Engelli Bakımı ve Rehabilitasyon Programı Öğrencilerinin Engellilere Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi
Öz
Bu araştırmanın amacı Engelli Bakımı ve Rehabilitasyon Programı öğrencilerinin engellilere yönelik tutumlarını duygu, düşünce ve davranış boyutunda değerlendirmek ve engellilere yönelik tutumun gelişmesine katkı sağlamaktır. Tanımlayıcı türde bir çalışma olan bu araştırmanın evrenini 2023-2024 yıllarında öğrenimine devam eden Engelli Bakımı ve Rehabilitasyon programı öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmada örneklem seçimine gidilmemiş, gönüllü olan 104 öğrenci araştırmaya dahil edilmiştir. Verilerin toplanmasında; araştırmacılar tarafından hazırlanmış öğrenci bilgi formu ve Engellilere Yönelik Çok Boyutlu Tutum Ölçeği kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık için p<0.05 düzeyi kabul edilmiştir. Katılımcıların tutum puan ortalamaları incelendiğinde, düşünce ve davranış boyutlarında yüksek, duygu boyutunda ise orta düzeyde tutum sergiledikleri belirlenmiştir. Ayrıca yakın çevresinde engelli birey bulunan katılımcıların davranış puanları anlamlı biçimde daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, Engelli Bakımı ve Rehabilitasyon Programı öğrencilerinde engellilere yönelik olumlu tutumların gelişimini desteklemek için, teorik eğitimin yanı sıra uygulamalı ve etkileşim temelli öğrenme ortamlarının da eğitim programlarına dahil edilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Etik Beyan
Araştırmanın yürütülebilmesi için Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Etik Kurulu’ndan gerekli etik onay alınmıştır. Etik kurul izni, E-96714346-050.99-72037 sayılı ve 173 karar numarasıyla verilmiştir.
Teşekkür
Araştırmaya katılan tüm öğrencilerine teşekkür ederiz.
Kaynakça
- Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179–211. https://doi.org/10.1016/0749-5978(91)90020-T
- Altiparmak, S., & Sari, H. Y. (2012). Manisa ilinde engelli bireylere karşı toplumsal tutum. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13(2).
- Çaparlar, C. Ö., & Dönmez, A. (2016). Bilimsel araştırma nedir, nasıl yapılır. Turk J Anaesthesiol Reanim, 44(4), 212-218.
- Çolak, M., & Çetin, C. (2014). Öğretmenlerin engelliliğe yönelik tutumları üzerine bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(1), 191–211.
- Demir Saykili, M., & Mamatoğlu, N. (2025). Engelli Bakımına Yönelik Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi. Aydın İnsan Ve Toplum Dergisi, 11(1), 27-66.
- Ersoy Quadir, S., Akaroğlu, G., & Tığlı, E. (2023). Toplumumuzun engelli bireylere yönelik duyarlılık düzeylerinin incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 96, 229–246. https://doi.org/10.17753/sosekev.1195062
- Findler, L., Vilchinsky, N., & Werner, S. (2007). The multidimensional attitudes scale toward persons with disabilities (MAS): Construction and validation. Rehabilitation Counseling Bulletin, 50(3), 166–176. https://doi.org/10.1177/00343552070500030501
- Girgin, B. A., & Balcı, S. (2015). Fiziksel engelli çocuk ve ailesinin evde bakım gereksinimi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 305–317.
- Gönülaçan, A. (2016). Engelli istihdamına yönelik işveren tutumları: Trabzon örneği. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 111–130. https://doi.org/10.11616/basbed.vi.455300
- İnceoğlu, M. (2010). Tutum, algı, iletişim (5. Baskı). Beykent Üniversitesi Yayınları.
- Karahan, B. G., & Kuru, E. (2015). Ortopedik, görme ve işitme engelli öğrenciler için beden eğitimi ve spor dersi tutum ölçeği geliştirme çalışması. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 10(1), 36–46.
- Keklicek, İ., & Ünsar, A. (2021). Üniversite düzeyinde öğrenim gören öğrencilerin engelli bireylere yönelik tutumlarının incelenmesi: Sağlık alanında eğitim görmenin pozitif bir etkisi var mıdır? Bir gözlemsel çalışma. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(3), 149–157.
- Kösterelioğlu, İ. (2013). Engelli bireylerin eğitilmesine yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 211-226.
- Lawthers, A. G., Pransky, G. S., Peterson, L. E., & Himmelstein, J. H. (2003). Rethinking quality in the context of persons with disability. International Journal for Quality in Health Care, 15(4), 287–299. https://doi.org/10.1093/intqhc/mzg041
- Lewis, S., & Stenfert-Kroese, B. (2010). An investigation of nursing staff attitudes and emotional reactions towards patients with intellectual disability in a general hospital setting. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 23(4), 355–365. https://doi.org/10.1111/j.1468-3148.2009.00541.x
- Lindsay, S., & Edwards, A. (2012). A systematic review of disability awareness interventions for children and youth. Disability and Rehabilitation, 35(8), 623–646. https://doi.org/10.3109/09638288.2012.702850
- Özata, M., & Karip, S. (2017). Engelli bireylerin sağlık hizmetleri kullanımında yaşadıkları sorunlar: Konya örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(4), 397–407.
