Research Article
Year 2025,
Volume: 11 Issue: 1, 105 - 124, 30.04.2025
Abstract
Beşerî coğrafyanın en önemli dallarından olan yerleşme coğrafyası, yerleşme alanının fiziki ve beşerî özelliklerini incelemektedir. Yerleşme coğrafyası açısından Lice’nin bulunduğu alanın sağladığı avantajlar, kurulma nedeni ve gelişim süreci coğrafi bir bakış açısıyla ele alınmıştır. 1975 yılında Lice’de yaşanan depremden kaynaklı yerleşme alanı yer değiştirmiş, oturulamayacak halde olan meskenlerden kaynaklı insanlar yeni yerleşim alanına taşınmıştır. Lice ilçe merkezi yerleşme bakımından incelendiğinde 1975 öncesi ve sonrası şeklinde ayrılmaktadır. Ancak yeni yerleşim alanı eskisinin aksi bir durumda değildir. Ayrıca çalışmada yeniden yer değiştiren ilçe merkezinde yaşanan göç hareketliliğinin ne gibi sorunlara neden olduğuna değinilmiştir. Doğal afet ve ekonomik sınırlılığın yaşandığı ilçede nüfus miktarı giderek azalmaktadır. Bu çalışmada 1975 depreminden kaynaklı Lice’de yaşanan yerleşme alanının gelişim seyri incelenmiş, ilçenin kalkınmasında çözüm önerileri sunulmuştur. Çalışmada QGIS programıyla yapılan konum haritası ve Google Earth programlarıyla yapılan uydu görüntüleriyle mekân ilişkisi kurulmuştur.
Ethical Statement
Etik kurul onayı gerektirmeyen makaledir.
References
- Akbulut, G., & Akbulut, G. (2013). Türkiye’de yer değiştiren yerleşmelere bir örnek: Arguvan ilçe merkezi (Malatya). Marmara Coğrafya Dergisi, (24), 471–492.
- Akkan, E. (1971). Bingöl’ün yer değiştirmesinde rol oynayan jeomorfolojik etkenler. Jeomorfoloji Dergisi, 3, 38–43.
- Arslan, H., & Ünlü, A. (2010). Afet sonrası yeniden yapılanma sürecinde yer değiştirme ve yere bağlılığın değerlendirilmesi: Düzce örneği. İstanbul Teknik Üniversitesi Dergisi, 9(1), 43–53.
- Azimli, E. (2012). Osmanlı Dönemine kadar Lice. In A. Erkol & A. Adak (Eds.), Dünden Bugüne Lice Sempozyumu (1st ed., pp. 47–57). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
- Baluken, Y. (2012). Mervaniler devrinde Lice. In A. Erkol & A. Adak (Eds.), Dünden Bugüne Lice Sempozyumu (1st ed., pp. 59–71). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
- Beysanoğlu, Ş. (2001). Anıtlar ve kitabevleri ile Diyarbakır tarihi: Cumhuriyet dönemi. Diyarbakır: Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sanat Yayınları.
- Bizbirlik, A. (1990). 16. yy ortalarında Atak sancağı ve sancak beyleri üzerine notlar. Tarih İnceleme Dergisi, 14(1), 109–133.
- Ceylan, M. A., & Dinç, Y. (2017). Türkiye’de doğal afetler nedeniyle yeri değiştirilen bazı yerleşmelere coğrafi bir bakış. In Z. T. Karaman, O. Sancaktar, & S. İ. Kaya (Eds.), Disiplinler Arası Afet Yönetimi Araştırmaları. İzmir: Birleşik Matbaa Yayıncılık.
- Cürebal, İ. (2004). Yer değiştiren yerleşmelere iki örnek: Kıratlı ve Bahçeli köyleri. Journal of Geography, 12.
- Diyarbakır Göç Araştırması. (2016). Diyarbakır Göç Araştırması. Ankara: Hegem A Yayınları.
- Durmuş, E. (2018). Diyarbakır ilinde yerleşmelerin yükselti basamaklarına göre dağılışı. In TÜCAUM 30. Yıl Coğrafya Sempozyumu. Ankara.
- Erinç, S. (1953). Doğu Anadolu coğrafyası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
- Erkan, A. (2010). Afet yönetiminde risk azaltma ve Türkiye’de yaşanan sorunlar [Uzmanlık tezi, DPT Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü]. Ankara.
