Abstract
Kimlik inşası, ideoloji aktarımı ya da geçmişi anlama arzusu gibi gerekçeler edebiyat-tarih ilişkisini temellendirir. Yazar, toplumsal hayatı derinden etkileyen tarihî olayları ve şahsiyetleri malzeme edinir. 93 Harbi olarak da adlandırılan 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı; Türk milletinin hafızasına kıyım, işgal ve göç ile kazınan tarihî bir felakettir. Zuhal Kuyaş’ın Aşela romanı 93 Harbi’ni odağına alır. Savaşı anlatan benzer kurmacalardan çeşitli yönleri ile ayrışır. Aşela’da ateş hattı yaygın tercihin aksine Balkanlar yerine Doğu/Kafkasya Cephesi’nden takip edilir. Savaşın seyrine Batum’daki yansımalarından ve Acara halkının gözünden ışık tutulur. Arşiv kayıtlarından hareketle 93 Harbi’ne panoramik bir çerçeve sunulmasının yanında Acar kültürü, feodalizm ve yerel güç ilişkileri gibi alt izlekler de okurun dikkatine sunulur. Bu çalışmada Aşela’yı türünün iyi bir örneği kılan özelliklerin anlaşılması için yapı ve izlek incelemesi yapılmıştır. Romanın yapı unsurları isim-içerik ilişkisi, olay örgüsü, bakış açısı ve anlatıcı, zaman, mekân, karakter yapıları bakımından kişiler maddeleri etrafında çözümlenmiştir. İzleksel kurgu başlığında metnin işlediği değerler işaret edilmiştir. Tarihî gerçekliği farklı dinamikler üzerinden anlamlandırması ve tahkiye unsurlarının kurgulanmasındaki nedensellik ile Aşela’nın nitelikli ve özgün bir tarihî roman olduğu değerlendirilmiştir.
Keywords
References
- Argunşah, Hülya. Tarih ve Roman. Kesit Yayınları, 2016.
- Aydemir, Mustafa. “93 Harbi’nin Türk Romanı’na Yansıması”. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. 6, no. 2, 2020, ss. 115-132.
- Çavuş, Rümeysa. “Edebiyat İncelemelerinde Tarihe Yeni Bir Dönüş”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, c. 42, no. 1-2, 2002, ss. 121-133.
- Çetişli, İsmail. Metin Tahlillerine Giriş 2 Hikâye-Roman-Tiyatro. Akçağ Yayınları, 2009.
- Dumantepe, Seçil. “Anlatıcı ve Bakış Açısı Bağlamında Tarih Yazımı ve Tarihî Roman Ayrımı”. III. Milletlerarası Tarihî Roman ve Romanda Tarih Bilgi Şöleni Bildiriler Kitabı. Hazırlayan Dilara Coşkun. Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları, 2016, ss. 294-303.
- Dural, Baran. Edebiyatımızın Üvey Evladı Tarihi Roman. Bizim Gergef Yayınları, 1991.
- Eliuz, Ülkü. “Yoldaki Yolculuk: Anlatıda Zaman”, Route Educational & Social Science Journal, c. 7, no. 6, 2020, ss. 170-195.
- Eliuz, Ülkü, ve Emrah Seferoğlu. “Etnik Çadır-Etnik Kimlik: Savaşı Merkeze Alan Türk Romanı Örnekleminde”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. c. 14, no. 27, 2022, ss. 61-90.
- Ezik, Abdullah. “Kayıp Nesnenin/Arzunun Peşinde: Zuhal Kuyaş Polisiyesinin Ana Hatları”, Feminizm ve Polisiye. Hazırlayanlar Ahmet Ümit, Seval Şahin, Didem A. Büyükarman. Sanat Kiritik Yayıncılık, 2024, ss. 159-180.
- Freidman, Norman. “Romanda Yapı Şekilleri”. Roman Teorisi. Editör Philip Stevick. Çeviren Sevim Kantarcıoğlu. Akçağ Yayınları, 2017, ss. 136-154.
- Harvey, W. J. “Romanda Sosyal Ortam”. Roman Teorisi. Editör Philip Stevick. Çeviren Sevim Kantarcıoğlu. Akçağ Yayınları, 2017, ss. 176-194.
- Koç, Sezgin Özgür. 19. Yüzyılın Son Çeyreği ve 20.Yüzyılın İlk Çeyreğinde Acaralar. 2007. Gazi Ü, Yüksek lisans tezi.
- Korkmaz, Ramazan. Yazınsal Okumalar. Kesit Yayınları, 2015.
- Koyuncu, İsa. “Zuhal Kuyaş”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü-TEİS, 2020. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/zuhal-kuyas. Erişim Tarihi: 17.10.2024.
