Öz
This study aims to critically examine the multifaceted impacts of advertising on individuals and societies. The research problem focuses on understanding the effects of advertising on individuals and social structures in modern society and offering a critical framework. The influence of advertising on consumer culture, gender norms, digitalization, and democratic processes has been evaluated through thematic analysis of eight different documentaries. The study provides an in-depth framework to comprehend the transformation of advertising in the digitalization era and its implications for individual and societal dynamics.
The findings indicate that advertising has the potential to reshape individuals' identity perceptions and consumption habits, becoming increasingly manipulative and personalized with digitalization. Economic and algorithmic pressures on democratic processes were identified as significant areas of concern. Additionally, the potential of advertising to reproduce and transform gender norms emerged as a noteworthy finding. Advertising is proposed to be a complex tool influencing both individual decision-making mechanisms and societal structures, providing a critical basis for the development of social critique. The findings offer insights into the deep impacts of advertising on modern society and contribute to critical media studies.
Anahtar Kelimeler
Advertising Consumer Culture Gender Norms Digitalization Democracy
Kaynakça
- Achbar, M. & Wintonick, P. (Yön.). (1992). Manufacturing consent: Noam Chomsky and the media [Belgesel]. Necessary Illusions.
- Argan, M., Dinç, H., Kaya, S., & Argan, M. T. (2022). Artificial intelligence (AI) in advertising: Understanding and schematizing the behaviors of social media users. ADCAIJ: Advances in Distributed Computing and Artificial Intelligence Journal, 11(3), 331-348. https://doi.org/10.14201/adcaij.28331
- Aslaner, A. G., & Aydın Aslaner, D. (2020). Gelenekselden dijitale Türkiye’de reklamcılık. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 10(21), 17-30.
- Baudrillard, J. (2008). Simulacra and Simulations. J. Alexander & S. Seidman (Ed.), The new social theory reader (ss. 12-30). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003060963.
- Belanche, D. (2019). Ethical limits to the intrusiveness of online advertising formats: A critical review of better ads standards. Journal of Marketing Communications, 25(7), 685-701. https://doi.org/10.1080/13527266.2018.1562485
- Belk, R. (2011). Examining markets, marketing, consumers, and society through documentary films. Journal of Macromarketing, 31(4), 403-409. https://doi.org/10.1177/0276146711414427.
- Berger, J. (Sun.). (1972). Ways of Seeing [Belgesel]. BBC.
- Boerman, S. C., Kruikemeier, S., & Zuiderveen Borgesius, F. J. (2017). Online behavioral advertising: A literature review and research agenda. Journal of Advertising, 46(3), 363-376. https://doi.org/10.1080/00913367.2017.1339368
- Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
- Chuan, C.-H., Tsai, W.-H. S., & Yang, J. (2023). Advertising and society quarterly. Advertising Educational Foundation, 24(3). https://doi.org/10.1353/asr.2023.a911198
- Creswell, J. W., ve Poth, C. N. (2016). Qualitative ınquiry and research design: Choosing among five approaches. 4. Baskı. Sage Publications.
- Curtis, A. (Yön.) (2016). HyperNormalisation [Belgesel]. BBC.
- --------------------- (2002). The century of the self [Belgesel]. BBC.
- Çelikcan, P. (2021). Belgesel sinemanın sivilleşmesi sürecinde akademik belgesel hareketi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 19(37), 1-24 .
- Demir, S. T. (2020). Tüketimcilik karşıtı küresel inisiyatif ve manifestolar: Gerekler, gerekçeler, gerçeklikler. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 185-205. https://doi.org/10.20493/birtop.712410
- Eraslan, M. C. (2022). Siyasal reklam ve sosyal medya: Siyasi partilerin sosyal medya kullanımları üzerine inceleme. İletişim Çalışmaları Dergisi, 8(2), 191-206.
- Hoffman, D., (Yön.). (2009). Art & Copy [Belgesel]. Roadside Attractions.
- Holat, O. (2021). “Dijital Platform Netflix’in La Casa De Papel Dizisinde Çapraz Medya Stratejisinin İnşası.” İletişim Çalışmaları Dergisi 7 (3): 503-521
- Karadeniz, Ö. (2022). Reklam etiği ve Türkiye’de reklam denetimi: Vodafone, TEB ve Coca Cola örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 31, 946-974. https://doi.org/10.29000/rumelide.1222162
- Köse Özelçi, R. (2020). Belgesel film çalışmalarında halkbilimi eğitiminin önemi ve gerekliliği üzerine bir değerlendirme. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13(29), 195-216. https://doi.org/10.12981/mahder.691597
- Levitsky, S., & Ziblatt, D. (2018). How democracies die. Crown.
