Abstract
Küçük adam, orta veya dar gelirli insanların kentteki yaşantılarını anlatan edebi metinlerden hareketle ortaya çıkmış bir kavramdır. Daha çok 19. yüzyıl Rus edebiyatında ele alınan bu konu Türk edebiyatında 1940’lı yıllarda karşılık bulur. Bu konunun Türk edebiyatında yer edinmesinde çeviri romanların mühim bir payı vardır. Hans Fallada’nın 1932’de yazdığı Küçük Adam Ne Oldu Sana? romanı bu çevirilerin en önemlileri arasındadır. Türk edebiyatında “küçük adam” ismi de bu romandan gelmektedir.
Özellikle 1940 ve 1950’lerin Türk edebiyatında dönem özelliği gibi beliren küçük adamın kimliği konusunda bir bütünlük yoktur. Kimi edebiyatçılar tarafından avare ve günübirlik yaşantısıyla işlenen küçük adam kimi edebiyatçılar tarafından da sınıfsal kavgalarıyla ele alınır. Bu farklılık sanatçılar kadar eleştirmenler arasında da sürmüştür.
Bu makalede Türk edebiyatındaki küçük adam kimliğinin belirsizliği göz önünde tutularak Fallada’nın kahramanı Pinneberg’in portresi çıkarılmaya çalışılacaktır. Portrenin çıkarılmasında Türk edebiyatında küçük adamın tartışma noktaları ve etkisi temel hareket noktası olarak belirlenmiştir. Bu sınırlama ile küçük adam konusunu daha belirgin kılmak, konuyu ele alan sanatçı ve eleştirmenlerin tutumlarını daha net göstermek amaçlanmıştır.
Keywords
Ethical Statement
Makale hazırlanırken yazım kurallarına dikkat edilmiş, etik değerler göz önünde tutularak atıflar doğru bir şekilde yapılmıştır.
References
- Alangu, Tahir. Cumhuriyetten Sonra Hikaye ve Roman. 2 Cilt. İstanbul: İstanbul Matbaası, 1965.
- Altan, Çetin. "Bir Dalda İki Kiraz, Hırgürü de Unutsak Biraz...". Milliyet Gazetesi (29 Mayıs 2010).
- Armağan, Yalçın. "1940'ların İçinden Sait Faik: 'Küçük adam'dan 'Lüzumsuz Adam'a". Birikim 424 (2024), 12-21.
- Aytaç, Gürsel. Yeni Alman Edebiyatı Tarihi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1974.
- Bachelard, Gaston. Mekanın Poetikası. çev. Aykut Derman. İstanbul: Kesit Yayıncılık, 1996.
- Bahtin, Mihail. Karnavaldan Romana. çev. Cem Soydemir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2014.
- Birsel, Salah. Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2009.
- Canetti, Elias. Kitle ve İktidar. çev. Gülşat Aygen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2006.
- Chatman, Seymour. Öykü ve Söylem Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı. çev. Özgür Yaren. Ankara: De Ki Yayınları, 2008.
- Coşkun, Sezai. "Sabahattin Kudret Aksal'ın Hikayelerinde Temel İzlekler ve Çeşitli Meseleleriyle 'Küçük İnsan'". Folklor / Edebiyat 17/66 (2011), 263.
- Doğan, Mehmet Can. "Halka Yönelen Şehirli Bir Sanat Dergisi: Sokak". Türk Dili Dergisi 67/786 (2017), 48.
- Doğan, Mehmet H. Şiirin Yalnızlığı. İstanbul: Broy Yayınları, 1986.
- Eliade, Mircea. Okültizm, Büyücülük ve Kültürel Modalar. çev. Cem Soydemir. Ankara: Doğu Batı Yayıncılık, 2019.
- Erdoğan, Necmi. Kayıp Halk / Günümüzde Yoksulluk Halleri. İstanbul: İletişim Yayınları, 2023.
