Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Öğretmenler için Bilişsel Farkındalık Envanteri'nin (ÖBFE) Türkçeye Uyarlanması: Bir Geçerlilik-Güvenilirlik Çalışması

Yıl 2025, , 1 - 23, 09.07.2025

Muhammed Safa Akdaş , Melike Özyurt

https://doi.org/10.14582/zgefd.1453662

Öz

Bu araştırmanın amacı, Metacognitive Awareness Inventory for Teacher (MAIT) adlı envanteri Türkçeye uyarlamak ve psikometrik özelliklerini incelemektir. Envanter, öğretmenlerin kendi öğretimsel süreçlerine ilişkin bilişsel farkındalıklarını ölçme amacına hizmet etmektedir. 24 madde ve altı faktörden oluşan bu envanterin Türkçeye uyarlanma sürecinde; dil geçerliği, kavramsal ve deneyimsel eşdeğerlik, yapı geçerliği, iç geçerlik ile güvenirlik çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Yapı geçerliğini test etmek için Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) uygulanmıştır. DFA sonucunda MAIT Türkçe formunun SRMR uyum indeksinde mükemmel uyum, diğer indekslerde ise kabul edilebilir uyum değerine sahip olduğu belirlenmiştir. Formun iç geçerliğini sınamak için envanterin tamamı ile her bir alt-faktör arasındaki korelasyon incelenmiştir. Güvenirlik çalışmaları kapsamında yapılan analizler sonucunda ise McDonald’s ω güvenirlik katsayısı .94 olarak tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda, MAIT Türkçe Formu’nun öğretmenlerin kendi öğretimsel süreçlerine ilişkin bilişsel farkındalıklarını ölçme amacıyla kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel farkındalık envanteri envanter uyarlama geçerlik ve güvenilirlik öğretmenler

Etik Beyan

Bu araştırma, Gaziantep Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu tarafından etik açıdan incelendi ve onaylandı. Etik Değerlendirme Belgesi Tarihi: 06.05.2022 Etik Değerlendirme Belgesi Sayı Numarası: 171710

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

Yazarlar, özellikle veri analizi aşamasındaki uzman görüşleriyle bu araştırmanın kalitesine önemli katkılar sunan Prof. Dr. Yeşim Özer Özkan'a içten teşekkürlerini sunarlar.

