Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

YERYÜZÜ TAKIMI: DOĞANIN UYANIŞI VE YERYÜZÜ TAKIMI: SUDAKİ SIR ESERLERİNDE TOPRAK ETİĞİ

Yıl 2025, Cilt: 2025 Sayı: 49, 524 - 546, 26.06.2025
https://doi.org/10.59257/turkbilig.1513055

Öz

Yeryüzü/Toprak Etiği, yirminci yüzyılda öncülüğünü Aldo Leopold’un başlattığı ve yaşayan tüm organizmalara saygı duyulması zorunluluğunu kapsayan bir görüştür. Bu görüş organik ve inorganik bütünlüğe ait hakları tanıma, ekolojik sisteme dahil tüm canlıların hayatını koruma, bütün toplulukların eşit haklara sahip olduğu barışçıl düzeni oluşturmayı amaçlar. İnsanların toprak topluluğunun diğer üyeleri üzerinde kurduğu tahakkümün doğadaki dengeyi bozduğuna dikkat çeker. Esra İlter Demirbilek’in Yeryüzü Takımı Doğanın Uyanışı” ve “Yeryüzü Takımı Sudaki Sır” başlıklı çocuk kitaplarında insanın doğaya müdahalesinin olumsuz sonuçlarını düzeltmeye çalışan ve Yeryüzü Takımı adı verilen çocuklar, toprak topluluğunun zarar görmemesi için mücadele verirler. Çocukların doğanın iç işleyişini yeniden düzenlemek için verdikleri mücadelede mitolojik unsurlardan yararlanılması ve Toprak Ana’nın/Umay’ın birinci dereceden yardımcı karakter olması da önemli bir husustur. Çünkü Umay, yaratılış anlatısından itibaren yeryüzünü tanır, toprak topluluğunun koruyucusudur, bozulan düzenin eski hâline gelmesi için gerekli bilgiye, beceriye ve donanıma sahiptir. Bu çalışmada insanın yeryüzü etiğine uygun davranmamanın sonucunda yaşanan “iklim değişikliği”, “iklim krizi” gibi kavramlarla adlandırılan ve insanlığın devamı için acil çözüm bekleyen iklim krizini tematik düzleminde işleyen “Yeryüzü Takımı Doğanın Uyanışı” ve “Yeryüzü Takımı Sudaki Sır” başlıklı eserler mitolojinin verilerinden de yararlanarak yeryüzü etiği bağlamında değerlendirilecektir.

Destekleyen Kurum

TUBİTAK

Proje Numarası

123K067

Teşekkür

“Bu çalışma, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından 123K067 Numaralı proje ile desteklenmiştir. Projeye verdiği destekten ötürü TÜBİTAK’a teşekkürlerimizi sunarız.”

