Egyptian and Tunisian Troops in the Crimean War "Asakir-i Mısriye-i Şahane" and "Tunisian Asakir-i Şahane"
Öz
The Crimean War is a war of great importance in terms of military history. As a matter of fact, the Crimean War and the events it contained have been analysed by historians from many aspects. These aspects stand out as the industrial innovations that industrialised the war and gave it a technological characteristic. In this way, the Crimean War gained the distinction of being the first modern war. Another interesting feature of the war is the battlefields and the parties involved. In addition to being one of the few wars fought by Britain and Russia, it gained an international identity with the participation of France, the Ottoman Empire and Sardinia. The Crimean War took place in a wide geography from the Baltics to the Kamchatka Peninsula on the shores of the Pacific Ocean. On the other hand, the main stage of the war was the shores of the Danube River in the Balkans, the Crimean Peninsula with Sevastopol at its centre, the Caucasus and Anatolia. In addition to the industrial, logistic and communication innovations it contained, the fact that it took place in wide geographical areas enabled many historians to define the Crimean War as the "Pre-World War". As a matter of fact, the Egyptian and Tunisian troops that would take part in the Ottoman Army during the Crimean War also contribute to this definition. The states of Egypt and Tunisia, which were part of the Ottoman Empire at the time and had the right to keep their own armies, started to take part in the war with the beginning of the Crimean War. The Egyptian province participated in the war with approximately 15,000 soldiers. The Tunisian province sent around 7.000 soldiers. The soldiers from Egypt actively took part in important events such as the Siege of Silistre, the Siege of Sevastopol and the Battle of Gözleve. Soldiers from Tunisia, on the other hand, did not take part in any serious battles during the two years they served in Batumi. Apart from these, the Egyptian Navy actively participated in operations in the Black Sea. Considering these events, it is important to clarify the role played by the troops from Egypt and Tunisia in the Crimean War. In this way, a great gap in the existing literature on the Crimean War will be filled.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Arşiv Kaynakları
- Millî Savunma Bakanlığı Askeri Tarih Arşivi (ATASE) Osmanlı-Rus Harbi (Kırım Harbi) (110-9-1-1),
- 1-3-9, 1-3-28, 2-7-5, 2-7-21, 4-10-16, 4-11-29, 6-20-5, 7-22-6, 7-27-1, 9-5-1, 9-9-2, 9-11-3, 11-6-2, 36-67-17, 37-69-2
- Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) BOA,
- A.} AMD. 45-74
- A.} AMD. 47-28
- A.} AMD. 52-35
- A.} AMD. 52-93
- A.}AMD. 56-55
- A.}AMD. 69-49
- A.}MKT.MHM. 100-97
- A.}MKT.MHM. 115-79
- A.}MKT.MHM. 60-55
- A.}MKT.MHM. 77-25
- A.}MKT.NZD 120-93
- A.}MKT.NZD 92-27
- A.}MKT.NZD. 131-40
- A.}MKT.NZD. 140-30
- A.}MKT.NZD. 194-93
- A.}MKT.NZD. 223-64
- A.}MKT.NZD. 84-1
- A.}MKT.NZD. 93-26
- A.} MKT.UM.. 138-25
- A.}MKT.UM.. 226-100
- A.}MKT.UM.. 231-53
- A.}MKT.UM.. 251-2
- A.}VKN 1-19
- HH.İ… 13-13
- HR.SYS. 1190-32
- HR.SYS. 1336-31
- HR.SYS. 1338-24
- HR.SYS. 1349-24
- HR.SYS. 1352-8
- HR.SYS. 903-2
- HR.TO.. 574-11
- İ..DH.. 1288-101333
- İ..DH.. 306-19403
- İ..DH.. 307-19552
- İ..DH.. 307-19565
- İ..DH.. 310-19812
- İ..DH.. 320-20778
- İ..DH.. 329-21436
- İ..DH.. 345-22758
- İ..DH.. 348-22972
- İ..HR. 328-21222
- İ..HR.. 118-581
- İ..MTZ. (05) 16-548
- İ..MTZ. (05) 16-554
- İ..MTZ.(05) 16-550
- İ..MTZ.(05) 16-559
- İ..MTZ.(05) 16-574
- İ..MTZ.(05) 17-595
- İ..MTZ.(05) 17-602
- İ..MTZ.(05) 17-610
- İ..MTZ.(05) 17-615
- İ..MTZ.(05) 17-621
- İ.DH.. 336-22059
- Telif ve İnceleme Eserler
- Ahmed Cevad Paşa, Târîh-i Askerî-i Osmânî C. III, Haz. Fatih Akyüz, Fatih Tetik, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi yayınları, 2021.