Kaynakça

  • Akın, A., Abacı, R., & Cetin, B. (2007). The validity and reliability study of the Turkish version of the metacognitive awareness inventory. Educational Sciences: Theory and Practice, 7(2), 671–678. https://toad.halileksi.net/wp-content/uploads/2022/07/metacognitive-awareness-inventory-toad.pdf
  • Alcı, B., Erden, M., & Baykal, A. (2010). Üniversite öğrencilerinin matematik başarıları ile algıladıkları problem çözme becerileri, özyeterlik algıları, bilişüstü özdüzenleme stratejileri ve ÖSS sayısal puanları arasındaki açıklayıcı ve yordayıcı ilişkiler örüntüsü. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 25(2), 53-68. https://dergipark.org.tr/en/pub/buje/issue/3828/51426
  • Annevirta, T., & Vauras, M. (2006). Developmental changes of metacognitive skill in elementary school children. The Journal of Experimental Education, 74(3), 197-225. https://doi.org/10.3200/JEXE.74.3.195-226
  • Asık, G. (2009). Öğrencilerin problem çözmede bilişüstü ve motivasyona ilişkin denetimleri ile bilişüstü deneyimleri arasındaki ilişkiyi açıklayıcı bir model çalışması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Boğaziçi Üniversitesi.
  • Bagceci, B., Dos, B., & Sarıca, R. (2011). İlköğretim öğrencilerinin üstbilişsel farkındalık düzeyleri ile akademik başarı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 551-566. https://dergipark.org.tr/en/pub/mkusbed/issue/19554/208364
  • Bagozzi, R., & Yi, Y. (1988). On the evaluation of structural equation models. Journal of the Academy of Marketing Sciences, 16(1), 74-94. https://doi.org/10.1007/BF02723327
  • Balcıkanlı, C. (2011). Metacognitive awareness inventory for teachers (MAIT). Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 9(3), 1309-1332. https://doi.org/10.25115/ejrep.v9i25.1620
  • Bars, M. (2016). Öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalıkları, öğretmenlik mesleğine yönelik öz yeterlikleri ve problem çözme becerilerine ı̇lişkin algılarının ı̇ncelenmesi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Niğde Üniversitesi.
  • Baykara, K. (2011). Öğretmen adaylarının bilişötesi öğrenme stratejileri ile öğretmen yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(40), 80-92. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/87351
  • Bergstresser, B. S. (2013). Metacognition and its effect on learning high school calculus [Unpublished Master Dissertation]. Georgia Institute of Technology.
  • Bernardi, R. A. (1994). Validating research results when Cronbach's alpha is below .70: A methodological procedure. Educational and Psychological Measurement, 54(3), 766-775. https://doi.org/10.1177/0013164494054003023
  • Bianchi, G. A. (2007). Effects of metacognitive instruction on the academic achievement of students in the secondary sciences [Unpublished Doctoral Dissertation]. Seattle Pacific University.
  • Brown, A. (1987). Metacognition, executive control, self-regulation, and other more mysterious mechanisms. FE Weinert & RH Kluwe (Ed.), Metacognition, motivation, and understanding (ss. 65-116). Lawrence Erlbaum Associates.
  • Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822-848. https://doi.org/10.1037/0022-3514.84.4.822
  • Bryman, A., & Cramer, D. (2001). Quantitative data analysis with SPSS release 10 for Windows. Routledge.
  • Buyukozturk, S. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/108451
  • Buyukozturk, S. (2010). Sosyal bilimler için very analizi el kitabı. PegemA Yayıncılık.
  • Byrne, B. M. (2010). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming (2. Edition). Routledge.
  • Canca, D. (2005). Cinsiyete göre üniversite öğrencilerinin kullandıkları bilişsel ve bilişüstü öz düzenleme stratejileri ile akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
  • Capık, C. (2014). Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 17(3), 196-205. https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunihem/issue/2666/34715
  • Cetinkaya, P., & Erktin, E. (2002). Assessment of metacognition and its correlation with reading comprehension, achievement, and aptitude. Boğaziçi University Journal of Education, 19(1), 1-11. https://www.researchgate.net/profile/Emine-Erktin/publication/252277037_Assessment_of_Metacognitionand_its_Relationship_with_Reading_Comprehension_Achievement_and_Aptitude/links/5705065a08ae13eb88b93998/Assessment-of-Metacognitionand-its-Relationship-with-Reading-Comprehension-Achievement-and-Aptitude.pdf
  • Chen, M. H., Gualberto, P. J., Tameta, C. L., & Salle, D. L. (2009). The development of metacognitive reading awareness inventory. TESOL Journal, 1(1), 43-57. https://www.tesol-international-journal.com/wp-content/uploads/2013/11/A4V1_TESOL%5B1%5D.pdf
  • Cokluk, O., Sekercioğlu, G., & Buyukozturk, S. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (3. Baskı). Pegem Akademi.
  • Costa, L. A. (1984). Mediating the metacognitive. Educational Leadership, 42(3), 57- 62. https://files.ascd.org/staticfiles/ascd/pdf/journals/ed_lead/el_198411_costa.pdf
  • Cotton, G. (2010). Metacognition in a gifted classroom: Planning, note-taking, and checking for accuracy [Unpublished Doctoral Dissertation]. University of British Columbia.
  • Demir, O. (2009). Bilişsel koçluk yöntemiyle öğretilen bilişsel farkındalık stratejilerinin altıncı sınıf sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin epistemolojik inançlarına, bilişsel farkındalık becerilerine, akademik başarılarına ve bunların kalıcılıklarına etkisi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Çukurova Üniversitesi.
  • Deniz, D., Kucuk, B., Cansız, S., Akgun, L., & Tevfik, I. (2014). Ortaöğretim matematik öğretmeni adaylarının üstbiliş farkındalıklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 305-320. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/209952
