Öz
Çevre kirliliği, özellikle büyük kentlerde insan sağlığını tehdit eden çok önemli kentsel sorunların başında gelmektedir. Su, hava, toprak kirliliği ile birlikte kent kalabalığının neden olduğu gürültü kirliliği de insan hayatını olumsuz etkilemektedir. Gürültü kirliliği, su, toprak ve hava kirliliği gibi ölçülebilir olmasının yanında bitki örtüsü, topoğrafya veya yapısal engellere çarparak dağılabilmekte ve etkisi değişebilmektedir. Trafik, inşaat, endüstri ve sanayi alanlarından kaynaklanan gürültünün insanlar üzerindeki etkisini belirleyebilmek için noktasal gürültü kaynaklarının belli bir alanda etkisini ölçmek gerekmektedir. Bu çalışma, Isparta ili Eğirdir ilçesinde oluşan gürültü kirliliğini ilçe merkezi örneğinde ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu amaçla, Eğirdir ilçe merkezinde yer alan 35 adet ölçüm noktasında mevsimsel değişimleri de belirlenmek amacıyla 2023 yılı Ocak-Şubat, Nisan-Mayıs ve Temmuz-Ağustos aylarında gürültü ölçümleri yapılmıştır. Hesaplanan ve ölçülen verilere bağlı olarak elde edilen Leq değerleri ile ArcGİS 10.5 programında gürültü haritaları oluşturulmuştur. Elde edilen sonuçlar, belirlenen noktalardaki gürültü ölçümlerinin Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen 55 dB(A) sınır değeri aştığını göstermektedir. Çalışmanın sonucunda, ilkbahar ve yaz aylarında ilçedeki rekreasyon potansiyeli sebebiyle özellikle Can ada ve Yeşil ada noktalarında gürültü artışı dikkat çekmektedir. Nisan-Mayıs ayında ada girişlerinde, Temmuz-Ağustos ayında ise Can ada ve Yeşil ada tamamında belirlenen noktalardan elde edilen sonuçların sınır değerlerden yüksek olduğu tespit edilmiştir. Çalışma alanından elde edilen ölçümlerin Leq (Eşdeğer gürültü seviyesi) değerleri kullanılarak mevsimsel olarak gürültü haritaları hazırlanmıştır. Eğirdir İlçesi ölçeğinde daha önce bu kapsamda gürültü haritalarının hazırlanmamış olması, çalışmanın özgün değerini ortaya koymaktadır. Ayrıca çalışma sonunda yüksek çıkan ölçüm değerleri dikkate alınarak öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Etik Beyan
Bu çalışma için etik kurul onayı gerekmemektedir.
Destekleyen Kurum
Bu çalışma FYL-2023-8844 No’lu Proje kapsamında Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir.
Proje Numarası
FYL-2023-8844
Teşekkür
FYL-2023-8844 No’lu Proje ile çalışmayı maddi olarak destekleyen Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi’ne teşekkür ederiz.
Kaynakça
- Aksu, A. (2023). Erzurum kent merkezi karayolu güzergahında ekolojik koridor kapsamında gürültü önleme bariyeri planlaması. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Erzurum.
- Anonim, (2022). T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi. Çevresel Gürültü Kontrol Yönetmeliği. Resmî Gazete Tarihi: 30.11.2022 Resmî Gazete Sayısı: 32029.
- Aydın, M.E. & Ateş, N. (1997). Konya’da trafik gürültüsü ve bazı öneriler. Pamukkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Mühendislik Bilimleri Dergisi, 3(3), 447-456. Denizli.
- Bouzir, T.A.K. & Zemmouri, N. (2017). Effect of urban morphology on road noise distribution. Energy Procedia, 119: 376-385.
- Cansaran, D. (2019). Gürültü kirliliği düzeyini belirlemeye yönelik bir çalışma: Amasya örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 74-1, 89-108.