- Ahmed Rıza Trabzonî. Manzume-i Sivastopol. Haz. Veysel Usta. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2000.
- Askeri Tarih Bülteni Eki. Denizaşırı Seferler ve Çıkarmalar: Rusya'ya Karşı Koalisyon Savaşı ve Kırım Seferi (1853-1856), Çanakkale Seferi (1915), Güney Fransa'ya Yapılan Müttefik Çıkarması (1944). Çev. Ahmet Onur. Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1980.
- Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı. Osmanlı Belgelerinde Kırım Savaşı (1853–1856). Ankara, 2006.
- Baykal, Bekir Sıtkı, “Makamat-ı Mübareke Meselesi ve Babıâli”, Belleten, C. XXIII, S. 90, Nisan 1959, 241-259.
- Brown, L. Carl. The Tunisia of Ahmed Bey (1837–1855). New Jersey: Princeton University Press, 1975.
- Budak, Mustafa. "1853-1856 Kırım Savaşı’nda Kafkas Cephesi." Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1993.
- Buzzard, Thomas. With the Turkish Army in the Crimea and Asia Minor: A Personal Narrative. London, 1915.
- Büyük Türk Askerleri: Cezzar Ahmet Paşa – Serdar-ı Ekrem Ömer Lütfü Paşa. Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1981.
- Çetin, Mehmet. Kırım Savaşı: Emperyal Güçlerin Dünya Savaşı Pratiği. Almati: Akhmet Yassawi University (ERI), 2016.
- Fahmy, Khaled. Paşanın Adamları: Kavalalı Mehmed Ali Paşa, Ordu ve Modern Mısır. Çev. Deniz Zarakoğlu. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010.
- Fenton, Roger. Osmanlı-Rus Savaşında Kırım ve Türkiye Mektupları. Çev. Sebla Küçük. İstanbul: Yirmidört Yayınevi, 2007.
- Ferik Ahmed Muhtar Paşa. Kırım Harbi’nde Silistre Müdafaası. Haz. Gültekin Yıldız ve Fatih Tetik. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.
- Figes, Orlando. Kırım: Son Haçlı Seferi. Çev. Nurettin Elhüseyni. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2012.
- Goldfrank, David M. The Origins of the Crimean War. New York: Routledge, 2013.
- Gürel, Tevfik. 1853-1855 Türk-Rus ve Müttefiklerin Kırım Savaşı. İstanbul: İstanbul Askeri Matbaa, 1935.
- Kırım Harbi’ne Dâir Notlar. Haz. Erdoğan Keleş. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2013.
- Köremezli, İbrahim. “Kırım Savaşı’nda Osmanlı Stratejisi: Rus Ordusuna Karşı Tuna’yı Savunmak”. Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi 6, sy. 2 (Eylül 2021): 758-85. https://doi.org/10.24186/vakanuvis.927878.
- Kurtoğlu, Fevzi. 1853–1855 Türk Rus Harbi Kırım Seferi. İstanbul: Devlet Matbaası, 1927.
- Namık Kemal. Silistre Muhasarası. Haz. Ahmet Temiz. İstanbul: Çamlıca Basım Yayın, 2015.