  • Doganay, A., & Ozturk, A. (2011). An investigation of experienced and inexperienced primary school teachers' teaching process in science and technology classes in terms of metacognitive strategies. Educational Sciences: Theory and Practice, 11(3), 1320-1325. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ936314.pdf
  • Durdukoca, S. F., & Arıbas, S. (2019). Öğretmen adaylarına yönelik “üstbilişsel farkındalık ölçeği”nin geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(72), 1541-1557. https://doi.org/10.17755/esosder.474601
  • Ekenel, E. (2005). Matematik dersi başarısı ile bilişötesi öğrenme stratejileri ve sınav kaygısının ilişkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Ekici, E., & Uslu, C. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının üst-bilişsel farkındalıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmes. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 432-456. https://doi.org/10.30855/gjes.2020.06.03.009
  • Esendemir, O. (2011). Matematiksel problem çözme ve üstbiliş üzerine hazırlanan bir mesleki gelişim program ve bu programın etkililiği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
  • Fernandez, T., & Ritchie, G. (1992). Reconstructing the interactive science pedagogy: Experiences of beginning teachers implementing the interactive science pedagogy. Research in Science Education, 22(1), 123-131. https://doi.org/10.1007/BF02356887
  • Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive-developmental inquiry. American Psychologist, 34(10), 906– 911. https://doi.org/10.1037/0003-066X.34.10.906
  • Floyd, F. J., & Wideman, K. F. (1995). Factor analysis in the development and refinement of clinical assessment instruments. Psychological Assessment, 7(3), 286-299. https://doi.org/10.1037/1040-3590.7.3.286
  • Gelen, I. (2003). Bilişsel farkındalık stratejilerinin Türkçe dersine ilişkin tutum, okuduğunu anlama ve kalıcılığa etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Çukurova Üniversitesi.
  • George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update (10a ed.). Pearson.
  • Gungor, D. (2016). Psikolojide ölçme araçlarının geliştirilmesi ve uyarlanması kılavuzu. Turkish Psychological Articles, 19(38), 104-112. https://psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpy1301996120160000m000041.pdf
  • Gurbuz, S., & Sahin, F. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (3. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
  • Guzel, M. A., & Basokcu, T. O. (2023). Eğitimde üstbilişsel düzenleme envanteri: Öğretmen versiyonu’nun (EÜDE: Öğretmen-kendi ve öğretmen-sınıf) geliştirilme çalışması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 137-149. https://doi.org/10.17556/erziefd.1224757
  • Hambleton, R. K., & Patsula, L. (1999). Increasing the validity of adapted tests: Myths to be avoided and guidelines for improving test adaptation practices. Journal of Applied Testing Technology, 1(1), 1-16. https://jattjournal.net/index.php/atp/article/view/48345/39215
  • Hu, L., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6(1), 1-55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
  • Ilhan, M., & Cetin, B. (2014). Sınıf değerlendirme atmosferi ölçeğinin (SDAÖ) geliştirilmesi: Geçerlik güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(176), 51-68. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3334
  • International Test Commission (ITC) (2018). Guidelines for translating and adapting tests. International Journal of Testing, 18(2), 101–134. https://doi.org/10.1080/15305058.%202017.1398166
  • Karakelle, S. (2012). Üst bilişsel farkındalık, zekâ, problem çözme algısı ve düşünme ihtiyacı arasındaki bağlantılar. Eğitim ve Bilim, 37(164), 237-250. http://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/779
  • Karakelle, S., & Sarac, S. (2007). Çocuklar için üst bilişsel farkındalık ölçeği (ÜBFÖ-Ç) A ve B formları: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 10(20), 87-103. https://tr-scales.arabpsychology.com/wp-content/uploads/pdf/ust-bilissel-farkindalik-olcegi-ubfo-c-a-formu-toad.pdf
  • Karbalaei, A. (2011). Metacognition and reading comprehension. Íkala, 16(28), 5-14. https://www.redalyc.org/pdf/2550/255019720001.pdf
  • Katrancı, M. (2012). Üstbiliş stratejileri öğretiminin dinlediğini anlama becerisine ve dinlemeye yönelik tutuma etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
  • Kiremitci, O. (2011). Beden eğitimi öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalık ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Physical Education and Sport Science, 13(1),92-99. https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/20631/makaleler/13/1/arastirmax-beden-egitimi-ogretmen-adaylarinin-ustbilissel-farkindalik-problem-cozme-becerileri-arasindaki-iliskinin-incelenmesi.pdf
  • Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford publications.
  • Kummin, S., & Rahman, S. (2010). The correlation between the use of metacognitive strategies and achievement in English. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 7, 145-150. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.10.021
  • Kurtulus, A., & Ozturk, B. (2017). Ortaokul öğrencilerinin üstbilişsel farkındalık düzeyi ile matematik öz yeterlik algısının matematik başarısına etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (31), 762-778. https://doi.org/10.14582/DUZGEF.1840
  • Kuruyer, H. G., & Ozsoy, G. (2016). İyi ve zayıf okuyucuların üstbilişsel okuma becerilerinin incelenmesi: Bir durum çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 771-788. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/209727
