Türkiye'de büyükbaş hayvancılığın, ekonomik refahının ve satın alma gücündeki değişimin değerlendirilmesi
Öz
Bu çalışmada, 2010-2022 yılları arasında Türkiye'de sığır besiciliğinde ekonomik refah değişimleri, Net iç ticaret hadleri (NİTOT) endeksi ile satın alma gücü değişimleri ise Gelir iç ticaret hadleri (INTOT) endeksi ile analiz edilmiştir. Bu doğrultuda işletmelerin sürdürülebilirlik durumu et ithalatı, tarım ve hayvancılık destekleri ve süt-yem paritesi gibi parametreler ekseninde çok boyutlu olarak analiz edilmiştir. Et ithalatı verileri dahil edildiğinde, satın alma gücü paritesi göstergesi olan INTOT'un büyükbaş hayvan çiftlikleri için 2010-2013 yılları arasında çok az değiştiği, 2014-2017 yılları arasında arttığı, 2018 yılından itibaren ise azaldığı görülmektedir. Öte yandan, et ithalatı verileri hariç tutulduğunda INTOT verilerinin 2011, 2014 ve 2018 yıllarında sırasıyla %12,7, %13,6 ve %19,1 oranında azaldığı tespit edilmiştir. Çalışmanın regresyon sonuçlarına göre, diğer her şey sabit tutulduğunda, et ithalatındaki %1'lik bir artış, sığır çiftliği ekonomik refah endeksinde (NITOT) kısa vadede 0,0861 birim, orta vadede 0,2129 birim ve uzun vadede 0,2833 birim azalmaya neden olmaktadır. Tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) 1 birimlik artış 0,7264 birimlik azalışa neden olurken, Tarım ve Hayvancılık destek endeksindeki (ASDI) 1 birimlik artış 0,6156 birimlik artışa neden olmaktadır. Sonuç olarak, Türkiye'de enflasyon sorunu ve et ithalatı besi işletmelerinin ekonomik refahını negatif, sübvansiyonlar ise pozitif yönde etkilemektedir. Araştırma sonucunda elde edilen regresyon modeli hayvancılık politikalarında yol gösterici olacaktır
Anahtar Kelimeler
Tarım hayvancılık destek endeksi Ekonomik sürdürülebilirlik İç ticaret hadleri Satın alma gücü göstergesi Regresyon analizi
Kaynakça
- Holden E, Linnerud K, Banister D. The imperatives of sustainable development. Sustain Dev. 2017;25(1):213-26.
- Gedik Y. Sosyal, ekonomik ve çevresel boyutlarla sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkinma. International Journal of Economics, Politics, Humanities & Social Sciences. 2020;3(3):196-215.
- Sidhoum AA, Dakpo KH, Latruffe L. Trade-offs between economic, environmental and social sustainability on farms using a latent class frontier efficiency model: Evidence for Spanish crop farms. PLoS One. 2022;17(1):e161190.
- Njoroge M, Anderson W, Mbura O. Innovation strategy and economic sustainability in the hospitality industry. Bottom Line. 2019;32(4):253-68.
- Schwab PM. Two measures of purchasing power contrasted. Mon Lab Rev. 1971;94:3.
- Dutia BP. Long term factors influencing terms of trade of agriculture with special reference to India. Indian J Agric Econ. 1950;13:184-205.
- Eckaus RS. The factor proportions problem in underdeveloped areas. Am Econ Rev. 1955;45(4):539-65.
- Harris JR, Todaro MP. Migration, unemployment and development: a two-sector analysis. Am Econ Rev. 1970;60(1):126-42.
- Corden EM, Findlay R. Urban unemployment, intersectoral capital mobility and development policy. Economica. 1975;42:59-78.
- Carter MR. The economics of price scissors: Comment. Am Econ Rev. 1986;76(1):1192-4.
- Keyder N. Türkiye'de tarımsal reel gelir ve kırsal refah endeksi. ODTÜ Gelişme Dergisi. 1976;12(1):57-73.
- Kip E. Türkiye’de tarımsal ürünlerde iç ticaret hadleri. 1st ed. Erzurum, Türkiye: Atatürk Üniversitesi Press; 1981.