- Fallada, Hans. Küçük Adam Ne Oldu Sana? çev. Ahmet Arpad. İstanbul: Everest Yayınları, 2018.
- Fallada, Hans. Küçük Adam Ne Oldu Sana? çev. Nuri Akgün. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1942.
- Forster, Edward Morgan. Roman Sanatı. çev. Ünal Aytür. İstanbul: Adam Yayıncılık, 2001.
- Fox, Ralph. Roman ve Halk. çev. Ferit Burak Aydar. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2019.
- Göktürk, Akşit. Ada. İstanbul: YKY, 2004.
- Harvey, David. Paris, Modernitenin Başkenti. çev. Berna Kılınçer. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2012.
- Kandemir, Hüseyin. "Dostoyevski'nin İlk Romanı İnsancıklar ve Makar Devuşkin Figürü Üzerinden Küçük İnsan Çözümlemesi". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9/42 (2016), 203.
- Karaca, Birsen. "Oğuz Atay'ın Yarattığı Tutunamayanlar Tipinin Evrensel Genleri". Folklor / Edebiyat 17/67 (2011), 32-33.
- Lefebvre, Henri. Gündelik Hayatın Elştirisi I. çev. Işık Ergüden. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2020.
- Narlı, Mehmet. "Gorki'nin ve Orhan Kemal'in Küçük Adamları". İlmi Araştırmalar 16 (2014), 65-67.
- Oktay, Ahmet. Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı 1923 - 1950. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1993.
- Reich, Wilhelm. Dinle, Küçük Adam. çev. Yüksel Pazarkaya. İzmir: Cem Yayınevi, 2021.
- Watt, Ian. Romanın Yükselişi. çev. Ferit Burak Aydar. İstanbul: Metis Yayınları, 2018.
- Yılmaz, S. "1940'ların Türk Şiirinde 'Küçük Adam' ve Serüvenleri". Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (2017), 3-4.
- Yılmaz, Zennube Şahin. Hans Fallada'nın "Ayyaş" ve "Küçük Adam Ne Oldu Sana?" Adlı Romanlarında Toplumsal ve Bireysel Gerçeklik. Erzurum: Fenomen Yayıncılık, 2021.
Abstract
The little man is a concept that emerged based on literary texts describing the lives of middle or low-income people in the city. This subject, which is mostly discussed in 19th century Russian literature, corresponds to Turkish literature in the 1940s. Translation novels have an important effect in this subject gaining a place in Turkish literature. ‘Little Man, What Happened to You’ written by Hans Fallada in 1932, is the most important novel of these translations. The name "little man" in Turkish literature also comes from this novel.
There is no integrity about the identity of the little man, who appeared to be a period feature in Turkish literature, especially in 1940s and 1950s. The little man discussed by some writers with his idle and daily life, is also dealt with by some writers with his class fights. This difference lasted among critics as well as artists.
In this article, it will be tired to revealed the portrait of Fallada's hero Pinneberg by taking into account the uncertainty of the little man identity in Turkish literature. In revealing of the portrait, the discussion points and influence of the little man in Turkish literature have been determined as the main starting point. With this limitation, it is aimed to make the small man subject more clear and to show more clearly the attitudes of the artists and critics who deal with the subject.
Keywords
References
- Alangu, Tahir. Cumhuriyetten Sonra Hikaye ve Roman. 2 Cilt. İstanbul: İstanbul Matbaası, 1965.
- Altan, Çetin. "Bir Dalda İki Kiraz, Hırgürü de Unutsak Biraz...". Milliyet Gazetesi (29 Mayıs 2010).
- Armağan, Yalçın. "1940'ların İçinden Sait Faik: 'Küçük adam'dan 'Lüzumsuz Adam'a". Birikim 424 (2024), 12-21.
- Aytaç, Gürsel. Yeni Alman Edebiyatı Tarihi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1974.
- Bachelard, Gaston. Mekanın Poetikası. çev. Aykut Derman. İstanbul: Kesit Yayıncılık, 1996.