  • Kutluca, A. Y., Radmard, S., & Soysal, Y. (2022). Sınıf içi öğretimin ve öğrencinin değerlendirilmesine ilişkin meta-bilişsel farkındalıklar ölçeğinin (MFÖ-DEĞ) geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin belirlenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 11(1), 60-74. https://doi.org/10.30703/cije.899403
  • Marzano, R., Brandt, R. S., Hughes, C. S., Jones, B. F., Presseisen, B. Z., Rankin, S. C., & Suhor, C. (1988). Dimensions of thinking: A framework for curriculum and instruction. Association for Supervision and Curriculum Development. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED294222.pdf
  • Miholic, V. (1994). An inventory to pique students’ metacognitive awareness of reading strategies. Journal of Reading, 38(1), 2-4. https://www.jstor.org/stable/40032273
  • Myers, M., & Paris, S. G. (1978). Children’s metacognitive knowledge about reading. Journal of Educational Psychology, 70(5), 680-690. https://doi.org/10.1037/0022-0663.70.5.680
  • Ogras, A. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin matematiksel problem çözme aşamalarını ve üstbilişsel düşünme becerilerini uygulama süreçlerinin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
  • Oguz, A., & Kalender, D. K. (2018). Ortaokul öğrencilerinin üst bilişsel farkındalıkları ile öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(2), 170-186. https://doi.org/10.17244/eku.319267
  • O'Neil Jr, H. F., & Abedi, J. (1996). Reliability and validity of a state metacognitive inventory: Potential for alternative assessment. The Journal of Educational Research, 89(4), 234-245. https://doi.org/10.1080/00220671.1996.9941208
  • Ozsoy, G. (2007). İlköğretim beşinci sınıfta üstbiliş stratejileri öğretiminin problem çözme başarısına etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
  • Ozturk, A., & Ozyurt, M. (2020). The function of metacognition in instructional skills: A comparative case study. International Online Journal of Education and Teaching (IOJET), 7(3), 1143-1166. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1258441.pdf
  • Ozyesil, Z., Arslan, C., Kesici, S., & Deniz, M. E. (2011). Bilinçli farkındalık ölçeği’ni Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(160), 224-234. https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/697
  • Paris, S., & Jacobs, J. (1984). The benefits of informed instruction for children’s reading awareness and comprehension skills. Child Development, 55, 2083-2093. https://doi.org/10.2307/1129781
  • Paris, S. G., Lipson, M. Y., & Wixson, K. K. (1983). Becoming a strategic reader. Contemporary Educational Psychology, 8(3), 293-316. https://doi.org/10.1016/0361-476X(83)90018-8
  • Paris, S. G., & Winograd, P. (1990). How metacognition can promote academic learning and instruction. B.F. Jones & L. Idol (Ed.), Dimensions of thinking and cognitive instruction (1. baskı, ss. 15-51). Lawrence Erlbaum Associates.
  • Pehlivan, F. (2012). İlköğretim beşinci sınıf matematik dersinde üstbiliş strateji kullanımının öğrencilerin başarı ve tutumlarına etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Niğde Üniversitesi.
  • Perry, J., Lundie, L., & Golder, G. (2019). Metacognition in schools: What does the literature suggest about the effectiveness of teaching metacognition in schools? Educational Review, 71(4), 483-500. https://doi.org/10.1080/00131911.2018.1441127
  • Salam, M., Misu, L., Rahim, U., Hindaryatiningsih, N., & Ghani, A. R. A. (2020). Strategies of metacognition based on behavioral learning to improve metacognition awareness and mathematics ability of students. International Journal of Instruction, 13(2), 61-72. https://doi.org/10.29333/iji.2020.1325a
  • Sawhney, N., & Bansal, S. (2015). Metacognitive awareness of undergraduate students in relation to their academic achievement. The International Journal of Indian Psychology, 3(1), 107-114. https://doi.org/10.25215/0301.136
  • Schraw, G., & Dennison, R. S. (1994). Assessing metacognitive awareness. Contemporary Educational Psychology, 19(4), 460-475. https://doi.org/10.1006/ceps.1994.1033
  • Schraw, G., & Moshman, D. (1995). Metacognitive theories. Educational Psychology Review, 7(4), 351-371. https://doi.org/10.1007/BF02212307
  • Senemoglu, N. (2009). Gelişim öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya. Pegem Akademi.
  • Sonmez, V., & Alacapınar, F. G. (2018). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Anı Yayıncılık.
  • Sperling, R. A., Howard, B. C., Miller, L. A., & Murphy, C. (2002). Measures of children’s knowledge and regulation of cognition. Contemporary Educational Psychology, 27(1), 51-79. https://doi.org/10.1006/ceps.2001.1091
  • Sumer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel Kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74. http://www.nebisumer.com/wp-content/uploads/2015/03/SumerN.2000.YEM_TPY.pdf
  • Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2013). Using multivariate statistics (Vol. 6). Pearson.
  • Tok, S. (2010). The problems of teacher candidates about teaching skills during teaching practice. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 2(2), 4142-4146. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.03.654
  • Tsui, A. B. (2003). Characteristics of expert and novice teachers. Understanding expertise in teaching: Case studies in ESL teaching (ss. 22-41). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139524698
  • Yangın, S. (2014). Üstbiliş stratejisine dayalı biyoloji öğretiminin sınıf öğretmeni adaylarının başarıları ve tutumları üzerindeki etkisi. Education Sciences, 9(1), 1-18. https://doi.org/10.12739/NWSA.2014.9.1.1C0602
  • Young, A., & Fry, J. D. (2008). Metacognitive awareness and academic achievement in college. Journal of the Scholarship of Teaching and Learning, 8(2), 1-10. https://eric.ed.gov/?id=EJ854832

