Research Article
BibTex RIS Cite

Aleksandrealı Dioscorus: Kristolojisi ve Gangra Sürgünü

Year 2025, Issue: 61, 90 - 109, 30.06.2025

Murat Kaya

https://doi.org/10.21054/deuifd.1640133

Abstract

Ülkemiz academiasında, Aleksandrealı Dioscorus’a ilişkin meselelerin genellikle II. Ephesus Konsili ve Khalkedon Konsili konuları etrafında yoğunlaşan çalışmalarda ele alındığı görülmektedir. Dolayısıyla, Dioscorus’un kristolojisi üzerine dilimizdeki çalışmaların yetersiz kaldığı söylenebilir. Ayrıca, onun kristolojik duruşunu tespit etmek oldukça güçtür; zira adı hem monofizitlerle hem de miafizitlerle anılmaktadır. Dahası, dyofizit anlayışının destekçileri tarafından da eleştirildiği görülmektedir. Bu tür farklı atıfların bulunması, Dioscorus’un kristolojisi üzerine özel bir çalışma gerekliliğini doğurmuştur. Bu çalışmada, Dioscorus’un kristolojisi üzerine yoğunlaşmaktadır. Onun kristolojisine dair sağlıklı bir tespitte bulunmak maksadıyla Dioscorus’un savunduğu kristoloji, miafizit ve monofizit ile dyofizit öğretiler bağlamında değerlendirilmiştir. Dioscorus’a ilişkin sadece Khalkedon Konsili’ne kadar olan süreçte yaşananları değil, ayrıca Khalkedon Konsili sonrasında sürgün edildiği Gangra şehrinde (Paflagonya’da) tecrübe ettiği muhtelif vakalar ele alınarak onun kristolojik duruşunun analizine odaklanmıştır. Çalışmada, Theopistus adlı talebesinin Dioscorus’a atfen yazdığı Vita Dioscori’nin yanı sıra klasik ve modern literatürden istifade edilmiştir. Sonuç olarak, Dioscorus’un hayatının farklı dönemlerinde, farklı kristolojik öğretilere ilgi duyduğu anlaşılmıştır.

