004). Doing quantitative research in education. Sage Publications.
- Önal, İ. (2023). Türkiye’de tarihsel çevrenin korunmasına ve turizme UNESCO dünya mirası kriterlerinin etkileri ve katkıları [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Özdoğan, M. (2006). Arkeolojinin Politikası ve Politik Bir Araç Olarak Arkeoloji. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Özer, G. (2014). Restorasyon sonrası yeniden işlevlendirilmiş geleneksel Harput evlerinde ekolojik değerlendirme [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Özkartal, Z. (2015). Bir kültürel mirasımız Isparta Yılankıran Çeşmesi. Akdeniz Sanat Dergisi, 8(15), 26-36.
- Pehlivan, A. (2015). Açık ve örgün eğitim sosyal bilgiler ders kitapları ve öğretim programında somut olmayan kültürel miras ögelerinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi
- Sabah, (2021). 2800 yıllık tapınakla, Harput’un UNESCO asıl listesine girmesi hedefleniyor. https://www.sabah.com.tr/kultur-sanat/2021/05/07/2800-yillik-tapinakla-harputun-unesco-asil-listesine-girmesi-hedefleniyor Erişim tarihi: 21 Mart 2022.
- SBB. (2022). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/03/Surdurulebilir-Kalkinma-Amaclari-Degerlendirme-Raporu_13_12_2019-WEB.pdf
- Sevim, C. (2023). Ortaokul öğrencilerinin ekolojik vatandaşlık düzeylerinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Seyhan, O. (2018). Öğretmen adaylarının Kırşehir çevresindeki tarihi yerlere olan ilgi ve farkındalıkları [Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Şahin, S., & Ulusoy Yıldırım, H. (2020). Turist rehberi adaylarının kültür varlıklarına yönelik bilgi düzeyleri ve tutumları. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3),120-136.
- Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı (Çev. M. Baloğlu). Nobel Akademik Yayıncılık.
- Tavşancıl, E., & Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. (1. Baskı). Epsilon.
- Topçu, S., Çet, A., & Has, H. (2013, Mayıs). Elazığ ili Harput mahallesine ilişkin tarihsel ve kültürel bilinç durumu. Fırat Üniversitesi Harput uygulama ve araştırma merkezi. Geçmişten geleceğe Harput sempozyumu. Elazığ, Türkiye.
- Tunç, M. S. (2021, Eylül). Tarihi Harput kenti hakkında turist algısı. Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, 8(16), 25-44.
- Tutar, H., & Erdem, A. T. (2020). Örnekleriyle bilimsel araştırma yöntemleri ve SPSS uygulamaları. Seçkin Yayıncılık.
- UNESCO. Historic city of Harput. https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6349/. Erişim tarihi: 24 Ocak 2025.
- UTMK. 2023 https://www.unesco.org.tr/Pages/181/177/
- Yaşar, M. N. (2013, Mayıs). Harput’u yeniden düşünmek. Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi. Geçmişten Geleceğe Harput Sempozyumu, Elazığ, Türkiye.
- Yaşarsoy, E., Koç, D. E., & Ulema, Ş. (2021). Kültürel miras farkındalığı: Kastamonu Üniversitesi turizm fakültesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 1299-1318.
- Yıldırım, A., & Şimşek, A. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Seçkin.