- Cittaslow Türkiye, (2023). Üyelik Süreci/Politikalar. Erişim Tarihi: 05.8.2023 https://cittaslowturkiye.org.tr
- Coşkun, S., Sava B. & Şahin, C. (2022). Isparta kent merkezi hastane yerleşkelerinin gürültü kirliliği açısından incelenmesi. Kent Akademisi Dergisi, 15(2), 848-860.
- Çolak, C.E. (2018). Sürdürülebilir kentleşme kapsamında sakin şehir uygulaması: Yalvaç örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
- Deveci, S. & Yorulmaz, F. (2022). Edirne il merkezinde çevresel gürültünün değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilim Dergisi, 15(2), 234-244.
- Dikmen, O. (2022). Erzurum kenti örneğinde kent merkezindeki önemli caddelerin gürültü değişimlerinin belirlenmesi ve önleme çalışmaları. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 117s, Erzurum.
- Doygun, N., (2016). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Avşar Yerleşkesinde trafik gürültüsünün incelenmesi. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi., 6(14), 1-11.
- Harman, B.İ., Köseoğlu, H. & Yiğit, C.Ö. (2016). Performance evaluation of IDW, kriging and multiquadric interpolation methods in producing noise mapping: A case study at the city of Isparta, Turkey. Applied Acoustics, 11.
- İnanır, A., Uslu, A. & Çaprak, D. (2019). Sakin şehir ve kırsal turizm: Eğirdir İlçesi’nde bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(3), 1711-1726.
- Kaliski, K., Duncan, E. & Cowan, J. (2007). Community and regional noise mapping in the United States. Sound and Vibration. 14 – 17.
- Kundu, S., Sen, K. & Mondal, N. K. (2022). GIS-based mapping and assessment of road traffic noise in and around of schools situated near busy roadside. International Journal of Automotive Science and Technology, Cilt 6, Sayı 1, s.26-38.
- MGM, (2022). İl/ İlçeler. Erişim Tarihi: 18.05.2020. https://www.mgm.gov.tr. Morova, N., Şener, E., Terzi, S., Beyhan, M. & Harman, B.İ. (2010). Süleyman Demirel Üniversitesi yerleşkesinin gürültü haritalarının coğrafi bilgi sistemleri ile hazırlanması. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 14-3, 271-278.
- Onay, B. (2021). Okul bahçeleri ve çevresindeki gürültü kirliliğinin önlenmesinde peyzaj mimarlığı yaklaşımları: Isparta örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 181s, Isparta.
- Onay, B. & Kuş Şahin, C. (2021). Isparta kent merkezindeki bazı ilkokulların dış çevre gürültülerinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 23 (3): 859-870.
- Öncül, N.E. & Kelkit, A. (2023). Rekreasyon Alanlarında İşitsel Çevrenin Değerlendirilmesi: Özgürlük Parkı Çanakkale. GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism, Recreation and Sports Sciences (ATRSS), 6 (1): 76-87.
- Özyurt Ökten, S.S. & Aysu Kapan, A. (2024). İskenderun örneğinde mevsimsel ölçümlere göre trafikten kaynaklanan gürültünün mekânsal analizi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 14(3), 751-763.
- Özer, S. (2017). Erzurum kenti Yüzüncüyıl Parkı örneğinde kent parklarındaki gürültü kirliğinin mevcut durum analizi. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi, 32(1): 39-44.
- Özmen, A., & Can, M.C. (2018). The urban conservation approach of Cittaslow Yalvaç. Megaron, 13(1), 13−23.
- Paşaoğlu, A. (2013). Eyüp Hasdal-Kemerburgaz Yolu Göktürk mevkiinde otoyoldan kaynaklanan çevresel gürültünün değerlendirilmesi, gürültü haritasının hazırlanması ve gürültü perdesi modeli. Bahçeşehir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kentsel Sistemler ve Ulaştırma Yönetimi Programı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Sargın, S. (2003). Isparta'nın çevre sorunları. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü̈ Dergisi, Cilt V, Sayı: 2, s. 147-165, Afyonkarahisar.
