Öz
The most fundamental function of media organizations and journalists is to provide the public with access to accurate information in the public interest, with a sense of social responsibility and within the framework of universal ethical rules. While self-regulatory mechanisms such as ombudsman offices, press councils and professional chambers have assumed a critical role in this situation, the opportunities offered by new communication technologies also allow readers to convey their complaints to media organizations on various issues. One of these new opportunities is the website şikayetvar.com, which offers readers the opportunity to submit their complaints. In this study, the complaints made by readers about newspapers through the website şikayetvar.com are analyzed and the general themes of these complaints are tried to be revealed. In line with this purpose, the sample of the study was formed by determining the 10 newspapers with the highest circulation as of December 2024 using the purposive sampling method. Then reader complaints about these newspapers on the şikayetvar.com website were analyzed and categorized by the researchers. The complaints on the website were evaluated through content analysis within the framework of the categories created and the findings were presented. As a result of the study, it was determined that there were 437 complaints about newspapers on şikayetvar.com. In the study, it was observed that readers made various complaints about news content, typographical errors, subscription problems, advertisements and supplements, and users also made news suggestions on issues they wanted to draw attention to. These complaints show that society fulfills its control function over newspapers and journalists in a new environment and enables interaction between journalists and readers.
Anahtar Kelimeler
Media Organizations Journalism Audit Mechanisms Ombudsman şikayetvar.com.
Kaynakça
- Akpınar, M. E. (2021). Türk magazin basınında etik sorunlar. Oğuzhan Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 30-41.
- Alemdar, Z. (1990). Oyunun kuralı: Basında özdenetim. Bilgi Yayınevi.
- Argan, M. T., & Arıcı, A. (2019). Sağlık iletişiminde e-şikâyet: Hastaların ve hasta yakınlarının sikayetvar.com paylaşımları üzerine bir araştırma. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 31, 339-355.
- Arvas, İ. (2011). Basında sosyal sorumluluk anlayışı bağlamında günümüz Türkiye’sindeki özdenetim uygulamaları. Erciyes İletişim Dergisi, 2(2).
- Aşkan, H. (2018). Türk basınında okur temsilcisi köşeleri üzerine bir araştırma. İNİF E-Dergi, 3(1), 244-267.
- Atabek, N. (2006). Gazete haberlerinde etik standartların yükseltilmesinde okur temsilcisinin rolü. Selçuk İletişim, 4(2), 5-17.
- Barney, R. (2005). Media ethics and accountability. Oxford University Press.
- Bülbül, R. (2001). Haberin anatomisi ve temel yaklaşımlar. Nobel Yayın Dağıtım.
- Büyükbaykal, G. N. (2004). Basın alanında ombudsman uygulaması. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 19, 171.
- Çakır, H. (2017). Gazete haberlerinde okur temsilcisinin rolü üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 63-75.
- Çakmak, F. (2019). Medyada dezenformasyon sorunsalı ve manipülasyonun gücü: İdeoloji ve söylem açısından seçim haberlerinin siyasal iletişimdeki rolü. Selçuk İletişim, 12(2), 1127-1154.
- Çavuş, S., & Ede, N. (2021). Tık odaklı habercilik: Türk internet haber medyası üzerine bir içerik analizi. Selçuk İletişim, 14(1), 23-54.
- Çelik, K. (2023). Özel yaşam ve kamusal alanın sınırları: Drone gazeteciliği, özel yaşama müdahale midir? Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 78, 399-409.
- Demir, V. (2006). Medya etiği ve özdenetim bağlamında yerel medya ile ilgili Basın Konseyi kararlarının değerlendirilmesi. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, 7, 64-81.
- Dvorkin, J. (2020). The modern news ombudsman: A user’s guide.
- Girgin, A. (2008). Gazeteciliğin temel ilkeleri. Der Yayınları.
- ------------ (2013). Haber yazmak. Der Yayınları.