Adaptation of Metacognitive Awareness Inventory for Teachers (MAIT) to Turkish: A Validity-Reliability Study

Yıl 2025, , 1 - 23, 09.07.2025

Muhammed Safa Akdaş , Melike Özyurt

https://doi.org/10.14582/zgefd.1453662

Öz

This study aims to adapt the Metacognitive Awareness Inventory for Teachers (MAIT) into Turkish and examine its psychometric properties. The inventory serves the purpose of measuring teachers' metacognitive awareness of their instructional processes. It consists of 24 items and six factors. In the adaptation process, comprehensive validation measures were employed, containing assessments of linguistic equivalence, conceptual and experiential equivalence, and construct validity. Confirmatory Factor Analysis (CFA) was utilized for assessing construct validity. The CFA results showed that the Turkish version of the MAIT demonstrated excellent fit on the SRMR index and acceptable fit values on other indices. Internal validity was examined through the correlation between the inventory and each sub-factor. Within the realibility studies, the analyses ascertained a McDonald’s ω value of .94. As a result, it was revealed that the MAIT Turkish form stands as a valid and reliable measurement instrument for assessing teachers’ metacognitive awareness in instruction.

Anahtar Kelimeler

Metacognitive awareness inventory inventory adaptation validity and reliability teachers

Etik Beyan

This research was ethically examined and approved by the Gaziantep University Social and Human Sciences Ethics Committee. Date of Ethics Evaluation Document: 06.05.2022 Issue Number of Ethics Evaluation Document: 171710

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

The authors would like to express their sincere appreciation to Prof. Yeşim Özer Özkan for her expert insights, especially for the data analysis phase, which significantly contributed to the quality of this research.

