Systematic Reviews and Meta Analysis
BibTex RIS Cite

Öğretim Programı Okuryazarlığı Üzerine Yapılan Çalışmaların Eğilimleri

Year 2025, Volume: 20 Issue: 46, 801 - 829, 30.06.2025

Orhan Özen

https://doi.org/10.35675/befdergi.1604560

Abstract

Öğretim programlarıyla ilgili çalışmaların nitelik ve nicelikleri çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Araştırmada, nitel bir yöntem olan doküman incelemesi yöntemi tercih edilmiştir. Verilerin toplanmasında “Makale Sınıflandırma Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini 2018-2024 yılları arasında yayımlanan 44 makale ve 32 tez oluşturmaktadır. Çalışmalar, amaç, yöntem, çalışma grupları, analiz yöntemleri ve veri toplama araçları açısından incelenmiştir. Araştırmada, sistematik derleme yöntemi kullanılmıştır. Verilerinin analizinde betimsel analiz ve içerik analizi teknikleri kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre program okuryazarlığıyla ilgili çalışmalarda son yıllarda ciddi bir artış bulunmaktadır. Çalışmalarda nicel yöntemlerin baskın olması, program okuryazarlığı araştırmalarında nesnel ve ölçülebilir verilere odaklanıldığını göstermektedir. Ölçeklerin veri toplama aracı olarak yaygın kullanımı, program okuryazarlığının nicel olarak ölçülmesini sağlamaktadır. İncelenen çalışmalar ışığında öğretim programı çalışmaları çok boyutlu olarak değerlendirilmiş ve araştırmacılara yeni çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur. Program okuryazarlığını etkileyen faktörlerin daha derinlemesine incelenmesi, program okuryazarlığını geliştirmeye yönelik müdahale programlarının etkililiğinin araştırılması konusunda yeni araştırmalar önerilmektedir.