- Çetinkaya C. İç ticaret hadleri. Maliye Dergisi. 1979;14(1):157-71.
- Uzunöz M, Esengün YAK. Internal terms of trade and risk analyses in milk production in Türkiye. Gaziosmanpaşa Üniv Ziraat Fak Derg. 2004;21(2):39-48.
- Uzunöz M. Türkiye’de baklagil ürünlerinde iç ticaret hadleri. GOÜ Ziraat Fak Derg. 2009;2(1):29-37.
- Mencet Yelboğa MN, Sayın C, Eryiğit FD. Türkiye’de domates üretiminde iç ticaret hadleri. Ziraat Mühendisliği Dergisi. 2019;367(1):6-12.
- Mencet Yelboğa MN, Sayın C, Eryiğit FD. Türkiye'de turunçgil üretiminde iç ticaret hadleri. Third Sector Social Economic Rev. 2018;53(3):881-90.
- Kızılaslan N, Kızılaslan H, Çift A. Türkiye’de ayçiçeği tarımında iç ticaret hadleri (Tokat ili örneği). Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi. 2022;11(1):98-107.
- Tuncel S, Cevger Y. Et ithalatının Ankara ili sığır besi işletmelerinde iç ticaret hadleri, fiyat, üretim ve gelir dalgalanmaları üzerine etkisi. Vet Hekim Der Derg. 2017;17(1-2):126-35.
- Çolakoğlu LT. Türkiye’de iç ticaret hadleri [tez]. Ankara: Gazi Üniversitesi; 1986.
- TCHMB. Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü verileri 2022 [Internet]. [cited 2023 Dec 21]. Available from: https://muhasebat.hmb.gov.tr/duyuru/2022-yili-merkezi-yonetim-aylik-mali-istatistikleri-yayimlandi-6
- TSI. Turkish Statistical Institute 2023 Metodoloji değişikliği [Internet]. [cited 2023 Dec 21]. Available from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kirmizi-Et-Uretim-Istatistikleri-Subat-2011-8479
- UKON. Ulusal Et Konseyi carcass prices. Ankara, Türkiye [Internet]. [cited 2023 Dec 21]. Available from: http://www.ukon.org.tr/fiyatlar.aspx
- TSI. Turkish Statistical Institute 2010-2022 Meat import [Internet]. [cited 2023 Dec 21]. Available from: https://iz.tuik.gov.tr/#/showcase/SC-2851FY777F34D2R/db-9e59be0de2nsx9a?token=8d79727fff862a891ce574d27220bfebbf66fecd
- TSI. Turkish Statistical Institute 2010-2022 Annual meat and milk production statistics [Internet]. [cited 2023 Dec 21]. Available from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kirmizi-Et-Uretim-Istatistikleri-202249696#:~:text=Bu%20kapsamda%20bir%20%C3%B6nceki%20y%C4%B1la,13%20bin%20586%20ton%20oldu
- TSI. Turkish Statistical Institute 2010-2022 Agricultural input index [Internet]. [cited 2023 Dec 21]. Available from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tar%25C4%25B1msal-Girdi-Fiyat-Endeksi-Ekim-2022-45782&dil=1
- MMB. Meat and Milk Board monthly meat sale data. Ankara, Türkiye [Internet]. [cited 2023 Dec 21]. Available from: https://www.esk.gov.tr/tr/10284/Bilgi-Edinme
- Şanver C, Söğüt Y. Türkiye’de 2000-2021 yılları arası tarımsal desteklerin tarım sektörünün gelişimine etkisi. Ekonomi ve Finans Konularına Teorik Yaklaşımlar. 2023;20231:1-16.
- Arısoy H. Impact of agricultural supports on competitiveness of agricultural products. Agric Econ. 2020;66(6):286-95.
- Yelboğa MNM, Sayın C, Eryiğit FD. Domestic terms of trade for tomato prices in Türkiye. Ziraat Mühendisliği. 2019;367:6-12.