Kaynakça

  • Akın, A., Abacı, R., & Cetin, B. (2007). The validity and reliability study of the Turkish version of the metacognitive awareness inventory. Educational Sciences: Theory and Practice, 7(2), 671–678. https://toad.halileksi.net/wp-content/uploads/2022/07/metacognitive-awareness-inventory-toad.pdf
  • Alcı, B., Erden, M., & Baykal, A. (2010). Üniversite öğrencilerinin matematik başarıları ile algıladıkları problem çözme becerileri, özyeterlik algıları, bilişüstü özdüzenleme stratejileri ve ÖSS sayısal puanları arasındaki açıklayıcı ve yordayıcı ilişkiler örüntüsü. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 25(2), 53-68. https://dergipark.org.tr/en/pub/buje/issue/3828/51426
  • Annevirta, T., & Vauras, M. (2006). Developmental changes of metacognitive skill in elementary school children. The Journal of Experimental Education, 74(3), 197-225. https://doi.org/10.3200/JEXE.74.3.195-226
  • Asık, G. (2009). Öğrencilerin problem çözmede bilişüstü ve motivasyona ilişkin denetimleri ile bilişüstü deneyimleri arasındaki ilişkiyi açıklayıcı bir model çalışması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Boğaziçi Üniversitesi.
  • Bagceci, B., Dos, B., & Sarıca, R. (2011). İlköğretim öğrencilerinin üstbilişsel farkındalık düzeyleri ile akademik başarı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 551-566. https://dergipark.org.tr/en/pub/mkusbed/issue/19554/208364
  • Bagozzi, R., & Yi, Y. (1988). On the evaluation of structural equation models. Journal of the Academy of Marketing Sciences, 16(1), 74-94. https://doi.org/10.1007/BF02723327
  • Balcıkanlı, C. (2011). Metacognitive awareness inventory for teachers (MAIT). Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 9(3), 1309-1332. https://doi.org/10.25115/ejrep.v9i25.1620
  • Bars, M. (2016). Öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalıkları, öğretmenlik mesleğine yönelik öz yeterlikleri ve problem çözme becerilerine ı̇lişkin algılarının ı̇ncelenmesi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Niğde Üniversitesi.
  • Baykara, K. (2011). Öğretmen adaylarının bilişötesi öğrenme stratejileri ile öğretmen yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(40), 80-92. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/87351
  • Bergstresser, B. S. (2013). Metacognition and its effect on learning high school calculus [Unpublished Master Dissertation]. Georgia Institute of Technology.
  • Bernardi, R. A. (1994). Validating research results when Cronbach's alpha is below .70: A methodological procedure. Educational and Psychological Measurement, 54(3), 766-775. https://doi.org/10.1177/0013164494054003023
  • Bianchi, G. A. (2007). Effects of metacognitive instruction on the academic achievement of students in the secondary sciences [Unpublished Doctoral Dissertation]. Seattle Pacific University.
  • Brown, A. (1987). Metacognition, executive control, self-regulation, and other more mysterious mechanisms. FE Weinert & RH Kluwe (Ed.), Metacognition, motivation, and understanding (ss. 65-116). Lawrence Erlbaum Associates.
  • Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822-848. https://doi.org/10.1037/0022-3514.84.4.822
  • Bryman, A., & Cramer, D. (2001). Quantitative data analysis with SPSS release 10 for Windows. Routledge.
  • Buyukozturk, S. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/108451
  • Buyukozturk, S. (2010). Sosyal bilimler için very analizi el kitabı. PegemA Yayıncılık.
  • Byrne, B. M. (2010). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming (2. Edition). Routledge.
  • Canca, D. (2005). Cinsiyete göre üniversite öğrencilerinin kullandıkları bilişsel ve bilişüstü öz düzenleme stratejileri ile akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
  • Capık, C. (2014). Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 17(3), 196-205. https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunihem/issue/2666/34715
  • Cetinkaya, P., & Erktin, E. (2002). Assessment of metacognition and its correlation with reading comprehension, achievement, and aptitude. Boğaziçi University Journal of Education, 19(1), 1-11. https://www.researchgate.net/profile/Emine-Erktin/publication/252277037_Assessment_of_Metacognitionand_its_Relationship_with_Reading_Comprehension_Achievement_and_Aptitude/links/5705065a08ae13eb88b93998/Assessment-of-Metacognitionand-its-Relationship-with-Reading-Comprehension-Achievement-and-Aptitude.pdf
  • Chen, M. H., Gualberto, P. J., Tameta, C. L., & Salle, D. L. (2009). The development of metacognitive reading awareness inventory. TESOL Journal, 1(1), 43-57. https://www.tesol-international-journal.com/wp-content/uploads/2013/11/A4V1_TESOL%5B1%5D.pdf
  • Cokluk, O., Sekercioğlu, G., & Buyukozturk, S. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (3. Baskı). Pegem Akademi.
  • Costa, L. A. (1984). Mediating the metacognitive. Educational Leadership, 42(3), 57- 62. https://files.ascd.org/staticfiles/ascd/pdf/journals/ed_lead/el_198411_costa.pdf
  • Cotton, G. (2010). Metacognition in a gifted classroom: Planning, note-taking, and checking for accuracy [Unpublished Doctoral Dissertation]. University of British Columbia.
  • Demir, O. (2009). Bilişsel koçluk yöntemiyle öğretilen bilişsel farkındalık stratejilerinin altıncı sınıf sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin epistemolojik inançlarına, bilişsel farkındalık becerilerine, akademik başarılarına ve bunların kalıcılıklarına etkisi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Çukurova Üniversitesi.
  • Deniz, D., Kucuk, B., Cansız, S., Akgun, L., & Tevfik, I. (2014). Ortaöğretim matematik öğretmeni adaylarının üstbiliş farkındalıklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 305-320. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/209952
  • Doganay, A., & Ozturk, A. (2011). An investigation of experienced and inexperienced primary school teachers' teaching process in science and technology classes in terms of metacognitive strategies. Educational Sciences: Theory and Practice, 11(3), 1320-1325. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ936314.pdf