- Ersoy, Ş. (2013). 2013 yılı dünya afet raporu: “Dünya ve Türkiye.” Yıldız Teknik Üniversitesi Doğa Bilimleri Araştırma Merkezi.
- Gök, Y. (2001). Erzurum-Kars depreminden (1983) sonra yeri değiştirilen yerleşmeler. Doğu Coğrafya Dergisi, 5, 145–158.
- Gök, Y., & Yazar, M. (2013). Afetlere maruz kalan yerleşmelerin yer değişiminde karşılaşılan sorunlara bir örnek: İspir Madenköprübaşı Beldesi Elmalı Mahallesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 16(26), 73–93.
- Gökçe, O., & Tetik, Ç. (2012). Teoride ve pratikte afet sonrası iyileştirme çalışmaları. Ankara: Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı.
- Kapluhan, E., & Tuncer, K. (2022). Seçilmiş örneklerle Türkiye’de yer değiştiren yerleşmeler. In M. A. Ceylan & Y. Dinç (Eds.), Burdur İlinde Yer Değiştiren Yerleşmeler (pp. 131–179). Kriter Yayınevi.
- Karabağ, S., & Şahin, S. (2011). Türkiye beşerî ve ekonomik coğrafyası. Ankara: Gazi Kitabevi.
- Karadoğan, S. (2017). Güneydoğu Anadolu’da troglodit barınak, mesken ve yerleşmeler. In Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi. Tiran, Arnavutluk.
- Karatay, Z. D., & Çilmi, M. (2024). Deprem sonrası yaşanan zorunlu göç ve istihdam problemi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 15(51), 314–333.
- Kaya, F. (2002). Türkiye’de yer değiştiren şehirlere bir örnek: Doğubayazıt. Doğu Coğrafya Dergisi, 7, 69–88.
- Keleş, H. D. (2019). Konteyner mimarlığı: Lice’de bir yerleşme pratiği olarak deprem konutları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mardin Artuklu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mardin.
- Koç, C., & Koç, A. (2024). Afet sonrası taşınan yerleşmelerin değerlendirilmesi: Sekli Köyü (Beypazarı) örneği. Journal of Environmental and Natural Studies, 6(1), 1–22.
- Meşeli, A. (2005). Çermik ve yakın çevresinin morfografik özellikleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 5, 54–71.
- Meşeli, A. (2024). Türkiye’de depremler ve coğrafi sonuçları açısından 6 Şubat depremleri. In K. Haspolat & S. Ertuğrul (Eds.), Her yönüyle deprem (Vol. 2, pp. 58–89). Ankara: Orient Yayıncılık.
- Özdemir, M. A. (2020). Türkiye’de büyük yerleşme alanlarının seçiminde jeomorfolojik esaslar. [Yayımlanmamış çalışma, eksik bilgiler tamamlanmalı].
- Özer, M. H. (2012). 1990 sonrasında Lice ve çevresinde tarımsal faaliyet. In A. Erkol & A. Adak (Eds.), Dünden bugüne Lice Sempozyumu (1st ed., pp. 261–273). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
- Öztan, G. (1976). Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Diyarbakır iklimi. Ankara.
- Schachner, A. (2004). Bırkleyn Mağaraları (Dicle Tüneli) yüzey araştırması. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
- Südaş, İ. (2004). 17 Ağustos 1999 Marmara depreminin nüfus ve yerleşme üzerindeki etkileri: Gölcük (Kocaeli) örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 13(1–2).
- Şeker, B. D. (2023). Doğal afetlerin göç üzerindeki etkileri: Depremler ve Türkiye. Göç Dergisi, 10(2), 173–187.
- Şengül, M., & Turan, M. (2013). Erciş depremi örneğinde afet sonrası geçici yerleşim alanlarında yönetim uygulamaları ve sorunları. Mülkiye Dergisi, 36(274), 113–148.
- Şenol, C. (2020). Türkiye’de meydana gelen büyük depremlerin yerleşme ve demografik yapı üzerindeki etkileri (1927–2020). USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, (4), 620–644.
- Taş, M. A. (2022). Seçilmiş örneklerle Türkiye’de yer değiştiren yerleşmeler. In M. A. Ceylan & Y. Dinç (Eds.), Erzincan ilinde yer değiştiren yerleşmeler (pp. 181–244). Kriter Yayınevi.
