Yozgat Şefaatli Kazlıuşağı Köyü Çapanoğlu Camii’nin Fotogrametri Yöntemiyle 3B Modellemesi ve Mimari Özelliklerinin Belgelenmesi
Öz
Yozgat ili genelinde yoğun olarak gözlemlenen ahşap düz tavanlı camiler, bölge mimarisinin karakteristik örneklerini oluşturmaktadır. Bu yapılar arasında yer alan ve Çapanoğlu ailesiyle ilişkilendirilen Kazlıuşağı Köyü Çapanoğlu Camii, ahşap tavan sistemi ve cephelerdeki nitelikli kesme taş işçiliğiyle benzerlerinden ayrılmaktadır. Ancak bu yapının literatürde yeterince yer almaması hem bilimsel araştırmalar hem de koruma odaklı yaklaşımlar açısından önemli bir eksiklik olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışmada, Kazlıuşağı Köyü Çapanoğlu Camii’nin mimari özelliklerinin belgelenmesini, dijital ortamda üç boyutlu modellemesinin yapılmasını ve yapının kırsal cami mimarisi içerisindeki yeri ile özgünlüğünün ortaya konmasını amaçlanmaktadır. Araştırmada yöntem olarak yerinde inceleme, ölçüm, fotoğraf belgeleme ve fotogrametri temelli dijital modelleme teknikleri kullanılmıştır. Bu sayede yapının mekânsal kurgusu, örtü sistemi ve cephe özellikleri detaylı olarak incelenmiş; Yozgat ili genelindeki ahşap tavanlı camilerle benzeşen özellikleri değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda, Kazlıuşağı Köyü Çapanoğlu Camii’nin geleneksel plan şeması, ahşap tavan işçiliği ve nitelikli taş cepheleriyle bölge mimarisi içerisinde dikkat çekici bir konumda olduğu belirlenmiştir. Yapının belgelenerek bilimsel literatüre kazandırılması, kırsal mimari mirasın korunması ve tanıtılması açısından anlamlı bir katkı sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler
İHA Fotogrametri Dijital Belgeleme Kültürel Sürdürülebilirlik Kazlıuşağı Köyü Çapanoğlu Camii
Destekleyen Kurum
Yozgat Bozok Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) birimi
Proje Numarası
FED-2025-1591
Teşekkür
Bu çalışma, Yozgat Bozok Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) birimi tarafından desteklenmiştir (Proje Kodu: FED-2025-1591)
Kaynakça
- Acun, H. (1981). Yozgat ve Yöresi Türk Devri Yapıları. Vakıflar Dergisi, 13, 635-716.
- Acun, H. (2005). Bozok Sancağı (Yozgat İli)’nda Türk Mimarisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- Acun, H. (2016). Tüm Yönleriyle Çapanoğulları ve Eserleri. Ankara: TBMM Basımevi.
- Akdeniz, H. B. (2023). Spatio-temporal analysis of the effects of urban growth on urban heat island: Case of Konya, Turkiye. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 48, 441-448.
- Akdeniz, H. B., & İnam, Ş. (2023). Spatio-temporal analysis of shoreline changes and future forecasting: the case of Küçük Menderes Delta, Türkiye. Journal of Coastal Conservation, 27(4), 34.
- Akdeniz, H. B., Sag, N. S., & Inam, S. (2023). Analysis of land use/land cover changes and prediction of future changes with land change modeler: Case of Belek, Turkey. Environmental Monitoring and Assessment, 195(1), 135.
- Daşcı, A. (2010). Yozgat Mihrabları. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya, Türkiye.
- Ergin, A. Ş. (1994). Vakıflar ve Yozgat’ta Tarihi Vakıf Camileri. Türkiye Diyanet Vakfı Yozgat Şubesi.
- Kabadayı, A., (2023). Kültürel Mirasın Dijital Arşivlenmesi: Emirci Sultan Türbesi ve Camii Örneği. Türkiye Fotogrametri Dergisi, 5(2), 82-88.
- Kabadayı, A., & Mumcuoğlu Türker, S. S., (2025). Dijital Teknolojilerle Bakımsız ve Kullanılmayan Tarihi Camilerin Belgelenmesi: Yozgat İli Karacalar, Kızıltepe ve Topaç Köyü Camileri. 3. Uluslararası Thales Fen, Mühendislik, Mimarlık ve Matematik Kongresi, Kahire, Mısır.