- Herman, E. S., & Chomsky, N. (2017). Rızanın imalatı: Kitle medyasının ekonomi politiği (E. Abadoğlu, Çev.). BGST Yayınları.
- İnce, M. (2018). İnternet haberciliğinde çok tıklanma beklentisi ve tuzak başlıklar. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 297-313.
- İrvan, S. (2022). Gazetecilikte yeni bir özdenetim modeli: Bağımsız medya ombudsmanlığı uygulaması. Yeni Yüzyılda İletişim Çalışmaları, 1(5), 8-15.
- Karapınar, D. Ç. (2017). Halkla ilişkilerde konu yönetimi: Şikâyet var sitesi üzerinden bir inceleme. Atatürk İletişim Dergisi, 13, 103-124.
- Kaya, S., & Uçak, O. (2020). Gazetecilik etik kodlarının oluşturulmasında ve güncellenmesinde meslek kuruluşlarının önemi: Türkiye Gazeteciler Cemiyeti örneği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 36, 881-917.
- Kılıç, D. (2013). Haber yapma sürecinin belirleyici unsurları ve basın ahlakı. Selçuk İletişim, 3(4), 142-151. https://doi.org/10.18094/si.15869
- Kölgelier, Y. Ö., & Türk, G. D. (2022). Türkiye’deki devlet üniversitelerine yönelik online şikâyetler üzerine bir değerlendirme: Şikayetvar.com örneği. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 10(2), 662-699.
- Kösedağ, M. S. (2021). Basın Konseyi kararları bağlamında medyada etik ihlaller. İş Ahlakı Dergisi, 14(1), 167-190.
- Lester, P. (1988). Use of visual elements on newspaper front pages.
- MacBride, S. (1980). MacBride raporu: Birçok ses tek bir dünya. (E. Özkök ve diğerleri, Çev.). UNESCO Türkiye Milli Komisyonu.
- Mccombs, M., Shaw, D., & Weaver, D. H. (2014). New directions in agenda setting theory and research. Mass Communication and Society, 17(6), 781-802.
- McQuail, D. (2010). McQuail’s mass communication theory. Sage Publications.
- Medya Takip Merkezi. (2024). 02 Aralık - 08 Aralık 2024. https://medyatakip.com.tr/nd/02-aralik-08-aralik-2024-05122024-975-sayi-19-yil-217.html adresinden 05 Aralık 2024.
- Morresi, E. (2006). Haber etiği: Ahlaki gazeteciliğin kuruluşu ve eleştirisi (F. Genç, Çev.). Dost Kitabevi.
- Neuendorf, K. A. (2002). The content analysis guidebook. Thousand Oaks: Sage Publications.
- Özgen, M. (2006). Gazetecinin etik kimliği. Set-Systems Yayıncılık.
- Peters, A. (2005). The European ombudsman and the European constitution. Common Market Law Review, 42(3), 697-743.
- Plaisance, P. L. (2013). Media ethics: A philosophical approach. Wiley-Blackwell.
- Poindexter, P. M., & McCombs, M. (2000). Research in mass communication: A practical guide. Bedford St. Martin’s.
- Polat, Ö. (2024). Türkiye’de kütüphane hizmetlerine yönelik çevrim içi şikâyetlerin incelenmesi: Sikayetvar.com örneği. Türk Kütüphaneciliği, 37(3), 153-174.
- Rogers, E. M., & Dearing, J. W. (1988). Agenda setting research: Where has it been, where is it going? Communication Yearbook, 11, 555-594.
- RTÜK. (2023). İzleyici temsilciliği, 2023 yılı faaliyet raporu. https://www.rtuk.gov.tr/Media/FM/2023_yili_faaliyet_raporu.pdf adresinden 23 Aralık 2024 tarihinde erişilmiştir.
- Şahin, Z. B., & Birincioğlu, Y. (2022). Tık odaklı başlıklar ve okuyucu refleksleri üzerine bir araştırma: Odak grup çalışması. TRT Akademi, 7(14), 236-261.