Keywords

Aleksandrealı Dioscorus Aleksandrea Patriği Kristoloji Gangra Vita Dioscori

References

  • Altunkanat, Sedat. “Hrisityanlıkta Monofizit ve Diyofizit Kristolojinin Konsiller Açısından Değerlendirilmesi.” Kesit Akademi Dergisi 6 (2020), 389–413.
  • Alzog, John. History of The Church. New York: Benziger Brothers, 1912.
  • Bazna, Yalçın. Antik Kaynaklarda Paphlagonia. Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
  • Brock, Sebastian Paul. “The Church of the East in the Sasanian Empire up to the Sixth Century and Its Absence from the Councils in the Roman Empire.” Syriac Dialogue. First Non-Official Consultation on Dialogue within the Syriac Tradition. 69–86. 1994: Pro Oriente, Vienna.
  • Chadwick, Henry. The Church in Ancient Society From Galilee to Gregory the Great. Oxford: Clarendon Press, no date. Chaillot, Christine. The Dialogue Between the Eastern Orthodox and Oriental Orthodox Churches. Volos: Volos Academy, 2016.
  • Çoban, Bekir Zakir. “Doğu Kiliseleri ve Monofizitizm.” Milel ve Nihal 10/2 (2013), 13–27.
  • Crawford, Matthew R. “Cyril of Alexandria, Second Letter to Nestorius.” Christ Through the Nestorian Controversy. ed. Mark DelCogliano. 3/564–569. Cambridge Edition of Early Christian Writings. Cambridge ; New York: Cambridge University Press, 2022.
  • Davids, A. “Cyril of Alexandria’s First Episcopal Years.” The Impact of Scripture in Early Christianity. ed. J. den Boeft - M.L. Lisdonk. 187–201. Vigiliae Christianae, Supplements, Volume: 44. Brill, 1999.
  • Duygu, Zafer. Konstantinos’tan Theodosyus’a Hıristiyanlığın Roma Siyasal Sistemiyle Entegrasyonu Süreci. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi, Doktora Tezi, 2015.
  • Duygu, Zafer. “VI. Yüzyıla Kadar Sâsânî İmparatorluğu’nda Doğu Kilisesi ve Roma İmparatorluğu’ndaki Konsillerde Bulunmayışı.” Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi 2/1 (2017), 71–85.
  • Duygu, Zafer. “Zuknin Manastırı Süryani Kroniği (775) Özelinde İslam İdâresi Altındaki Hıristiyanlarda ‘Din Değiştirme’ Meselesi.” Milel ve Nihal 10/2 (2013), 173–201.
  • Duygu, Zafer - Kutlu Akalın (eds.). Kristolojiye Giriş Miafizit, Diofizit ve Khalkedoncu Anlayışlar. İstanbul: Divan Kitap, 2018.
  • Ernest, Richard Hayes. L’école d’Édesse. Paris: Les Presses Modernes, 1930.
  • Ernest, Richard Hayes. Urfa Akademisi. trans. Yaşar Günenç. İstanbul: Yaba, 2002.
  • Evagrius. The Ecclesiastical History of Evagrius Scholasticus. trans. Michael Whitby. Liverpool University Press, 2000.
  • Fortacı, Talha. “Nestûrîliğin Ortaya Çıkış Süreci”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 18/2 (Eylül 2018), 63-99.
  • Frend, W.H.C. The Rise of the Monophysite Movement : Chapters in the History of the Church in the Fifth and Sixth Centuries. London&Newyork: Cambridge University Press, 1972.
  • Güzel, Fatih. “Gangra (Çankırı) Sinodu.” ÇKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9/2 (2018), 96–109.
  • Hamilton, Frederick John - E. W Brooks (eds.). The Syriac Chronicle Known as That of Zachariah of Mitylene. London: Methuen & Co., 1899.
  • Ignatius Ortiz de Urbina. Patrologia Syriaca. Roma: Pontifical Institute, 1958.
  • Kaçar, Turhan. “Doğu Roma Dünyasında Monofizit Reaksiyon ve İmparator Iustinianus.” Colloquium Anatolicum 10 (2010), 307–332.