- Kurat, Akdes Nimet. Türkiye ve Rusya XVIII. Yüzyıl Sonundan Kurtuluş Savaşına Kadar Türk-Rus İlişkileri (1798-1919). Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2011.
- Kuyaş, Zuhal. Aşela. Kaynak Yayınları, 1985.
- Okyay, Sevin. “Bir İstanbul Hanımefendisi”. Milliyet Kitap. Kasım 2013. http://milliyetsanat.com/kitap/yazar-detay/-bir-istanbul-hanimefendisi/289 Erişim Tarihi: 20.02.2025.
- Oppermann, Serpil. Postmodern Tarih Kuramı, Tarihyazımı, Yeni Tarihselcilik ve Roman. Phoenix Yayınevi, 2006.
- Oylubaş Katfar, Duygu. Klasik Tarihî Romanda Karakterleştirme. 2020. Erciyes Ü, Doktora tezi.
- Özgül, Metin Kayahan. Kandille İskandil. Hece Yayınları, 2006.
- Ranciere, Jacques. Tarihin Adları. Çeviren Cemal Yardımcı. Metis Yayınları, 2011.
- Stevick, Philip. “Bakış Açısı”. Roman Teorisi. Editör Philip Stevick. Çeviren Sevim Kantarcıoğlu, Akçağ Yayınları, 2017, ss. 83-84.
- Sükan, Şadi. Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi Osmanlı Devri, 1877-1878 Osmanlı Rus Harbi Kafkas Cephesi Harekâtı- II'nci Cilt. Genelkurmay Basımevi, 1985.
- Uçak, Nurcan. 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi`nin Türk Edebiyatındaki Akisleri. 1997. Gazi Ü, Yüksek lisans tezi.
- Uğurcan, Sema. “Türk Sanat ve Edebiyatında 93 Harbi”. Edebiyatımız I Edebiyat-Tarih İlişkisi. Dergâh Yayınları, ss. 102-112.
- Ulucutsoy, Hasan. Türk Savaş Edebiyatı ve Propaganda (1828-1912). 2019. Marmara Ü, Doktora tezi.
- Uyar, Mesut. “Bir Yenilginin Askerî Hikâyesi: 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşının Osmanlı Cephesi”. Harp Tarihi Dergisi, no. 4, 2021, ss. 1-37.
- Yalçın Çelik, Sıddıka Dilek. Yeni Tarihselcilik Kuramı ve Türk Edebiyatında Postmodern Tarih Romanları. Akçağ Yayınları, 2005.
- Zeyrek, Yunus. Acaristan ve Acarlar. (Yayınevi yok), 2001.
Abstract
Reasons such as identity construction, ideology transmission or the desire to understand the past ground the relationship between literature and history. Author uses important historical events and people deeply affecting social life in her work. The 1877-1878 Ottoman-Russian War, also known as the 93 War, is a historical catastrophe engraved in the memory of the Turkish nation with massacres, occupation and migration. Zuhal Kuyaş's novel Aşela focuses on the 93 War. It differs from similar fictions depicting the war in various aspects. Contrary to common preference, the line of fire in Aşela followed from the Eastern/Caucasian Front instead of the Balkans. It sheds light on the course of the war through its reflections in Batumi and through the eyes of the people of Acara. In addition to presenting a panoramic framework of the 93 War through archival records, subplots such as Acar culture, feudalism and local power relations are also presented to the reader's attention. In this study, structure and plot are analyzed to understand what makes Aşela a good example of its genre. The elements of structure of the novel are analyzed in terms of name-content relationship, plot, point of view and narrator, time, place, people in terms of character structures. Under the heading of thematic fiction, the values and thematic problems that the text deals with are pointed out. It has been evaluated that Aşela is a qualified and original historical novel with its interpretation of historical reality through different dynamics and its causality in the fictionalization of narrative elements.
Keywords
References
- Argunşah, Hülya. Tarih ve Roman. Kesit Yayınları, 2016.
- Aydemir, Mustafa. “93 Harbi’nin Türk Romanı’na Yansıması”. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. 6, no. 2, 2020, ss. 115-132.
- Çavuş, Rümeysa. “Edebiyat İncelemelerinde Tarihe Yeni Bir Dönüş”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, c. 42, no. 1-2, 2002, ss. 121-133.
- Çetişli, İsmail. Metin Tahlillerine Giriş 2 Hikâye-Roman-Tiyatro. Akçağ Yayınları, 2009.
- Dumantepe, Seçil. “Anlatıcı ve Bakış Açısı Bağlamında Tarih Yazımı ve Tarihî Roman Ayrımı”. III. Milletlerarası Tarihî Roman ve Romanda Tarih Bilgi Şöleni Bildiriler Kitabı. Hazırlayan Dilara Coşkun. Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları, 2016, ss. 294-303.