Kaynakça

  • Aksu, C. (2022). İklim krizi ve mücadele. İçinde H. Yurdanur (Der.), Siyasi ekoloji (ss. 267–280). Ankara: İmge Kitabevi.
  • Akyüz, E. (2021). Giriş. İçinde E. Akyüz (Ed.), Çevre etiği ve Spinoza (ss. 1–11). Çanakkale: Paradigma Akademi.
  • Alkayış, A. (2021). Felsefe eğitiminin önemi ve çevre etiği. İçinde E. Akyüz (Ed.), Çevre etiği ve Spinoza (ss. 13–40). Çanakkale: Paradigma Akademi.
  • Bookchin, M. (2017). Toplumsal ekoloji ve komünalizm. (Çev. F. D. Elhüseyni). İstanbul: Sümer Yayıncılık.
  • Demir, U. Ö. ve Sancak, İ. T. B. (2022). İklim değişikliği ve petrol. İçinde E. Akyüz (Ed.), İklim krizi ve enerji (ss. 43–71). Çanakkale: Paradigma Akademi.
  • Duvarcı, A. (2005). Türklerde tabiat üstü varlıklar ve bunlarla ilgili kabuller, inanmalar, uygulamalar. Bilig, (32), 125-144.
  • Eden, S. (2015). İklim krizi ve yaptırmamak. Ankara: Doruk Yayımcılık.
  • Eliuz, Ü. ve Küçükosman, A. (2023). İdeal demokrasi adası: İbrahim Örs’ün Çocuk Cumhuriyeti adlı romanı. İçinde M. A. Yalçınkaya, B. Can Emir ve S. Demirel (Ed.), Zamanın izleri: Demokrasi ve cumhuriyet (ss. 175–198). Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları.
  • Gök Aksamaz, N. (2021). Değişen iklim dönüşen insan. İstanbul: Artshop.
  • İlter Demirbilek, E. (2022). Yeryüzü takımı sudaki sır. İstanbul: Doğan Yayıncılık.
  • İlter Demirbilek, E. (2023). Yeryüzü takımı doğanın uyanışı. İstanbul: Doğan Yayıncılık.
  • Kabak, T. (2018). Toplumsal ekoloji bağlamında Türklerin doğa ile ilişkilerine genel bir bakış: mandıra filozofu filminin düşündürdükleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(1), 276-291.
  • Kılıç, S. (2008). Çevre etiği. Ankara: Orion Kitabevi.
  • Korkmaz, R. (2015). Yazınsal okumalar. İstanbul: Kesit Yayınları.
  • Leopold, A. (2013). Bir kum yöresi almanağı. (Çev. U. Özdağ). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
  • Ögel, B. (2010). Türk mitolojisi-1. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Öksüz Güneş, E. (2023). Özgür Balpınar’ın Gelecek Ekspresi Çöp Dünya başlıklı eserinde yeryüzü etiği. İçinde A. Kırkan ve Y. Cengiz (Ed.), Dilbilim ve karşılaştırmalı edebiyat (ss. 318–329). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
  • Özdağ, U. (2017). Edebiyat ve toprak etiği. Ankara: Ürün Yayınları.
  • Radkau, J. (2020). Doğa ve iktidar. (Çev. N. Güder). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
  • Shiva, V. (2010). Yeryüzü demokrasisi. (Çev. A. K. Saysel ve O. Günay). İstanbul: Bgst Yayınları.
  • Shiva, V. (2021). İnadına canlı kadınlar, ekoloji ve hayatta kalma. İstanbul: Sinek Sekiz Yayınevi.
  • Shiva, V. ve Mies, M. (2019). Ekofeminizm. (Çev. İ. Urkun Kelso). İstanbul: Sinek Sekiz Yayınevi.
  • Türkeş, M. (2015). Gökgürültülü fırtınalar ve oluşum düzenekleri. Bilim ve Gelecek, 131, 84-87.
  • Uludağ, F. M. (2017). Türk mitolojisinde hayat ağacının (kayın ağacı) çağdaş seramik sanatındaki figüratif yorumu. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
  • Ulusoy, T. (2022). Ekoloji tezleri. İçinde H. Yurdanur (Der.), Siyasi ekoloji (ss. 181-194). Ankara: İmge Kitabevi.
  • Üstün, K. (2019). Mahir Ünsal Eriş’in ‘Dedemin Turnası’ adlı öyküsünde doğa farkındalığı. İçinde U. Özdağ ve G. G. Alpaslan (Ed.), Anadolu Turnaları-Biyoloji kültür koruma (ss. 257-268). Ürün Yayınları: Ankara.
  • Yılmaz, H. (2023). Türkiye’de çocuk edebiyatında mekân doğa ve şehir üzerine. İçinde H. Yılmaz ve M. S. İnce (Ed.), Çocuk edebiyatında mekân doğa ve şehir (ss. 6-19). İstanbul: Erdem Yayınları.

The Land Ethic in Yeryüzü Takımı: Doğanın Uyanışı [Earth Team: Nature’s Awakening] and Yeryüzü Takımı: Sudaki Sır [Earth Team: The Secret in the Water]

Yıl 2025, Cilt: 2025 Sayı: 49, 524 - 546, 26.06.2025
https://doi.org/10.59257/turkbilig.1513055

Öz

Earth Ethics is a view pioneered by Aldo Leopold in the twentieth century and encompasses the obligation to respect all living organisms. It aims to recognize the rights of organic and inorganic integrity, to protect the lives of all living things in the ecological system, and to create a peaceful order in which all communities have equal rights. It draws attention to the fact that the domination of humans over other members of the land community disrupts the balance in nature. In Esra İlter Demirbilek's children's books titled " Earth Team Nature's Awakening" and " Earth Team The Secret in the Water", children called the Earth Team, who try to correct the negative consequences of human intervention in nature, struggle to prevent damage to the earth community. It is also important that mythological elements are utilized in the children's struggle to reorganize the inner workings of nature and that Mother Earth/Umay is the primary supporting character. Because Umay knows the earth since the creation narrative, is the protector of the earth community, and has the necessary knowledge, skills and equipment to restore the disrupted order. In this study, the works titled "Earth Team The Awakening of Nature" and "Earth Team The Secret in the Water", which deal with the climate crisis, which is called "climate change" and "climate crisis" as a result of human beings not acting in accordance with earth ethics and which requires an urgent solution for the continuation of humanity, will be evaluated in the context of earth ethics by making use of the data of mythology.

Destekleyen Kurum

TUBİTAK

Proje Numarası

123K067

Teşekkür

This study was supported by Scientific and Technological Research Council of Turkey (TUBITAK) under the Grant Number 123K067. The authors thank to TUBITAK for their supports.”