  • Kaçar, Turhan. Geç Antik Çağ’da Hristiyanlık: Doğu’da İsa Doktrini’nin Siyasi ve Entelektüel Tarihi. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2015.
  • Kaplan, Yaşar. Doğu Hıristiyanları Nesturiler Tarih, İnanç, Ritüel. İstanbul: İletişim, 2023.
  • Kaya, Murat. “Çankırılı Bir Hristiyan Azizi: Hypatius.” Karatekin Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (2019), 79–94.
  • Kaya, Murat. Influences of Arianism on Nestorian Teachings. Bursa: DTA Yayıncılık, 2025.
  • Kupan, Istvan Pasztori. Theodoret of Cyrus. London&Newyork: Routledge, 2006.
  • Lebon, Joseph. “Autour Du Cas de Dioscore d’Alexandrie.” Le Muséon 59 (1946), 515–528.
  • MacCulloch, Diarmaid. Christianity-The First Three Thousand Years. New York: New York. Penguin Books, 2009.
  • Mansi, J.D. Sacrorum Conciliorum Nova et Amplissima Collectio, 1791.
  • McGuckin, J. A. “Nestorius and The Political Factions of Fifth-Century Byzantium: Factors in His Personal Downfall.” Bulletin of the John Rylands Library 78/3 (1996), 7–21.
  • Menze, Volker L. Justinian and the Making of the Syrian Orthodox Church. Oxford & New York: Oxford University Press, 2008.
  • Menze, Volker L. Patriarch Dioscorus of Alexandria The Last Pharaoh and Ecclesiastical Politics in the Later Roman Empire. Oxford: Oxford University Press, 2023.
  • Moawad, Samuel. Die Arabische Version Der Vita Dioscori. Turnhout: Brepols, 2016.
  • Tarakçı, Muhammet. “Nestorius ve Kristolojisi.” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/1 (2010), 215–241.
  • Nau, François. “Saint Cyrille et Nestorius Contribution a l’histoire Des Origines Des Schismes Monophysite et Nestorien.” Revue de l’Orient Chrétien (Recueil Trimestriel). V/365–391. Paris: Otto Harrassowitz, 1909.
  • Nau, François. Théopiste Histoire de Dioscore, Patriarche d’Alexandrie, Écrıte Par Son Disciple Théopiste. Paris: Journal Asiatique, ou Recueil de Mémoires d’’Extraits Et de Notices, 1903.
  • Nestorius. Bazaar of Heracleides: Newly Translated from Syriac and Edited with An Introduction. trans. G.R. Driver - Leonard Hodgson. Oxford: Clarendon Press, 1925.
  • Nestorius. “Lettre de Nestorius aux habitants de Constantinople.” Revue de l’Orient Chrétien. 12. Paris: Otto Harrassowitz, 1910.
  • Özyıldırım, Murat. “Le Quien Metninde Anemurium Piskoposluğu.” Seleucia 22 (2022).
  • Price, Richard - Michael Gaddis (eds.). The Acts of the Council of Chalcedon. Liverpool: Liverpool University Press, 2005.
  • Retallick, Shaun. “The Canonical Deposition of Dioscorus of Alexandria (451): Marcian’s Vindication.” The Journal of the School of Religious Studies 43 (2015), 41–65.
  • Siméon, Vailhé. Revue des études byzantines. “F. Νau : Histoire de Dioscore Patriarche d’Alexandrie Écrite Par Son Disciple Théopiste.” Extrait Du Journal Asiatique 47 (1903), 241.
  • Socrates Scholasticus. The Ecclesiastical History. ed. Schaff Philip. New York: Grand Rapids, M:Christian Literature Publishing Co, 1886.
  • St. Cyril of Alexandria. St. Cyril of Alexandria : Letters 1-50. trans. John I. McEnerney. Washington: The Catholic University of America Press, 1987.
  • St. Leo the Great. The Letters and Sermons of Leo the Great Bishop of Rome. trans. Charles L. Feltoe. critical ed. Philip Schaff - Henry Wace, no date.

