Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

ROMA USÛL HUKUKUNDA UYGULANAN BONA FIDES İLKESİNİN GÜNÜMÜZ MEDENÎ USÛL HUKUKUNA YANSIMALARI

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 2, 851 - 898, 26.06.2025
https://doi.org/10.63117/yuhfd.1727942

Öz

Roma yargılamasında tarafların kötüniyetli davranışlarının önlenmesi
için bona fides ilkesinden hareketle birtakım düzenlemelerin yapıldığı
görülmektedir. Böylece, tarafların yargılamanın seyrine zarar verecek
güvene aykırı davranışları bona fides’in ihlaline dayandırılmış ve
yargılamanın kötüniyetten uzak yapılması sağlanmaya çalışılmıştır. Bona
fides’in ihlali, dürüst bir insanın davranması gerektiği gibi davranmamak,
bilinçli olarak iyiniyeti ihlâl etmektir. Bu bağlamda da yargılamada bona
fides’in gereğini yerine getirmeyen tarafların sorumluluklarının kusura
dayandırıldığı söylenebilir.
Bu çalışmada, Roma usûl hukukunda kendisine yer bulan bona fides
ilkesinden hareketle Türk medenî usûl hukuku bakımından dürüstlük kuralı
çerçevesinde bir inceleme gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, bona fides’in
Roma usûl hukukundaki uygulamaları incelenmiş ve günümüz medenî usûl
hukukunda dürüstlük kuralı ve doğruyu söyleme ödevi bağlamında
öngörülmüş bulunan hukukî düzenlemeler, yani yaptırımlar ve önlemler
üzerinde açıklamalar yapılmıştır.

