Research Article
BÜTÇE HAKKI VE BELEDİYELERDE YAŞ DOSTU BÜTÇELEME: YAŞ DOSTU KENT KONSEPTİNİN TEMALARI BAĞLAMINDA BİR İNCELEME
Abstract
Küresel nüfusun yaşlanması, yaş dostu kentsel politikaların önemini artırmaktadır. Bu politikaların uygulanmasında belediye bütçeleri kritik bir rol oynamakta ve yaş dostu bütçeleme hayati bir gereklilik olarak öne çıkmaktadır. Yaş dostu bütçeleme, yaşlı bireylerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere kaynak tahsisini sosyal adalet ve bütçe hakkı bağlamında ele alan bir süreçtir. Bu çalışma, belediyelerin yaş dostu bütçeleme yaklaşımlarını ve yaş dostu kentlere yönelik politika ve uygulamaları alt temalar üzerinden incelemektedir. Amaç, yaş dostu çevrelerin teşviki için bütçe tahsis politikalarını belirleyerek, bu hedeflerle uyumlu belediye bütçelemesinin önemini vurgulamaktır. Araştırma, mevcut literatür, yasal çerçeveler ve Dünya Sağlık Örgütü’nün politika belgelerini inceleyerek yaş dostu bütçelemenin uygulanabilirliği için bir çerçeve sunmaktadır. Bulgular, bütçeleme süreçlerinin yaş dostu kentsel politikaların etkin uygulanmasında kritik olduğunu ve bu süreçlerin bütçe hakkı ile sosyal sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmada hayati bir öneme sahip olduğunu göstermektedir.
References
- Alley, Dawn- Phoebe Liebig- Jon Pynoos- Tridib Banerjee- In Hee Choi, “Creating Elder-Friendly Communities: Preparations for an Aging Society”, Journal of Gerontological Social Work, C. 49, S. 1-2, doi:10.1300/j083v49n01_01.
- Armağan, Abdullah, “Yeşil Bütçeleme Yaklaşımı: Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Scientific Journal of Finance and Financial Law Studies, C. 3, S. 1.
- Belediye Kanunu, 5393 (2005), https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5393.pdf.
- Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 25531, C. 5216 (2004), https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5216.pdf.
- Çalışkan, Emine- Elif Ayşe Şahin İpek, “Bütçe Hakkının Etkinliği Bakımından Türkiye ve Güney Kore Karşılaştırılması”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, C. 15, S. 41, doi:10.21076/vizyoner.1317083.
- Çiçek, Şefika Eda- Süleyman Dikmen, “Sosyal Bütçeleme Örneği Olarak Çocuk Dostu Bütçe”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 12, S. 2.
- Dyall, Lorna - Mere Kepa - Karen Hayman - Ruth Teh - Simon Moyes - Joanna B. Broad - Ngaire Kerse, “Engagement and recruitment of Māori and non‐Māori people of advanced age to LiLACS NZ”, Australian and New Zealand Journal of Public Health, C. 37, S. 2, doi:10.1111/1753-6405.12029.
- Emlet, Charles A.- Joane T. Mocerı, “The Importance of Social Connectedness in Building Age-Friendly Communities”, Journal of Aging Research, C. 2012, doi:10.1155/2012/173247.
- Ergen, Zuhal- Burcu Durak, “Bütçeleme Anlayışında Yeni Bir Yaklaşım: Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, C. 9, S. 2.
- Erkan, Birol- Mehmet Şentürk, Yusuf Akbaş, Sadettin Paksoy, “Dünyada ve Türkiye’de Sosyal Bütçeleme (Cinsiyete Duyarlı Bütçe) Yaklaşımı”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, S. 9, doi:10.18092/ijeas.42573.
- Fitzgerald, Kelly G.- Francis G. Caro, “An Overview of Age-Friendly Cities and Communities Around the World”, Journal of Aging & Social Policy, C. 26, S. 1-2, doi:10.1080/08959420.2014.860786.
- Güngör Göksu, Gonca, “Çocuk Dostu Şehirlerin Kurulmasında Çocuklara Duyarlı Bütçelemenin Önemi ve Rolü”, Sayıştay Dergisi, S. 110.