DIOSCORUS OF ALEXANDRIA: HIS CHRISTOLOGY AND EXILE IN GANGRA

Year 2025, Issue: 61, 90 - 109, 30.06.2025

Murat Kaya

https://doi.org/10.21054/deuifd.1640133

Abstract

In Turkish academia, Dioscorus of Alexandria are generally dealt with in studies centered on the Second Council of Ephesus and the Council of Chalcedon. Therefore, it can be said that the studies on the Christology of Dioscorus are insufficient in Turkish literature. Moreover, it is difficult to determine his Christological position, since his name is associated with both Monophysites and Miaphysites. He was criticized by the followers of the Dyophysite view. The existence of such different attributions requires a special study of Dioscorus’s Christology. Therefore, this article critically and comprehensively examines Dioscorus’s Christology, a leading figure in the Alexandrian tradition and a follower of Cyril. The study uses not only classical and modern literature, but also the Vita Dioscori written by Theopistus, a disciple of Dioscorus, to examine Dioscorus’s Christological stance. Consequently, as it is seen that Dioscorus was interested in different Christological doctrines at different periods of his life.

Keywords

Dioscorus of Alexandria Patriarch of Alexandria Christology Gangra Vita Dioscori

References

  • Altunkanat, Sedat. “Hrisityanlıkta Monofizit ve Diyofizit Kristolojinin Konsiller Açısından Değerlendirilmesi.” Kesit Akademi Dergisi 6 (2020), 389–413.
  • Alzog, John. History of The Church. New York: Benziger Brothers, 1912.
  • Bazna, Yalçın. Antik Kaynaklarda Paphlagonia. Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
  • Brock, Sebastian Paul. “The Church of the East in the Sasanian Empire up to the Sixth Century and Its Absence from the Councils in the Roman Empire.” Syriac Dialogue. First Non-Official Consultation on Dialogue within the Syriac Tradition. 69–86. 1994: Pro Oriente, Vienna.
  • Chadwick, Henry. The Church in Ancient Society From Galilee to Gregory the Great. Oxford: Clarendon Press, no date. Chaillot, Christine. The Dialogue Between the Eastern Orthodox and Oriental Orthodox Churches. Volos: Volos Academy, 2016.
  • Çoban, Bekir Zakir. “Doğu Kiliseleri ve Monofizitizm.” Milel ve Nihal 10/2 (2013), 13–27.
  • Crawford, Matthew R. “Cyril of Alexandria, Second Letter to Nestorius.” Christ Through the Nestorian Controversy. ed. Mark DelCogliano. 3/564–569. Cambridge Edition of Early Christian Writings. Cambridge ; New York: Cambridge University Press, 2022.
  • Davids, A. “Cyril of Alexandria’s First Episcopal Years.” The Impact of Scripture in Early Christianity. ed. J. den Boeft - M.L. Lisdonk. 187–201. Vigiliae Christianae, Supplements, Volume: 44. Brill, 1999.
  • Duygu, Zafer. Konstantinos’tan Theodosyus’a Hıristiyanlığın Roma Siyasal Sistemiyle Entegrasyonu Süreci. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi, Doktora Tezi, 2015.
  • Duygu, Zafer. “VI. Yüzyıla Kadar Sâsânî İmparatorluğu’nda Doğu Kilisesi ve Roma İmparatorluğu’ndaki Konsillerde Bulunmayışı.” Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi 2/1 (2017), 71–85.
  • Duygu, Zafer. “Zuknin Manastırı Süryani Kroniği (775) Özelinde İslam İdâresi Altındaki Hıristiyanlarda ‘Din Değiştirme’ Meselesi.” Milel ve Nihal 10/2 (2013), 173–201.
  • Duygu, Zafer - Kutlu Akalın (eds.). Kristolojiye Giriş Miafizit, Diofizit ve Khalkedoncu Anlayışlar. İstanbul: Divan Kitap, 2018.
  • Ernest, Richard Hayes. L’école d’Édesse. Paris: Les Presses Modernes, 1930.
  • Ernest, Richard Hayes. Urfa Akademisi. trans. Yaşar Günenç. İstanbul: Yaba, 2002.
  • Evagrius. The Ecclesiastical History of Evagrius Scholasticus. trans. Michael Whitby. Liverpool University Press, 2000.
  • Fortacı, Talha. “Nestûrîliğin Ortaya Çıkış Süreci”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 18/2 (Eylül 2018), 63-99.
  • Frend, W.H.C. The Rise of the Monophysite Movement : Chapters in the History of the Church in the Fifth and Sixth Centuries. London&Newyork: Cambridge University Press, 1972.
  • Güzel, Fatih. “Gangra (Çankırı) Sinodu.” ÇKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9/2 (2018), 96–109.