- Kabadayı, A., & Mumcuoğlu Türker, S. S., (2025). Ahşap Tavanlı Yozgat Bahçecik Köyü Camii’nin Fotogrametri Yöntemi ile Dijital Modelinin Oluşturulması. 3. Uluslararası Thales Fen, Mühendislik, Mimarlık ve Matematik Kongresi, Kahire, Mısır.
- Kabadayı, A., & Mumcuoğlu Türker, S. S., (2025). Fotogrametri Yöntemiyle Köseyusuflu ve Divanlı Köyü Camilerinin Cephe Analizi: Mevcut Rölöve Çizimleri ile Karşılaştırmalı Bir İnceleme. 21. Uluslararası İstanbul Fen, Mühendislik, Mimarlık ve Matematik Bilimlerinde Bilimsel Araştırmalar Kongresi, İstanbul, Türkiye.
- Mumcuoğlu Türker, S. S. (2024). Ahşap Direkli Ve Tavanlı Bir Cami: Yozgat Divanlı Köyü Camii. Bozok Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), 66-95.
- Mumcuoğlu Türker, S. S. (2024). Ahşap Tavanlı Cevahir Ali Efendi Camii’nin Mimari Özelliklerinin Karşılaştırılmalı Analizi. Mimarlıkta Güncel Araştırma, Tasarım ve Yöntem-2024, Fransa: Livre de Lyon, ss. 181-201.
- Mumcuoğlu Türker, S. S. (2024). Az Bilinen Ahşap Tavanlı Nakipzade Camii Üzerine Bir Değerlendirme. Bozok Journal of Engineering and Architecture, 3(2), 149-165.
- Mumcuoğlu Türker, S. S. (2024). Cevahir Ali Efendi Camii’nin Mimari Özelliklerinin İncelenmesi. 19. Uluslararası İstanbul Fen, Mühendislik, Mimarlık ve Matematik Bilimlerinde Bilimsel Araştırmalar Kongresi, İstanbul, Türkiye.
- Mumcuoğlu Türker, S. S. (2024). Yozgat Kayyımzade Camii’nin Mimari ve Süsleme Unsurlarının İncelenmesi. 10. Uluslararası “Artemis” Bilimsel Araştırmalar Kongresi, 29-30 Kasım 2024, Bükreş, Romanya.
- Mumcuoğlu Türker, S. S., (2024). Musa Ağa Camii’nin Restorasyon Öncesi ve Sonrası Durumu. 14. Uluslararası Başkent Sosyal, Beşeri, İdari ve Eğitim Bilimleri Kongresi, Ankara, Türkiye.
- Mumcuoğlu Türker, S. S., (2024). Yozgat Merkez ve İlçelerdeki Ahşap Direkli Camiler. 10. Uluslararası “Artemis” Bilimsel Araştırmalar Kongresi, Bükreş, Romanya.
- Mumcuoğlu Türker, S. S., (2024). Sağır Mustafa Ağa Camii’nin Restitüsyonu Hakkında Bir Deneme. 14. Uluslararası Başkent Sosyal, Beşerî, İdari ve Eğitim Bilimleri Kongresi, Ankara, Türkiye.
- Mumcuoğlu Türker, S. S., & Kabadayı, A., (2024). Tarihi Yapı Belgelenmesinde Fotogrametri ve Geleneksel Rölöve Yöntemlerinin Karşılaştırılması: Emirci Sultan Türbesi ve Cami Örneği. 9. Uluslararası Azerbaycan Fen, Mühendislik, Matematik ve Uygulamalı Bilimler Kongresi, Bakü, Azerbeycan.
- Mumcuoğlu Türker, S. S., & Kabadayı, A., (2025). Ahşap Bindirme Tavanlı Camilerin Fotogrametri Yöntemi ile Dijital Belgelenmesi ve Mimari Özelliklerinin Karşılaştırılması: Yozgat Kuşçu Köyü Camii ve Gelingüllü Köyü Camii. 21. Uluslararası İstanbul Fen, Mühendislik, Mimarlık ve Matematik Bilimlerinde Bilimsel Araştırmalar Kongresi, İstanbul, Türkiye.