- Savaş, S. (2019). İstanbul Kavacık mevkiinde TEM otoyolundan kaynaklanan gürültünün haritalanması ve gürültü perdesi modelinin uygulanması. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 67s, Tekirdağ.
- Say, N., Ökten, S.Ö., Aysu, A. & Yalçınkaya, N.M. (2017). Seasonal Change and Spatial Distribution of Traffic Noise in Seferihisar, Turkey. Archives Of Acousiics, 42(4), 631–642.
- Slabbekoorn, H. (2019). Noise pollution. Current Biology, 29(19), R957-R960.
- Bayazıt Solak, E., Şahin, C., Onay, B. & Sava, B. (2023). Parklardaki Gürültünün Değerlendirilmesi: Isparta İli Çünür Mahallesi Örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 14(2), 324-331.
- Suárez, E. & Barros, J.L. (2013). Traffic noise mapping of the city of Santiago de Chile. Science of The Total Environment, 466-467, 539-546.
- Şahin, K., Şenol, E. & Ögel, C. (2016). Isparta şehrinde trafik kaynaklı gürültü kirliliği. The Journal of International Social Research. 9,43.
- Tercan, Ş. & Yaman, G. (2021). Kent içi trafikten kaynaklanan stratejik gürültü haritalarının değerlendirilmesi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, s.27-40.
- Tosun, İ., Avşar, Y., Sevindir, H.C. & Beyhan, M. (2003). Isparta’da Gürültü Seviyesi Üzerine Trafik, Endüstri ve Ticari Faaliyetlerin Etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Isparta, 7(1): 70-79.
- Ünver, E. (2008). Trafik ve rekreasyonel kullanım kaynaklı gürültü kirliliğinin belirlenmesi: Çorlu örneği. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 90s, Tekirdağ.
- Yalılı Kılıç, M., Adalı, S. & Kılıç, İ. (2021). Hastane çevresinde gürültü kirliliğinin belirlenmesi: Bursa örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8(3), 847-856.
- Yerli, Ö. (2012). Kentsel alan kullanım kaynaklı gürültünün Düzce kenti örneğinde irdelenmesi. Düzce Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 240s. Düzce.
- Yerli, Ö. & Demir, Z. (2015). Otoban gürültüsünün dinlenme tesislerine etkisi: İstanbul Ankara Otoyolu örneği. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 17(1), 1-15.
Öz
Environmental pollution is one of the most important urban problems that threaten human health, especially in big cities. Along with water, air and soil pollution, noise pollution caused by urban crowds also negatively affects human life. Noise pollution, besides being measurable like water, soil and air pollution, can be dispersed by hitting vegetation, topography or structural obstacles and its effect can change. In order to determine the effect of noise from traffic, construction, industry and industrial areas on people, it is necessary to measure the effect of point noise sources in a certain area. This study aims to reveal the noise pollution in the district center of Eğirdir district of Isparta province. For this purpose, noise measurements were carried out in January-February, April-May and July-August 2023 in order to determine the seasonal changes at 35 measurement points located in the district centre of Eğirdir. Noise maps were created in ArcGIS 10.5 with the Leq values obtained based on the calculated and measured data. The results obtained show that the noise measurements at the determined points exceed the limit value of 55 dB(A) set by the World Health Organization. As a result of the study, especially in the spring and summer months, due to the recreation potential in the district, noise increase is especially noticeable at Can Island and Green Island points. It was determined that the results obtained from the points determined at the island entrances in April-May, July-August Can Island and Green Island were higher than the limit values. In the study area, the obtained Leq (Equivalent noise level) values were used to prepare seasonal noise maps. It is noticeable that there were no noise maps available for Eğirdir District; this reveals the original value of the study. However, the high obtained noise values were carefully monitored, and some suggestions were presented in the study.