Keywords

Öğretim programı program çalışmaları program okuryazarlığı

References

  • Akpınar, R. B. (2011). Duygusal yüz ifadelerini anlama becerisini geliştirmeye yönelik örnek bir öğretim programı. Journal of Human Sciences, 8(1), 2-10.
  • Akyıldız, S. (2020). Eğitim programı okuryazarlığı kavramının kavramsal yönden analizi: Bir ölçek geliştirme çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(73), 315-332. https://doi.org/10.17755/esosder.554205
  • Aslan, S. & Gürlen, E. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin program okuryazarlık düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 171-186. https://doi.org/10.29299/kefad.2018.20.01.006
  • Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve sosyal bir değer olarak okuryazarlık. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 9-26.
  • Aynas, Ü. N. (2024). Program okuryazarlık alanında yapılan araştırmaların incelenmesi-bir içerik analizi. Journal of Academic Social Science Studies, 17(99). https://doi.org/10.29228/JASSS.75366
  • Bolat, Y. (2017). Eğitim programı okuryazarlığı kavramı ve eğitim programı okuryazarlığı ölçeği. Electronic Turkish Studies, 12(18), 121-138. http://dx.doi.org/10.7827/ TurkishStudies.12103
  • Caswell, H. L., & Campbell, D. (1935). Curriculum development. American Book.
  • Carter, V. & Good, E (1973). Dictionary of education (4. baskı). McGraw Hill.
  • Çınar N. (2021). İyi bir sistematik derleme nasıl yazılmalı? Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(2), 310-314. https://doi.org/10.26453/otjhs.888569
  • Çubukçu, F. (2008). A study on the correlation between self-efficacy and foreign language learning anxiety. Online Submission, 4(1), 148-158.
  • Daniel, B. K., & Harland, T. (2017). Higher education research methodology: A step-by-step guide to the research process. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003473459
  • Demeuse, M. & Christine, S. (2016). Politik kararlardan uygulamaya eğitimde program geliştirme (Y. Budak, Çev.). Pegem Akademi.
  • Demirel, Ö. (2020). Öğretme sanatı. Pegem Akademi.
  • Disessa, A. A. (2000). Changing minds; computers, learning and literacy. MIT.
  • Doll, R. C. (1989). Curriculum improvement. Allyn and Bacon.
  • Erbağcı, N. & Kaf, Ö. (2020). Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı ile ilgili yapılan çalışmaların çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 103-115.
  • Erdamar, F. S. (2020). Sınıf öğretmenlerinin program okuryazarlık algıları ve ilkokul yöneticilerinin öğretmenlerin program okuryazarlık becerisine yönelik algılarının ilerlemeci felsefe bağlamında analizi (Tez No. 621287) [Doktora tezi, Fırat Üniversitesi-Elâzığ]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Erdem, C., & Eğmir, E. (2018). Öğretmen adaylarının eğitim programı okuryazarlığı düzeyleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 123-138. https://doi.org/10.32709/akusosbil.428727
  • Eryılmaz, S., & Deniz, G. (2020). Türkiye’de programlama eğitimi ile ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi: bir betimsel analiz çalışması. Eğitimde Kuram Ve Uygulama, 15(4). https://doi.org/10.17244/eku.645387
  • Güzel, A., & Karadağ, Ö. (2013). Anlatma becerileri açısından “Türkçe dersi öğretim programı (6, 7, 8. Sınıflar)”na eleştirel bir bakış. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 45-52. https://doi.org/10.16916/aded.16019
  • İdin, Ş. & Kaptan, F. (2017). İlköğretim fen eğitiminde yenilenen öğretim programlarına göre yapılan doktora tezlerinin incelenmesi üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi (ESTÜDAM) Eğitim Dergisi, 2(1), 29-43.)
  • Kasapoğlu, K. (2020). Öğretmenlere yönelik algılanan eğitim programı okuryazarlığı ölçeği: bir ölçek geliştirme ve geçerleme çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 963- 977. https://doi.org/10.17679/inuefd.709688
