Research Article
Year 2025,
Volume: 10 Issue: 1, 225 - 262, 30.06.2025
Abstract
Barış İnce’s Köksüzler, published in 2022, presents a fertile ground for socio-structural analysis. The novel centers on the urbanization process in Turkey, with a particular focus on the transformation from informal settlements (gecekondu) to urban peripheries (varoş), which forms the core of its narrative tension. Through a nuanced portrayal of individuals residing on the urban fringe, the text explores the quest for rootedness, integration into urban life, and the search for a sense of belonging. Set against the backdrop of İzmir’s Kadifekale, Bayramyeri, and Damlacık neighborhoods, the novel delves into the lived experiences of marginalized communities grappling with issues of identity and belonging. At the heart of the narrative lie the struggles of three siblings who migrate from Mardin in an attempt to establish themselves in the city, paralleled by the character Nihan’s experience of estrangement upon returning from Germany. These intersecting storylines foreground both individual and collective crises of identity in the face of socio-cultural displacement. This study employs Lucien Goldmann’s Genetic Structuralism as an analytical framework. While the immanent analysis investigates the novel’s narrative structures, character construction, and spatial dynamics, the transcendental analysis situates the text within broader socio-economic and political contexts. Ultimately, Köksüzler offers a powerful critique of modern urbanization by interrogating its human costs through themes such as urban poverty, migration, and social exclusion.
References
- Acat, N. S ve Ek, F. İ. (2023). “Kültürel Üretim Mekânlarında Kenti Üreten Kadınlar: Kadifekale Örneği”. İdealkent, 15(40), 338-375.
- Adıgüzel, S. (2001). Elçin Efendiyev’in Romanları Üzerine Bir Çalışma Oluşumsal Yapısalcı İnceleme. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum.
- Akdaş, M. (2021). “Görünmeyen Sınırların Kentsel Dönüşüm Projeleri ile Değişimi: İzmir Kadifekale Örneği”. Mimarlık ve Yaşam, 6(2), 301-317.
- Aktaş, Ş., (2003). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş (6. baskı). Ankara: Akçağ.
- Akten, S. (1999). Yazın ve Toplum İlişkisi Üzerine Kuramsal Bir Yaklaşım: Yazın Toplumbilimi Edebiyat ve Toplum Sempozyumu, ,162-167.
- Atalay, İ. ve ER, A. (2013). “Oluşumsal Yapısalcılık Bağlamında" Sorunsal Kahraman" Ve" Dünya Görüşü" Kavramları: Bernard-Marıe Koltès'in Batı Rıhtımı (Quaı Ouest). Humanitas: International Journal of Social Sciences/Uluslararasi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2). 27-48.
- Aydın, E. (2021). “Edebiyat Sosyolojisi-Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimlerinde Kesişen Nokta ve Referanslar”. Edebiyat Sosyolojisini Güncel Kılmak, Temel Yaklaşımlar, Toplumsal-Politik Dönüşümler, İncelemeler (iç.). (Ed.). Aziz Şeker ve Emre Özcan. Ankara: Nika Yayınevi. 79- 88.
- Çetin, İ. (2010). Gecekondunun Kentle Bütünleşme Sürecinde Alan- Mekân Faktörü: İzmir Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
- Çetin, İ. (2011). “Kentiçi Bir Çöküntü Alanı Örneği Kadifekale’de Mekan Sosyolojisi Denemesi”. Sosyoloji Dergisi, (25), 53-80.
- Dervişoğlu, E. (2022). “Gecekondulaşma Olgusunun 1950 Sonrası Türk Romanına Yansıması”. Dert Yükü Mekanlar Kentlerin Yeni Ve Eskimeyen Sorunları (İç.). (Ed.). Gazanfer Kaya Ve Aziz Şeker. Ankara: Nika Yayınevi. 629-652.
- Dolgun, U. (2021). “Edebiyat Sosyolojisi Yapmak Ya Da Yapmamak!” Edebiyat Sosyolojisini Güncel Kılmak, Temel Yaklaşımlar, Toplumsal-Politik Dönüşümler, İncelemeler (İç.). (Ed.). Aziz Şeker Ve Emre Özcan. Ankara: Nika Yayınevi. 25-75.
- Ekici, F. (2022). “Möhemmet Mehdiyev’in Frontoviklar Adlı Romanı Üzerine Oluşumsal Yapısalcı Bir İnceleme”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili Ve Edebiyatı Dergisi, 3(1), 86-108.