- Mertek, S. (2024). Dijitalleşme ve demokrasinin krizi. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 20(67), 38-58.
- Mounk, Y. (2020). The people vs. democracy: Why our freedom is in danger and how to save it. Harvard University Press.
- Newsom, J. S., (Yön.) (2011). Miss Representation [Belgesel]. Girls’ Club Entertainment.
- Orlowski, J. (Yön.). (2020) The Social Dilemma [Belgesel]. Netflix.
- Rabinowitz, P. (1993). Wreckage Upon Wreckage: History, Documentary and the Ruins of Memory. History and Theory, 32(2), 119-137. https://doi.org/10.2307/2505348
- Sadakaoğlu, M. C., & Genç, F. (2022). Dijital tüketim kültürü: Dijital kitle iletişim araçları ile tüketim kültürü arasındaki ilişki üzerine bir inceleme. TRT Akademi, 7(14), 286-303. https://doi.org/10.37679/trta.1013736
- Segijn, C. M., & van Ooijen, I. (2022). Differences in consumer knowledge and perceptions of personalized advertising: Comparing online behavioural advertising and synced advertising. Journal of Marketing Communications, 28(2), 207-226. https://doi.org/10.1080/13527266.2020.1857297
- Selik, T., (Yön.) (2014). Logoyu Büyütenler 2014 [Belgesel]. Reklamcılar Derneği.
- Shin, I., ve Choi, Y. (2014). A study on the effects of storytelling advertising. Journal of Digital Convergence, 12(12), 541-556. https://doi.org/10.14400/JDC.2014.12.10.541
- Subaşı, S. (2022). Uluslararası Ticaret Odası reklam ve pazarlama iletişimi kuralları çerçevesinde gerçeklik, sosyal sorumluluk ve dürüstlük ilkelerinin pazarlama iletişimi etiği açısından H&M markası üzerinden incelenmesi. Turkish Journal of Marketing Research, 1(1), 55-70.
- Summak, M. E. (2024). Etik ikilemi keşfetmek: Çevrimiçi siyasal reklam kampanyalarında ifade özgürlüğü ve etik standartların dengelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(2), 112-120.
- Tandaçgüneş, N. (2016.) İleri tüketim toplumunda tüketici ve reklam açısından etik algısı üzerine bir inceleme. Atatürk İletişim Dergisi, 10, 47-70.
- Terek Ünal, G., & Kalan, Ö. (2022). Pırlanta reklamlarında toplumsal cinsiyet rollerinin temsili: Blue Diamond ve Zen reklamları üzerinden bir çözümleme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 23-44. https://doi.org/10.18037/ausbd.1095095
- Ügümü Aktaş, P. (2018). Toplumsal cinsiyete dair değişimlerin reklamlara yansıması: Kadınlara yönelik reklamlara göstergebilimsel bir bakış. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(3), 87-101. https://doi.org/10.30692/sisad.457222
- Üstünbaş, B. (2023). Reklamlarda yaratıcılık ve özgünlük bağlamında reklam etiği: THY’nin reklam filminin karşılaştırmalı göstergebilimsel analizi. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 99-126. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iausos/issue/76669/1212534
- Waller, D. S. (2012). “Truth in advertising”: The beginning of advertising ethics in Australia. Journal of Mass Media Ethics, 27(1), 46-56. https://doi.org/10.1080/08900523.2011.606002
- Yalazan, R., & Özsoy, S. (2021). Reklamlardaki toplumsal cinsiyet kalıplarının kadınlar üzerindeki etkisi. Injocmer, 1(2), 147-173.
- Zengin, F. (2021). Dijital pazarlama iletişiminde yeni yönelim: Hiper Kişiselleştirme. Uluslararası Halkla İlişkiler ve Reklam Çalışmaları Dergisi, 4(1) 8-37.
Öz
Bu çalışma, reklamcılığın bireyler ve toplumlar üzerindeki çok boyutlu etkilerini eleştirel bir perspektifle incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın sorunsalı, reklamcılığın modern toplumdaki birey ve toplumsal yapılar üzerindeki etkilerini anlamak ve eleştirel bir çerçeve sunmaktır. Reklamcılığın tüketim kültürü, toplumsal cinsiyet normları, dijitalleşme ve demokratik süreçler üzerindeki etkileri sekiz farklı belgesel üzerinden tematik analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Çalışma, reklamcılığın dijitalleşme ile birlikte dönüşümünü ve bu dönüşümün bireysel ve toplumsal dinamikler üzerindeki etkilerini anlamaya yönelik derinlemesine bir çerçeve sunmaktadır.