- Husebø, Anne Marie Lunde- Marianne Storm, “Virtual Visits in Home Health Care for Older Adults”, The Scientific World Journal, C. 2014, S. 1, doi:10.1155/2014/689873.
- Hwang, Eunju- Nancy Brossoie- Jin Wook Jeong- Kimin Song, “The Impacts of the Neighborhood Built Environment on Social Capital for Middle-Aged and Elderly Koreans”, Sustainability, C. 13, S. 2, doi:10.3390/su13020756.
- İşler, İsmail- Gamze İşler, “Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme ve Türkiye’de Kadının Bütçedeki Yeri”, Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, C. 7, S. 1, doi:10.34232/pjess.646097.
- Kamu Harcamalarını İzleme Platformu, “6 Şubat Depremi Öncesi ve Sonrası Büyükşehir Belediyelerinin Afete Yönelik Bütçeleri”, 2024, https://www.kahip.org/wp-content/uploads/2024/08/Buyuksehir-Belediyelerinin-Afete-Yonelik-Butceleri.pdf.
- Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 5018 (2003), https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5018&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5.
- Kılıçer, Erkan, “Çevreye Duyarlı Bütçeleme Sistemi: Bologna Örneği”, İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 67, doi:10.26560/iuifm.331645.
- Kılıçer, Erkan, “Çevreye Duyarlı Bütçeleme Sistemi: Växjö Örneği”, Maliye Araştırmaları Dergisi, C. 3, S. 3.
- Kılıçer, Erkan, “Çevreye Duyarlı Bütçeleme”, Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), C. 6, S. 2. Konukman, Aziz, “Türkiye’de Bütçe Hakkının Kullanımı: Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, C. 1, S. 1.
- Levasseur, Mélanie- Marie‑France Dubois- Mélissa Généreux- Daniel Naud- Lise Trottier- Verena Menec- Mathieu Roy- Catherine Gabaude- Yves Couturier- Parminder Raina- “Key Age-Friendly Components of Municipalities That Foster Social Participation of Aging Canadians: Results from the Canadian Longitudinal Study on Aging”, Journal of Urban Health, C. 100, S. 5, doi:10.1007/s11524-023-00762-7.
- Madison, James, “No. 58”, The Federalist, thk. George Carey, James McClellan, The Gideon Edition., Indiana: Liberty Found, 2001.
- Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği, 29724 (2016), https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=21552&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5.
- Mcmaughan, Darcy Jones- Oluyomi Oloruntoba- Matthew Lee Smith, “Socioeconomic Status and Access to Healthcare: Interrelated Drivers for Healthy Aging”, Frontiers in Public Health, C. 8, doi:10.3389/fpubh.2020.00231.
- Narter, Recep, “Anayasal Açıdan Bütçe Hakkı”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVI, S. 1-2.
- Nieboer, Anna P.- Jane M. Cramm, “Age-Friendly Communities Matter for Older People’s Well-Being”, Journal of Happiness Studies, C. 19, S. 8, doi:10.1007/s10902-017-9923-5.
- OECD, Ageing in Cities, 2015.
- Selen, Ufuk- A. Bora Tarhan, Türkiye’de Bütçe Hakkı, Uşak, Uşak Üniversitesi Yayınları, 2014.
- Şahin, İpek Elif Ayşe, “Bütçe Hakkının Kullanılması Bakımından TBMM’nin Bütçe Sürecindeki Rolünün Değerlendirilmesi”, Maliye ve Finans Yazıları, C. 1, S. 107, doi:10.33203/mfy.307174.
- Şeren Yıldız, Gamze - Osman Geyik, “Yerel Yönetimlerde Çocuk Haklarına Duyarlı Bütçeleme: Ankara Büyükşehir Belediyesi Örneği”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, S. C-iasoS 2022 Özel Sayısı, doi:10.18092/ulikidince.1247376.
- Tang, Jennifer Y. M.- Cheryl H. K. Chui- Vivian W. Q- Lou, Rebecca- L. H. Chiu- Robin Kwok- Michael Tse- Angela Y. M.- Leung, Pui-Hing Chau - Terry Y. S. Lum, “The Contribution of Sense of Community to the Association Between Age-Friendly Built Environment and Health in a High-Density City: A Cross-Sectional Study of Middle-Aged and Older Adults in Hong Kong”, Journal of Applied Gerontology, C. 40, S. 12, doi:10.1177/0733464821991298.
