NEVEVÎ’NİN EL-MİNHAC ADLI ESERİNDE ZAYIF OLARAK BELİRTTİĞİ GÖRÜŞLERİN SONRAKİ ŞÂFİÎ FUKAHASI TARAFINDAN SAHİH OLARAK NİTELENDİRİLMESİ
Abstract
İmam Şâfiînin vefatından sonraki zaman aralığında yazılan çokça eserlerin içinde mercûh ve şâz görüşler İmam Râfiî’ ve İmam Nevevî’nin vasıtasıyla ayıklanmıştır.
İmam Râfi’î’den sonra gelen İmam Nevevî, Râfi’î’nin tercih ettiği görüşleri süzgeçten geçirmiş, onun muttali olmadığı görüşlere muttali olmuş birçok eseri ile ihtisar ve şerh etmiştir.
İmam Râfiî’nin el-Muharrer fî furû‘i’ş-Şâfi‘iyye adlı eserini Minhâcu’t-Tâlibîn ve Umdetü’l-Müftîn adlı eseriyle ihtisar eden İmâm Nevevî’nin Şâfiî mezhebinin sistematik bir hale gelmesinde büyük bir emeği vardır. Bu eser fazla rağbet görmüş, ders ve fetvalarda baş eser olmuştur. Müteahhir Şâfiî uleması küçük, büyük bitirilmiş ve bitirilememiş çok sayıda şerh ve haşiyeler yazmışlardır.
İmâm Nevevî, Minhâc eserinde İmâm Şâfiî’nin kavilleri ve Şâfiî mezhebi ashabının vecihlerinden güçlü ve zayıf görüşler için el-azhar, el-meşhur, el-esah es-sahih, el-mezhep, fî kavlin, kezâ kîle, vekîle ve vefî kavlin ıstılahlarını kullanmıştır.
Nevevî, kaviller ve vecihler arasında ki tercihlerde her ne kadar çok hassasiyet göstermişse bile zayıf görüşü belirtmek için kîle, vekîle ve vefî kavlin ıstılahlarını kullandığı on beş mesele hakkında ondan sonra gelen müteahhir Şâfiî fukahası sahih görüş oldukları kararını vermişlerdir.
Ethical Statement
Çalışmamızda Akademik yazım kuralları ve üslubuna dikkat edilmiştir.
References
- ‘Ayderus, Salih b. Ahmed b. Salim. eş-Şâfi‘iyyetu fî Beyâni Istılahâti’ş-Şâfi‘iyye. Endonezya (Malanc): Matba‘atu’l-Hacûn, 1414.
- Ali Cuma, Muhammed. el-Medhal ila Diraseti’l-Mezahibi’l-Fıkhiyye. Kahire: Daru’s-Selam, 4. Basım, 1433/2012.
- Büceyrimî, Süleyman b. Muhammed b. Ömer. Tuhfetu’l-Habîb ‘ale Şerhi’l-Hatîb (Büceyrimî ‘ale’l-Hatîb). Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1417/1996.
- Cürcanî, Ali b. Seyyid eş-Şerif. Mu‘cemu’t-Ta‘rifâ’t. thk. Muhammed Sıddık el-Minşâvî. Kahire: Dâru’l-Fazîle, ty. Emin, Ahmed. Daha’l-İslâm. Kahire: Müessesetu Hindavî, 2011.
- Endûnisî, Abdükadir b. Abdülmütalib el-Mendeylî. el-Hazâinü’s-Seniyye Min Meşâhîri’l-Kütübi’l-Fıkhiyetti li Eimetine’l-Fükahâi’ş-Şâfîîyye. thk. Abdülaziz b. es-Sâyib. Beyrut: Müessetü’r-Risâle Nâşirûn, 1424/2004.
- Ensârî, Ebu Yahya Zekariyya b. Muhammed b. Ahmed b. Zekeriyya. Fethu’l-Vehhâb bi-Şerhi Menheci’t-Tullâb. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1418/1997.
- Ensârî, Ebu Yahya Zekariyya b. Muhammed b. Ahmed b. Zekeriyya. el-Ğuraru’l-Behiyye fî Şerhi’l-Behceti’l-Verdiyye. thk. Muhammed Abdulkadir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1418/1997.
- Hafnâvî, Muhammed İbrahim. el-Fethu’l-Mubîn fî Ta‘rîfi Müstalahâti’l-Fükahâ Ve’l-Usûliyyîn. Kahire: Daru’s-Selam, 3. Baskı, 1430/2009.
- Heytemî, Ahmed b. Muhammed İbn Hacer. Tuhfetu’l-Muhtâc fi Şerhi’l-Minhâc. Beyrut: Dâru’l-Fikr, t.y.