- Örenç, Ali Fuat, “Kırım Harbi Deniz Savaşları”, Savaştan Barışa: 150. Yıldönümünde Kırım Savaşı ve Paris Antlaşması (1853-1856), İÜEF Tarih Araştırma Merkezi (Bildiriler, 22-23 Mayıs 2006), İstanbul 2007, s.19-44.
- Palmer, Alan. Kırım Savaşı ve Modern Avrupa’nın Doğuşu. Çev. Meral Gaspıralı. İstanbul: Alfa Yayınları, 2012.
- Ponting, Clive. Kırım Savaşı: Efsanenin Arkasındaki Hakikat. Çev. Hakan Abacı. İstanbul: Alfa Yayınları, 2014.
- Salih Hayri. Kırım Zafernamesi Hayrâbât. Haz. Necat Birinci. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1988.
- Seaton, Albert. The Crimean War: A Russian Chronicle. London: B.T. Batsford, 1977.
- Slade, Adolphus. Müşavir Paşa’nın Kırım Harbi Anıları. Çev. Candan Badem. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2012.
- Sweetman, John. Balaclava 1854 and the Charge of the Light Brigade. London: Osprey Publishing, 1995.
- Sweetman, John. The Crimean War: 1854–1856 Essential Histories. London: Osprey Publishing, 2001.
- İnternet Kaynakları
- Kallek, Cengiz. "OKKA", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/okka (27 .04.2025).
Kırım Harbi’nde Mısırlı ve Tunuslu Birlikler “Asakir-i Mısriye-i Şahane” ve “Tunus Asakir-i Şahanesi”
Öz
Kırım Harbi askerî tarih açısından büyük önem arz eden bir savaştır. Nitekim Kırım Harbi ve içerisinde barındırdığı olaylar tarihçiler tarafından yine birçok yönden ele alınmıştır. Bu ele alınan hususlar, savaşı endüstriyelleştiren ve teknolojik özellik kazandıran sanayi yenilikleri olarak öne çıkar. Bu sayede Kırım Harbi ilk modern savaş olma özelliğini kazanır. Savaşın bir diğer ilginç özelliği ise sahne olduğu savaş alanları ve taraflarıdır. İngiltere ve Rusya’nın savaştığı sayılı savaşlardan biri olmasının yanı sıra Fransa ve Osmanlı İmparatorluğu ile Sardinya Devletinin katılımıyla uluslararası bir kimlik kazanır. Kırım Harbi, Baltıklardan Pasifik Okyanusu kıyısında bulunan Kamçatka Yarımadasına kadar geniş bir coğrafyada cereyan etmiştir. Buna karşılık savaşın ana sahnesi Balkanlarda Tuna Nehri kıyıları, Sivastopol’ün merkezinde olduğu Kırım Yarımadası ve Kafkasya ile Anadolu olmuştur. İçerisinde barındırdığı endüstriyel, lojistik ve muhabere alanındaki yeniliklerin yanı sıra geniş coğrafyalarda cereyan etmiş olması Kırım Harbi’nin birçok tarihçi tarafından “Ön Dünya Savaşı” şeklinde tanımlanmasına imkân vermiştir. Nitekim Kırım Harbi süresince Osmanlı Ordusu bünyesinde görev alacak olan Mısırlı ve Tunuslu birlikler de bu tanımlamaya katkı sağlamaktadır. O dönemlerde Osmanlı İmparatorluğunun bir parçası olan ve kendi ordularını bulundurma hakkı olan Mısır ve Tunus eyaletleri, Kırım Harbi’nin başlaması ile beraber savaşta rol almaya başladılar. Mısır Eyaleti savaş süresince yaklaşık olarak 15.000’e yakın askerle savaşa iştirak etti. Tunus