Anahtar Kelimeler
Etik Beyan
Bu çalışma için etik kurul onayı gerekmemektedir.
Destekleyen Kurum
Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi
Proje Numarası
FYL-2023-8844
Teşekkür
Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi
Kaynakça
- Aksu, A. (2023). Erzurum kent merkezi karayolu güzergahında ekolojik koridor kapsamında gürültü önleme bariyeri planlaması. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Erzurum.
- Anonim, (2022). T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi. Çevresel Gürültü Kontrol Yönetmeliği. Resmî Gazete Tarihi: 30.11.2022 Resmî Gazete Sayısı: 32029.
- Aydın, M.E. & Ateş, N. (1997). Konya’da trafik gürültüsü ve bazı öneriler. Pamukkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Mühendislik Bilimleri Dergisi, 3(3), 447-456. Denizli.
- Bouzir, T.A.K. & Zemmouri, N. (2017). Effect of urban morphology on road noise distribution. Energy Procedia, 119: 376-385.
- Cansaran, D. (2019). Gürültü kirliliği düzeyini belirlemeye yönelik bir çalışma: Amasya örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 74-1, 89-108.
- Cittaslow Türkiye, (2023). Üyelik Süreci/Politikalar. Erişim Tarihi: 05.8.2023 https://cittaslowturkiye.org.tr
- Coşkun, S., Sava B. & Şahin, C. (2022). Isparta kent merkezi hastane yerleşkelerinin gürültü kirliliği açısından incelenmesi. Kent Akademisi Dergisi, 15(2), 848-860.
- Çolak, C.E. (2018). Sürdürülebilir kentleşme kapsamında sakin şehir uygulaması: Yalvaç örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
- Deveci, S. & Yorulmaz, F. (2022). Edirne il merkezinde çevresel gürültünün değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilim Dergisi, 15(2), 234-244.
- Dikmen, O. (2022). Erzurum kenti örneğinde kent merkezindeki önemli caddelerin gürültü değişimlerinin belirlenmesi ve önleme çalışmaları. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 117s, Erzurum.
- Doygun, N., (2016). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Avşar Yerleşkesinde trafik gürültüsünün incelenmesi. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi., 6(14), 1-11.
- Harman, B.İ., Köseoğlu, H. & Yiğit, C.Ö. (2016). Performance evaluation of IDW, kriging and multiquadric interpolation methods in producing noise mapping: A case study at the city of Isparta, Turkey. Applied Acoustics, 11.
- İnanır, A., Uslu, A. & Çaprak, D. (2019). Sakin şehir ve kırsal turizm: Eğirdir İlçesi’nde bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(3), 1711-1726.
- Kaliski, K., Duncan, E. & Cowan, J. (2007). Community and regional noise mapping in the United States. Sound and Vibration. 14 – 17.
- Kundu, S., Sen, K. & Mondal, N. K. (2022). GIS-based mapping and assessment of road traffic noise in and around of schools situated near busy roadside. International Journal of Automotive Science and Technology, Cilt 6, Sayı 1, s.26-38.
- MGM, (2022). İl/ İlçeler. Erişim Tarihi: 18.05.2020. https://www.mgm.gov.tr. Morova, N., Şener, E., Terzi, S., Beyhan, M. & Harman, B.İ. (2010). Süleyman Demirel Üniversitesi yerleşkesinin gürültü haritalarının coğrafi bilgi sistemleri ile hazırlanması. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 14-3, 271-278.
- Onay, B. (2021). Okul bahçeleri ve çevresindeki gürültü kirliliğinin önlenmesinde peyzaj mimarlığı yaklaşımları: Isparta örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 181s, Isparta.
- Onay, B. & Kuş Şahin, C. (2021). Isparta kent merkezindeki bazı ilkokulların dış çevre gürültülerinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 23 (3): 859-870.