- Tarschys, Daniel, “The Parliament and the Budget: Enhancing Its Capacity for Oversight”, Bütçe Sürecinde Parlamentonun Değişen Rolü, Afyonkarahisar, 2008, ss. 249-68.
- Tüğen, Kâmil - Ahmet Özen, “Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Anlayışı”, Maliye Dergisi, S. 154. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 2709 (1982), https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2709&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5.
- United Nations, “World Population Prospects 2024: Summary of Results”, 2024, https://www.un.org/development/desa/pd/sites/www.un.org.development.desa.pd/files/undesa_pd_2024_wpp_2024_advance_unedited_0.pdf.
- Van Hoof, Joost- Hannah R. Marston, “Age-Friendly Cities and Communities: State of the Art and Future Perspectives”, International Journal of Environmental Research and Public Health, C. 18, S. 4, doi:10.3390/ijerph18041644.
- Van Hoof, Joost- H.R. Marston- J.K. Kazak- T. Buffel, “Ten Questions Concerning age-friendly Cities and Communities and The Built Environment”, Building and Environment, C. 199, doi:10.1016/j.buildenv.2021.107922. WHO, “Ageing and Health”, 2024, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health.
- WHO, “Global Age-friendly Cities: A Guide”, World Health Organization, 2007, https://extranet.who.int/agefriendlyworld/wp-content/uploads/2014/06/WHO-Global-Age-friendly-Cities-Guide.pdf.
- Yılmaz, H. Hakan- İtibar Aydemir Uslu- Mustafa Biçer, “Yerel Yönetimlerde Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme: Tekirdağ Büyükşehir ve Urla Belediyesi Uygulamaları”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 19, S. 2, doi:10.18026/cbayarsos.553055.
- Yılmaz, H. Hakan- Mustafa Biçer, “Parlamentonun Bütçe Hakkını Etkin Kullanımının Yeni Bütçe Sistemi Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, Maliye Dergisi, S. 158.
Year 2025,
Issue: 51, 95 - 118, 30.06.2025
Abstract
References
- Alley, Dawn- Phoebe Liebig- Jon Pynoos- Tridib Banerjee- In Hee Choi, “Creating Elder-Friendly Communities: Preparations for an Aging Society”, Journal of Gerontological Social Work, C. 49, S. 1-2, doi:10.1300/j083v49n01_01.
- Armağan, Abdullah, “Yeşil Bütçeleme Yaklaşımı: Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Scientific Journal of Finance and Financial Law Studies, C. 3, S. 1.
- Belediye Kanunu, 5393 (2005), https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5393.pdf.
- Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 25531, C. 5216 (2004), https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5216.pdf.
- Çalışkan, Emine- Elif Ayşe Şahin İpek, “Bütçe Hakkının Etkinliği Bakımından Türkiye ve Güney Kore Karşılaştırılması”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, C. 15, S. 41, doi:10.21076/vizyoner.1317083.
- Çiçek, Şefika Eda- Süleyman Dikmen, “Sosyal Bütçeleme Örneği Olarak Çocuk Dostu Bütçe”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 12, S. 2.
- Dyall, Lorna - Mere Kepa - Karen Hayman - Ruth Teh - Simon Moyes - Joanna B. Broad - Ngaire Kerse, “Engagement and recruitment of Māori and non‐Māori people of advanced age to LiLACS NZ”, Australian and New Zealand Journal of Public Health, C. 37, S. 2, doi:10.1111/1753-6405.12029.
- Emlet, Charles A.- Joane T. Mocerı, “The Importance of Social Connectedness in Building Age-Friendly Communities”, Journal of Aging Research, C. 2012, doi:10.1155/2012/173247.
- Ergen, Zuhal- Burcu Durak, “Bütçeleme Anlayışında Yeni Bir Yaklaşım: Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, C. 9, S. 2.
