Öz
The İskendernâme masnavi of Ahmedȋ, one of the 14th century Germian companion poets, is a didactic-encyclopedic work that includes the history of Alexander the Great of Macedonia, as well as information on World history, thelogy, cosmology, astronomy, astrology, physiology and medicine. The work is the verse example of the Alexander Romance in Turkish literatüre and has also been a source for subsequent Works written on the topic.
In our work, we will try to explain in what ways the concept of woman is used in the İskendernâme masnavi which has a wide range of subjects. Here, in addition to the type of lover determined by the Classical literary tradition, the presence of different women in the work the way they are expressed have guided the study.
There are many different events, situations and information in Iskendernâme. However, around Alexander, who is at the center of the work, we see how the female type is shaped according to place, time and conditions.
In the texts of Eastern civilizations, it is seen that women remain in the background in society and are associated with some negative characteristics. It can be inferred that this view of women continues in Iskendernāme, but Ahmedȋ gives women a different place by revealing his own opinion, especially when talking about female rulers.
The main purpose is the separate and identify different types of women in the work. In line with the classification made, not all the examples incuded in the work were taken.
Anahtar Kelimeler
Proje Numarası
2
Kaynakça
- Akün, Ömer Faruk (2014). Divan Edebiyatı. İstanbul: İSAM Yayınları
- Dankoff, Robert (2020). Ahmedî, İskendernâme (İnceleme- Tenkitli Metin). C.I-II, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi
- Günay, Prof. Dr. Umay (2000). İslâmȋ Dönemde Türk Toplumunda Kadının Yeri ve Önemi. Millifolklor Dergisi, S.46
- Güner, Nurhan (2013). Kadınla İlgili Eski Türkçe Bir Kelime: Uragut. Turkish Studies, 8 (9), 2663 https://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=tammetin&makaleadi=&makaleurl=1445167695_161G%C3%BCnerNurhan-arm-2659-2669.pdf&key=16903 (E.T.: 15.12.2024)
- Öztürk, Furkan (2018). Ahmedȋ, İskendernâme. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
- Sertkaya, Osman Fikri (2021). Ur-Urug ‘’Tohum’’, Urı ‘’Erkek’’, Uragut ‘’Kadın’’ ve Avrat ‘’Kadın’’ Kelimeleri Üzerine. Türk Dili, 70 (840), 28 Chromeextension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://tdk.gov.tr/wpcontent/uploads/2021/12/Osman-Fikri-Sertkaya-_-UR-URUG %E2%80%9 CTOHUM %E2% 80 %9D-_-5-1.pdf (E.T.:27.01.2025)
- Türkdoğan, Melike Gökcan (2009). Ahmedȋ’nin İskendernâmesi’nde Kadın Hükümdar Modeli ve Kraliçe Kaydafa Modeli. Turkish Studies, 4(7), https://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=tammetin&makaleadi=&makaleurl=1441072030_t%C3%BCrkdo%C4%9Fang%C3%B6kcanmelike1839(D%C3%BCzeltme).pdf&key=14181 (E.T.: 03.01.2025)
- Ünver, İsmail (1983). Ahmedî – İskendernâme (İnceleme – Tıpkıbasım). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
- Yılmaz, Yrd. Doç. Dr. Ayfer (2004).Türk Kültüründe Kadın. Millifolklor Dergisi, S.61
Öz
XIV. yy Germiyanlı musâhib şairlerden olan Ahmedȋ’nin İskendernâme mesnevisi Makedonyalı Büyük İskender’in tarihiyle birlikte dünya tarihi, ilahiyât, kozmoloji, astronomi, astroloji, fijyoloji ve tıp alanlarına ait bilgileri içeren didaktik-ansiklopedik bir eserdir. Eser İskender Romansı’nın Türk edebiyatında ilk manzum örneği olmakla birlikte kendisinden sonra bu konuda yazılan eserlere de kaynaklık etmiştir.
Çalışmamızda geniş konu yelpazesine sahip İskendernâme mesnevisi içerisinde kadın mefhûmunun ne şekillerde kullanıldığını açıklamaya çalışacağız. Burada Klasik edebiyat geleneğinin belirlediği sevgili tipinin yanı sıra eserde farklı kadınların varlığı ve bunların anlatım biçimi çalışmaya yön vermiştir.
İskendernâme‘de birçok farklı olay, durum ve bilgi yer almaktadır. Ancak eserin merkezinde yer alan İskender etrafında kadın tipinin nasıl yer, zaman ve koşullara göre şekillendiğini görmekteyiz.
Doğu medeniyetlerine ait metinlerde kadının toplum içerisinde arka planda kaldığı ve olumsuz bazı özelliklerle anıldığı görülmektedir. İskendernâme’de kadın ile ilgili bu görüşün devam ettiği ancak Ahmedȋ’nin özellikle kadın hükümdarlardan bahsederken kendi düşüncesini de ortaya koyarak kadına farklı bir yer kazandırdığı fikri çıkarılabilmektedir.
Temel amaç eser içerisinde farklı kadın tiplerinin ayrılması ve belirlenmesidir. Yapılan sınıflama doğrultusunda eserde yer alan tüm örnekler alınmamıştır.
Anahtar Sözcükler: İskendernâme, kadın, Ahmedȋ, tip, sınıflama
Anahtar Kelimeler
Proje Numarası
2
Kaynakça
- Akün, Ömer Faruk (2014). Divan Edebiyatı. İstanbul: İSAM Yayınları
- Dankoff, Robert (2020). Ahmedî, İskendernâme (İnceleme- Tenkitli Metin). C.I-II, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi
- Günay, Prof. Dr. Umay (2000). İslâmȋ Dönemde Türk Toplumunda Kadının Yeri ve Önemi. Millifolklor Dergisi, S.46
- Güner, Nurhan (2013). Kadınla İlgili Eski Türkçe Bir Kelime: Uragut. Turkish Studies, 8 (9), 2663 https://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=tammetin&makaleadi=&makaleurl=1445167695_161G%C3%BCnerNurhan-arm-2659-2669.pdf&key=16903 (E.T.: 15.12.2024)
- Öztürk, Furkan (2018). Ahmedȋ, İskendernâme. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
- Sertkaya, Osman Fikri (2021). Ur-Urug ‘’Tohum’’, Urı ‘’Erkek’’, Uragut ‘’Kadın’’ ve Avrat ‘’Kadın’’ Kelimeleri Üzerine. Türk Dili, 70 (840), 28 Chromeextension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://tdk.gov.tr/wpcontent/uploads/2021/12/Osman-Fikri-Sertkaya-_-UR-URUG %E2%80%9 CTOHUM %E2% 80 %9D-_-5-1.pdf (E.T.:27.01.2025)
- Türkdoğan, Melike Gökcan (2009). Ahmedȋ’nin İskendernâmesi’nde Kadın Hükümdar Modeli ve Kraliçe Kaydafa Modeli. Turkish Studies, 4(7), https://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=tammetin&makaleadi=&makaleurl=1441072030_t%C3%BCrkdo%C4%9Fang%C3%B6kcanmelike1839(D%C3%BCzeltme).pdf&key=14181 (E.T.: 03.01.2025)
- Ünver, İsmail (1983). Ahmedî – İskendernâme (İnceleme – Tıpkıbasım). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
- Yılmaz, Yrd. Doç. Dr. Ayfer (2004).Türk Kültüründe Kadın. Millifolklor Dergisi, S.61
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | 2 |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 27 Mart 2025 |
| Kabul Tarihi | 15 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 1 Sayı: 8 |