- Erman, T. (2022). “Gecekonduyu Anlamak: İyisiyle Kötüsüyle Gecekondu Yaşamı”. Dert Yükü Mekanlar Kentlerin Yeni Ve Eskimeyen Sorunları (İç.). (Ed.). Gazanfer Kaya Ve Aziz Şeker. Ankara: Nika Yayınevi. 39-58.
- Erman, T. (2004). Gecekondu Çalışmalarında ‘Öteki’ Olarak Gecekondulu Kurguları. European Journal Of Turkish Studies. Social Sciences On Contemporary Turkey, (1).
- Goldmann, L. (1998). İnsan Bilimleri Ve Felsefe. Çev., Afşar Timuçin Ve Füsun Aynuksa. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
- Goldmann, L. (2005). Roman Sosyolojisi. Çev., Ayberk Erkay. Ankara: Birleşik Kitapevi. İnce, B. (2022). Köksüzler. (1. Baskı). İstanbul: İnkılap Kitapevi.
- Kıran, A. E.Ve Kıran, Z (2011). Yazınsal Okuma Süreçleri (4. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Ocak, E. (2002). “Yoksulun Evi”. Yoksulluk Hâlleri. Türkiye’de Kent Yoksulluğunun Toplumsal Görünümleri (İç.). (Der.) Necmi Erdoğan. İstanbul: İletişim. 89-115.
- Önen, E. (1992). “Hemşehrilik Mesleği Olarak Midyecilik”. Sosyoloji Dergisi, (3).
- Sancaktar, C. (2011). “Demokrat Parti Dönemi Türk Dış Politikası’na Marksist Yaklaşım”, Bilgi Strateji, 3(5), 25-98.
- Stanzel, F. K. (1997). Roman Biçimleri. Çev., Fatih Tepebaşılı. Konya: Çizgi Kitapevi.
- Şan, M. K. (2012). “Edebiyat Sosyolojisinin Tarihinden Basamaklar”. Edebiyat Sosyolojisi (İç.). (Ed.) Köksal Alver. Ankara: Hece Yayınları. 127-168.
- Şişman, A. Ve Kibaroğlu, D. (2009) “Dünyada Ve Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Uygulamaları”, Tmmob Harita Ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Harita Bilimsel Ve Teknik Kurultayı, Ankara, 1-9.
- Tekin, M. (2003). Roman Sanatı (Romanın Unsurları) (2. Baskı). İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Tiken, S. (2009). “Fakir Baykurt’un Yılanların Öcü Adlı Romanına Oluşumsal Yapısalcı Bir Yaklaşım”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 43-56.
- Tilbe F. Ve Tilbe A. (2016). “Yazın Toplum Bilimsel Oluşumsal Yapısalcı Bir Çözümleme: Mahmut Yesari´Nin "Çuluk" Adlı Romanında Çalışma İlişkileri”, Uluslararası Edebiyat Ve Toplum Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, Bartın Üniversitesi Yayınları No: 25 Edebiyat Fakültesi Yayın No: 02, Ss. 123-134.
- Tilbe, A. (1999). Camus’nün Veba Adlı Romanına Toplumbilimsel Bir Uygulama (Bildiri). Ankara Üniversitesi, Tömer Gaziantep Şubesi, Edebiyat Ve Toplum Sempozyumu (4– 5 Haziran 1999). Bildiriler Kitabı, (Ss. 105-111). Gaziantep: Ankara Üniversitesi, Tömer Basın Yayın Müd. Yayınları.
- Tilbe, A. (2004). “Jean Paul Sartre’ın Bekleyiş Adlı Romanına Goldmann’cı Yazın Toplumbilimsel Bir Yaklaşım”. Edebiyat Sosyolojisi İncelemeleri (İç.). (Ed.) Köksal Alver. Ankara: Hece Yayınları. 93-116.
- Tilbe, A. (2010). Georges Lukacs Ve Lucien Goldmann’ın Yaklaşımıyla Fransız Yazınında Kişi Sorunsalı (Bildiri). Ertuğrul İşler Ve Ark. (Ed). Pamukkale Üniversitesi, Uluslararası Bakea – Batı Kültürü Ve Edebiyatları Araştırmaları Sempozyumu, (7-8- 9 Ekim 2009). Batı Edebiyatında Kahraman. Nu., 17. (S. 27-36). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Yayınları.
- Tilbe, A. Ve Tekin, P. (2012). André Malraux’nun İnsanlık Durumu: Oluşumsal Yapısalcı Bir Çözümleme (Bildiri).
- Ali Tilbe Ve Ark. (Ed). Namık Kemal Üniversitesi, Vııı. Ulusal Frankofoni Kongresi, (16–18 Mayıs 2012). E-Bildiriler / E-Actes. (Ss. 242-255). Tekirdağ.