- Şikayetvar. (2025). Hakkımızda. https://www.sikayetvar.com/hakkimizda adresinden 08 Ocak 2025 tarihinde erişilmiştir.
- Smith, H. W. (1975). Strategies of social redearch. Englewood Cliffs.
- Tankard, J. W. (2001). The empirical approach to the study of media framing. İçinde, S. D. Reese, O. H. Gandy Jr., & A. E. Grant (Ed.), Framing public life (ss. 95-106). Lawrence Erlbaum Associates.
- TDK. (2025). Ombudsman. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 03 Ocak 2025 tarihinde erişilmiştir.
- Tokgöz, O. (2006). Temel gazetecilik. İmge Kitabevi.
- Van Dalen, A., & Deuze, M. (2006). Readers’ advocates or newspapers’ ambassadors? Newspaper ombudsmen in the Netherlands. European Journal of Communication, 21(4), 457-475.
- Ward, S. J. A. (2010). The invention of journalism ethics: The path to objectivity and beyond. McGill-Queen’s University Press.
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
- Yücel, A. (2020). Basın ombudsmanlığının nefret söylemi ve yargısal kararlar çerçevesinde yeniden değerlendirilmesi. Suç ve Ceza, 13(4), 911-949.
Öz
Medya kuruluşlarının ve gazetecilerin en temel işlevi, kamu çıkarını gözeterek toplumsal sorumluluk bilinciyle ve evrensel etik kurallar çerçevesinde toplumun doğru bilgiye erişimini sağlamaktır. Bu bağlamda okuyucuların veya izleyicilerin doğru bilgiye ulaşması ile gazetecilerin meslek ilkelerine uygun şekilde görevlerini yerine getirip getirmediklerinin denetimi de önemli hale gelmektedir. Söz konusu durum ombudsmanlık, basın konseyi ve meslek odaları gibi özdenetim mekanizmalarının kritik bir rol üstlenmesine yol açarken yeni iletişim teknolojilerinin sunduğu olanaklar da okuyucuların çeşitli konularda şikayetlerini medya kuruluşlarına iletmelerine olanak tanımaktadır. Bu yeni olanaklardan biri de okuyuculara şikayetlerini iletme fırsatı sunan şikayetvar.com web sitesidir. Bu çalışmada, okuyucuların şikayetvar.com sitesi üzerinden gazetelerle ilgili yaptıkları şikayetler incelenerek bu şikayetlerin genel temaları ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, çalışmanın örneklemi Aralık 2024 itibarıyla en yüksek tiraja sahip 10 gazetenin amaçlı örneklem yöntemiyle belirlenmesiyle oluşturulmuştur. Ardından bu gazetelerle ilgili şikayetvar.com sitesinde yer alan okuyucu şikayetleri incelenmiş ve araştırmacılar tarafından belirli kategorilere ayrılmıştır. Sitedeki şikayetler, oluşturulan kategoriler çerçevesinde içerik analizi ile değerlendirilmiş ve bulgular ortaya konulmuştur. Çalışma sonucunda gazetelerle ilgili şikayetvar.com sitesinde toplam 427 şikâyetin olduğu saptanmıştır. Araştırmada okuyucuların haber içerikleri, teknik sorunlar, yazım hataları, abonelik sorunları, ilan ve eklerle ilgili çeşitli şikayetlerde bulundukları ayrıca kullanıcıların dikkat çekmek istedikleri konulara ilişkin haber önerilerinde bulundukları da gözlemlenmiştir. Bu şikayetler toplumun gazete ve gazeteciler üzerindeki denetim işlevini yeni bir ortamda yerine getirdiğini ve gazetecilerle okuyucular arasındaki etkileşimi sağladığını göstermektedir.
Anahtar Kelimeler
Medya Kuruluşları Gazetecilik Denetim Mekanizmaları ombudsmanlık şikayetvar.com.