  • Durdukoca, S. F., & Arıbas, S. (2019). Öğretmen adaylarına yönelik “üstbilişsel farkındalık ölçeği”nin geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(72), 1541-1557. https://doi.org/10.17755/esosder.474601
  • Ekenel, E. (2005). Matematik dersi başarısı ile bilişötesi öğrenme stratejileri ve sınav kaygısının ilişkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Ekici, E., & Uslu, C. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının üst-bilişsel farkındalıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmes. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 432-456. https://doi.org/10.30855/gjes.2020.06.03.009
  • Esendemir, O. (2011). Matematiksel problem çözme ve üstbiliş üzerine hazırlanan bir mesleki gelişim program ve bu programın etkililiği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
  • Fernandez, T., & Ritchie, G. (1992). Reconstructing the interactive science pedagogy: Experiences of beginning teachers implementing the interactive science pedagogy. Research in Science Education, 22(1), 123-131. https://doi.org/10.1007/BF02356887
  • Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive-developmental inquiry. American Psychologist, 34(10), 906– 911. https://doi.org/10.1037/0003-066X.34.10.906
  • Floyd, F. J., & Wideman, K. F. (1995). Factor analysis in the development and refinement of clinical assessment instruments. Psychological Assessment, 7(3), 286-299. https://doi.org/10.1037/1040-3590.7.3.286
  • Gelen, I. (2003). Bilişsel farkındalık stratejilerinin Türkçe dersine ilişkin tutum, okuduğunu anlama ve kalıcılığa etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Çukurova Üniversitesi.
  • George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update (10a ed.). Pearson.
  • Gungor, D. (2016). Psikolojide ölçme araçlarının geliştirilmesi ve uyarlanması kılavuzu. Turkish Psychological Articles, 19(38), 104-112. https://psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpy1301996120160000m000041.pdf
  • Gurbuz, S., & Sahin, F. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (3. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
  • Guzel, M. A., & Basokcu, T. O. (2023). Eğitimde üstbilişsel düzenleme envanteri: Öğretmen versiyonu’nun (EÜDE: Öğretmen-kendi ve öğretmen-sınıf) geliştirilme çalışması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 137-149. https://doi.org/10.17556/erziefd.1224757
  • Hambleton, R. K., & Patsula, L. (1999). Increasing the validity of adapted tests: Myths to be avoided and guidelines for improving test adaptation practices. Journal of Applied Testing Technology, 1(1), 1-16. https://jattjournal.net/index.php/atp/article/view/48345/39215
  • Hu, L., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6(1), 1-55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
  • Ilhan, M., & Cetin, B. (2014). Sınıf değerlendirme atmosferi ölçeğinin (SDAÖ) geliştirilmesi: Geçerlik güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(176), 51-68. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3334
  • International Test Commission (ITC) (2018). Guidelines for translating and adapting tests. International Journal of Testing, 18(2), 101–134. https://doi.org/10.1080/15305058.%202017.1398166
  • Karakelle, S. (2012). Üst bilişsel farkındalık, zekâ, problem çözme algısı ve düşünme ihtiyacı arasındaki bağlantılar. Eğitim ve Bilim, 37(164), 237-250. http://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/779
  • Karakelle, S., & Sarac, S. (2007). Çocuklar için üst bilişsel farkındalık ölçeği (ÜBFÖ-Ç) A ve B formları: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 10(20), 87-103. https://tr-scales.arabpsychology.com/wp-content/uploads/pdf/ust-bilissel-farkindalik-olcegi-ubfo-c-a-formu-toad.pdf
  • Karbalaei, A. (2011). Metacognition and reading comprehension. Íkala, 16(28), 5-14. https://www.redalyc.org/pdf/2550/255019720001.pdf
  • Katrancı, M. (2012). Üstbiliş stratejileri öğretiminin dinlediğini anlama becerisine ve dinlemeye yönelik tutuma etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
  • Kiremitci, O. (2011). Beden eğitimi öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalık ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Physical Education and Sport Science, 13(1),92-99. https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/20631/makaleler/13/1/arastirmax-beden-egitimi-ogretmen-adaylarinin-ustbilissel-farkindalik-problem-cozme-becerileri-arasindaki-iliskinin-incelenmesi.pdf
  • Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford publications.
  • Kummin, S., & Rahman, S. (2010). The correlation between the use of metacognitive strategies and achievement in English. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 7, 145-150. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.10.021
  • Kurtulus, A., & Ozturk, B. (2017). Ortaokul öğrencilerinin üstbilişsel farkındalık düzeyi ile matematik öz yeterlik algısının matematik başarısına etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (31), 762-778. https://doi.org/10.14582/DUZGEF.1840
  • Kuruyer, H. G., & Ozsoy, G. (2016). İyi ve zayıf okuyucuların üstbilişsel okuma becerilerinin incelenmesi: Bir durum çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 771-788. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/209727
  • Kutluca, A. Y., Radmard, S., & Soysal, Y. (2022). Sınıf içi öğretimin ve öğrencinin değerlendirilmesine ilişkin meta-bilişsel farkındalıklar ölçeğinin (MFÖ-DEĞ) geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin belirlenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 11(1), 60-74. https://doi.org/10.30703/cije.899403
  • Marzano, R., Brandt, R. S., Hughes, C. S., Jones, B. F., Presseisen, B. Z., Rankin, S. C., & Suhor, C. (1988). Dimensions of thinking: A framework for curriculum and instruction. Association for Supervision and Curriculum Development. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED294222.pdf