  • Keskin, A. (2020). Öğretmenlerin öğretim programı okuryazarlık düzeylerine yönelik algılarının belirlenmesi (Tez No. 618850) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Keskin, A., & Korkmaz, H. (2021). Öğretmenlerin öğretim programı okuryazarlığı algı ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(2), 857-884. https://doi.org/10.37217/tebd.917130
  • Koç, E. S. (2016). Türkiye’de ilköğretim programlarının değerlendirilmesine yönelik yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 16(1), 198-216. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2016.16.1-5000182918
  • Korkmaz, C. (2021). Eğitim programı okuryazarlığı. Y. Bolat (Ed.), Eğitim programı okuryazarlığı üzerine araştırmalar (1. baskı, s. 328-346) içinde. Pegem Akademi. https:doi.org/10.14527/9786257582926
  • Kurbanoğlu, S. (2010). Bilgi okuryazarlığı: Kavramsal bir analiz. Türk Kütüphaneciliği, 24(4), 723-747.
  • Miller, J. D. (1983). Scientific literacy: A conceptual and emperial review. Daedalus, 112(2), 29-48.
  • Millî Eğitim Bakanlığı. (MEB). (2019). Türkçe dersi (ilkokul ve ortaokul 1,2,3,4,5,6,7,8. sınıflar) öğretim programı. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
  • Millî Eğitim Bakanlığı. (MEB). (2023). K12 beceriler çerçevesi Türkiye bütüncül modeli. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
  • Newman, M., & Gough, D. (2020). Systematic reviews in educational research: Methodology, perspectives and application. Systematic reviews in educational research: Methodology, perspectives and application, 3-22.
  • Oğuz Hacat, S., & Demir, F.B. (2019). Eğitim Alanında Okuryazarlık Üzerine Yapılan Lisansüstü Tezlerin Analizi. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 116-145.
  • Ozan, C., & Köse, E. (2014). Eğitim programları ve öğretim alanındaki araştırma eğilimleri. Sakarya University Journal of Education, 4(1), 116-136. https://doi.org/10.19126/suje.76547
  • Önal, İ. (2010). Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi. Bilgi Dünyası, 11(1), 101-121. https://doi.org/10.15612/BD.2010.258
  • Özkal, N. (2020). Eğitim programları ve öğretim alanında yapılan doktora tezlerinin incelenmesi: 2015-2019. OPUS International Journal of Society Researches, 15(25), 3415-3442. https://doi.org/10.26466/opus.647030
  • Potter, J. (2005). Media literacy (3. baskı). Sage.
  • Saylor, J. G., Alexanderw, M., & Lewis, A. J. (1981). Curriculum plannig for beter learning. Holt, Rinehart and Winston.
  • Snavely, L. & Cooper, N. (1997). The information literacy debate. The Journal of Academic Librarianship, 23(1), 9-13. https://doi.org/10.1016/S0099-1333(97)90066-5
  • Sözbilir, M., & Kutu, H. (2008). Development and current status of science education research in Turkey. Essays in Education [Special issue], 1-22.
  • Spengler, S. (2004). Educators' perceptions of a 21st century digital literacy framework. [Doktora tezi, Walden University College of Education-Minnesota].
  • Taba, H. (1962). Curriculum development: Theory and practice. Harcourt, Brace & World.
  • Tanner, D. (1980). Curriculum development: theory into practice. Macmillan Google Schola, 2, 14-17.
  • Varış, F. (1996). Eğitimde program geliştirme teori ve teknikler. Ankara Üniversitesi Basımevi.
  • Yar Yıldırım, V. (2020). Öğretmenlerin program okuryazarlıkları ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 208-224. https://doi.org/10.17679/inuefd.590695
  • Yaşar, Ş, (2005, 14-16 Kasım), Sosyal bilgiler programı ve öğretimi, eğitimde yansımalar [sözlü bildiri] VIII. Yeni İlköğretim Programlarını Değerlendirme Sempozyumu, Kayseri.
  • Yenilmez, K., & Sölpük, N. (2014). Matematik dersi öğretim programi ile ilgili tezlerin incelenmesi (2004-2013). Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(2).
  • Yıldırım, İ. (2019). Öğretim programı okuryazarlığı özyeterlik ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Harran Maarif Dergisi, 4(2), 1-28. http://dx.doi.org/10.22596/2019.0402.1.28
  • Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. baskı). Seçkin.