- Mumcuoğlu Türker, S. S., & Kabadayı, A., (2025). Dijital İkiz Teknolojisi İle Ahşap Tavanlı Yozgat Tekkeyenicesi Köyü Camii’nin Mimari Özelliklerinin Belgelenmesi. 21. Uluslararası İstanbul Fen, Mühendislik, Mimarlık ve Matematik Bilimlerinde Bilimsel Araştırmalar Kongresi, İstanbul, Türkiye.
- Mumcuoğlu Türker, S. S., & Kabadayı, A., (2025). Fotogrametri Yöntemi ile Türkmensarılar Köyü Çapanoğlu Hüseyın Ağa Camii’nin Mimari Özelliklerinin Analizi ve Restitüsyon Denemesi. 3. Uluslararası Thales Fen, Mühendislik, Mimarlık ve Matematik Kongresi, Kahire, Mısır.
- Sağıroğlu, Ö., & Özen Yavuz A. (2017). Yozgat Tarihi Camilerinin İnanç Turizmi Açısından Değerlendirilmesi. II. Uluslararası Bozok Sempozyumu: Yozgat’ın Turizm Potansiyelleri ve Sorunları Bildiri Kitabı, Cilt II, 04 - 06 Mayıs 2017, ss. 542-552.
- Savaş Sezer, M. (1998). Yozgat ve Çevresi Tarihi Yapılarındaki Süslemeler. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
- Sevim, A., & Karacabey, B. (2022). Yozgat İl Merkezindeki Tarihi Camiler. Yozgat Tarihi ve Kültürü: Arkeoloji ve Sanat Tarihi, Ankara: Akçağ Basım, Cilt I, ss. 103-133.
- Soyer, Y. (2022). Yozgat Divanlı Köyü (Mustafa Paşa) Camii, Tarih Araştırmaları -III, Ankara: İksad Yayınevi, ss. 199-218.
- Taşkan, D. (2019). Yozgat’ta Unutulmuş Bir Eser: Tokmak (Çerkez) Hasan Paşa Camisi. XII. Uluslararası Türk Sanatı, Tarihi ve Folkloru Kongresi /Sanat Etkinlikleri, ss 123-128.
- Türk Ocakları Yozgat Şubesi. (2000). Osmanlı Devleti ve Bozok Sancağı. Umut Matbaacılık.
- Yozgat Kültür ve Dayanışma Derneği. (1990). Yozgat Kataloğu. İstanbul, Vaha Reklam Hizmetleri
- Yozgat Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2007). Yozgat Kent Tarihi. Yozgat: Bozok Ofset.
3D Modeling and Architectural Documentation of the Şefaatli Kazlıuşağı Village Çapanoğlu Mosque in Yozgat Using Photogrammetry Method
Öz
Wooden flat-roofed mosques, which are commonly observed throughout the province of Yozgat, constitute characteristic examples of regional architecture. Among these structures, the Çapanoğlu Mosque in Kazlıuşağı Village, which is associated with the Çapanoğlu family, stands out from its counterparts with its wooden roof system and high-quality cut stonework on its facades. However, the lack of sufficient coverage of this structure in the literature is considered a significant shortcoming in terms of both scientific research and conservation-oriented approaches. This study aims to document the architectural features of the Çapanoğlu Mosque in Kazlıuşağı Village, create a three-dimensional model of the structure in a digital environment, and reveal its place and uniqueness within rural mosque architecture. The research methods used included on-site examination, measurement, photographic documentation, and photogrammetry-based digital modeling techniques. This allowed for a detailed examination of the structure's spatial design, roof system, and facade features, as well as an evaluation of its similarities with other wooden-ceilinged mosques in the Yozgat province. The study concluded that the Çapanoğlu Mosque in Kazlıuşağı Village occupies a prominent position within the regional architecture due to its traditional plan scheme, wooden ceiling craftsmanship, and quality stone facades. Documenting the structure and contributing it to the scientific literature provides a meaningful contribution to the preservation and promotion of rural architectural heritage.
Anahtar Kelimeler
UAV Photogrammetry Digital Documentation Cultural Sustainability Kazlıuşağı Köyü Çapanoğlu Mosque
Proje Numarası
FED-2025-1591
Kaynakça
- Acun, H. (1981). Yozgat ve Yöresi Türk Devri Yapıları. Vakıflar Dergisi, 13, 635-716.