- Taşkıran, T., Karakaş, A. S., Yılmaz, S., & Karaşin, A. H. (2012). Lice’nin depremselliği. In A. Erkol & A. Adak (Eds.), Dünden bugüne Lice Sempozyumu (1. baskı, pp. 209–220). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
- Tercan, B. (2020). Afet bölgelerinde yeniden yerleştirme ve iskan politikaları: Doğubayazıt deprem örneği. Türk Deprem Araştırma Dergisi, 2(1), 76–91.
- Tuncel, M. (1977). Türkiye’de yer değiştiren şehirler hakkında bir ilk not. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 20(21), 119–128.
- Tuncel, M. (1981). Türkiye’de doğal olaylar sonucunda yer değiştiren kentler. İstanbul Yer Bilimleri Dergisi, 1(2), 115–124.
- Tunçdilek, N. (1986). Türkiye’de yerleşmelerin evrimi. İstanbul: Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Yayınları.
- Tümertekin, E., & Özgüç, N. (2014). Beşerî coğrafya: İnsan, kültür, mekân. İstanbul: Çantay Kitabevi. Türkiye’de doğal afetler konulu ülke strateji raporu. (2014). Ankara.
- Yıldırım, A., & Karadoğan, S. (2012). Lice’nin kuruluş yeri ve gelişiminde coğrafi faktörlerin rolü. In A. Erkol & A. Adak (Eds.), Dünden bugüne Lice Sempozyumu (1. baskı, pp. 143–153). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
- Yıldız, H. (2013). Osmanlı modernleşme döneminde Lice kazasında eğitim. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 10, 1–16.
- Yıldız, M. Z. (2012). Geçmişten günümüze Lice’nin idari ve demografik gelişimi. In A. Erkol & A. Adak (Eds.), Dünden bugüne Lice Sempozyumu (1. baskı, pp. 237–258). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
- Yılmaz, A., Şahin, K., & Şahin, M. H. (2013). Depreme bağlı yer değiştiren bir şehir: Erbaa/Tokat. Uluslararası Sosyal Araştırma Dergisi, 24, 415–425.
- İnternet Kaynakları
- URL 1 : https://dtso.org.tr/tr/index (Erişim Tarihi: 09.12.2024).
- URL 2: http://lice.bel.tr/ (Erişim Tarihi: 09.12.2024).
- URL3:https://diyarbakir.tarimorman.gov.tr/Menu/32/Iklimi-Ve-Bitki-Ortusu (Erişim Tarihi: 09.12.2024).
- URL 4: https://www.mgm.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 09.12.2024).
- URL 5: https://eski.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/15568.pdf (Erişim Tarihi: 09.12.2024).
Year 2025,
Volume: 11 Issue: 1, 105 - 124, 30.04.2025
Abstract
Settlement geography, one of the most important branches of human geography, examines the physical and human characteristics of the settlement area. In terms of settlement geography, the advantages of the area where Lice is located, the reason for its establishment and the development process are discussed from a geographical perspective. In 1975, due to the earthquake in Lice, the settlement area was relocated and people moved to the new settlement area due to the uninhabitable dwellings. When the Lice district center is examined in terms of settlement, it is divided into before and after 1975. However, the new settlement area is not in a situation opposite to the old one. In addition, the study also addresses the problems caused by the migration mobility in the relocated district center. The population is gradually decreasing in the district where natural disasters and economic limitations are experienced. In this study, the development course of the settlement area in Lice due to the 1975 earthquake was examined and solutions were presented for the development of the district. In the study, a spatial relationship was established with the location map made with QGIS program and satellite images made with Google Earth programs.
Keywords
References
- Akbulut, G., & Akbulut, G. (2013). Türkiye’de yer değiştiren yerleşmelere bir örnek: Arguvan ilçe merkezi (Malatya). Marmara Coğrafya Dergisi, (24), 471–492.
- Akkan, E. (1971). Bingöl’ün yer değiştirmesinde rol oynayan jeomorfolojik etkenler. Jeomorfoloji Dergisi, 3, 38–43.
- Arslan, H., & Ünlü, A. (2010). Afet sonrası yeniden yapılanma sürecinde yer değiştirme ve yere bağlılığın değerlendirilmesi: Düzce örneği. İstanbul Teknik Üniversitesi Dergisi, 9(1), 43–53.
- Azimli, E. (2012). Osmanlı Dönemine kadar Lice. In A. Erkol & A. Adak (Eds.), Dünden Bugüne Lice Sempozyumu (1st ed., pp. 47–57). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
- Baluken, Y. (2012). Mervaniler devrinde Lice. In A. Erkol & A. Adak (Eds.), Dünden Bugüne Lice Sempozyumu (1st ed., pp. 59–71). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
- Beysanoğlu, Ş. (2001). Anıtlar ve kitabevleri ile Diyarbakır tarihi: Cumhuriyet dönemi. Diyarbakır: Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sanat Yayınları.