Trends of Studies on Curriculum Literacy

Year 2025, Volume: 20 Issue: 46, 801 - 829, 30.06.2025

Orhan Özen

https://doi.org/10.35675/befdergi.1604560

Abstract

The qualities and quantities of the studies on curricula constitute the aim of the study. Systematic review method was used in the study. ‘Article Classification Scale’ was used to collect the data. The sample of the study consists of 44 articles and 32 theses published between 2018-2024. The studies were examined in terms of purpose, method, study groups, analysis methods and data collection tools. Descriptive analysis and content analysis techniques were used to analyse the data. According to the research findings, there has been a significant increase in studies on curriculum literacy in recent years. The predominance of quantitative methods in the studies shows that programme literacy studies focus on objective and measurable data. The widespread use of scales as data collection tools enables curriculum literacy to be measured quantitatively. In the light of the reviewed studies, curriculum studies were evaluated in a multidimensional way and suggestions were made to researchers for new studies. A more in-depth examination of the factors affecting curriculum literacy and investigating the effectiveness of intervention programmes to improve curriculum literacy can be suggested for new studies.

Keywords

Curriculum curriculum studies curriculum literacy

References

  • Akpınar, R. B. (2011). Duygusal yüz ifadelerini anlama becerisini geliştirmeye yönelik örnek bir öğretim programı. Journal of Human Sciences, 8(1), 2-10.
  • Akyıldız, S. (2020). Eğitim programı okuryazarlığı kavramının kavramsal yönden analizi: Bir ölçek geliştirme çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(73), 315-332. https://doi.org/10.17755/esosder.554205
  • Aslan, S. & Gürlen, E. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin program okuryazarlık düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 171-186. https://doi.org/10.29299/kefad.2018.20.01.006
  • Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve sosyal bir değer olarak okuryazarlık. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 9-26.
  • Aynas, Ü. N. (2024). Program okuryazarlık alanında yapılan araştırmaların incelenmesi-bir içerik analizi. Journal of Academic Social Science Studies, 17(99). https://doi.org/10.29228/JASSS.75366
  • Bolat, Y. (2017). Eğitim programı okuryazarlığı kavramı ve eğitim programı okuryazarlığı ölçeği. Electronic Turkish Studies, 12(18), 121-138. http://dx.doi.org/10.7827/ TurkishStudies.12103
  • Caswell, H. L., & Campbell, D. (1935). Curriculum development. American Book.
  • Carter, V. & Good, E (1973). Dictionary of education (4. baskı). McGraw Hill.
  • Çınar N. (2021). İyi bir sistematik derleme nasıl yazılmalı? Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(2), 310-314. https://doi.org/10.26453/otjhs.888569
  • Çubukçu, F. (2008). A study on the correlation between self-efficacy and foreign language learning anxiety. Online Submission, 4(1), 148-158.
  • Daniel, B. K., & Harland, T. (2017). Higher education research methodology: A step-by-step guide to the research process. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003473459
  • Demeuse, M. & Christine, S. (2016). Politik kararlardan uygulamaya eğitimde program geliştirme (Y. Budak, Çev.). Pegem Akademi.
  • Demirel, Ö. (2020). Öğretme sanatı. Pegem Akademi.
  • Disessa, A. A. (2000). Changing minds; computers, learning and literacy. MIT.
  • Doll, R. C. (1989). Curriculum improvement. Allyn and Bacon.
  • Erbağcı, N. & Kaf, Ö. (2020). Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı ile ilgili yapılan çalışmaların çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 103-115.
  • Erdamar, F. S. (2020). Sınıf öğretmenlerinin program okuryazarlık algıları ve ilkokul yöneticilerinin öğretmenlerin program okuryazarlık becerisine yönelik algılarının ilerlemeci felsefe bağlamında analizi (Tez No. 621287) [Doktora tezi, Fırat Üniversitesi-Elâzığ]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Erdem, C., & Eğmir, E. (2018). Öğretmen adaylarının eğitim programı okuryazarlığı düzeyleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 123-138. https://doi.org/10.32709/akusosbil.428727
  • Eryılmaz, S., & Deniz, G. (2020). Türkiye’de programlama eğitimi ile ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi: bir betimsel analiz çalışması. Eğitimde Kuram Ve Uygulama, 15(4). https://doi.org/10.17244/eku.645387
  • Güzel, A., & Karadağ, Ö. (2013). Anlatma becerileri açısından “Türkçe dersi öğretim programı (6, 7, 8. Sınıflar)”na eleştirel bir bakış. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 45-52. https://doi.org/10.16916/aded.16019
  • İdin, Ş. & Kaptan, F. (2017). İlköğretim fen eğitiminde yenilenen öğretim programlarına göre yapılan doktora tezlerinin incelenmesi üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi (ESTÜDAM) Eğitim Dergisi, 2(1), 29-43.)