- Özdemir, T., & Karadağ, G. (2021). Hemşirelik öğrencilerinin özel gereksinimi olan bireylere ilişkin tutumlarını etkileyen faktörler. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 3(2), 96–106.
- Pelleboer‐Gunnink, H. A., Van Oorsouw, W. M. W. J., Van Weeghel, J., & Embregts, P. J. C. M. (2017). Mainstream health professionals' stigmatising attitudes towards people with intellectual disabilities: a systematic review. Journal of Intellectual Disability Research, 61(5), 411-434. https://doi.org/10.1111/jir.12353
- Sarı, H., Yılmaz, E., Bağcı Aslan, Ö., & Gökdağ, H. (2021). Çocuk gelişimi programı öğrencilerinin engellilere yönelik tutumları ile iletişim becerileri arasındaki ilişki. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 57–73. https://doi.org/10.37669/milliegitim.691828
- Seccombe, J. A. (2007). Attitudes towards disability in an undergraduate nursing curriculum: The effects of a curriculum change. Nurse Education Today, 27(5), 445–451. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2006.07.009
- Sezer, F. (2012). Engelli bireylere karşı olumlu tutum geliştirmeye yönelik önleyici rehberlik çalışması: Deneysel bir uygulama. E-Journal of New World Science Academy, 7(1).
- Subay, N., Demircioğlu, A., Karakaya, Ş., Güler, A., Bayram, N., İntepe, S. S., ... & Gür, K. (2022). Bir devlet üniversitesinde okuyan hemşirelik öğrencilerinin engelli bireylere karşı tutum ve davranışları. Journal of Health Sciences and Management, 2(3), 53–59. https://doi.org/10.29228/JOHESAM.14
- Şahin, H. (2005). Engellilik: Sağlık çalışanlarının ve tıp eğitiminin bakış açısı nedir. Toplum ve Hekim Dergisi, 20(3), 219–228.
- Şahin, H., & Akyol, A. D. (2010). Evaluation of nursing and medical students’ attitudes towards people with disabilities. Journal of Clinical Nursing, 19(15–16), 2271–2279. https://doi.org/10.1111/j.1365-2702.2009.03160.x
- T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2023). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni – Temmuz 2023. Engelli Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
- WHO. (2023). World Report on Disability. World Health Organization. http://whqlibdoc.who.int/publications/2011/9789240685215_eng.pdf
- Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2011). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Detay Yayıncılık.
- Yelpaze, İ., & Türküm, A. S. (2018). Engellilere yönelik çok boyutlu tutum ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(14), 168–187. https://doi.org/10.26466/opus.377906
Determining the Attitudes of Disabled Care and Rehabilitation Program Students Towards Disabled People
Öz
The aim of this study was to evaluate the attitudes of students in the Disability Care and Rehabilitation Program toward individuals with disabilities across emotional, cognitive, and behavioral dimensions, and to contribute to the development of positive attitudes. This descriptive study included all students enrolled in the program during 2023-2024. No sampling was performed; 104 volunteer students participated. Data were collected using a student information form and the Multidimensional Attitude Scale Toward Persons with Disabilities. A significance level of p<0.05 was accepted. Results showed that participants had high cognitive and behavioral attitude scores, while emotional attitudes were moderate. Moreover, students with disabled individuals in their close environment scored significantly higher in behavioral attitudes. In conclusion, to foster positive attitudes among Disability Care and Rehabilitation students, it is recommended that practical and interaction-based learning environments be integrated into the curriculum alongside theoretical education.
Anahtar Kelimeler
Disability care Attitude towards disabled people Attitude Student
Kaynakça
- Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179–211. https://doi.org/10.1016/0749-5978(91)90020-T
- Altiparmak, S., & Sari, H. Y. (2012). Manisa ilinde engelli bireylere karşı toplumsal tutum. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13(2).
- Çaparlar, C. Ö., & Dönmez, A. (2016). Bilimsel araştırma nedir, nasıl yapılır. Turk J Anaesthesiol Reanim, 44(4), 212-218.
- Çolak, M., & Çetin, C. (2014). Öğretmenlerin engelliliğe yönelik tutumları üzerine bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(1), 191–211.
- Demir Saykili, M., & Mamatoğlu, N. (2025). Engelli Bakımına Yönelik Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi. Aydın İnsan Ve Toplum Dergisi, 11(1), 27-66.
- Ersoy Quadir, S., Akaroğlu, G., & Tığlı, E. (2023). Toplumumuzun engelli bireylere yönelik duyarlılık düzeylerinin incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 96, 229–246. https://doi.org/10.17753/sosekev.1195062
- Findler, L., Vilchinsky, N., & Werner, S. (2007). The multidimensional attitudes scale toward persons with disabilities (MAS): Construction and validation. Rehabilitation Counseling Bulletin, 50(3), 166–176. https://doi.org/10.1177/00343552070500030501
- Girgin, B. A., & Balcı, S. (2015). Fiziksel engelli çocuk ve ailesinin evde bakım gereksinimi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 305–317.