- Bizbirlik, A. (1990). 16. yy ortalarında Atak sancağı ve sancak beyleri üzerine notlar. Tarih İnceleme Dergisi, 14(1), 109–133.
- Ceylan, M. A., & Dinç, Y. (2017). Türkiye’de doğal afetler nedeniyle yeri değiştirilen bazı yerleşmelere coğrafi bir bakış. In Z. T. Karaman, O. Sancaktar, & S. İ. Kaya (Eds.), Disiplinler Arası Afet Yönetimi Araştırmaları. İzmir: Birleşik Matbaa Yayıncılık.
- Cürebal, İ. (2004). Yer değiştiren yerleşmelere iki örnek: Kıratlı ve Bahçeli köyleri. Journal of Geography, 12.
- Diyarbakır Göç Araştırması. (2016). Diyarbakır Göç Araştırması. Ankara: Hegem A Yayınları.
- Durmuş, E. (2018). Diyarbakır ilinde yerleşmelerin yükselti basamaklarına göre dağılışı. In TÜCAUM 30. Yıl Coğrafya Sempozyumu. Ankara.
- Erinç, S. (1953). Doğu Anadolu coğrafyası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
- Erkan, A. (2010). Afet yönetiminde risk azaltma ve Türkiye’de yaşanan sorunlar [Uzmanlık tezi, DPT Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü]. Ankara.
- Ersoy, Ş. (2013). 2013 yılı dünya afet raporu: “Dünya ve Türkiye.” Yıldız Teknik Üniversitesi Doğa Bilimleri Araştırma Merkezi.
- Gök, Y. (2001). Erzurum-Kars depreminden (1983) sonra yeri değiştirilen yerleşmeler. Doğu Coğrafya Dergisi, 5, 145–158.
- Gök, Y., & Yazar, M. (2013). Afetlere maruz kalan yerleşmelerin yer değişiminde karşılaşılan sorunlara bir örnek: İspir Madenköprübaşı Beldesi Elmalı Mahallesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 16(26), 73–93.
- Gökçe, O., & Tetik, Ç. (2012). Teoride ve pratikte afet sonrası iyileştirme çalışmaları. Ankara: Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı.
- Kapluhan, E., & Tuncer, K. (2022). Seçilmiş örneklerle Türkiye’de yer değiştiren yerleşmeler. In M. A. Ceylan & Y. Dinç (Eds.), Burdur İlinde Yer Değiştiren Yerleşmeler (pp. 131–179). Kriter Yayınevi.
- Karabağ, S., & Şahin, S. (2011). Türkiye beşerî ve ekonomik coğrafyası. Ankara: Gazi Kitabevi.
- Karadoğan, S. (2017). Güneydoğu Anadolu’da troglodit barınak, mesken ve yerleşmeler. In Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi. Tiran, Arnavutluk.
- Karatay, Z. D., & Çilmi, M. (2024). Deprem sonrası yaşanan zorunlu göç ve istihdam problemi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 15(51), 314–333.
- Kaya, F. (2002). Türkiye’de yer değiştiren şehirlere bir örnek: Doğubayazıt. Doğu Coğrafya Dergisi, 7, 69–88.
- Keleş, H. D. (2019). Konteyner mimarlığı: Lice’de bir yerleşme pratiği olarak deprem konutları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mardin Artuklu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mardin.
- Koç, C., & Koç, A. (2024). Afet sonrası taşınan yerleşmelerin değerlendirilmesi: Sekli Köyü (Beypazarı) örneği. Journal of Environmental and Natural Studies, 6(1), 1–22.
- Meşeli, A. (2005). Çermik ve yakın çevresinin morfografik özellikleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 5, 54–71.
- Meşeli, A. (2024). Türkiye’de depremler ve coğrafi sonuçları açısından 6 Şubat depremleri. In K. Haspolat & S. Ertuğrul (Eds.), Her yönüyle deprem (Vol. 2, pp. 58–89). Ankara: Orient Yayıncılık.
- Özdemir, M. A. (2020). Türkiye’de büyük yerleşme alanlarının seçiminde jeomorfolojik esaslar. [Yayımlanmamış çalışma, eksik bilgiler tamamlanmalı].