Kaynakça

  • Akıncı, Ş.: Roma Hukuku Dersleri, 19. Baskı, Konya 2023.
  • Akyol, Ş.: Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı, 2. Baskı, İstanbul 2006.
  • Alangoya, Y.: Medenî Usûl Hukukunda Vakıaların ve Delillerin Toplanmasına İlişkin İlkeler, İstanbul 1979.
  • Alangoya, Y./Yıldırım, K./Deren-Yıldırım, N.: Medeni Usul Hukuku, 7. Baskı, İstanbul 2009.
  • Arslan, R.: Medenî Usul Hukukunda Dürüstlük Kuralı, Ankara 1989.
  • Arslan, R./Yılmaz, E./Taşpınar Ayvaz, S./Hanağası, E.: Medenî Usul Hukuku, 10. Baskı, Ankara 2024.
  • Aslan, K./Akyol Aslan, L.: İlama Bağlı Para Alacağı İçin İlamsız İcra Takibi Yapılması, Dürüstlük Kuralına ve Hayatın Olağan Akışına Aykırı Mıdır? (Prof. Dr. Ramazan Arslan’a Armağan, C. I, Ankara 2015, s. 195-251).
  • Atalı, M./Ermenek, İ./Erdoğan, E.: Medenî Usûl Hukuku, 7. Bası, Ankara 2024.
  • Atalı M./Ermenek İ./Erdoğan E.: İcra ve İflas Hukuku 6. Bası, Ankara 2022. (Atalı/Ermenek/Erdoğan- İcra)
  • Bakır, A.: Türk Haksız Rekabet Hukukunda Dürüstlük Kuralına Aykırı Genel İşlem Şartı Kullanımı ve Yaptırımı, Ankara 2017.
  • Berger, A.: Encyclopedic Dictionary of Roman Law, Philadelphia 1953.
  • Bilge, N./Önen, E.: Medenî Yargılama Hukuku Dersleri, 3. Baskı, Ankara 1978.
  • Boran Güneysu, N.: Medenî Yargılama Hukukunda Münasebetsiz Evrak (Okunamayan, Uygunsuz veya İlgisiz Dilekçe), (İzmir Barosu Dergisi, 2, Y. 2024, s. 129-180).
  • Buckland, W. W.: A Manual of Roman Private Law, Cambridge 1953.
  • Edis, S.: Medenî Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri, Gözden Geçirilmiş 4. Baskı, Ankara 1989.
  • Erdönmez, G.: Pekcanıtez Medenî Usûl Hukuku, 15. Bası, İstanbul 2017.
  • Görgün, Ş./Börü, L./Kodakoğlu, M.: Medenî Usûl Hukuku, 13. Baskı, Ankara 2024.
  • Günal, N.: Roma Hukukundan Günümüze Kazandırıcı Zamanaşımı ile Mülkiyetin İktisabı (Usucapio), Ankara 2006.
  • Günal, N.: Roma Medeni Usul Hukukunda Yargılama Süreci ve İstinaf, Ankara 2007, (Günal-Yargılama).
  • Gürten, K.: Roma Hukuku’nda Hakkaniyet (Aequitas), Ankara 2008.
  • Hanağası, E.: Davada Menfaat, Ankara 2009.
  • Hausmaninger H./Selb W.: Römisches Privatrecht, Wien 1997.
  • Iustinianus: Institutiones, Çev.: Ziya Umur, İstanbul 1955.
  • İmre, Z.: Medeni Hukuka Giriş, 2. Bası, İstanbul 1976.
  • Kale, S.: İflas İçi Adi Konkordato Uygulamasında Ortaya Çıkan Bazı Sorunlar, MİHBİR 13. Antalya Toplantısı 2015, s.271-286).
  • Karaaslan, V.: Medeni Usul Hukukunda Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi, Ankara 2013.
  • Karadeniz Çelebican, Ö.: Roma Hukuku, Ankara 2005.
  • Karagöz, H.: Roma Hukukunda Adalet (Iustitia) ve Hakkaniyetin (Aequitas) Anlamı ve Gerçekleştirme Biçimi, (Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1, C. 7, Y. 2020, s. 35-55).
  • Karakocalı, A.: Roma Medeni Yargılama Hukuku ve Roma Eşya Hukuku Bakımından İstihkak Davası, Ankara 2022.
  • Kaser, M.: Prätor und Judex im römischen Zivilprozess, (TvR 32, Y. 1964, s. 329-362), (Kaser-Prätor)
  • Kaser, M.: Römisches Privatrecht, München 1986, (Kaser-Privatrecht).
  • Kayak, S.: Davalının Davada Hazır Bulunmasını Sağlamaya Yönelik Bir Usul Hukuku Teminatı Olarak Roma Hukukunda Vadimonium Kurumu, (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 70, S. 1, Y. 2012, s. 277-300).
  • Kurt Konca, N.: Medenî Usûl Hukukunda Tarafların Doğruyu Söyleme Yükümlülüğü, Ankara 2016.
  • Küçük, E.: Roma Hukuku Davalar Sisteminde Actio Popularis, Ankara 2013.
  • Küçükgüngör, E.: Roma Özel Hukuku’nda Delil ve İspat, (Prof. Dr. Ali Bozer’e Armağan, Ankara 1998, s. 477-497).
  • Oğuz, A.: Hukuk Tarihi ve Karşılaştırmalı Hukuk Açısından Uluslararası Ticaret Hukuku: (Lex Mercatoria) – Unidroit İlkeleri’nin Lex Mercatoria Niteliği, (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 50, S. 3, 2001, s. 11-53).
  • Oğuzman, M. K.: Dürüstlük Kuralına Başvurma Konusunda Bazı Yargıtay Kararlarının Eleştirilmesi, (Prof. Dr. Yaşar Karayalçın’a 65. Yaş Armağanı, Ankara 1988, s. 407-415).