- Aktaş G. Canlı hayvan ve karkas ithalatının kırmızı et fiyatlarına etkisi: Türkiye’de ithalatın regülasyonu. Gümrük ve Ticaret Dergisi. 2020;7(21):12-29.
- Demir-Ayvazoğlu P, Aydın E. Canlı sığır ve sığır eti ithalatının hayvancılığa etkisi. 4th International Congress on Agriculture, Animal Science and Rural Development; 2020 Jun 12-14; Ankara, Türkiye.
- Demir-Ayvazoğlu P. Türkiye’de süt sığırcılığında destekleme politikalarının etkileri üzerine bir değerlendirme. 2nd International Çukurova Agriculture and Veterinary Congress; 2021 Jan 4-5; Adana, Türkiye.
- Hossain AA. Macroeconomic policies and agricultural terms of trade, Bangladesh, 1952–2005. J Contemp Asia. 2009;39(2):204-30.
- TUSEDAD. Cattle breeders association milking animals slaughter data. Ankara, Türkiye [Internet]. [cited 2023 Aug 15]. Available from: https://www.tusedad.org/faaliyetler/haberler
- Kalkan S, Cünedioğlu HE. Et fiyatlarındaki artışa nasıl bakılmalı. Türkiye Politikaları Araştırma Vakfı Politika Notu. 1st ed. Ankara, Türkiye; 2010.
- Tuncel S. Comparison of different levels of restrictions imposed in Türkiye during the COVID-19 pandemic with the data on the demand for meat at the outlets of the Meat and Milk Board. 4th International Çukurova Agriculture and Veterinary Congress; 2023 Feb 27-28; Adana, Türkiye.
- Demir N, Yavuz F. Hayvancılık destekleme politikalarına çiftçilerin yaklaşımlarının bölgelerarası karşılaştırmalı analizi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 2010;41(1):113-21.
- Aral Yılmaz, Altın O, Şahin TS, Gökdai A. Türkiye sığır besiciliğinde yapısal durum ve sektörel analiz. Vet Hekimler Der Derg. 2020;91(2):182-92.
Evaluation of the change in the economic and purchasing power of the welfare of cattle breeding in Türkiye
Öz
In this study, economic welfare changes in cattle fattening in Türkiye in 2010-2022 were analyzed with the Net internal terms of trade (NITOT) index and purchasing power changes were analyzed with the Income internal terms of trade (INTOT) index. Accordingly, the sustainability status of the enterprises was analyzed multidimensionally on the axis of parameters such as meat imports, agriculture and livestock subsidies and milk-feed parity. When meat import data are included, it can be seen that INTOT, the purchasing power parity indicator, changed little between 2010 and 2013, increased between 2014 and 2017, and decreased from 2018 for cattle farms. On the other hand, it is found that INTOT data decreased by 12.7%, 13.6%, and 19.1% in 2011, 2014, and 2018, respectively, when meat import data are excluded. According to the regression results of the study, with everything else held constant, a 1% increase in meat imports results in a 0.0861 unit decrease in the cattle farm economic welfare index (NITOT) in the short run, a 0.2129 unit decrease in the medium run, and a 0.2833 unit decrease in the long run. A 1-unit increase in consumer price index (CPI) results in a 0.7264-unit decrease, while a 1-unit increase in the Agriculture and Livestock support index (ASDI) causes a 0.6156-unit increase. As a result, inflation problem and meat imports in Türkiye affect the economic welfare of fattening enterprises negatively and subsidies positively. The regression model obtained as a result of the research will be guiding in animal husbandry policies.
Anahtar Kelimeler
Agriculture livestock support index Economic sustainability Internal terms of trade Purchasing power indicator Regression analysis
Kaynakça
- Holden E, Linnerud K, Banister D. The imperatives of sustainable development. Sustain Dev. 2017;25(1):213-26.
- Gedik Y. Sosyal, ekonomik ve çevresel boyutlarla sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkinma. International Journal of Economics, Politics, Humanities & Social Sciences. 2020;3(3):196-215.
- Sidhoum AA, Dakpo KH, Latruffe L. Trade-offs between economic, environmental and social sustainability on farms using a latent class frontier efficiency model: Evidence for Spanish crop farms. PLoS One. 2022;17(1):e161190.