- Gönülaçan, A. (2016). Engelli istihdamına yönelik işveren tutumları: Trabzon örneği. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 111–130. https://doi.org/10.11616/basbed.vi.455300
- İnceoğlu, M. (2010). Tutum, algı, iletişim (5. Baskı). Beykent Üniversitesi Yayınları.
- Karahan, B. G., & Kuru, E. (2015). Ortopedik, görme ve işitme engelli öğrenciler için beden eğitimi ve spor dersi tutum ölçeği geliştirme çalışması. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 10(1), 36–46.
- Keklicek, İ., & Ünsar, A. (2021). Üniversite düzeyinde öğrenim gören öğrencilerin engelli bireylere yönelik tutumlarının incelenmesi: Sağlık alanında eğitim görmenin pozitif bir etkisi var mıdır? Bir gözlemsel çalışma. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(3), 149–157.
- Kösterelioğlu, İ. (2013). Engelli bireylerin eğitilmesine yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 211-226.
- Lawthers, A. G., Pransky, G. S., Peterson, L. E., & Himmelstein, J. H. (2003). Rethinking quality in the context of persons with disability. International Journal for Quality in Health Care, 15(4), 287–299. https://doi.org/10.1093/intqhc/mzg041
- Lewis, S., & Stenfert-Kroese, B. (2010). An investigation of nursing staff attitudes and emotional reactions towards patients with intellectual disability in a general hospital setting. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 23(4), 355–365. https://doi.org/10.1111/j.1468-3148.2009.00541.x
- Lindsay, S., & Edwards, A. (2012). A systematic review of disability awareness interventions for children and youth. Disability and Rehabilitation, 35(8), 623–646. https://doi.org/10.3109/09638288.2012.702850
- Özata, M., & Karip, S. (2017). Engelli bireylerin sağlık hizmetleri kullanımında yaşadıkları sorunlar: Konya örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(4), 397–407.
- Özdemir, T., & Karadağ, G. (2021). Hemşirelik öğrencilerinin özel gereksinimi olan bireylere ilişkin tutumlarını etkileyen faktörler. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 3(2), 96–106.
- Pelleboer‐Gunnink, H. A., Van Oorsouw, W. M. W. J., Van Weeghel, J., & Embregts, P. J. C. M. (2017). Mainstream health professionals' stigmatising attitudes towards people with intellectual disabilities: a systematic review. Journal of Intellectual Disability Research, 61(5), 411-434. https://doi.org/10.1111/jir.12353
- Sarı, H., Yılmaz, E., Bağcı Aslan, Ö., & Gökdağ, H. (2021). Çocuk gelişimi programı öğrencilerinin engellilere yönelik tutumları ile iletişim becerileri arasındaki ilişki. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 57–73. https://doi.org/10.37669/milliegitim.691828
- Seccombe, J. A. (2007). Attitudes towards disability in an undergraduate nursing curriculum: The effects of a curriculum change. Nurse Education Today, 27(5), 445–451. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2006.07.009
- Sezer, F. (2012). Engelli bireylere karşı olumlu tutum geliştirmeye yönelik önleyici rehberlik çalışması: Deneysel bir uygulama. E-Journal of New World Science Academy, 7(1).
- Subay, N., Demircioğlu, A., Karakaya, Ş., Güler, A., Bayram, N., İntepe, S. S., ... & Gür, K. (2022). Bir devlet üniversitesinde okuyan hemşirelik öğrencilerinin engelli bireylere karşı tutum ve davranışları. Journal of Health Sciences and Management, 2(3), 53–59. https://doi.org/10.29228/JOHESAM.14
- Şahin, H. (2005). Engellilik: Sağlık çalışanlarının ve tıp eğitiminin bakış açısı nedir. Toplum ve Hekim Dergisi, 20(3), 219–228.
- Şahin, H., & Akyol, A. D. (2010). Evaluation of nursing and medical students’ attitudes towards people with disabilities. Journal of Clinical Nursing, 19(15–16), 2271–2279. https://doi.org/10.1111/j.1365-2702.2009.03160.x
- T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2023). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni – Temmuz 2023. Engelli Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
- WHO. (2023). World Report on Disability. World Health Organization. http://whqlibdoc.who.int/publications/2011/9789240685215_eng.pdf
- Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2011). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Detay Yayıncılık.
- Yelpaze, İ., & Türküm, A. S. (2018). Engellilere yönelik çok boyutlu tutum ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(14), 168–187. https://doi.org/10.26466/opus.377906
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Hizmetleri ve Sistemleri (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 23 Temmuz 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 21 Mayıs 2025 |
| Kabul Tarihi | 23 Temmuz 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 |
Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Uluborlu Mesleki Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.