- Acun, H. (2005). Bozok Sancağı (Yozgat İli)’nda Türk Mimarisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- Acun, H. (2016). Tüm Yönleriyle Çapanoğulları ve Eserleri. Ankara: TBMM Basımevi.
- Akdeniz, H. B. (2023). Spatio-temporal analysis of the effects of urban growth on urban heat island: Case of Konya, Turkiye. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 48, 441-448.
- Akdeniz, H. B., & İnam, Ş. (2023). Spatio-temporal analysis of shoreline changes and future forecasting: the case of Küçük Menderes Delta, Türkiye. Journal of Coastal Conservation, 27(4), 34.
- Akdeniz, H. B., Sag, N. S., & Inam, S. (2023). Analysis of land use/land cover changes and prediction of future changes with land change modeler: Case of Belek, Turkey. Environmental Monitoring and Assessment, 195(1), 135.
- Daşcı, A. (2010). Yozgat Mihrabları. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya, Türkiye.
- Ergin, A. Ş. (1994). Vakıflar ve Yozgat’ta Tarihi Vakıf Camileri. Türkiye Diyanet Vakfı Yozgat Şubesi.
- Kabadayı, A., (2023). Kültürel Mirasın Dijital Arşivlenmesi: Emirci Sultan Türbesi ve Camii Örneği. Türkiye Fotogrametri Dergisi, 5(2), 82-88.
- Kabadayı, A., & Mumcuoğlu Türker, S. S., (2025). Dijital Teknolojilerle Bakımsız ve Kullanılmayan Tarihi Camilerin Belgelenmesi: Yozgat İli Karacalar, Kızıltepe ve Topaç Köyü Camileri. 3. Uluslararası Thales Fen, Mühendislik, Mimarlık ve Matematik Kongresi, Kahire, Mısır.
- Kabadayı, A., & Mumcuoğlu Türker, S. S., (2025). Ahşap Tavanlı Yozgat Bahçecik Köyü Camii’nin Fotogrametri Yöntemi ile Dijital Modelinin Oluşturulması. 3. Uluslararası Thales Fen, Mühendislik, Mimarlık ve Matematik Kongresi, Kahire, Mısır.
- Kabadayı, A., & Mumcuoğlu Türker, S. S., (2025). Fotogrametri Yöntemiyle Köseyusuflu ve Divanlı Köyü Camilerinin Cephe Analizi: Mevcut Rölöve Çizimleri ile Karşılaştırmalı Bir İnceleme. 21. Uluslararası İstanbul Fen, Mühendislik, Mimarlık ve Matematik Bilimlerinde Bilimsel Araştırmalar Kongresi, İstanbul, Türkiye.
- Mumcuoğlu Türker, S. S. (2024). Ahşap Direkli Ve Tavanlı Bir Cami: Yozgat Divanlı Köyü Camii. Bozok Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), 66-95.
- Mumcuoğlu Türker, S. S. (2024). Ahşap Tavanlı Cevahir Ali Efendi Camii’nin Mimari Özelliklerinin Karşılaştırılmalı Analizi. Mimarlıkta Güncel Araştırma, Tasarım ve Yöntem-2024, Fransa: Livre de Lyon, ss. 181-201.
- Mumcuoğlu Türker, S. S. (2024). Az Bilinen Ahşap Tavanlı Nakipzade Camii Üzerine Bir Değerlendirme. Bozok Journal of Engineering and Architecture, 3(2), 149-165.
- Mumcuoğlu Türker, S. S. (2024). Cevahir Ali Efendi Camii’nin Mimari Özelliklerinin İncelenmesi. 19. Uluslararası İstanbul Fen, Mühendislik, Mimarlık ve Matematik Bilimlerinde Bilimsel Araştırmalar Kongresi, İstanbul, Türkiye.
- Mumcuoğlu Türker, S. S. (2024). Yozgat Kayyımzade Camii’nin Mimari ve Süsleme Unsurlarının İncelenmesi. 10. Uluslararası “Artemis” Bilimsel Araştırmalar Kongresi, 29-30 Kasım 2024, Bükreş, Romanya.
- Mumcuoğlu Türker, S. S., (2024). Musa Ağa Camii’nin Restorasyon Öncesi ve Sonrası Durumu. 14. Uluslararası Başkent Sosyal, Beşeri, İdari ve Eğitim Bilimleri Kongresi, Ankara, Türkiye.