- Njoroge M, Anderson W, Mbura O. Innovation strategy and economic sustainability in the hospitality industry. Bottom Line. 2019;32(4):253-68.
- Schwab PM. Two measures of purchasing power contrasted. Mon Lab Rev. 1971;94:3.
- Dutia BP. Long term factors influencing terms of trade of agriculture with special reference to India. Indian J Agric Econ. 1950;13:184-205.
- Eckaus RS. The factor proportions problem in underdeveloped areas. Am Econ Rev. 1955;45(4):539-65.
- Harris JR, Todaro MP. Migration, unemployment and development: a two-sector analysis. Am Econ Rev. 1970;60(1):126-42.
- Corden EM, Findlay R. Urban unemployment, intersectoral capital mobility and development policy. Economica. 1975;42:59-78.
- Carter MR. The economics of price scissors: Comment. Am Econ Rev. 1986;76(1):1192-4.
- Keyder N. Türkiye'de tarımsal reel gelir ve kırsal refah endeksi. ODTÜ Gelişme Dergisi. 1976;12(1):57-73.
- Kip E. Türkiye’de tarımsal ürünlerde iç ticaret hadleri. 1st ed. Erzurum, Türkiye: Atatürk Üniversitesi Press; 1981.
- Çetinkaya C. İç ticaret hadleri. Maliye Dergisi. 1979;14(1):157-71.
- Uzunöz M, Esengün YAK. Internal terms of trade and risk analyses in milk production in Türkiye. Gaziosmanpaşa Üniv Ziraat Fak Derg. 2004;21(2):39-48.
- Uzunöz M. Türkiye’de baklagil ürünlerinde iç ticaret hadleri. GOÜ Ziraat Fak Derg. 2009;2(1):29-37.
- Mencet Yelboğa MN, Sayın C, Eryiğit FD. Türkiye’de domates üretiminde iç ticaret hadleri. Ziraat Mühendisliği Dergisi. 2019;367(1):6-12.
- Mencet Yelboğa MN, Sayın C, Eryiğit FD. Türkiye'de turunçgil üretiminde iç ticaret hadleri. Third Sector Social Economic Rev. 2018;53(3):881-90.
- Kızılaslan N, Kızılaslan H, Çift A. Türkiye’de ayçiçeği tarımında iç ticaret hadleri (Tokat ili örneği). Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi. 2022;11(1):98-107.
- Tuncel S, Cevger Y. Et ithalatının Ankara ili sığır besi işletmelerinde iç ticaret hadleri, fiyat, üretim ve gelir dalgalanmaları üzerine etkisi. Vet Hekim Der Derg. 2017;17(1-2):126-35.
- Çolakoğlu LT. Türkiye’de iç ticaret hadleri [tez]. Ankara: Gazi Üniversitesi; 1986.
- TCHMB. Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü verileri 2022 [Internet]. [cited 2023 Dec 21]. Available from: https://muhasebat.hmb.gov.tr/duyuru/2022-yili-merkezi-yonetim-aylik-mali-istatistikleri-yayimlandi-6
- TSI. Turkish Statistical Institute 2023 Metodoloji değişikliği [Internet]. [cited 2023 Dec 21]. Available from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kirmizi-Et-Uretim-Istatistikleri-Subat-2011-8479
- UKON. Ulusal Et Konseyi carcass prices. Ankara, Türkiye [Internet]. [cited 2023 Dec 21]. Available from: http://www.ukon.org.tr/fiyatlar.aspx
- TSI. Turkish Statistical Institute 2010-2022 Meat import [Internet]. [cited 2023 Dec 21]. Available from: https://iz.tuik.gov.tr/#/showcase/SC-2851FY777F34D2R/db-9e59be0de2nsx9a?token=8d79727fff862a891ce574d27220bfebbf66fecd
- TSI. Turkish Statistical Institute 2010-2022 Annual meat and milk production statistics [Internet]. [cited 2023 Dec 21]. Available from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kirmizi-Et-Uretim-Istatistikleri-202249696#:~:text=Bu%20kapsamda%20bir%20%C3%B6nceki%20y%C4%B1la,13%20bin%20586%20ton%20oldu
- TSI. Turkish Statistical Institute 2010-2022 Agricultural input index [Internet]. [cited 2023 Dec 21]. Available from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tar%25C4%25B1msal-Girdi-Fiyat-Endeksi-Ekim-2022-45782&dil=1
- MMB. Meat and Milk Board monthly meat sale data. Ankara, Türkiye [Internet]. [cited 2023 Dec 21]. Available from: https://www.esk.gov.tr/tr/10284/Bilgi-Edinme
- Şanver C, Söğüt Y. Türkiye’de 2000-2021 yılları arası tarımsal desteklerin tarım sektörünün gelişimine etkisi. Ekonomi ve Finans Konularına Teorik Yaklaşımlar. 2023;20231:1-16.