Araştırma sonucunda, reklamcılığın bireylerin kimlik algılarını ve tüketim alışkanlıklarını yeniden şekillendirme potansiyeline sahip olduğu, dijitalleşme ile birlikte daha manipülatif ve kişiselleştirilmiş bir yapı kazandığı belirlenmiştir. Demokratik süreçler üzerindeki ekonomik ve algoritmik baskıların önemli bir sorun alanı yarattığı gözlemlenmiştir. Ayrıca, toplumsal cinsiyet normlarını yeniden üretme ve dönüştürme potansiyeli de dikkat çekici bir bulgu olarak ortaya konmuştur. Reklamcılığın hem bireylerin karar mekanizmalarını hem de toplumsal yapıları etkileyen karmaşık bir araç olduğu öne sürülmüş, bu bulgular toplumsal eleştirinin geliştirilmesi için önemli bir zemin sağlamıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular, reklamcılığın modern toplum üzerindeki etkilerinin derinlemesine anlaşılmasına olanak tanımakta ve eleştirel medya çalışmalarına katkı sağlamaktadır.
Anahtar Kelimeler
Reklamcılık Tüketim Kültürü Toplumsal Cinsiyet Dijitalleşme Demokrasi
Kaynakça
- Achbar, M. & Wintonick, P. (Yön.). (1992). Manufacturing consent: Noam Chomsky and the media [Belgesel]. Necessary Illusions.
- Argan, M., Dinç, H., Kaya, S., & Argan, M. T. (2022). Artificial intelligence (AI) in advertising: Understanding and schematizing the behaviors of social media users. ADCAIJ: Advances in Distributed Computing and Artificial Intelligence Journal, 11(3), 331-348. https://doi.org/10.14201/adcaij.28331
- Aslaner, A. G., & Aydın Aslaner, D. (2020). Gelenekselden dijitale Türkiye’de reklamcılık. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 10(21), 17-30.
- Baudrillard, J. (2008). Simulacra and Simulations. J. Alexander & S. Seidman (Ed.), The new social theory reader (ss. 12-30). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003060963.
- Belanche, D. (2019). Ethical limits to the intrusiveness of online advertising formats: A critical review of better ads standards. Journal of Marketing Communications, 25(7), 685-701. https://doi.org/10.1080/13527266.2018.1562485
- Belk, R. (2011). Examining markets, marketing, consumers, and society through documentary films. Journal of Macromarketing, 31(4), 403-409. https://doi.org/10.1177/0276146711414427.
- Berger, J. (Sun.). (1972). Ways of Seeing [Belgesel]. BBC.
- Boerman, S. C., Kruikemeier, S., & Zuiderveen Borgesius, F. J. (2017). Online behavioral advertising: A literature review and research agenda. Journal of Advertising, 46(3), 363-376. https://doi.org/10.1080/00913367.2017.1339368
- Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
- Chuan, C.-H., Tsai, W.-H. S., & Yang, J. (2023). Advertising and society quarterly. Advertising Educational Foundation, 24(3). https://doi.org/10.1353/asr.2023.a911198
- Creswell, J. W., ve Poth, C. N. (2016). Qualitative ınquiry and research design: Choosing among five approaches. 4. Baskı. Sage Publications.
- Curtis, A. (Yön.) (2016). HyperNormalisation [Belgesel]. BBC.
- --------------------- (2002). The century of the self [Belgesel]. BBC.
- Çelikcan, P. (2021). Belgesel sinemanın sivilleşmesi sürecinde akademik belgesel hareketi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 19(37), 1-24 .
- Demir, S. T. (2020). Tüketimcilik karşıtı küresel inisiyatif ve manifestolar: Gerekler, gerekçeler, gerçeklikler. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 185-205. https://doi.org/10.20493/birtop.712410
- Eraslan, M. C. (2022). Siyasal reklam ve sosyal medya: Siyasi partilerin sosyal medya kullanımları üzerine inceleme. İletişim Çalışmaları Dergisi, 8(2), 191-206.
- Hoffman, D., (Yön.). (2009). Art & Copy [Belgesel]. Roadside Attractions.