  • Oğuzman, M. K.: Medeni Hukuk Dersleri, 6. Baskı, İstanbul 1990.
  • Öcal, B.: Roma Medeni Usul Hukukunda Yargıcın Delilleri Takdiri, (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 60, S. 3, Y. 2011, s. 523–570).
  • Özbay, İ.: Grup Davaları, Ankara 2009.
  • Özekes, M.: İcra Hukukunda Temel Haklar ve İlkeler, Ankara 2009.
  • Özekes, M.: Yargılamada Dürüstlük Kuralına Aykırı Davranan Taraf Aleyhine Hükmedilecek Vekalet Ücreti, (Legal Medenî Usûl ve İcra İflâs Hukuku Dergisi 1, Y. 2005, s. 29-49), (Özekes- Dürüstlük).
  • Öztek, S.: Roma Medeni Usul Hukukunun Ana Hatları: Törenden Şekle; Hususî Adaletten Devlet Adaletine, (İstanbul Hukuk Mecmuası 51, S. 1-4, Y. 1985, s. 335-372).
  • Pekcanıtez, H./Erdönmez, G.: 7101 Sayılı Kanun Çerçevesinde Konkordato, İstanbul 2018.
  • Rado, T.: Roma Hukuku Dersleri: Borçlar Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul 2001.
  • Rakochevich, M.: Bona Fides in Roman Civil Procedure, (Ius Romanum: Obligatio, 1/2021, s. 414-435).
  • Rüzgaresen, C.: Medeni Muhakeme Hukukunda Usul Ekonomisi İlkesi, Ankara 2013.
  • Söğütlü Erişgin, Ö.: Roma Hukukunda Tarihsel Gelişimi İçerisinde Contractus (Sözleşme) Kavramı ve Sözleşmesel Sorumluluk Ölçütleri, Ankara 2016.
  • Söğütlü Erişgin, Ö.: Roma Hukuku’nda Yargıcın Reddi (Recusatio), (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 51, S. 1, Y. 2002, s. 97-115), (Söğütlü Erişgin-Recusatio).
  • Söğütlü, Ö.: Roma Özel Hukuku, Ankara 2022.
  • Sungurtekin Özkan, M./Türkoğlu Özdemir, G.: Roma Hukukundan Günümüze Medeni Yargılamanın Esasları, Ankara 2008.
  • Şahankaya, S.: Adi Ortaklıklarda Haklı Sebeplerle Fesih ve Ortaklıktan Çıkarma, Ankara 2021.
  • Tahiroğlu, B./Erdoğmuş B.: Roma Usul Hukuku, İstanbul 1997.
  • Tamer, D.: Roma Hukuku, C. 1, İstanbul 2020.
  • Tanrıver, S.: Konkordato Komiseri. Ankara 1993. (Tanrıver-Komiser)
  • Tanrıver, S.: Medenî Usûl Hukuku, C. I, Temel Kavramlar ve İlk Derece Yargılaması, 6. Baskı, Ankara 2024.
  • Taşpınar, S.: Medenî Yargılama Hukukunda Amaç Sorunu (Av. Dr. Faruk Erem Armağanı, Ankara 1999, s. 759-787).
  • Taş Korkmaz, H.: Medenî Usul Hukukunda İradi Taraf Değişikliği, Ankara 2014.
  • Tekinay, S. S.: Medeni Hukukun Genel Esasları ve Gerçek Kişiler Hukuku, 6. Baskı, İstanbul 1992.
  • Tercan, E.: Medeni Usul Hukukunda Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü (Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5, S. 1-2, Y. 1996, s. 188-212).
  • Türkoğlu Özdemir, G.: Roma Medeni Usul Hukukunda Formula Yargılaması, (Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1, C. 7, Y. 2005, s. 167-212), (Türkoğlu Özdemir-Usûl).
  • Türkoğlu Özdemir, G.: Roma Usul Hukukunda “Plus Petito” Yasağı ve Medeni Usul Hukukundaki Davayı Genişletme ve Değiştirme Yasağına Olan Etkileri, Ankara 2004, (Türkoğlu Özdemir-Plus Petito).
  • Uçaryılmaz, T. Ş.: Bona Fides (Dürüstlük Kuralı), Ankara 2019, (Uçaryılmaz-Bona Fides).
  • Uçaryılmaz, T. Ş.: Roma Hukukunda Sözleşmesel Bona Fides (Dürüstlük Kuralı) Kavramı ve Çağdaş Hukuka Etkisi, (Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135, Y. 2018, s. 335-382), (Uçaryılmaz-Sözleşmesel).
  • Umur, Z.: Roma Hukuku Ders Notları, İstanbul 1999, (Umur-Roma).
  • Umur, Z.: Roma Hukukunda İktisabî Müruru Zamanda Hüsnüniyet, İstanbul 1956, (Umur-Hüsnüniyet).
  • Umur, Z.: Roma Hukuku Lügatı, İstanbul 1983, (Umur-Lügat).
  • Üçer, M.: Roma Hukuku’na Giriş, İstanbul 2020.
  • Üstündağ, S.: Medenî Yargılama Hukuku, İstanbul 2000.
  • Watson, A.: Roman Private Law around BC 200, Edinburg 1971.
  • Yeşiller, F. B.: Eksik Borç, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara 2024.
  • Yılmaz, E.: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, C. I, 3. Baskı, Ankara 2017.
Toplam 72 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Hukuk (Diğer)
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Fikret Sami Tiyek