- Arısoy H. Impact of agricultural supports on competitiveness of agricultural products. Agric Econ. 2020;66(6):286-95.
- Yelboğa MNM, Sayın C, Eryiğit FD. Domestic terms of trade for tomato prices in Türkiye. Ziraat Mühendisliği. 2019;367:6-12.
- Aktaş G. Canlı hayvan ve karkas ithalatının kırmızı et fiyatlarına etkisi: Türkiye’de ithalatın regülasyonu. Gümrük ve Ticaret Dergisi. 2020;7(21):12-29.
- Demir-Ayvazoğlu P, Aydın E. Canlı sığır ve sığır eti ithalatının hayvancılığa etkisi. 4th International Congress on Agriculture, Animal Science and Rural Development; 2020 Jun 12-14; Ankara, Türkiye.
- Demir-Ayvazoğlu P. Türkiye’de süt sığırcılığında destekleme politikalarının etkileri üzerine bir değerlendirme. 2nd International Çukurova Agriculture and Veterinary Congress; 2021 Jan 4-5; Adana, Türkiye.
- Hossain AA. Macroeconomic policies and agricultural terms of trade, Bangladesh, 1952–2005. J Contemp Asia. 2009;39(2):204-30.
- TUSEDAD. Cattle breeders association milking animals slaughter data. Ankara, Türkiye [Internet]. [cited 2023 Aug 15]. Available from: https://www.tusedad.org/faaliyetler/haberler
- Kalkan S, Cünedioğlu HE. Et fiyatlarındaki artışa nasıl bakılmalı. Türkiye Politikaları Araştırma Vakfı Politika Notu. 1st ed. Ankara, Türkiye; 2010.
- Tuncel S. Comparison of different levels of restrictions imposed in Türkiye during the COVID-19 pandemic with the data on the demand for meat at the outlets of the Meat and Milk Board. 4th International Çukurova Agriculture and Veterinary Congress; 2023 Feb 27-28; Adana, Türkiye.
- Demir N, Yavuz F. Hayvancılık destekleme politikalarına çiftçilerin yaklaşımlarının bölgelerarası karşılaştırmalı analizi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 2010;41(1):113-21.
- Aral Yılmaz, Altın O, Şahin TS, Gökdai A. Türkiye sığır besiciliğinde yapısal durum ve sektörel analiz. Vet Hekimler Der Derg. 2020;91(2):182-92.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Konular | Hayvan Sağlığı Ekonomisi ve İşletmeciliği |
| Bölüm | ARAŞTIRMA MAKALESİ |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 13 Haziran 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 12 Aralık 2024 |
| Kabul Tarihi | 29 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 96 Sayı: 2 |
Veteriner Hekimler Derneği Dergisi açık erişimli bir dergi olup, derginin yayın modeli Budapeşte Erişim Girişimi (BOAI) bildirisine dayanmaktadır. Yayınlanan tüm içerik, çevrimiçi ve ücretsiz olarak sunulan Creative Commons CC BY-NC 4.0 lisansı altında lisanslanmıştır. Yazarlar, Veteriner Hekimler Derneği Dergisi'nde yayınlanan eserlerinin telif haklarını saklı tutarlar.
Veteriner Hekimler Derneği / Turkish Veterinary Medical Society