Eyaleti ise 7.000 civarı asker gönderdi. Mısır’dan gelen askerler Silistre Kuşatması, Sivastopol Kuşatması ve Gözleve Muharebesi gibi önemli olaylarda aktif olarak yer aldılar. Tunus’tan gelen askerler ise Batum’da görev yaptıkları iki yıla karşılık ciddi bir muharebeye girmediler. Bunlardan ayrı olarak Mısır Donanması Karadeniz’de aktif olarak harekâtlara katıldı. İşte bu olaylar göz önüne alındığında Mısır ve Tunus’tan gelen birliklerin Kırım Harbi’nde oynadıkları rolün aydınlatılması önem kazanmaktadır. Bu sayede Kırım Harbi’nin mevcut literatüründeki büyük bir boşluk doldurulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Arşiv Kaynakları
- Millî Savunma Bakanlığı Askeri Tarih Arşivi (ATASE) Osmanlı-Rus Harbi (Kırım Harbi) (110-9-1-1),
- 1-3-9, 1-3-28, 2-7-5, 2-7-21, 4-10-16, 4-11-29, 6-20-5, 7-22-6, 7-27-1, 9-5-1, 9-9-2, 9-11-3, 11-6-2, 36-67-17, 37-69-2
- Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) BOA,
- A.} AMD. 45-74
- A.} AMD. 47-28
- A.} AMD. 52-35
- A.} AMD. 52-93
- A.}AMD. 56-55
- A.}AMD. 69-49
- A.}MKT.MHM. 100-97
- A.}MKT.MHM. 115-79
- A.}MKT.MHM. 60-55
- A.}MKT.MHM. 77-25
- A.}MKT.NZD 120-93
- A.}MKT.NZD 92-27
- A.}MKT.NZD. 131-40
- A.}MKT.NZD. 140-30
- A.}MKT.NZD. 194-93
- A.}MKT.NZD. 223-64
- A.}MKT.NZD. 84-1
- A.}MKT.NZD. 93-26
- A.} MKT.UM.. 138-25
- A.}MKT.UM.. 226-100
- A.}MKT.UM.. 231-53
- A.}MKT.UM.. 251-2
- A.}VKN 1-19
- HH.İ… 13-13
- HR.SYS. 1190-32
- HR.SYS. 1336-31
- HR.SYS. 1338-24
- HR.SYS. 1349-24
- HR.SYS. 1352-8
- HR.SYS. 903-2
- HR.TO.. 574-11
- İ..DH.. 1288-101333
- İ..DH.. 306-19403
- İ..DH.. 307-19552
- İ..DH.. 307-19565
- İ..DH.. 310-19812
- İ..DH.. 320-20778
- İ..DH.. 329-21436
- İ..DH.. 345-22758
- İ..DH.. 348-22972
- İ..HR. 328-21222
- İ..HR.. 118-581
- İ..MTZ. (05) 16-548
- İ..MTZ. (05) 16-554
- İ..MTZ.(05) 16-550
- İ..MTZ.(05) 16-559
- İ..MTZ.(05) 16-574
- İ..MTZ.(05) 17-595
- İ..MTZ.(05) 17-602
- İ..MTZ.(05) 17-610
- İ..MTZ.(05) 17-615
- İ..MTZ.(05) 17-621
- İ.DH.. 336-22059
- Telif ve İnceleme Eserler
- Ahmed Cevad Paşa, Târîh-i Askerî-i Osmânî C. III, Haz. Fatih Akyüz, Fatih Tetik, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi yayınları, 2021.
- Ahmed Rıza Trabzonî. Manzume-i Sivastopol. Haz. Veysel Usta. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2000.
- Askeri Tarih Bülteni Eki. Denizaşırı Seferler ve Çıkarmalar: Rusya'ya Karşı Koalisyon Savaşı ve Kırım Seferi (1853-1856), Çanakkale Seferi (1915), Güney Fransa'ya Yapılan Müttefik Çıkarması (1944). Çev. Ahmet Onur. Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1980.
- Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı. Osmanlı Belgelerinde Kırım Savaşı (1853–1856). Ankara, 2006.
- Baykal, Bekir Sıtkı, “Makamat-ı Mübareke Meselesi ve Babıâli”, Belleten, C. XXIII, S. 90, Nisan 1959, 241-259.