- Mumcuoğlu Türker, S. S., (2024). Yozgat Merkez ve İlçelerdeki Ahşap Direkli Camiler. 10. Uluslararası “Artemis” Bilimsel Araştırmalar Kongresi, Bükreş, Romanya.
- Mumcuoğlu Türker, S. S., (2024). Sağır Mustafa Ağa Camii’nin Restitüsyonu Hakkında Bir Deneme. 14. Uluslararası Başkent Sosyal, Beşerî, İdari ve Eğitim Bilimleri Kongresi, Ankara, Türkiye.
- Mumcuoğlu Türker, S. S., & Kabadayı, A., (2024). Tarihi Yapı Belgelenmesinde Fotogrametri ve Geleneksel Rölöve Yöntemlerinin Karşılaştırılması: Emirci Sultan Türbesi ve Cami Örneği. 9. Uluslararası Azerbaycan Fen, Mühendislik, Matematik ve Uygulamalı Bilimler Kongresi, Bakü, Azerbeycan.
- Mumcuoğlu Türker, S. S., & Kabadayı, A., (2025). Ahşap Bindirme Tavanlı Camilerin Fotogrametri Yöntemi ile Dijital Belgelenmesi ve Mimari Özelliklerinin Karşılaştırılması: Yozgat Kuşçu Köyü Camii ve Gelingüllü Köyü Camii. 21. Uluslararası İstanbul Fen, Mühendislik, Mimarlık ve Matematik Bilimlerinde Bilimsel Araştırmalar Kongresi, İstanbul, Türkiye.
- Mumcuoğlu Türker, S. S., & Kabadayı, A., (2025). Dijital İkiz Teknolojisi İle Ahşap Tavanlı Yozgat Tekkeyenicesi Köyü Camii’nin Mimari Özelliklerinin Belgelenmesi. 21. Uluslararası İstanbul Fen, Mühendislik, Mimarlık ve Matematik Bilimlerinde Bilimsel Araştırmalar Kongresi, İstanbul, Türkiye.
- Mumcuoğlu Türker, S. S., & Kabadayı, A., (2025). Fotogrametri Yöntemi ile Türkmensarılar Köyü Çapanoğlu Hüseyın Ağa Camii’nin Mimari Özelliklerinin Analizi ve Restitüsyon Denemesi. 3. Uluslararası Thales Fen, Mühendislik, Mimarlık ve Matematik Kongresi, Kahire, Mısır.
- Sağıroğlu, Ö., & Özen Yavuz A. (2017). Yozgat Tarihi Camilerinin İnanç Turizmi Açısından Değerlendirilmesi. II. Uluslararası Bozok Sempozyumu: Yozgat’ın Turizm Potansiyelleri ve Sorunları Bildiri Kitabı, Cilt II, 04 - 06 Mayıs 2017, ss. 542-552.
- Savaş Sezer, M. (1998). Yozgat ve Çevresi Tarihi Yapılarındaki Süslemeler. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
- Sevim, A., & Karacabey, B. (2022). Yozgat İl Merkezindeki Tarihi Camiler. Yozgat Tarihi ve Kültürü: Arkeoloji ve Sanat Tarihi, Ankara: Akçağ Basım, Cilt I, ss. 103-133.
- Soyer, Y. (2022). Yozgat Divanlı Köyü (Mustafa Paşa) Camii, Tarih Araştırmaları -III, Ankara: İksad Yayınevi, ss. 199-218.
- Taşkan, D. (2019). Yozgat’ta Unutulmuş Bir Eser: Tokmak (Çerkez) Hasan Paşa Camisi. XII. Uluslararası Türk Sanatı, Tarihi ve Folkloru Kongresi /Sanat Etkinlikleri, ss 123-128.
- Türk Ocakları Yozgat Şubesi. (2000). Osmanlı Devleti ve Bozok Sancağı. Umut Matbaacılık.
- Yozgat Kültür ve Dayanışma Derneği. (1990). Yozgat Kataloğu. İstanbul, Vaha Reklam Hizmetleri
- Yozgat Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2007). Yozgat Kent Tarihi. Yozgat: Bozok Ofset.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Fotogrametri, Dijital Miras, Kültürel Miras ve Koruma |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | FED-2025-1591 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 13 Haziran 2025 |
| Kabul Tarihi | 26 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 7 Sayı: 1 |
