Amasya Theology Journal

Abstract

Bu araştırmada, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlik düzeyleri ile mesleki kaygı arasındaki ilişki incelenmiştir. Öz-yeterlik, bireyin belirli bir görevi başarıyla yerine getirebileceğine dair inancını ifade ederken, aynı zamanda kişinin kendi yetilerini kullanarak zorluklarla başa çıkabileceğine yönelik değerlendirmesini de kapsamaktadır. Bu kavram, farklı alanlarda olduğu gibi eğitim bağlamında da önemli olup, akademik öz-yeterlik bireyin akademik bir görevi belirli bir yeterlilik düzeyinde gerçekleştirebilme inancı olarak tanımlanmaktadır. Öte yandan, mesleki kaygı; bireylerin mevcut ya da gelecekteki mesleki yaşamlarında karşılaşabilecekleri belirsizlikler ve zorluklara dair hissettikleri olumsuz duyguları ifade etmektedir. Bu kaygı türü, iş yükü, performans beklentisi, iş güvencesizliği ve kariyer gelişimi gibi unsurlardan kaynaklanmakta olup bireyin mesleki performansı üzerinde olumsuz etkiler yaratabilmektedir. Aşırı iş yükü, görevlerin zamanında ve verimli şekilde yerine getirilmesini zorlaştırmakta, bu durum ise bireyin ruhsal sağlığını tehdit eden psikolojik sorunlara neden olabilmektedir. Bu nedenle çalışmada akademik öz-yeterlik ile mesleki kaygı arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırma nicel desenle planlanıp yürütülmüştür. Nicel araştırma desenlerinden nedensel araştırma yöntem olarak kullanılmıştır. Cinsiyet, öğrenim görülen bölüme isteyerek gelip gelmeme durumları ve sınıfa göre akademik öz-yeterlik ve mesleki kaygı değişkenleri arasındaki ilişki araştırılmıştır. Veri toplama aracı olarak Akademik Öz-yeterlik Ölçeği ve Öğretmen Adaylarına Yönelik Mesleki Kaygı Ölçeği kullanılmıştır. Bu araştırmanın evrenini Türkiye genelinde öğrenim gören ilahiyat fakültesi öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışmanın örneklemi ise bu evrenden, basit rastgele örnekleme yöntemiyle belirlenen bir öğrenci grubundan meydana gelmektedir. Bu yöntem, bilimsel araştırmalarda sıkça tercih edilen ve katılımcıların evrendeki tüm bireyler arasından eşit olasılıkla seçilmesini öngören bir örnekleme tekniğidir. Araştırmanın uygulama alanı olarak Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi belirlenmiş ve örneklem büyüklüğünü hesaplamak amacıyla uygun istatistiksel formül kullanılmıştır. Belirlenen evren büyüklüğü ve kabul edilen hata payı doğrultusunda örneklem büyüklüğü hesaplanmış ve elde edilen sonuç doğrultusunda seçilen katılımcı sayısının yeterli olduğu değerlendirilmiştir. Çalışmaya Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde öğrenim görmekte olan 120’si erkek ve 280’i kız olmak üzere toplam 400 öğretmen adayı katılmıştır. Verilerin analizinde SPSS-22 programı kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlikleri ve mesleki kaygılarına ilişkin toplam puan ortalamaları hesaplanmıştır. Veriler t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve basit doğrusal regresyon analizi ile test edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre DKAB öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlikleri orta seviyededir. Alt faktörlerde ise Sosyal Statü boyutunda kadın öğretmen adaylarının erkeklerden daha yüksek bir ortalamaya sahip olduğu görülmüştür. Araştırmada katılımcıların mesleki kaygı puanlarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Araştırmada katılımcıların mesleki kaygı puanlarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Alt faktörlere bakıldığında ise “Atanma Merkezli Kaygı” boyutunun en yüksek ortalamaya sahip olduğu bulunmuştur. Araştırmaya katılan kadın katılımcıların akademik öz-yeterlik ortalamaları erkek katılımcılara oranla daha yüksek çıkmıştır. DKAB öğretmen adaylarından erkek katılımcıların kadın katılımcılara nazaran mesleki kaygılarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Bölüme isteyerek gelen öğretmen adaylarının akademik öz-yeterliklerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Araştırmaya katılan DKAB öğretmen adaylarının hazırlık sınıfına nazaran 4. Sınıfta olanların daha yüksek düzeyde akademik öz-yeterliğe sahip oldukları belirlenmiştir. DKAB Öğretmen adaylarının mesleki kaygılarının akademik öz-yeterliklerini istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yordadığı görülmüştür. Ayrıca katılımcıların mesleki kaygı puanları ile akademik öz-yeterlik puanları arasında yine istatistiksel olarak anlamlı ve düşük düzeyde bir ilişki bulunmaktadır. DKAB öğretmen adaylarının yaşadıkları mesleki kaygıların, onların akademik öz-yeterlik düzeylerini anlamlı bir şekilde etkilediği belirlenmiştir. Araştırmada, bu kaygıların öz-yeterlik üzerinde belirli bir etkisi olduğu ve aralarındaki ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı ancak düşük düzeyde olduğu görülmektedir.