  • Kasapoğlu, K. (2020). Öğretmenlere yönelik algılanan eğitim programı okuryazarlığı ölçeği: bir ölçek geliştirme ve geçerleme çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 963- 977. https://doi.org/10.17679/inuefd.709688
  • Keskin, A. (2020). Öğretmenlerin öğretim programı okuryazarlık düzeylerine yönelik algılarının belirlenmesi (Tez No. 618850) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Keskin, A., & Korkmaz, H. (2021). Öğretmenlerin öğretim programı okuryazarlığı algı ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(2), 857-884. https://doi.org/10.37217/tebd.917130
  • Koç, E. S. (2016). Türkiye’de ilköğretim programlarının değerlendirilmesine yönelik yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 16(1), 198-216. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2016.16.1-5000182918
  • Korkmaz, C. (2021). Eğitim programı okuryazarlığı. Y. Bolat (Ed.), Eğitim programı okuryazarlığı üzerine araştırmalar (1. baskı, s. 328-346) içinde. Pegem Akademi. https:doi.org/10.14527/9786257582926
  • Kurbanoğlu, S. (2010). Bilgi okuryazarlığı: Kavramsal bir analiz. Türk Kütüphaneciliği, 24(4), 723-747.
  • Miller, J. D. (1983). Scientific literacy: A conceptual and emperial review. Daedalus, 112(2), 29-48.
  • Millî Eğitim Bakanlığı. (MEB). (2019). Türkçe dersi (ilkokul ve ortaokul 1,2,3,4,5,6,7,8. sınıflar) öğretim programı. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
  • Millî Eğitim Bakanlığı. (MEB). (2023). K12 beceriler çerçevesi Türkiye bütüncül modeli. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
  • Newman, M., & Gough, D. (2020). Systematic reviews in educational research: Methodology, perspectives and application. Systematic reviews in educational research: Methodology, perspectives and application, 3-22.
  • Oğuz Hacat, S., & Demir, F.B. (2019). Eğitim Alanında Okuryazarlık Üzerine Yapılan Lisansüstü Tezlerin Analizi. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 116-145.
  • Ozan, C., & Köse, E. (2014). Eğitim programları ve öğretim alanındaki araştırma eğilimleri. Sakarya University Journal of Education, 4(1), 116-136. https://doi.org/10.19126/suje.76547
  • Önal, İ. (2010). Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi. Bilgi Dünyası, 11(1), 101-121. https://doi.org/10.15612/BD.2010.258
  • Özkal, N. (2020). Eğitim programları ve öğretim alanında yapılan doktora tezlerinin incelenmesi: 2015-2019. OPUS International Journal of Society Researches, 15(25), 3415-3442. https://doi.org/10.26466/opus.647030
  • Potter, J. (2005). Media literacy (3. baskı). Sage.
  • Saylor, J. G., Alexanderw, M., & Lewis, A. J. (1981). Curriculum plannig for beter learning. Holt, Rinehart and Winston.
  • Snavely, L. & Cooper, N. (1997). The information literacy debate. The Journal of Academic Librarianship, 23(1), 9-13. https://doi.org/10.1016/S0099-1333(97)90066-5
  • Sözbilir, M., & Kutu, H. (2008). Development and current status of science education research in Turkey. Essays in Education [Special issue], 1-22.
  • Spengler, S. (2004). Educators' perceptions of a 21st century digital literacy framework. [Doktora tezi, Walden University College of Education-Minnesota].
  • Taba, H. (1962). Curriculum development: Theory and practice. Harcourt, Brace & World.
  • Tanner, D. (1980). Curriculum development: theory into practice. Macmillan Google Schola, 2, 14-17.
  • Varış, F. (1996). Eğitimde program geliştirme teori ve teknikler. Ankara Üniversitesi Basımevi.
  • Yar Yıldırım, V. (2020). Öğretmenlerin program okuryazarlıkları ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 208-224. https://doi.org/10.17679/inuefd.590695
  • Yaşar, Ş, (2005, 14-16 Kasım), Sosyal bilgiler programı ve öğretimi, eğitimde yansımalar [sözlü bildiri] VIII. Yeni İlköğretim Programlarını Değerlendirme Sempozyumu, Kayseri.
  • Yenilmez, K., & Sölpük, N. (2014). Matematik dersi öğretim programi ile ilgili tezlerin incelenmesi (2004-2013). Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(2).
  • Yıldırım, İ. (2019). Öğretim programı okuryazarlığı özyeterlik ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Harran Maarif Dergisi, 4(2), 1-28. http://dx.doi.org/10.22596/2019.0402.1.28
  • Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. baskı). Seçkin.
There are 48 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Curriculum Development in Education, Curriculum and Instration (Other)
Journal Section Review
Authors

Orhan Özen 0000-0002-3534-3084

Early Pub Date June 19, 2025
Publication Date June 30, 2025
Submission Date December 20, 2024
Acceptance Date February 4, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 20 Issue: 46

Cite

APA Özen, O. (2025). Öğretim Programı Okuryazarlığı Üzerine Yapılan Çalışmaların Eğilimleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(46), 801-829. https://doi.org/10.35675/befdergi.1604560
 Download Cover Image