- Holat, O. (2021). “Dijital Platform Netflix’in La Casa De Papel Dizisinde Çapraz Medya Stratejisinin İnşası.” İletişim Çalışmaları Dergisi 7 (3): 503-521
- Karadeniz, Ö. (2022). Reklam etiği ve Türkiye’de reklam denetimi: Vodafone, TEB ve Coca Cola örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 31, 946-974. https://doi.org/10.29000/rumelide.1222162
- Köse Özelçi, R. (2020). Belgesel film çalışmalarında halkbilimi eğitiminin önemi ve gerekliliği üzerine bir değerlendirme. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13(29), 195-216. https://doi.org/10.12981/mahder.691597
- Levitsky, S., & Ziblatt, D. (2018). How democracies die. Crown.
- Mertek, S. (2024). Dijitalleşme ve demokrasinin krizi. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 20(67), 38-58.
- Mounk, Y. (2020). The people vs. democracy: Why our freedom is in danger and how to save it. Harvard University Press.
- Newsom, J. S., (Yön.) (2011). Miss Representation [Belgesel]. Girls’ Club Entertainment.
- Orlowski, J. (Yön.). (2020) The Social Dilemma [Belgesel]. Netflix.
- Rabinowitz, P. (1993). Wreckage Upon Wreckage: History, Documentary and the Ruins of Memory. History and Theory, 32(2), 119-137. https://doi.org/10.2307/2505348
- Sadakaoğlu, M. C., & Genç, F. (2022). Dijital tüketim kültürü: Dijital kitle iletişim araçları ile tüketim kültürü arasındaki ilişki üzerine bir inceleme. TRT Akademi, 7(14), 286-303. https://doi.org/10.37679/trta.1013736
- Segijn, C. M., & van Ooijen, I. (2022). Differences in consumer knowledge and perceptions of personalized advertising: Comparing online behavioural advertising and synced advertising. Journal of Marketing Communications, 28(2), 207-226. https://doi.org/10.1080/13527266.2020.1857297
- Selik, T., (Yön.) (2014). Logoyu Büyütenler 2014 [Belgesel]. Reklamcılar Derneği.
- Shin, I., ve Choi, Y. (2014). A study on the effects of storytelling advertising. Journal of Digital Convergence, 12(12), 541-556. https://doi.org/10.14400/JDC.2014.12.10.541
- Subaşı, S. (2022). Uluslararası Ticaret Odası reklam ve pazarlama iletişimi kuralları çerçevesinde gerçeklik, sosyal sorumluluk ve dürüstlük ilkelerinin pazarlama iletişimi etiği açısından H&M markası üzerinden incelenmesi. Turkish Journal of Marketing Research, 1(1), 55-70.
- Summak, M. E. (2024). Etik ikilemi keşfetmek: Çevrimiçi siyasal reklam kampanyalarında ifade özgürlüğü ve etik standartların dengelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(2), 112-120.
- Tandaçgüneş, N. (2016.) İleri tüketim toplumunda tüketici ve reklam açısından etik algısı üzerine bir inceleme. Atatürk İletişim Dergisi, 10, 47-70.
- Terek Ünal, G., & Kalan, Ö. (2022). Pırlanta reklamlarında toplumsal cinsiyet rollerinin temsili: Blue Diamond ve Zen reklamları üzerinden bir çözümleme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 23-44. https://doi.org/10.18037/ausbd.1095095
- Ügümü Aktaş, P. (2018). Toplumsal cinsiyete dair değişimlerin reklamlara yansıması: Kadınlara yönelik reklamlara göstergebilimsel bir bakış. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(3), 87-101. https://doi.org/10.30692/sisad.457222
- Üstünbaş, B. (2023). Reklamlarda yaratıcılık ve özgünlük bağlamında reklam etiği: THY’nin reklam filminin karşılaştırmalı göstergebilimsel analizi. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 99-126. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iausos/issue/76669/1212534
- Waller, D. S. (2012). “Truth in advertising”: The beginning of advertising ethics in Australia. Journal of Mass Media Ethics, 27(1), 46-56. https://doi.org/10.1080/08900523.2011.606002
- Yalazan, R., & Özsoy, S. (2021). Reklamlardaki toplumsal cinsiyet kalıplarının kadınlar üzerindeki etkisi. Injocmer, 1(2), 147-173.
- Zengin, F. (2021). Dijital pazarlama iletişiminde yeni yönelim: Hiper Kişiselleştirme. Uluslararası Halkla İlişkiler ve Reklam Çalışmaları Dergisi, 4(1) 8-37.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İletişim Çalışmaları |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 29 Nisan 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 10 Ocak 2025 |
| Kabul Tarihi | 28 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 15 |
Kaynak Göster
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.