Kaynakça
- Akpınar, M. E. (2021). Türk magazin basınında etik sorunlar. Oğuzhan Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 30-41.
- Alemdar, Z. (1990). Oyunun kuralı: Basında özdenetim. Bilgi Yayınevi.
- Argan, M. T., & Arıcı, A. (2019). Sağlık iletişiminde e-şikâyet: Hastaların ve hasta yakınlarının sikayetvar.com paylaşımları üzerine bir araştırma. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 31, 339-355.
- Arvas, İ. (2011). Basında sosyal sorumluluk anlayışı bağlamında günümüz Türkiye’sindeki özdenetim uygulamaları. Erciyes İletişim Dergisi, 2(2).
- Aşkan, H. (2018). Türk basınında okur temsilcisi köşeleri üzerine bir araştırma. İNİF E-Dergi, 3(1), 244-267.
- Atabek, N. (2006). Gazete haberlerinde etik standartların yükseltilmesinde okur temsilcisinin rolü. Selçuk İletişim, 4(2), 5-17.
- Barney, R. (2005). Media ethics and accountability. Oxford University Press.
- Bülbül, R. (2001). Haberin anatomisi ve temel yaklaşımlar. Nobel Yayın Dağıtım.
- Büyükbaykal, G. N. (2004). Basın alanında ombudsman uygulaması. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 19, 171.
- Çakır, H. (2017). Gazete haberlerinde okur temsilcisinin rolü üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 63-75.
- Çakmak, F. (2019). Medyada dezenformasyon sorunsalı ve manipülasyonun gücü: İdeoloji ve söylem açısından seçim haberlerinin siyasal iletişimdeki rolü. Selçuk İletişim, 12(2), 1127-1154.
- Çavuş, S., & Ede, N. (2021). Tık odaklı habercilik: Türk internet haber medyası üzerine bir içerik analizi. Selçuk İletişim, 14(1), 23-54.
- Çelik, K. (2023). Özel yaşam ve kamusal alanın sınırları: Drone gazeteciliği, özel yaşama müdahale midir? Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 78, 399-409.
- Demir, V. (2006). Medya etiği ve özdenetim bağlamında yerel medya ile ilgili Basın Konseyi kararlarının değerlendirilmesi. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, 7, 64-81.
- Dvorkin, J. (2020). The modern news ombudsman: A user’s guide.
- Girgin, A. (2008). Gazeteciliğin temel ilkeleri. Der Yayınları.
- ------------ (2013). Haber yazmak. Der Yayınları.
- Herman, E. S., & Chomsky, N. (2017). Rızanın imalatı: Kitle medyasının ekonomi politiği (E. Abadoğlu, Çev.). BGST Yayınları.
- İnce, M. (2018). İnternet haberciliğinde çok tıklanma beklentisi ve tuzak başlıklar. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 297-313.
- İrvan, S. (2022). Gazetecilikte yeni bir özdenetim modeli: Bağımsız medya ombudsmanlığı uygulaması. Yeni Yüzyılda İletişim Çalışmaları, 1(5), 8-15.
- Karapınar, D. Ç. (2017). Halkla ilişkilerde konu yönetimi: Şikâyet var sitesi üzerinden bir inceleme. Atatürk İletişim Dergisi, 13, 103-124.
- Kaya, S., & Uçak, O. (2020). Gazetecilik etik kodlarının oluşturulmasında ve güncellenmesinde meslek kuruluşlarının önemi: Türkiye Gazeteciler Cemiyeti örneği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 36, 881-917.
- Kılıç, D. (2013). Haber yapma sürecinin belirleyici unsurları ve basın ahlakı. Selçuk İletişim, 3(4), 142-151. https://doi.org/10.18094/si.15869
- Kölgelier, Y. Ö., & Türk, G. D. (2022). Türkiye’deki devlet üniversitelerine yönelik online şikâyetler üzerine bir değerlendirme: Şikayetvar.com örneği. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 10(2), 662-699.