- Tilbe, A., Ve Tilbe, F. (2015). “Reşat Enis Aygen’in Afrodit Buhurdanında Bir Kadın Adlı Romanında Çalışma İlişkileri: Yazın Toplumbilimsel Oluşumsal Yapısalcı Bir İnceleme”. Humanitas-Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 187-216.
- URL-1: “Barış İnce’den Kök Salamayanlara Dair Bir Roman Köksüzler”. https://www.bookinton.com/yazarlar/baris-inceden-kok-salamayanlara-dair-bir-roman-koksuzler/ (Erişim: 13.03.2025).
- URL-2: “Barış İnce’den Ses Getiren Bir Roman Köksüzler” https://www.cumhuriyet.com.tr/kultur-sanat/baris-inceden-ses-getiren-bir-roman-koksuzler-1957191 (Erişim: 13.03.2025).
- URL-3: “Gecekondu”. https://sozluk.gov.tr (Erişim: 10. 11. 2024). Wolf, J. (2000). Sanatın Toplumsal Üretimi Çev., Ayşegül Demir. İstanbul: Özne Yayınları.
- Yazıcı, N. (2012). Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Hikayelerinde Anlatıcı Ve Kahramanlar (2. Baskı). Ankara: Berikan Yayınevi.
- Yener, D. Ve Aslan, C. (2018). ““Sevdalinka” Ve “İnsanlık Ayağa Kalk” Romanlarında Bosna Savaşı’ndaki Toplumsal Yapı Ve İlişkilerin Oluşumsal Yapısalcı Eleştirisi”. Journal Of Awareness, 3(2), 13-48.
- Yücel, Hakan (2016). “Varoşun Üç Hali: “İç Varoş”, “Parçalanmış Varoş” Ve “Bütünleşik Varoş””. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 4(1), 53-84.
Year 2025,
Volume: 10 Issue: 1, 225 - 262, 30.06.2025
Abstract
Barış İnce’nin 2022 yılında yayımlanan Köksüzler adlı romanı toplumsal yapı incelemeleri açısından verimli bir içeriğe sahiptir. Türkiye’de kentleşme süreci, özellikle gecekondudan varoşa uzanan değişim, romanın temel sorununu oluşturmaktadır. Roman ‘varoş’ olarak adlandıracağımız bir çeper eksenindeki insanların “kök bulma” çabalarını, kente yerleşme ve aidiyet duygusu kazanma arayışlarını derinlemesine yansıtmaktadır. Roman, İzmir’in Kadifekale, Bayramyeri ve Damlacık semtlerinde geçen bir hikâye aracılığıyla, kentin çeperlerinde yaşayan bireylerin aidiyet ve kimlik arayışlarını işlemektedir. Özellikle Mardin’den göç eden üç kardeşin şehirde tutunma mücadelesi ile Almanya’dan dönen Nihan karakterinin yabancılaşma deneyimi üzerinden, bireysel ve toplumsal kimlik krizleri anlatılmaktadır. Çalışmada, roman Lucien Goldmann’ın Oluşumsal Yapısalcılık yöntemiyle incelenmiş; içkin çözümlemede anlatı yapıları, karakterler ve mekân unsurları analiz edilirken, aşkın çözümlemede toplumsal, ekonomik ve siyasal bağlamlar ele alınmıştır. Köksüzler, kent yoksulluğu, göçmenlik ve toplumsal dışlanma gibi kavramlar üzerinden, modern kentleşme sürecinin bireyler üzerindeki etkilerini sorgulayan güçlü bir anlatı sunmaktadır.
Keywords
References
- Acat, N. S ve Ek, F. İ. (2023). “Kültürel Üretim Mekânlarında Kenti Üreten Kadınlar: Kadifekale Örneği”. İdealkent, 15(40), 338-375.
- Adıgüzel, S. (2001). Elçin Efendiyev’in Romanları Üzerine Bir Çalışma Oluşumsal Yapısalcı İnceleme. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum.
- Akdaş, M. (2021). “Görünmeyen Sınırların Kentsel Dönüşüm Projeleri ile Değişimi: İzmir Kadifekale Örneği”. Mimarlık ve Yaşam, 6(2), 301-317.
- Aktaş, Ş., (2003). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş (6. baskı). Ankara: Akçağ.
- Akten, S. (1999). Yazın ve Toplum İlişkisi Üzerine Kuramsal Bir Yaklaşım: Yazın Toplumbilimi Edebiyat ve Toplum Sempozyumu, ,162-167.
