Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Dini Cemaatlerin Türk Siyasal Kültürüne Etkileri: İskenderpaşa Cemaati

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 23 - 37, 30.06.2025

Melike Güngör

Öz

Bu makale, Türkiye’nin kültürel siyasetinde dini cemaatlerin rolünü kültürel analiz yöntemiyle ele almakta ve özel olarak İskenderpaşa Cemaati’ne odaklanmaktadır. Cemaatin geliştirdiği politik ve kültürel ağları inceleyen makale, İskenderpaşa Cemaati’nin geleneksel bir dini kolektif olarak etkisinin yalnızca teolojik bağlılıklarla sınırlı kalmayıp, siyasal gücü şekillendiren önemli siyasi ve ekonomik ilişkileri de kapsadığını ileri sürmektedir. Bu çerçevede makale şu soruları sormaktadır: Dini cemaatlere — özelde İskenderpaşa Cemaati’ne — siyasal alanda nasıl roller atfedilmektedir ve bu cemaatler ne tür temel siyasal görüşleri dile getirmekte ve yaymaktadır?

Anahtar Kelimeler

Dini Cemaatler Siyasal Kültür İslamcılık

Kaynakça

  • Acar, C. (2019). Political Islamism in Türkiye and Its Effects on Turkish Politics between 1923 and 2018, [Unpublished master thesis], Near East University Graduate School of Social Sciences International Relations, retrieved from https://docs.neu.edu.tr/library/6814540290.pdf.
  • Aron, R. (1971). Main Currents in Sociological Thought. UK: Penguin Books.
  • Aybudak, U. (2014). Nakşibendiliğin Politik Evrimi ve İskender Paşa Cemaati [Unpublished Master’s thesis]. Ankara University SBE, Retrieved from http://acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/27412/tez.pdf.
  • Aybudak, U. (2022). Tarikat ve Siyaset: İskenderpaşa ve İsmailağa Örneğinde Türkiye İslamcılığında Farklılaşma in S. Kahraman (Eds.), Siyaset Yazıları (pp.175-201). Ankara: Atlas.
  • Balancar, F. (2019). Politics and Religious Orders in Türkiye. London: Democratic Progress Institute August Report.
  • Bora, T. (2012). Türk Sağının Üç Hali: Milliyetçilik, Muhafazakarlık, İslamcılık. İstanbul: İletişim.
  • Bourdieu, P. (1995). Outline of a Theory of Practice. USA: Cambridge University Press.
  • Bozkurt, V. (2018). CEMAATLER: Kavramsal, Kuramsal Temeller ve Türkiye. Edit: E. Yalçınkaya (Eds.), USE 2. Uluslararası Sosyoloji ve Ekonomi Kongresi Tebliğler Kitabı, pp. 436-449.
  • Bulaç, A. (2005). İslam’ın Üç Siyaset Tarzı veya İslamcıların Üç Nesli in T. Bora and M. Gültekingil (Eds.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6: İslamcılık (pp.48-67). İstanbul: İletişim.
  • Çakır, R. (2012, September 11). Bir “devlet projesi” olarak Türkiye’de İslamcılık. Vatan Gazetesi. Retrieved from http://rusencakir.com/Bir-devlet-projesi-olarak-Turkiyede-Islamcilik/1820.
  • Çakır, R. (2014). Ayet ve Slogan: Türkiye’de İslami Oluşumlar. İstanbul: Metis.
  • Çiğdem, A. (2005). İslamcılık ve Türkiye Üzerine Bazı Notlar in T. Bora and M. Gültekingil (Eds.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6: İslamcılık (pp.26-33). İstanbul: İletişim.
  • Dorroll, P. (2014). “The Turkish Understanding of Religion”: Rethinking Tradition and Modernity in Contemporary Turkish Islamic Thought. Journal of the American Academy of Religion, 82(4), 1033–1069. http://www.jstor.org/stable/44945112