  • Miholic, V. (1994). An inventory to pique students’ metacognitive awareness of reading strategies. Journal of Reading, 38(1), 2-4. https://www.jstor.org/stable/40032273
  • Myers, M., & Paris, S. G. (1978). Children’s metacognitive knowledge about reading. Journal of Educational Psychology, 70(5), 680-690. https://doi.org/10.1037/0022-0663.70.5.680
  • Ogras, A. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin matematiksel problem çözme aşamalarını ve üstbilişsel düşünme becerilerini uygulama süreçlerinin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
  • Oguz, A., & Kalender, D. K. (2018). Ortaokul öğrencilerinin üst bilişsel farkındalıkları ile öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(2), 170-186. https://doi.org/10.17244/eku.319267
  • O'Neil Jr, H. F., & Abedi, J. (1996). Reliability and validity of a state metacognitive inventory: Potential for alternative assessment. The Journal of Educational Research, 89(4), 234-245. https://doi.org/10.1080/00220671.1996.9941208
  • Ozsoy, G. (2007). İlköğretim beşinci sınıfta üstbiliş stratejileri öğretiminin problem çözme başarısına etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
  • Ozturk, A., & Ozyurt, M. (2020). The function of metacognition in instructional skills: A comparative case study. International Online Journal of Education and Teaching (IOJET), 7(3), 1143-1166. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1258441.pdf
  • Ozyesil, Z., Arslan, C., Kesici, S., & Deniz, M. E. (2011). Bilinçli farkındalık ölçeği’ni Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(160), 224-234. https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/697
  • Paris, S., & Jacobs, J. (1984). The benefits of informed instruction for children’s reading awareness and comprehension skills. Child Development, 55, 2083-2093. https://doi.org/10.2307/1129781
  • Paris, S. G., Lipson, M. Y., & Wixson, K. K. (1983). Becoming a strategic reader. Contemporary Educational Psychology, 8(3), 293-316. https://doi.org/10.1016/0361-476X(83)90018-8
  • Paris, S. G., & Winograd, P. (1990). How metacognition can promote academic learning and instruction. B.F. Jones & L. Idol (Ed.), Dimensions of thinking and cognitive instruction (1. baskı, ss. 15-51). Lawrence Erlbaum Associates.
  • Pehlivan, F. (2012). İlköğretim beşinci sınıf matematik dersinde üstbiliş strateji kullanımının öğrencilerin başarı ve tutumlarına etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Niğde Üniversitesi.
  • Perry, J., Lundie, L., & Golder, G. (2019). Metacognition in schools: What does the literature suggest about the effectiveness of teaching metacognition in schools? Educational Review, 71(4), 483-500. https://doi.org/10.1080/00131911.2018.1441127
  • Salam, M., Misu, L., Rahim, U., Hindaryatiningsih, N., & Ghani, A. R. A. (2020). Strategies of metacognition based on behavioral learning to improve metacognition awareness and mathematics ability of students. International Journal of Instruction, 13(2), 61-72. https://doi.org/10.29333/iji.2020.1325a
  • Sawhney, N., & Bansal, S. (2015). Metacognitive awareness of undergraduate students in relation to their academic achievement. The International Journal of Indian Psychology, 3(1), 107-114. https://doi.org/10.25215/0301.136
  • Schraw, G., & Dennison, R. S. (1994). Assessing metacognitive awareness. Contemporary Educational Psychology, 19(4), 460-475. https://doi.org/10.1006/ceps.1994.1033
  • Schraw, G., & Moshman, D. (1995). Metacognitive theories. Educational Psychology Review, 7(4), 351-371. https://doi.org/10.1007/BF02212307
  • Senemoglu, N. (2009). Gelişim öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya. Pegem Akademi.
  • Sonmez, V., & Alacapınar, F. G. (2018). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Anı Yayıncılık.
  • Sperling, R. A., Howard, B. C., Miller, L. A., & Murphy, C. (2002). Measures of children’s knowledge and regulation of cognition. Contemporary Educational Psychology, 27(1), 51-79. https://doi.org/10.1006/ceps.2001.1091
  • Sumer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel Kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74. http://www.nebisumer.com/wp-content/uploads/2015/03/SumerN.2000.YEM_TPY.pdf
  • Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2013). Using multivariate statistics (Vol. 6). Pearson.
  • Tok, S. (2010). The problems of teacher candidates about teaching skills during teaching practice. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 2(2), 4142-4146. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.03.654
  • Tsui, A. B. (2003). Characteristics of expert and novice teachers. Understanding expertise in teaching: Case studies in ESL teaching (ss. 22-41). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139524698
  • Yangın, S. (2014). Üstbiliş stratejisine dayalı biyoloji öğretiminin sınıf öğretmeni adaylarının başarıları ve tutumları üzerindeki etkisi. Education Sciences, 9(1), 1-18. https://doi.org/10.12739/NWSA.2014.9.1.1C0602
  • Young, A., & Fry, J. D. (2008). Metacognitive awareness and academic achievement in college. Journal of the Scholarship of Teaching and Learning, 8(2), 1-10. https://eric.ed.gov/?id=EJ854832
Toplam 81 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil İngilizce
Konular Kültürlerarası Ölçek Uyarlama
Bölüm Research Article
Yazarlar

Muhammed Safa Akdaş 0000-0002-1750-5123

Melike Özyurt 0000-0003-4527-9343

Yayımlanma Tarihi 9 Temmuz 2025
Gönderilme Tarihi 15 Mart 2024
Kabul Tarihi 15 Şubat 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025

Kaynak Göster

APA Akdaş, M. S., & Özyurt, M. (2025). Adaptation of Metacognitive Awareness Inventory for Teachers (MAIT) to Turkish: A Validity-Reliability Study. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi(47), 1-23. https://doi.org/10.14582/zgefd.1453662

.