- Hubeyşî, Fehd Abdullah. el-Medhal ilâ Mezhebi’ş-Şâfiiyyeti. Ebu Dabî: Mektebetu ‘Ayni’l-Câmi‘a, 2005.
- Kağanarslan, Yusuf. Nevevî'nin Şâfiî Fukahâsı Tarafından Kabul Görmeyen Tercihler. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi 2018.
- Kalyûbî, Şihâbüddîn Ahmed b. Ahmed b. Selâme. Hâşiyetu Kalyûbî ‘ale Hâşiyetu’l-Muhalla ‘‘ale Şerhi Minhâci’t-Tâlibin, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1419/1998.
- Kandemir, M. Yaşar. “Nevevî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/45-49. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
- Kavâsimî, Ekrem Yusuf Ömer. el-Medhal ila Mezhebil- İmâmi’ş-Şâfiî. Ürdün: Daru’n-Nefais, 1423/2003.
- Kürdî, Muhammed b. Süleymân el-Medenî. el-Fevâidü’l-Medeniye fî Beyâni Men Yüftâ bi Kavlihî Mine’s-Sâdeti’ş-Şâfîiyye. thk. Bessâm Abdülvehhab el-Câbî. Lübnan: Dâru’l-Cefan ve’l- Câbî, 2011.
- Ma‘luf, Levis. el-Müncid. Beyrut: el-Kêsulikiyye, 13.Basım, 1952.
- Mustafa, İbrahim. vd. el Mu’cemul Vasit. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1989.
- Nas, Taha. “Şâfiî Mezhebinde “Tarîk” Kavramının Kullanımı Ve İşlevi”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (2022), 63-88.
- Nas, Taha. “Şafiî Mezhebinin Temel Kavramlarından “Kavl” ve İlgili Istılahların Kullanımı ve İşlevi”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/1 (2021), 53-78.
- Nergis, Murat. Şâfiî Mezhebinde Fetvâ Usûlü, (Siirt: Siirt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi 2024), 63-64.
- Nevevî, Ebu Zekeriya Yahya b. Şeref. Minhâcu’t - Tâlibîn ve ‘Umdetu’l – Müftîn. Beyrut: Dâru’l Ma‘rife, t.y.
- Nevevî, Ebu Zekeriyya Muhyiddin Yahya b. Şeref. el-Mecmû‘ Şerhu’l-Mühezzeb. thk. Muhammed Necib el-Mutî‘î. Cidde: Mektebetu’l-İrşad, t.y.
- Remlî, Şemseddin Muhammed b. Ebi’l-Abbas. Nihayetu’l-Muhtâc ilâ Şerhi’l-Minhâc. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1404/1984.
- Sakkaf, Alavî b. Ahmed b. Abdirrahman. el-Fevâidu’l-Mekkiyye fîmâ Yehtecuhu Talabetu’ş-Şafi‘iyye. Yemen: Merkezu’n-Nur li’d-Diraseti ve’l-Ebhas, t.y.
- Şirbînî, Hatib. Muğni’l-Muhtâc ilâ Ma‘rifeti Ma‘ânî Elfâzi’l-Minhâc. Beyrut: Dâru’l-Fikr, t.y.
- Şirvânî, Abdulhamid - Ahmed b. Kâsım el- ‘Abbâdî. Havaşî ale Tuhfetu’l-Muhtâc fi Şerhi’l-Minhâc li İbni Hacer el-Heytemî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, t.y.
- Şümeyletu’l-Ehdel, Ahmed Meykarî. Süllemü’l-Müt‘allimi’l-Muhtâc ilâ Ma‘rifeti Rumûzi’l-Minhâc (Minhâcü’t-Tâlibîn ile birlikte). thk. İsmail Osman Zeyn. Beyrut: Dâru’l-Minhâc, 1426/2005.
- Zâfîrî, Meryem Muhammed Sâlih. Müstelehâtü’l-Mezâhibi’l-Fıkhiyye. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1422/2002.
- Ziriklî, Hayruddin. el-A’lam. Beyrut: Daru’l-‘İlmi li’l-Melâyin, 5. Basım, 1980.,
- Şümeyletu’l-Ehdel, Ahmed Meykarî. Süllemü’l-Müt‘allimi’l-Muhtâc ilâ Ma‘rifeti Rumûzi’l-Minhâc (Minhâcü’t-Tâlibîn ile birlikte). thk. İsmail Osman Zeyn. Beyrut: Dâru’l-Minhâc, 1426/2005.
- Zâfîrî, Meryem Muhammed Sâlih. Müstelehâtü’l-Mezâhibi’l-Fıkhiyye. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1422/2002.
- Ziriklî, Hayruddin. el-A’lam. Beyrut: Daru’l-‘İlmi li’l-Melâyin, 5. Basım, 1980.