- Atalay, İ. ve ER, A. (2013). “Oluşumsal Yapısalcılık Bağlamında" Sorunsal Kahraman" Ve" Dünya Görüşü" Kavramları: Bernard-Marıe Koltès'in Batı Rıhtımı (Quaı Ouest). Humanitas: International Journal of Social Sciences/Uluslararasi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2). 27-48.
- Aydın, E. (2021). “Edebiyat Sosyolojisi-Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimlerinde Kesişen Nokta ve Referanslar”. Edebiyat Sosyolojisini Güncel Kılmak, Temel Yaklaşımlar, Toplumsal-Politik Dönüşümler, İncelemeler (iç.). (Ed.). Aziz Şeker ve Emre Özcan. Ankara: Nika Yayınevi. 79- 88.
- Çetin, İ. (2010). Gecekondunun Kentle Bütünleşme Sürecinde Alan- Mekân Faktörü: İzmir Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
- Çetin, İ. (2011). “Kentiçi Bir Çöküntü Alanı Örneği Kadifekale’de Mekan Sosyolojisi Denemesi”. Sosyoloji Dergisi, (25), 53-80.
- Dervişoğlu, E. (2022). “Gecekondulaşma Olgusunun 1950 Sonrası Türk Romanına Yansıması”. Dert Yükü Mekanlar Kentlerin Yeni Ve Eskimeyen Sorunları (İç.). (Ed.). Gazanfer Kaya Ve Aziz Şeker. Ankara: Nika Yayınevi. 629-652.
- Dolgun, U. (2021). “Edebiyat Sosyolojisi Yapmak Ya Da Yapmamak!” Edebiyat Sosyolojisini Güncel Kılmak, Temel Yaklaşımlar, Toplumsal-Politik Dönüşümler, İncelemeler (İç.). (Ed.). Aziz Şeker Ve Emre Özcan. Ankara: Nika Yayınevi. 25-75.
- Ekici, F. (2022). “Möhemmet Mehdiyev’in Frontoviklar Adlı Romanı Üzerine Oluşumsal Yapısalcı Bir İnceleme”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili Ve Edebiyatı Dergisi, 3(1), 86-108.
- Erman, T. (2022). “Gecekonduyu Anlamak: İyisiyle Kötüsüyle Gecekondu Yaşamı”. Dert Yükü Mekanlar Kentlerin Yeni Ve Eskimeyen Sorunları (İç.). (Ed.). Gazanfer Kaya Ve Aziz Şeker. Ankara: Nika Yayınevi. 39-58.
- Erman, T. (2004). Gecekondu Çalışmalarında ‘Öteki’ Olarak Gecekondulu Kurguları. European Journal Of Turkish Studies. Social Sciences On Contemporary Turkey, (1).
- Goldmann, L. (1998). İnsan Bilimleri Ve Felsefe. Çev., Afşar Timuçin Ve Füsun Aynuksa. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
- Goldmann, L. (2005). Roman Sosyolojisi. Çev., Ayberk Erkay. Ankara: Birleşik Kitapevi. İnce, B. (2022). Köksüzler. (1. Baskı). İstanbul: İnkılap Kitapevi.
- Kıran, A. E.Ve Kıran, Z (2011). Yazınsal Okuma Süreçleri (4. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Ocak, E. (2002). “Yoksulun Evi”. Yoksulluk Hâlleri. Türkiye’de Kent Yoksulluğunun Toplumsal Görünümleri (İç.). (Der.) Necmi Erdoğan. İstanbul: İletişim. 89-115.
- Önen, E. (1992). “Hemşehrilik Mesleği Olarak Midyecilik”. Sosyoloji Dergisi, (3).
- Sancaktar, C. (2011). “Demokrat Parti Dönemi Türk Dış Politikası’na Marksist Yaklaşım”, Bilgi Strateji, 3(5), 25-98.
- Stanzel, F. K. (1997). Roman Biçimleri. Çev., Fatih Tepebaşılı. Konya: Çizgi Kitapevi.
- Şan, M. K. (2012). “Edebiyat Sosyolojisinin Tarihinden Basamaklar”. Edebiyat Sosyolojisi (İç.). (Ed.) Köksal Alver. Ankara: Hece Yayınları. 127-168.
- Şişman, A. Ve Kibaroğlu, D. (2009) “Dünyada Ve Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Uygulamaları”, Tmmob Harita Ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Harita Bilimsel Ve Teknik Kurultayı, Ankara, 1-9.