Kaynakça

  • Aksu, C. (2022). İklim krizi ve mücadele. İçinde H. Yurdanur (Der.), Siyasi ekoloji (ss. 267–280). Ankara: İmge Kitabevi.
  • Akyüz, E. (2021). Giriş. İçinde E. Akyüz (Ed.), Çevre etiği ve Spinoza (ss. 1–11). Çanakkale: Paradigma Akademi.
  • Alkayış, A. (2021). Felsefe eğitiminin önemi ve çevre etiği. İçinde E. Akyüz (Ed.), Çevre etiği ve Spinoza (ss. 13–40). Çanakkale: Paradigma Akademi.
  • Bookchin, M. (2017). Toplumsal ekoloji ve komünalizm. (Çev. F. D. Elhüseyni). İstanbul: Sümer Yayıncılık.
  • Demir, U. Ö. ve Sancak, İ. T. B. (2022). İklim değişikliği ve petrol. İçinde E. Akyüz (Ed.), İklim krizi ve enerji (ss. 43–71). Çanakkale: Paradigma Akademi.
  • Duvarcı, A. (2005). Türklerde tabiat üstü varlıklar ve bunlarla ilgili kabuller, inanmalar, uygulamalar. Bilig, (32), 125-144.
  • Eden, S. (2015). İklim krizi ve yaptırmamak. Ankara: Doruk Yayımcılık.
  • Eliuz, Ü. ve Küçükosman, A. (2023). İdeal demokrasi adası: İbrahim Örs’ün Çocuk Cumhuriyeti adlı romanı. İçinde M. A. Yalçınkaya, B. Can Emir ve S. Demirel (Ed.), Zamanın izleri: Demokrasi ve cumhuriyet (ss. 175–198). Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları.
  • Gök Aksamaz, N. (2021). Değişen iklim dönüşen insan. İstanbul: Artshop.
  • İlter Demirbilek, E. (2022). Yeryüzü takımı sudaki sır. İstanbul: Doğan Yayıncılık.
  • İlter Demirbilek, E. (2023). Yeryüzü takımı doğanın uyanışı. İstanbul: Doğan Yayıncılık.
  • Kabak, T. (2018). Toplumsal ekoloji bağlamında Türklerin doğa ile ilişkilerine genel bir bakış: mandıra filozofu filminin düşündürdükleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(1), 276-291.
  • Kılıç, S. (2008). Çevre etiği. Ankara: Orion Kitabevi.
  • Korkmaz, R. (2015). Yazınsal okumalar. İstanbul: Kesit Yayınları.
  • Leopold, A. (2013). Bir kum yöresi almanağı. (Çev. U. Özdağ). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
  • Ögel, B. (2010). Türk mitolojisi-1. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Öksüz Güneş, E. (2023). Özgür Balpınar’ın Gelecek Ekspresi Çöp Dünya başlıklı eserinde yeryüzü etiği. İçinde A. Kırkan ve Y. Cengiz (Ed.), Dilbilim ve karşılaştırmalı edebiyat (ss. 318–329). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
  • Özdağ, U. (2017). Edebiyat ve toprak etiği. Ankara: Ürün Yayınları.
  • Radkau, J. (2020). Doğa ve iktidar. (Çev. N. Güder). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
  • Shiva, V. (2010). Yeryüzü demokrasisi. (Çev. A. K. Saysel ve O. Günay). İstanbul: Bgst Yayınları.
  • Shiva, V. (2021). İnadına canlı kadınlar, ekoloji ve hayatta kalma. İstanbul: Sinek Sekiz Yayınevi.
  • Shiva, V. ve Mies, M. (2019). Ekofeminizm. (Çev. İ. Urkun Kelso). İstanbul: Sinek Sekiz Yayınevi.
  • Türkeş, M. (2015). Gökgürültülü fırtınalar ve oluşum düzenekleri. Bilim ve Gelecek, 131, 84-87.
  • Uludağ, F. M. (2017). Türk mitolojisinde hayat ağacının (kayın ağacı) çağdaş seramik sanatındaki figüratif yorumu. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
  • Ulusoy, T. (2022). Ekoloji tezleri. İçinde H. Yurdanur (Der.), Siyasi ekoloji (ss. 181-194). Ankara: İmge Kitabevi.
  • Üstün, K. (2019). Mahir Ünsal Eriş’in ‘Dedemin Turnası’ adlı öyküsünde doğa farkındalığı. İçinde U. Özdağ ve G. G. Alpaslan (Ed.), Anadolu Turnaları-Biyoloji kültür koruma (ss. 257-268). Ürün Yayınları: Ankara.
  • Yılmaz, H. (2023). Türkiye’de çocuk edebiyatında mekân doğa ve şehir üzerine. İçinde H. Yılmaz ve M. S. İnce (Ed.), Çocuk edebiyatında mekân doğa ve şehir (ss. 6-19). İstanbul: Erdem Yayınları.
Toplam 27 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Ekoeleştiri, Türkiye Sahası Yeni Türk Edebiyatı
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Elif Öksüz Güneş 0000-0002-2870-8305

Proje Numarası 123K067
Yayımlanma Tarihi 26 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 9 Temmuz 2024
Kabul Tarihi 20 Mayıs 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 2025 Sayı: 49

Kaynak Göster

APA Öksüz Güneş, E. (2025). YERYÜZÜ TAKIMI: DOĞANIN UYANIŞI VE YERYÜZÜ TAKIMI: SUDAKİ SIR ESERLERİNDE TOPRAK ETİĞİ. Türkbilig, 2025(49), 524-546. https://doi.org/10.59257/turkbilig.1513055