NAWAWĪ'S VİEWS THAT HE STATED AS WEAK İN HİS WORK AL-MİNHĀJ WERE CONSİDERED AS SAHİH BY THE LATER SHAFİ'İ JURİSTS
Abstract
In the many works written after the death of Imam Shafi'i, the merjūh and shāzī views were eliminated through Imam Rāfi'i and Imam al-Nawawī.
Imam al-Nawawī, who came after Imam Rāfi'ī, filtered the views preferred by Rāfi'ī, and he was aware of the views that he was not aware of, and he has made many of his works and commentaries.
Imam al-Nawawī, who specialized Imam Rāfi'ī's al-Muharrer fī furū'i al-Shāfi'iyya with his Minhāj al-Tālibīn and Umdat al-Muftīn, had a great contribution to the systematization of the Shāfi'i madhhab. This work was very popular and became the main work in lectures and fatwas. The later Shāfi'ī scholars wrote numerous commentaries and glosses, small and large, finished and unfinished.
In Minhâj, Imām al-Nawawī used the terms al-azhar, al-mashhūr, al-asāh al-sahih, al-asāh al-sahih, al-as-Sahih, al-madhhab, fī qawlī, as well as the terms kīla, wajīla, and wafī qawlī for the opinions of Imām Shāfi'ī and the wājihs of the companions of the Shāfi'ī madhhab, both strong and weak.
Even though al-Nawawī showed great sensitivity in his preferences between the opinions and wajihs, the later Shafi'i jurists who came after him decided that the fifteen issues in which he used the terms kīla, wajīla, and fī jawl to indicate the weak opinion were the sahih opinion.
References
- ‘Ayderus, Salih b. Ahmed b. Salim. eş-Şâfi‘iyyetu fî Beyâni Istılahâti’ş-Şâfi‘iyye. Endonezya (Malanc): Matba‘atu’l-Hacûn, 1414.
- Ali Cuma, Muhammed. el-Medhal ila Diraseti’l-Mezahibi’l-Fıkhiyye. Kahire: Daru’s-Selam, 4. Basım, 1433/2012.
- Büceyrimî, Süleyman b. Muhammed b. Ömer. Tuhfetu’l-Habîb ‘ale Şerhi’l-Hatîb (Büceyrimî ‘ale’l-Hatîb). Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1417/1996.
- Cürcanî, Ali b. Seyyid eş-Şerif. Mu‘cemu’t-Ta‘rifâ’t. thk. Muhammed Sıddık el-Minşâvî. Kahire: Dâru’l-Fazîle, ty. Emin, Ahmed. Daha’l-İslâm. Kahire: Müessesetu Hindavî, 2011.
- Endûnisî, Abdükadir b. Abdülmütalib el-Mendeylî. el-Hazâinü’s-Seniyye Min Meşâhîri’l-Kütübi’l-Fıkhiyetti li Eimetine’l-Fükahâi’ş-Şâfîîyye. thk. Abdülaziz b. es-Sâyib. Beyrut: Müessetü’r-Risâle Nâşirûn, 1424/2004.
- Ensârî, Ebu Yahya Zekariyya b. Muhammed b. Ahmed b. Zekeriyya. Fethu’l-Vehhâb bi-Şerhi Menheci’t-Tullâb. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1418/1997.
- Ensârî, Ebu Yahya Zekariyya b. Muhammed b. Ahmed b. Zekeriyya. el-Ğuraru’l-Behiyye fî Şerhi’l-Behceti’l-Verdiyye. thk. Muhammed Abdulkadir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1418/1997.
- Hafnâvî, Muhammed İbrahim. el-Fethu’l-Mubîn fî Ta‘rîfi Müstalahâti’l-Fükahâ Ve’l-Usûliyyîn. Kahire: Daru’s-Selam, 3. Baskı, 1430/2009.
- Heytemî, Ahmed b. Muhammed İbn Hacer. Tuhfetu’l-Muhtâc fi Şerhi’l-Minhâc. Beyrut: Dâru’l-Fikr, t.y.
- Hubeyşî, Fehd Abdullah. el-Medhal ilâ Mezhebi’ş-Şâfiiyyeti. Ebu Dabî: Mektebetu ‘Ayni’l-Câmi‘a, 2005.
- Kağanarslan, Yusuf. Nevevî'nin Şâfiî Fukahâsı Tarafından Kabul Görmeyen Tercihler. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi 2018.
- Kalyûbî, Şihâbüddîn Ahmed b. Ahmed b. Selâme. Hâşiyetu Kalyûbî ‘ale Hâşiyetu’l-Muhalla ‘‘ale Şerhi Minhâci’t-Tâlibin, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1419/1998.