Mehmet Yeşiller

Yayımlanma Tarihi 26 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 25 Mart 2025
Kabul Tarihi 17 Nisan 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 22 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Tiyek, F. S., & Yeşiller, M. (2025). ROMA USÛL HUKUKUNDA UYGULANAN BONA FIDES İLKESİNİN GÜNÜMÜZ MEDENÎ USÛL HUKUKUNA YANSIMALARI. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 22(2), 851-898. https://doi.org/10.63117/yuhfd.1727942
AMA Tiyek FS, Yeşiller M. ROMA USÛL HUKUKUNDA UYGULANAN BONA FIDES İLKESİNİN GÜNÜMÜZ MEDENÎ USÛL HUKUKUNA YANSIMALARI. YÜHFD. Haziran 2025;22(2):851-898. doi:10.63117/yuhfd.1727942
Chicago Tiyek, Fikret Sami, ve Mehmet Yeşiller. “ROMA USÛL HUKUKUNDA UYGULANAN BONA FIDES İLKESİNİN GÜNÜMÜZ MEDENÎ USÛL HUKUKUNA YANSIMALARI”. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 22, sy. 2 (Haziran 2025): 851-98. https://doi.org/10.63117/yuhfd.1727942.
EndNote Tiyek FS, Yeşiller M (01 Haziran 2025) ROMA USÛL HUKUKUNDA UYGULANAN BONA FIDES İLKESİNİN GÜNÜMÜZ MEDENÎ USÛL HUKUKUNA YANSIMALARI. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 22 2 851–898.
IEEE F. S. Tiyek ve M. Yeşiller, “ROMA USÛL HUKUKUNDA UYGULANAN BONA FIDES İLKESİNİN GÜNÜMÜZ MEDENÎ USÛL HUKUKUNA YANSIMALARI”, YÜHFD, c. 22, sy. 2, ss. 851–898, 2025, doi: 10.63117/yuhfd.1727942.
ISNAD Tiyek, Fikret Sami - Yeşiller, Mehmet. “ROMA USÛL HUKUKUNDA UYGULANAN BONA FIDES İLKESİNİN GÜNÜMÜZ MEDENÎ USÛL HUKUKUNA YANSIMALARI”. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 22/2 (Haziran 2025), 851-898. https://doi.org/10.63117/yuhfd.1727942.
JAMA Tiyek FS, Yeşiller M. ROMA USÛL HUKUKUNDA UYGULANAN BONA FIDES İLKESİNİN GÜNÜMÜZ MEDENÎ USÛL HUKUKUNA YANSIMALARI. YÜHFD. 2025;22:851–898.
MLA Tiyek, Fikret Sami ve Mehmet Yeşiller. “ROMA USÛL HUKUKUNDA UYGULANAN BONA FIDES İLKESİNİN GÜNÜMÜZ MEDENÎ USÛL HUKUKUNA YANSIMALARI”. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 22, sy. 2, 2025, ss. 851-98, doi:10.63117/yuhfd.1727942.
Vancouver Tiyek FS, Yeşiller M. ROMA USÛL HUKUKUNDA UYGULANAN BONA FIDES İLKESİNİN GÜNÜMÜZ MEDENÎ USÛL HUKUKUNA YANSIMALARI. YÜHFD. 2025;22(2):851-98.