- Dural, Baran. Edebiyatımızın Üvey Evladı Tarihi Roman. Bizim Gergef Yayınları, 1991.
- Eliuz, Ülkü. “Yoldaki Yolculuk: Anlatıda Zaman”, Route Educational & Social Science Journal, c. 7, no. 6, 2020, ss. 170-195.
- Eliuz, Ülkü, ve Emrah Seferoğlu. “Etnik Çadır-Etnik Kimlik: Savaşı Merkeze Alan Türk Romanı Örnekleminde”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. c. 14, no. 27, 2022, ss. 61-90.
- Ezik, Abdullah. “Kayıp Nesnenin/Arzunun Peşinde: Zuhal Kuyaş Polisiyesinin Ana Hatları”, Feminizm ve Polisiye. Hazırlayanlar Ahmet Ümit, Seval Şahin, Didem A. Büyükarman. Sanat Kiritik Yayıncılık, 2024, ss. 159-180.
- Freidman, Norman. “Romanda Yapı Şekilleri”. Roman Teorisi. Editör Philip Stevick. Çeviren Sevim Kantarcıoğlu. Akçağ Yayınları, 2017, ss. 136-154.
- Harvey, W. J. “Romanda Sosyal Ortam”. Roman Teorisi. Editör Philip Stevick. Çeviren Sevim Kantarcıoğlu. Akçağ Yayınları, 2017, ss. 176-194.
- Koç, Sezgin Özgür. 19. Yüzyılın Son Çeyreği ve 20.Yüzyılın İlk Çeyreğinde Acaralar. 2007. Gazi Ü, Yüksek lisans tezi.
- Korkmaz, Ramazan. Yazınsal Okumalar. Kesit Yayınları, 2015.
- Koyuncu, İsa. “Zuhal Kuyaş”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü-TEİS, 2020. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/zuhal-kuyas. Erişim Tarihi: 17.10.2024.
- Kurat, Akdes Nimet. Türkiye ve Rusya XVIII. Yüzyıl Sonundan Kurtuluş Savaşına Kadar Türk-Rus İlişkileri (1798-1919). Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2011.
- Kuyaş, Zuhal. Aşela. Kaynak Yayınları, 1985.
- Okyay, Sevin. “Bir İstanbul Hanımefendisi”. Milliyet Kitap. Kasım 2013. http://milliyetsanat.com/kitap/yazar-detay/-bir-istanbul-hanimefendisi/289 Erişim Tarihi: 20.02.2025.
- Oppermann, Serpil. Postmodern Tarih Kuramı, Tarihyazımı, Yeni Tarihselcilik ve Roman. Phoenix Yayınevi, 2006.
- Oylubaş Katfar, Duygu. Klasik Tarihî Romanda Karakterleştirme. 2020. Erciyes Ü, Doktora tezi.
- Özgül, Metin Kayahan. Kandille İskandil. Hece Yayınları, 2006.
- Ranciere, Jacques. Tarihin Adları. Çeviren Cemal Yardımcı. Metis Yayınları, 2011.
- Stevick, Philip. “Bakış Açısı”. Roman Teorisi. Editör Philip Stevick. Çeviren Sevim Kantarcıoğlu, Akçağ Yayınları, 2017, ss. 83-84.
- Sükan, Şadi. Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi Osmanlı Devri, 1877-1878 Osmanlı Rus Harbi Kafkas Cephesi Harekâtı- II'nci Cilt. Genelkurmay Basımevi, 1985.
- Uçak, Nurcan. 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi`nin Türk Edebiyatındaki Akisleri. 1997. Gazi Ü, Yüksek lisans tezi.
- Uğurcan, Sema. “Türk Sanat ve Edebiyatında 93 Harbi”. Edebiyatımız I Edebiyat-Tarih İlişkisi. Dergâh Yayınları, ss. 102-112.
- Ulucutsoy, Hasan. Türk Savaş Edebiyatı ve Propaganda (1828-1912). 2019. Marmara Ü, Doktora tezi.
- Uyar, Mesut. “Bir Yenilginin Askerî Hikâyesi: 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşının Osmanlı Cephesi”. Harp Tarihi Dergisi, no. 4, 2021, ss. 1-37.
- Yalçın Çelik, Sıddıka Dilek. Yeni Tarihselcilik Kuramı ve Türk Edebiyatında Postmodern Tarih Romanları. Akçağ Yayınları, 2005.
- Zeyrek, Yunus. Acaristan ve Acarlar. (Yayınevi yok), 2001.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Modern Turkish Literature in Turkiye Field |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 1, 2025 |
| Submission Date | October 19, 2024 |
| Acceptance Date | March 25, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Issue: 57 |
- Article Files