- Tekin, M. (2003). Roman Sanatı (Romanın Unsurları) (2. Baskı). İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Tiken, S. (2009). “Fakir Baykurt’un Yılanların Öcü Adlı Romanına Oluşumsal Yapısalcı Bir Yaklaşım”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 43-56.
- Tilbe F. Ve Tilbe A. (2016). “Yazın Toplum Bilimsel Oluşumsal Yapısalcı Bir Çözümleme: Mahmut Yesari´Nin "Çuluk" Adlı Romanında Çalışma İlişkileri”, Uluslararası Edebiyat Ve Toplum Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, Bartın Üniversitesi Yayınları No: 25 Edebiyat Fakültesi Yayın No: 02, Ss. 123-134.
- Tilbe, A. (1999). Camus’nün Veba Adlı Romanına Toplumbilimsel Bir Uygulama (Bildiri). Ankara Üniversitesi, Tömer Gaziantep Şubesi, Edebiyat Ve Toplum Sempozyumu (4– 5 Haziran 1999). Bildiriler Kitabı, (Ss. 105-111). Gaziantep: Ankara Üniversitesi, Tömer Basın Yayın Müd. Yayınları.
- Tilbe, A. (2004). “Jean Paul Sartre’ın Bekleyiş Adlı Romanına Goldmann’cı Yazın Toplumbilimsel Bir Yaklaşım”. Edebiyat Sosyolojisi İncelemeleri (İç.). (Ed.) Köksal Alver. Ankara: Hece Yayınları. 93-116.
- Tilbe, A. (2010). Georges Lukacs Ve Lucien Goldmann’ın Yaklaşımıyla Fransız Yazınında Kişi Sorunsalı (Bildiri). Ertuğrul İşler Ve Ark. (Ed). Pamukkale Üniversitesi, Uluslararası Bakea – Batı Kültürü Ve Edebiyatları Araştırmaları Sempozyumu, (7-8- 9 Ekim 2009). Batı Edebiyatında Kahraman. Nu., 17. (S. 27-36). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Yayınları.
- Tilbe, A. Ve Tekin, P. (2012). André Malraux’nun İnsanlık Durumu: Oluşumsal Yapısalcı Bir Çözümleme (Bildiri).
- Ali Tilbe Ve Ark. (Ed). Namık Kemal Üniversitesi, Vııı. Ulusal Frankofoni Kongresi, (16–18 Mayıs 2012). E-Bildiriler / E-Actes. (Ss. 242-255). Tekirdağ.
- Tilbe, A., Ve Tilbe, F. (2015). “Reşat Enis Aygen’in Afrodit Buhurdanında Bir Kadın Adlı Romanında Çalışma İlişkileri: Yazın Toplumbilimsel Oluşumsal Yapısalcı Bir İnceleme”. Humanitas-Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 187-216.
- URL-1: “Barış İnce’den Kök Salamayanlara Dair Bir Roman Köksüzler”. https://www.bookinton.com/yazarlar/baris-inceden-kok-salamayanlara-dair-bir-roman-koksuzler/ (Erişim: 13.03.2025).
- URL-2: “Barış İnce’den Ses Getiren Bir Roman Köksüzler” https://www.cumhuriyet.com.tr/kultur-sanat/baris-inceden-ses-getiren-bir-roman-koksuzler-1957191 (Erişim: 13.03.2025).
- URL-3: “Gecekondu”. https://sozluk.gov.tr (Erişim: 10. 11. 2024). Wolf, J. (2000). Sanatın Toplumsal Üretimi Çev., Ayşegül Demir. İstanbul: Özne Yayınları.
- Yazıcı, N. (2012). Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Hikayelerinde Anlatıcı Ve Kahramanlar (2. Baskı). Ankara: Berikan Yayınevi.
- Yener, D. Ve Aslan, C. (2018). ““Sevdalinka” Ve “İnsanlık Ayağa Kalk” Romanlarında Bosna Savaşı’ndaki Toplumsal Yapı Ve İlişkilerin Oluşumsal Yapısalcı Eleştirisi”. Journal Of Awareness, 3(2), 13-48.
- Yücel, Hakan (2016). “Varoşun Üç Hali: “İç Varoş”, “Parçalanmış Varoş” Ve “Bütünleşik Varoş””. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 4(1), 53-84.
There are 38 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Literature Sociology |
| Journal Section | Makaleler |
| Authors | |
| Publication Date | June 30, 2025 |
| Submission Date | March 28, 2025 |
| Acceptance Date | June 2, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 10 Issue: 1 |
Bu dergide yayınlanan eserler Creative Commons Atıf-GayriTicari-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.