  • Gramsci, A. (1999). Selections from the Prison Notebooks. London, UK: The Electric Book Company.
  • Işık, M. (2023). Türkiye’de Cemaat ve Siyaset İlişkisi: İskenderpaşa Cemaati Üzerinden Bir Analiz. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34, pp.59-72.
  • İnan, A. (1981). Tasavvuf Üzerine: M. Esad Coşan ile röportaj. Mavera. 54. Retrieved from http://www.iskenderpasa.com/F19D1BAE-2BEB-44B3-BF5D-328C63057C9D.aspx
  • İnce, A. (2017). Nakşilik-Siyaset İlişkisi Bağlamında Türkiye’de Dini Gruplar ve Milli Görüş. Turkish Studies, 12/10, pp.143-164.
  • Kasaba, R. (1998). Eski ile Yeni Arasında Kemalizm ve Modernizm in S. Bozdoğan and R. Kasaba (Eds.), Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik (pp. 21-38). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • Kniss, F. and Burns, G. (2004). Religious Movements in D.A. Snow, S. A. Soule and H. Kriesi (Eds.), The Blackwell Companion to Social Movements (pp.697-717). USA: Blackwell Publishing.
  • Kotku, M. Z. (2010). Nefsin Terbiyesi. Konya: Vuslat Vakfı.
  • Mardin, Ş. (1991). Türkiye’de Din ve Siyaset: Makaleler III. İstanbul: İletişim.
  • Mert, N. (2005). Türkiye İslamcılığına Tarihsel Bir Bakış in T. Bora and M. Gültekingil (Eds.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6: İslamcılık (pp.411-419). İstanbul: İletişim.
  • Öğün, S. S. (2004). Türk Politik Kültürü. İstanbul: Alfa.
  • Özcan, E. (2005). Yaşar Nuri Öztürk in T. Bora and M. Gültekingil (Eds.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6: İslamcılık (pp.376-393). İstanbul: İletişim.
  • Öztekin, S. (2022). Dini Cemaat-Siyasal Parti İlişkisi Bağlamında İskenderpaşa Cemaati-Refah Partisi Örneği [Unpublished master thesis], Kocaeli University, YÖKTEZ.
  • Özyağlı, F. Z. (2024). Navigating Identity and Belonging: An Analysis of Women’s Self-Representation and Modes of Subjection in the İskenderpaşa, İsmailağa and Meşveret Communities [Unpublished Doctoral thesis], Marmara University, YÖKTEZ.
  • Sağduyu (2025). Tüzüğümüz. https://sagduyu.global/#ourregulations.
  • Sevinç, B. (2012). Dini Grupların Hafıza Zinciri Olarak Vaazın Araçsallığı: Kotku ve Gülen Örneği. A.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi. 53(2). 121-145.
  • Şentürk, H. (2011). Türkiye’de İslami Oluşumlar ve Siyasi İslamcılık. İstanbul: Çıra Yayınları.
  • Sözer, S. (2018). Modernleşme Sürecinde Geleneksel Dini Gruplar: “İskenderpaşa Cemaati” Örneği [Unpublished Doctoral thesis], Bursa Uludağ University, YÖKTEZ.
  • Torun, İ. (2020). Tarikat ve Cemaatlerin Siyasetle İlişkisi. Balkan Journal of Social Sciences. 9(17). 83-94.
  • Tuğal, C. (2014). Pasif Devrim: İslami Muhalefetin Düzenle Bütünleşmesi. Istanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
  • Vergin, N. (2004). Siyasetin Sosyolojisi: Kavramlar, Tanımlar, Yaklaşımlar. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
  • Yaşar, M. E. (2005). İskenderpaşa Cemaati in T. Bora and M. Gültekingil (Eds.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6: İslamcılık (pp.323-344). İstanbul: İletişim.
  • Yılmaz, Z. (2017). Rabıta as a Technology of the Self and a Self-care Practice in Sufism: The Case of the İskenderpaşa Community [Unpublished master thesis], İstanbul Şehir University. YÖKTEZ.