- Özer, M. H. (2012). 1990 sonrasında Lice ve çevresinde tarımsal faaliyet. In A. Erkol & A. Adak (Eds.), Dünden bugüne Lice Sempozyumu (1st ed., pp. 261–273). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
- Öztan, G. (1976). Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Diyarbakır iklimi. Ankara.
- Schachner, A. (2004). Bırkleyn Mağaraları (Dicle Tüneli) yüzey araştırması. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
- Südaş, İ. (2004). 17 Ağustos 1999 Marmara depreminin nüfus ve yerleşme üzerindeki etkileri: Gölcük (Kocaeli) örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 13(1–2).
- Şeker, B. D. (2023). Doğal afetlerin göç üzerindeki etkileri: Depremler ve Türkiye. Göç Dergisi, 10(2), 173–187.
- Şengül, M., & Turan, M. (2013). Erciş depremi örneğinde afet sonrası geçici yerleşim alanlarında yönetim uygulamaları ve sorunları. Mülkiye Dergisi, 36(274), 113–148.
- Şenol, C. (2020). Türkiye’de meydana gelen büyük depremlerin yerleşme ve demografik yapı üzerindeki etkileri (1927–2020). USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, (4), 620–644.
- Taş, M. A. (2022). Seçilmiş örneklerle Türkiye’de yer değiştiren yerleşmeler. In M. A. Ceylan & Y. Dinç (Eds.), Erzincan ilinde yer değiştiren yerleşmeler (pp. 181–244). Kriter Yayınevi.
- Taşkıran, T., Karakaş, A. S., Yılmaz, S., & Karaşin, A. H. (2012). Lice’nin depremselliği. In A. Erkol & A. Adak (Eds.), Dünden bugüne Lice Sempozyumu (1. baskı, pp. 209–220). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
- Tercan, B. (2020). Afet bölgelerinde yeniden yerleştirme ve iskan politikaları: Doğubayazıt deprem örneği. Türk Deprem Araştırma Dergisi, 2(1), 76–91.
- Tuncel, M. (1977). Türkiye’de yer değiştiren şehirler hakkında bir ilk not. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 20(21), 119–128.
- Tuncel, M. (1981). Türkiye’de doğal olaylar sonucunda yer değiştiren kentler. İstanbul Yer Bilimleri Dergisi, 1(2), 115–124.
- Tunçdilek, N. (1986). Türkiye’de yerleşmelerin evrimi. İstanbul: Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Yayınları.
- Tümertekin, E., & Özgüç, N. (2014). Beşerî coğrafya: İnsan, kültür, mekân. İstanbul: Çantay Kitabevi. Türkiye’de doğal afetler konulu ülke strateji raporu. (2014). Ankara.
- Yıldırım, A., & Karadoğan, S. (2012). Lice’nin kuruluş yeri ve gelişiminde coğrafi faktörlerin rolü. In A. Erkol & A. Adak (Eds.), Dünden bugüne Lice Sempozyumu (1. baskı, pp. 143–153). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
- Yıldız, H. (2013). Osmanlı modernleşme döneminde Lice kazasında eğitim. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 10, 1–16.
- Yıldız, M. Z. (2012). Geçmişten günümüze Lice’nin idari ve demografik gelişimi. In A. Erkol & A. Adak (Eds.), Dünden bugüne Lice Sempozyumu (1. baskı, pp. 237–258). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
- Yılmaz, A., Şahin, K., & Şahin, M. H. (2013). Depreme bağlı yer değiştiren bir şehir: Erbaa/Tokat. Uluslararası Sosyal Araştırma Dergisi, 24, 415–425.
- İnternet Kaynakları
- URL 1 : https://dtso.org.tr/tr/index (Erişim Tarihi: 09.12.2024).
- URL 2: http://lice.bel.tr/ (Erişim Tarihi: 09.12.2024).
- URL3:https://diyarbakir.tarimorman.gov.tr/Menu/32/Iklimi-Ve-Bitki-Ortusu (Erişim Tarihi: 09.12.2024).
- URL 4: https://www.mgm.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 09.12.2024).
- URL 5: https://eski.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/15568.pdf (Erişim Tarihi: 09.12.2024).
There are 51 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Urban Geography |
| Journal Section | MAKALELER |
| Authors | |
| Publication Date | April 30, 2025 |
| Submission Date | October 1, 2024 |
| Acceptance Date | December 30, 2024 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 11 Issue: 1 |