- Öncül, N.E. & Kelkit, A. (2023). Rekreasyon Alanlarında İşitsel Çevrenin Değerlendirilmesi: Özgürlük Parkı Çanakkale. GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism, Recreation and Sports Sciences (ATRSS), 6 (1): 76-87.
- Özyurt Ökten, S.S. & Aysu Kapan, A. (2024). İskenderun örneğinde mevsimsel ölçümlere göre trafikten kaynaklanan gürültünün mekânsal analizi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 14(3), 751-763.
- Özer, S. (2017). Erzurum kenti Yüzüncüyıl Parkı örneğinde kent parklarındaki gürültü kirliğinin mevcut durum analizi. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi, 32(1): 39-44.
- Özmen, A., & Can, M.C. (2018). The urban conservation approach of Cittaslow Yalvaç. Megaron, 13(1), 13−23.
- Paşaoğlu, A. (2013). Eyüp Hasdal-Kemerburgaz Yolu Göktürk mevkiinde otoyoldan kaynaklanan çevresel gürültünün değerlendirilmesi, gürültü haritasının hazırlanması ve gürültü perdesi modeli. Bahçeşehir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kentsel Sistemler ve Ulaştırma Yönetimi Programı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Sargın, S. (2003). Isparta'nın çevre sorunları. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü̈ Dergisi, Cilt V, Sayı: 2, s. 147-165, Afyonkarahisar.
- Savaş, S. (2019). İstanbul Kavacık mevkiinde TEM otoyolundan kaynaklanan gürültünün haritalanması ve gürültü perdesi modelinin uygulanması. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 67s, Tekirdağ.
- Say, N., Ökten, S.Ö., Aysu, A. & Yalçınkaya, N.M. (2017). Seasonal Change and Spatial Distribution of Traffic Noise in Seferihisar, Turkey. Archives Of Acousiics, 42(4), 631–642.
- Slabbekoorn, H. (2019). Noise pollution. Current Biology, 29(19), R957-R960.
- Bayazıt Solak, E., Şahin, C., Onay, B. & Sava, B. (2023). Parklardaki Gürültünün Değerlendirilmesi: Isparta İli Çünür Mahallesi Örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 14(2), 324-331.
- Suárez, E. & Barros, J.L. (2013). Traffic noise mapping of the city of Santiago de Chile. Science of The Total Environment, 466-467, 539-546.
- Şahin, K., Şenol, E. & Ögel, C. (2016). Isparta şehrinde trafik kaynaklı gürültü kirliliği. The Journal of International Social Research. 9,43.
- Tercan, Ş. & Yaman, G. (2021). Kent içi trafikten kaynaklanan stratejik gürültü haritalarının değerlendirilmesi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, s.27-40.
- Tosun, İ., Avşar, Y., Sevindir, H.C. & Beyhan, M. (2003). Isparta’da Gürültü Seviyesi Üzerine Trafik, Endüstri ve Ticari Faaliyetlerin Etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Isparta, 7(1): 70-79.
- Ünver, E. (2008). Trafik ve rekreasyonel kullanım kaynaklı gürültü kirliliğinin belirlenmesi: Çorlu örneği. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 90s, Tekirdağ.
- Yalılı Kılıç, M., Adalı, S. & Kılıç, İ. (2021). Hastane çevresinde gürültü kirliliğinin belirlenmesi: Bursa örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8(3), 847-856.
- Yerli, Ö. (2012). Kentsel alan kullanım kaynaklı gürültünün Düzce kenti örneğinde irdelenmesi. Düzce Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 240s. Düzce.
- Yerli, Ö. & Demir, Z. (2015). Otoban gürültüsünün dinlenme tesislerine etkisi: İstanbul Ankara Otoyolu örneği. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 17(1), 1-15.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Peyzaj Planlama, Peyzaj Tasarımı, Peyzaj Teknikleri |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | FYL-2023-8844 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 13 Eylül 2024 |
| Kabul Tarihi | 28 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 |