Impacts of Religious Communities on Turkish Political Culture: The İskenderpaşa Community

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 23 - 37, 30.06.2025

Melike Güngör

Öz

This article employs a cultural analysis to explore the role of religious communities in Türkiye’s political culture, focusing specifically on the İskenderpaşa community. The study investigates both the political and cultural networks the community has developed, arguing that, as a traditional religious collective, the İskenderpaşa community’s influence extends beyond its theological commitments to embrace significant political and economic relationships that shape political power. Through this lens, the article poses the following questions: What roles have been attributed to religious communities- specifically the İskenderpaşa community-within the political sphere, and what core political visions do they articulate and promote.

Anahtar Kelimeler

Religious Communities Political Culture Islamism

Kaynakça

  • Acar, C. (2019). Political Islamism in Türkiye and Its Effects on Turkish Politics between 1923 and 2018, [Unpublished master thesis], Near East University Graduate School of Social Sciences International Relations, retrieved from https://docs.neu.edu.tr/library/6814540290.pdf.
  • Aron, R. (1971). Main Currents in Sociological Thought. UK: Penguin Books.
  • Aybudak, U. (2014). Nakşibendiliğin Politik Evrimi ve İskender Paşa Cemaati [Unpublished Master’s thesis]. Ankara University SBE, Retrieved from http://acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/27412/tez.pdf.
  • Aybudak, U. (2022). Tarikat ve Siyaset: İskenderpaşa ve İsmailağa Örneğinde Türkiye İslamcılığında Farklılaşma in S. Kahraman (Eds.), Siyaset Yazıları (pp.175-201). Ankara: Atlas.
  • Balancar, F. (2019). Politics and Religious Orders in Türkiye. London: Democratic Progress Institute August Report.
  • Bora, T. (2012). Türk Sağının Üç Hali: Milliyetçilik, Muhafazakarlık, İslamcılık. İstanbul: İletişim.
  • Bourdieu, P. (1995). Outline of a Theory of Practice. USA: Cambridge University Press.
  • Bozkurt, V. (2018). CEMAATLER: Kavramsal, Kuramsal Temeller ve Türkiye. Edit: E. Yalçınkaya (Eds.), USE 2. Uluslararası Sosyoloji ve Ekonomi Kongresi Tebliğler Kitabı, pp. 436-449.
  • Bulaç, A. (2005). İslam’ın Üç Siyaset Tarzı veya İslamcıların Üç Nesli in T. Bora and M. Gültekingil (Eds.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6: İslamcılık (pp.48-67). İstanbul: İletişim.
  • Çakır, R. (2012, September 11). Bir “devlet projesi” olarak Türkiye’de İslamcılık. Vatan Gazetesi. Retrieved from http://rusencakir.com/Bir-devlet-projesi-olarak-Turkiyede-Islamcilik/1820.
  • Çakır, R. (2014). Ayet ve Slogan: Türkiye’de İslami Oluşumlar. İstanbul: Metis.
  • Çiğdem, A. (2005). İslamcılık ve Türkiye Üzerine Bazı Notlar in T. Bora and M. Gültekingil (Eds.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6: İslamcılık (pp.26-33). İstanbul: İletişim.
  • Dorroll, P. (2014). “The Turkish Understanding of Religion”: Rethinking Tradition and Modernity in Contemporary Turkish Islamic Thought. Journal of the American Academy of Religion, 82(4), 1033–1069. http://www.jstor.org/stable/44945112
  • Gramsci, A. (1999). Selections from the Prison Notebooks. London, UK: The Electric Book Company.
  • Işık, M. (2023). Türkiye’de Cemaat ve Siyaset İlişkisi: İskenderpaşa Cemaati Üzerinden Bir Analiz. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34, pp.59-72.
  • İnan, A. (1981). Tasavvuf Üzerine: M. Esad Coşan ile röportaj. Mavera. 54. Retrieved from http://www.iskenderpasa.com/F19D1BAE-2BEB-44B3-BF5D-328C63057C9D.aspx