- Brown, L. Carl. The Tunisia of Ahmed Bey (1837–1855). New Jersey: Princeton University Press, 1975.
- Budak, Mustafa. "1853-1856 Kırım Savaşı’nda Kafkas Cephesi." Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1993.
- Buzzard, Thomas. With the Turkish Army in the Crimea and Asia Minor: A Personal Narrative. London, 1915.
- Büyük Türk Askerleri: Cezzar Ahmet Paşa – Serdar-ı Ekrem Ömer Lütfü Paşa. Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1981.
- Çetin, Mehmet. Kırım Savaşı: Emperyal Güçlerin Dünya Savaşı Pratiği. Almati: Akhmet Yassawi University (ERI), 2016.
- Fahmy, Khaled. Paşanın Adamları: Kavalalı Mehmed Ali Paşa, Ordu ve Modern Mısır. Çev. Deniz Zarakoğlu. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010.
- Fenton, Roger. Osmanlı-Rus Savaşında Kırım ve Türkiye Mektupları. Çev. Sebla Küçük. İstanbul: Yirmidört Yayınevi, 2007.
- Ferik Ahmed Muhtar Paşa. Kırım Harbi’nde Silistre Müdafaası. Haz. Gültekin Yıldız ve Fatih Tetik. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.
- Figes, Orlando. Kırım: Son Haçlı Seferi. Çev. Nurettin Elhüseyni. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2012.
- Goldfrank, David M. The Origins of the Crimean War. New York: Routledge, 2013.
- Gürel, Tevfik. 1853-1855 Türk-Rus ve Müttefiklerin Kırım Savaşı. İstanbul: İstanbul Askeri Matbaa, 1935.
- Kırım Harbi’ne Dâir Notlar. Haz. Erdoğan Keleş. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2013.
- Köremezli, İbrahim. “Kırım Savaşı’nda Osmanlı Stratejisi: Rus Ordusuna Karşı Tuna’yı Savunmak”. Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi 6, sy. 2 (Eylül 2021): 758-85. https://doi.org/10.24186/vakanuvis.927878.
- Kurtoğlu, Fevzi. 1853–1855 Türk Rus Harbi Kırım Seferi. İstanbul: Devlet Matbaası, 1927.
- Namık Kemal. Silistre Muhasarası. Haz. Ahmet Temiz. İstanbul: Çamlıca Basım Yayın, 2015.
- Örenç, Ali Fuat, “Kırım Harbi Deniz Savaşları”, Savaştan Barışa: 150. Yıldönümünde Kırım Savaşı ve Paris Antlaşması (1853-1856), İÜEF Tarih Araştırma Merkezi (Bildiriler, 22-23 Mayıs 2006), İstanbul 2007, s.19-44.
- Palmer, Alan. Kırım Savaşı ve Modern Avrupa’nın Doğuşu. Çev. Meral Gaspıralı. İstanbul: Alfa Yayınları, 2012.
- Ponting, Clive. Kırım Savaşı: Efsanenin Arkasındaki Hakikat. Çev. Hakan Abacı. İstanbul: Alfa Yayınları, 2014.
- Salih Hayri. Kırım Zafernamesi Hayrâbât. Haz. Necat Birinci. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1988.
- Seaton, Albert. The Crimean War: A Russian Chronicle. London: B.T. Batsford, 1977.
- Slade, Adolphus. Müşavir Paşa’nın Kırım Harbi Anıları. Çev. Candan Badem. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2012.
- Sweetman, John. Balaclava 1854 and the Charge of the Light Brigade. London: Osprey Publishing, 1995.
- Sweetman, John. The Crimean War: 1854–1856 Essential Histories. London: Osprey Publishing, 2001.
- İnternet Kaynakları
- Kallek, Cengiz. "OKKA", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/okka (27 .04.2025).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Savaş Çalışmaları |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 13 Nisan 2025 |
| Kabul Tarihi | 29 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 6 Sayı: 1 |
Dizinler:
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.