- Kösedağ, M. S. (2021). Basın Konseyi kararları bağlamında medyada etik ihlaller. İş Ahlakı Dergisi, 14(1), 167-190.
- Lester, P. (1988). Use of visual elements on newspaper front pages.
- MacBride, S. (1980). MacBride raporu: Birçok ses tek bir dünya. (E. Özkök ve diğerleri, Çev.). UNESCO Türkiye Milli Komisyonu.
- Mccombs, M., Shaw, D., & Weaver, D. H. (2014). New directions in agenda setting theory and research. Mass Communication and Society, 17(6), 781-802.
- McQuail, D. (2010). McQuail’s mass communication theory. Sage Publications.
- Medya Takip Merkezi. (2024). 02 Aralık - 08 Aralık 2024. https://medyatakip.com.tr/nd/02-aralik-08-aralik-2024-05122024-975-sayi-19-yil-217.html adresinden 05 Aralık 2024.
- Morresi, E. (2006). Haber etiği: Ahlaki gazeteciliğin kuruluşu ve eleştirisi (F. Genç, Çev.). Dost Kitabevi.
- Neuendorf, K. A. (2002). The content analysis guidebook. Thousand Oaks: Sage Publications.
- Özgen, M. (2006). Gazetecinin etik kimliği. Set-Systems Yayıncılık.
- Peters, A. (2005). The European ombudsman and the European constitution. Common Market Law Review, 42(3), 697-743.
- Plaisance, P. L. (2013). Media ethics: A philosophical approach. Wiley-Blackwell.
- Poindexter, P. M., & McCombs, M. (2000). Research in mass communication: A practical guide. Bedford St. Martin’s.
- Polat, Ö. (2024). Türkiye’de kütüphane hizmetlerine yönelik çevrim içi şikâyetlerin incelenmesi: Sikayetvar.com örneği. Türk Kütüphaneciliği, 37(3), 153-174.
- Rogers, E. M., & Dearing, J. W. (1988). Agenda setting research: Where has it been, where is it going? Communication Yearbook, 11, 555-594.
- RTÜK. (2023). İzleyici temsilciliği, 2023 yılı faaliyet raporu. https://www.rtuk.gov.tr/Media/FM/2023_yili_faaliyet_raporu.pdf adresinden 23 Aralık 2024 tarihinde erişilmiştir.
- Şahin, Z. B., & Birincioğlu, Y. (2022). Tık odaklı başlıklar ve okuyucu refleksleri üzerine bir araştırma: Odak grup çalışması. TRT Akademi, 7(14), 236-261.
- Şikayetvar. (2025). Hakkımızda. https://www.sikayetvar.com/hakkimizda adresinden 08 Ocak 2025 tarihinde erişilmiştir.
- Smith, H. W. (1975). Strategies of social redearch. Englewood Cliffs.
- Tankard, J. W. (2001). The empirical approach to the study of media framing. İçinde, S. D. Reese, O. H. Gandy Jr., & A. E. Grant (Ed.), Framing public life (ss. 95-106). Lawrence Erlbaum Associates.
- TDK. (2025). Ombudsman. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 03 Ocak 2025 tarihinde erişilmiştir.
- Tokgöz, O. (2006). Temel gazetecilik. İmge Kitabevi.
- Van Dalen, A., & Deuze, M. (2006). Readers’ advocates or newspapers’ ambassadors? Newspaper ombudsmen in the Netherlands. European Journal of Communication, 21(4), 457-475.
- Ward, S. J. A. (2010). The invention of journalism ethics: The path to objectivity and beyond. McGill-Queen’s University Press.
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
- Yücel, A. (2020). Basın ombudsmanlığının nefret söylemi ve yargısal kararlar çerçevesinde yeniden değerlendirilmesi. Suç ve Ceza, 13(4), 911-949.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Gazetecilik |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 29 Nisan 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 17 Ocak 2025 |
| Kabul Tarihi | 28 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 15 |
Kaynak Göster
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.