  • İnce, A. (2017). Nakşilik-Siyaset İlişkisi Bağlamında Türkiye’de Dini Gruplar ve Milli Görüş. Turkish Studies, 12/10, pp.143-164.
  • Kasaba, R. (1998). Eski ile Yeni Arasında Kemalizm ve Modernizm in S. Bozdoğan and R. Kasaba (Eds.), Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik (pp. 21-38). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • Kniss, F. and Burns, G. (2004). Religious Movements in D.A. Snow, S. A. Soule and H. Kriesi (Eds.), The Blackwell Companion to Social Movements (pp.697-717). USA: Blackwell Publishing.
  • Kotku, M. Z. (2010). Nefsin Terbiyesi. Konya: Vuslat Vakfı.
  • Mardin, Ş. (1991). Türkiye’de Din ve Siyaset: Makaleler III. İstanbul: İletişim.
  • Mert, N. (2005). Türkiye İslamcılığına Tarihsel Bir Bakış in T. Bora and M. Gültekingil (Eds.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6: İslamcılık (pp.411-419). İstanbul: İletişim.
  • Öğün, S. S. (2004). Türk Politik Kültürü. İstanbul: Alfa.
  • Özcan, E. (2005). Yaşar Nuri Öztürk in T. Bora and M. Gültekingil (Eds.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6: İslamcılık (pp.376-393). İstanbul: İletişim.
  • Öztekin, S. (2022). Dini Cemaat-Siyasal Parti İlişkisi Bağlamında İskenderpaşa Cemaati-Refah Partisi Örneği [Unpublished master thesis], Kocaeli University, YÖKTEZ.
  • Özyağlı, F. Z. (2024). Navigating Identity and Belonging: An Analysis of Women’s Self-Representation and Modes of Subjection in the İskenderpaşa, İsmailağa and Meşveret Communities [Unpublished Doctoral thesis], Marmara University, YÖKTEZ.
  • Sağduyu (2025). Tüzüğümüz. https://sagduyu.global/#ourregulations.
  • Sevinç, B. (2012). Dini Grupların Hafıza Zinciri Olarak Vaazın Araçsallığı: Kotku ve Gülen Örneği. A.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi. 53(2). 121-145.
  • Şentürk, H. (2011). Türkiye’de İslami Oluşumlar ve Siyasi İslamcılık. İstanbul: Çıra Yayınları.
  • Sözer, S. (2018). Modernleşme Sürecinde Geleneksel Dini Gruplar: “İskenderpaşa Cemaati” Örneği [Unpublished Doctoral thesis], Bursa Uludağ University, YÖKTEZ.
  • Torun, İ. (2020). Tarikat ve Cemaatlerin Siyasetle İlişkisi. Balkan Journal of Social Sciences. 9(17). 83-94.
  • Tuğal, C. (2014). Pasif Devrim: İslami Muhalefetin Düzenle Bütünleşmesi. Istanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
  • Vergin, N. (2004). Siyasetin Sosyolojisi: Kavramlar, Tanımlar, Yaklaşımlar. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
  • Yaşar, M. E. (2005). İskenderpaşa Cemaati in T. Bora and M. Gültekingil (Eds.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6: İslamcılık (pp.323-344). İstanbul: İletişim.
  • Yılmaz, Z. (2017). Rabıta as a Technology of the Self and a Self-care Practice in Sufism: The Case of the İskenderpaşa Community [Unpublished master thesis], İstanbul Şehir University. YÖKTEZ.
Toplam 35 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil İngilizce
Konular Siyasal Teori ve Siyaset Felsefesi
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Melike Güngör 0000-0001-5485-1458

Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 29 Mayıs 2025
Kabul Tarihi 30 Haziran 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 9 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Güngör, M. (2025). Impacts of Religious Communities on Turkish Political Culture: The İskenderpaşa Community. Ulisa: Uluslararası Çalışmalar Dergisi, 9(1), 23-37.
 Kapak Resmi İndir
ULİSA: Uluslararası Çalışmalar Dergisi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi ULİSA Enstitüsü tarafından yayımlanmaktadır.