  • Hamilton, Frederick John - E. W Brooks (eds.). The Syriac Chronicle Known as That of Zachariah of Mitylene. London: Methuen & Co., 1899.
  • Ignatius Ortiz de Urbina. Patrologia Syriaca. Roma: Pontifical Institute, 1958.
  • Kaçar, Turhan. “Doğu Roma Dünyasında Monofizit Reaksiyon ve İmparator Iustinianus.” Colloquium Anatolicum 10 (2010), 307–332.
  • Kaçar, Turhan. Geç Antik Çağ’da Hristiyanlık: Doğu’da İsa Doktrini’nin Siyasi ve Entelektüel Tarihi. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2015.
  • Kaplan, Yaşar. Doğu Hıristiyanları Nesturiler Tarih, İnanç, Ritüel. İstanbul: İletişim, 2023.
  • Kaya, Murat. “Çankırılı Bir Hristiyan Azizi: Hypatius.” Karatekin Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (2019), 79–94.
  • Kaya, Murat. Influences of Arianism on Nestorian Teachings. Bursa: DTA Yayıncılık, 2025.
  • Kupan, Istvan Pasztori. Theodoret of Cyrus. London&Newyork: Routledge, 2006.
  • Lebon, Joseph. “Autour Du Cas de Dioscore d’Alexandrie.” Le Muséon 59 (1946), 515–528.
  • MacCulloch, Diarmaid. Christianity-The First Three Thousand Years. New York: New York. Penguin Books, 2009.
  • Mansi, J.D. Sacrorum Conciliorum Nova et Amplissima Collectio, 1791.
  • McGuckin, J. A. “Nestorius and The Political Factions of Fifth-Century Byzantium: Factors in His Personal Downfall.” Bulletin of the John Rylands Library 78/3 (1996), 7–21.
  • Menze, Volker L. Justinian and the Making of the Syrian Orthodox Church. Oxford & New York: Oxford University Press, 2008.
  • Menze, Volker L. Patriarch Dioscorus of Alexandria The Last Pharaoh and Ecclesiastical Politics in the Later Roman Empire. Oxford: Oxford University Press, 2023.
  • Moawad, Samuel. Die Arabische Version Der Vita Dioscori. Turnhout: Brepols, 2016.
  • Tarakçı, Muhammet. “Nestorius ve Kristolojisi.” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/1 (2010), 215–241.
  • Nau, François. “Saint Cyrille et Nestorius Contribution a l’histoire Des Origines Des Schismes Monophysite et Nestorien.” Revue de l’Orient Chrétien (Recueil Trimestriel). V/365–391. Paris: Otto Harrassowitz, 1909.
  • Nau, François. Théopiste Histoire de Dioscore, Patriarche d’Alexandrie, Écrıte Par Son Disciple Théopiste. Paris: Journal Asiatique, ou Recueil de Mémoires d’’Extraits Et de Notices, 1903.
  • Nestorius. Bazaar of Heracleides: Newly Translated from Syriac and Edited with An Introduction. trans. G.R. Driver - Leonard Hodgson. Oxford: Clarendon Press, 1925.
  • Nestorius. “Lettre de Nestorius aux habitants de Constantinople.” Revue de l’Orient Chrétien. 12. Paris: Otto Harrassowitz, 1910.
  • Özyıldırım, Murat. “Le Quien Metninde Anemurium Piskoposluğu.” Seleucia 22 (2022).
  • Price, Richard - Michael Gaddis (eds.). The Acts of the Council of Chalcedon. Liverpool: Liverpool University Press, 2005.
  • Retallick, Shaun. “The Canonical Deposition of Dioscorus of Alexandria (451): Marcian’s Vindication.” The Journal of the School of Religious Studies 43 (2015), 41–65.
  • Siméon, Vailhé. Revue des études byzantines. “F. Νau : Histoire de Dioscore Patriarche d’Alexandrie Écrite Par Son Disciple Théopiste.” Extrait Du Journal Asiatique 47 (1903), 241.
  • Socrates Scholasticus. The Ecclesiastical History. ed. Schaff Philip. New York: Grand Rapids, M:Christian Literature Publishing Co, 1886.
  • St. Cyril of Alexandria. St. Cyril of Alexandria : Letters 1-50. trans. John I. McEnerney. Washington: The Catholic University of America Press, 1987.
  • St. Leo the Great. The Letters and Sermons of Leo the Great Bishop of Rome. trans. Charles L. Feltoe. critical ed. Philip Schaff - Henry Wace, no date.
There are 45 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects History of Religion, Christian Studies
Journal Section Articles
Authors

Murat Kaya 0000-0002-2230-5193

Publication Date June 30, 2025
Submission Date February 14, 2025
Acceptance Date May 22, 2025
Published in Issue Year 2025 Issue: 61

Cite

ISNAD Kaya, Murat. “Aleksandrealı Dioscorus: Kristolojisi Ve Gangra Sürgünü”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 61 (June 2025), 90-109. https://doi.org/10.21054/deuifd.1640133.
 Download Cover Image