- Kandemir, M. Yaşar. “Nevevî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/45-49. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
- Kavâsimî, Ekrem Yusuf Ömer. el-Medhal ila Mezhebil- İmâmi’ş-Şâfiî. Ürdün: Daru’n-Nefais, 1423/2003.
- Kürdî, Muhammed b. Süleymân el-Medenî. el-Fevâidü’l-Medeniye fî Beyâni Men Yüftâ bi Kavlihî Mine’s-Sâdeti’ş-Şâfîiyye. thk. Bessâm Abdülvehhab el-Câbî. Lübnan: Dâru’l-Cefan ve’l- Câbî, 2011.
- Ma‘luf, Levis. el-Müncid. Beyrut: el-Kêsulikiyye, 13.Basım, 1952.
- Mustafa, İbrahim. vd. el Mu’cemul Vasit. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1989.
- Nas, Taha. “Şâfiî Mezhebinde “Tarîk” Kavramının Kullanımı Ve İşlevi”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (2022), 63-88.
- Nas, Taha. “Şafiî Mezhebinin Temel Kavramlarından “Kavl” ve İlgili Istılahların Kullanımı ve İşlevi”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/1 (2021), 53-78.
- Nergis, Murat. Şâfiî Mezhebinde Fetvâ Usûlü, (Siirt: Siirt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi 2024), 63-64.
- Nevevî, Ebu Zekeriya Yahya b. Şeref. Minhâcu’t - Tâlibîn ve ‘Umdetu’l – Müftîn. Beyrut: Dâru’l Ma‘rife, t.y.
- Nevevî, Ebu Zekeriyya Muhyiddin Yahya b. Şeref. el-Mecmû‘ Şerhu’l-Mühezzeb. thk. Muhammed Necib el-Mutî‘î. Cidde: Mektebetu’l-İrşad, t.y.
- Remlî, Şemseddin Muhammed b. Ebi’l-Abbas. Nihayetu’l-Muhtâc ilâ Şerhi’l-Minhâc. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1404/1984.
- Sakkaf, Alavî b. Ahmed b. Abdirrahman. el-Fevâidu’l-Mekkiyye fîmâ Yehtecuhu Talabetu’ş-Şafi‘iyye. Yemen: Merkezu’n-Nur li’d-Diraseti ve’l-Ebhas, t.y.
- Şirbînî, Hatib. Muğni’l-Muhtâc ilâ Ma‘rifeti Ma‘ânî Elfâzi’l-Minhâc. Beyrut: Dâru’l-Fikr, t.y.
- Şirvânî, Abdulhamid - Ahmed b. Kâsım el- ‘Abbâdî. Havaşî ale Tuhfetu’l-Muhtâc fi Şerhi’l-Minhâc li İbni Hacer el-Heytemî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, t.y.
- Şümeyletu’l-Ehdel, Ahmed Meykarî. Süllemü’l-Müt‘allimi’l-Muhtâc ilâ Ma‘rifeti Rumûzi’l-Minhâc (Minhâcü’t-Tâlibîn ile birlikte). thk. İsmail Osman Zeyn. Beyrut: Dâru’l-Minhâc, 1426/2005.
- Zâfîrî, Meryem Muhammed Sâlih. Müstelehâtü’l-Mezâhibi’l-Fıkhiyye. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1422/2002.
- Ziriklî, Hayruddin. el-A’lam. Beyrut: Daru’l-‘İlmi li’l-Melâyin, 5. Basım, 1980.,
- Şümeyletu’l-Ehdel, Ahmed Meykarî. Süllemü’l-Müt‘allimi’l-Muhtâc ilâ Ma‘rifeti Rumûzi’l-Minhâc (Minhâcü’t-Tâlibîn ile birlikte). thk. İsmail Osman Zeyn. Beyrut: Dâru’l-Minhâc, 1426/2005.
- Zâfîrî, Meryem Muhammed Sâlih. Müstelehâtü’l-Mezâhibi’l-Fıkhiyye. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1422/2002.
- Ziriklî, Hayruddin. el-A’lam. Beyrut: Daru’l-‘İlmi li’l-Melâyin, 5. Basım, 1980.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Law and Religion |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Early Pub Date | July 10, 2025 |
| Publication Date | June 30, 2025 |
| Submission Date | August 4, 2024 |
| Acceptance Date | March 18, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 17 Issue: 1 |
Creative Commons Atıf-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) ile lisanslanmıştır.
Derginin tüm içeriğine açık erişim sağlanmaktadır. Yayınlanan makaleler öncelikle İThenticate programında taranmaktadır.
Dergimizde
yayınlanan makalelerin sorumluluğu yazara ait olup, tüm telif hakları Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi’ne devrolunmuştur.