- Bahtin, Mihail. Karnavaldan Romana. çev. Cem Soydemir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2014.
- Birsel, Salah. Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2009.
- Canetti, Elias. Kitle ve İktidar. çev. Gülşat Aygen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2006.
- Chatman, Seymour. Öykü ve Söylem Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı. çev. Özgür Yaren. Ankara: De Ki Yayınları, 2008.
- Coşkun, Sezai. "Sabahattin Kudret Aksal'ın Hikayelerinde Temel İzlekler ve Çeşitli Meseleleriyle 'Küçük İnsan'". Folklor / Edebiyat 17/66 (2011), 263.
- Doğan, Mehmet Can. "Halka Yönelen Şehirli Bir Sanat Dergisi: Sokak". Türk Dili Dergisi 67/786 (2017), 48.
- Doğan, Mehmet H. Şiirin Yalnızlığı. İstanbul: Broy Yayınları, 1986.
- Eliade, Mircea. Okültizm, Büyücülük ve Kültürel Modalar. çev. Cem Soydemir. Ankara: Doğu Batı Yayıncılık, 2019.
- Erdoğan, Necmi. Kayıp Halk / Günümüzde Yoksulluk Halleri. İstanbul: İletişim Yayınları, 2023.
- Fallada, Hans. Küçük Adam Ne Oldu Sana? çev. Ahmet Arpad. İstanbul: Everest Yayınları, 2018.
- Fallada, Hans. Küçük Adam Ne Oldu Sana? çev. Nuri Akgün. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1942.
- Forster, Edward Morgan. Roman Sanatı. çev. Ünal Aytür. İstanbul: Adam Yayıncılık, 2001.
- Fox, Ralph. Roman ve Halk. çev. Ferit Burak Aydar. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2019.
- Göktürk, Akşit. Ada. İstanbul: YKY, 2004.
- Harvey, David. Paris, Modernitenin Başkenti. çev. Berna Kılınçer. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2012.
- Kandemir, Hüseyin. "Dostoyevski'nin İlk Romanı İnsancıklar ve Makar Devuşkin Figürü Üzerinden Küçük İnsan Çözümlemesi". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9/42 (2016), 203.
- Karaca, Birsen. "Oğuz Atay'ın Yarattığı Tutunamayanlar Tipinin Evrensel Genleri". Folklor / Edebiyat 17/67 (2011), 32-33.
- Lefebvre, Henri. Gündelik Hayatın Elştirisi I. çev. Işık Ergüden. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2020.
- Narlı, Mehmet. "Gorki'nin ve Orhan Kemal'in Küçük Adamları". İlmi Araştırmalar 16 (2014), 65-67.
- Oktay, Ahmet. Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı 1923 - 1950. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1993.
- Reich, Wilhelm. Dinle, Küçük Adam. çev. Yüksel Pazarkaya. İzmir: Cem Yayınevi, 2021.
- Watt, Ian. Romanın Yükselişi. çev. Ferit Burak Aydar. İstanbul: Metis Yayınları, 2018.
- Yılmaz, S. "1940'ların Türk Şiirinde 'Küçük Adam' ve Serüvenleri". Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (2017), 3-4.
- Yılmaz, Zennube Şahin. Hans Fallada'nın "Ayyaş" ve "Küçük Adam Ne Oldu Sana?" Adlı Romanlarında Toplumsal ve Bireysel Gerçeklik. Erzurum: Fenomen Yayıncılık, 2021.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Turkish Language and Literature (Other) |
| Journal Section | ARAŞTIRMA MAKALESİ |
| Authors | |
| Publication Date | April 30, 2025 |
| Submission Date | January 6, 2025 |
| Acceptance Date | April 11, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Issue: 22 [BAHAR 2025] |
ULAKBİM-DERGİPARK Bünyesinde Faaliyet Gösteren HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi (Journal Of Academic Literature)
Türk Dili ve Edebiyatı Alanında Yayımlanan Uluslararası Hakemli Bir Dergidir.