- Erkan, Birol- Mehmet Şentürk, Yusuf Akbaş, Sadettin Paksoy, “Dünyada ve Türkiye’de Sosyal Bütçeleme (Cinsiyete Duyarlı Bütçe) Yaklaşımı”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, S. 9, doi:10.18092/ijeas.42573.
- Fitzgerald, Kelly G.- Francis G. Caro, “An Overview of Age-Friendly Cities and Communities Around the World”, Journal of Aging & Social Policy, C. 26, S. 1-2, doi:10.1080/08959420.2014.860786.
- Güngör Göksu, Gonca, “Çocuk Dostu Şehirlerin Kurulmasında Çocuklara Duyarlı Bütçelemenin Önemi ve Rolü”, Sayıştay Dergisi, S. 110.
- Husebø, Anne Marie Lunde- Marianne Storm, “Virtual Visits in Home Health Care for Older Adults”, The Scientific World Journal, C. 2014, S. 1, doi:10.1155/2014/689873.
- Hwang, Eunju- Nancy Brossoie- Jin Wook Jeong- Kimin Song, “The Impacts of the Neighborhood Built Environment on Social Capital for Middle-Aged and Elderly Koreans”, Sustainability, C. 13, S. 2, doi:10.3390/su13020756.
- İşler, İsmail- Gamze İşler, “Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme ve Türkiye’de Kadının Bütçedeki Yeri”, Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, C. 7, S. 1, doi:10.34232/pjess.646097.
- Kamu Harcamalarını İzleme Platformu, “6 Şubat Depremi Öncesi ve Sonrası Büyükşehir Belediyelerinin Afete Yönelik Bütçeleri”, 2024, https://www.kahip.org/wp-content/uploads/2024/08/Buyuksehir-Belediyelerinin-Afete-Yonelik-Butceleri.pdf.
- Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 5018 (2003), https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5018&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5.
- Kılıçer, Erkan, “Çevreye Duyarlı Bütçeleme Sistemi: Bologna Örneği”, İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 67, doi:10.26560/iuifm.331645.
- Kılıçer, Erkan, “Çevreye Duyarlı Bütçeleme Sistemi: Växjö Örneği”, Maliye Araştırmaları Dergisi, C. 3, S. 3.
- Kılıçer, Erkan, “Çevreye Duyarlı Bütçeleme”, Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), C. 6, S. 2. Konukman, Aziz, “Türkiye’de Bütçe Hakkının Kullanımı: Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, C. 1, S. 1.
- Levasseur, Mélanie- Marie‑France Dubois- Mélissa Généreux- Daniel Naud- Lise Trottier- Verena Menec- Mathieu Roy- Catherine Gabaude- Yves Couturier- Parminder Raina- “Key Age-Friendly Components of Municipalities That Foster Social Participation of Aging Canadians: Results from the Canadian Longitudinal Study on Aging”, Journal of Urban Health, C. 100, S. 5, doi:10.1007/s11524-023-00762-7.
- Madison, James, “No. 58”, The Federalist, thk. George Carey, James McClellan, The Gideon Edition., Indiana: Liberty Found, 2001.
- Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği, 29724 (2016), https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=21552&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5.
- Mcmaughan, Darcy Jones- Oluyomi Oloruntoba- Matthew Lee Smith, “Socioeconomic Status and Access to Healthcare: Interrelated Drivers for Healthy Aging”, Frontiers in Public Health, C. 8, doi:10.3389/fpubh.2020.00231.
- Narter, Recep, “Anayasal Açıdan Bütçe Hakkı”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVI, S. 1-2.
- Nieboer, Anna P.- Jane M. Cramm, “Age-Friendly Communities Matter for Older People’s Well-Being”, Journal of Happiness Studies, C. 19, S. 8, doi:10.1007/s10902-017-9923-5.
- OECD, Ageing in Cities, 2015.
- Selen, Ufuk- A. Bora Tarhan, Türkiye’de Bütçe Hakkı, Uşak, Uşak Üniversitesi Yayınları, 2014.
- Şahin, İpek Elif Ayşe, “Bütçe Hakkının Kullanılması Bakımından TBMM’nin Bütçe Sürecindeki Rolünün Değerlendirilmesi”, Maliye ve Finans Yazıları, C. 1, S. 107, doi:10.33203/mfy.307174.
- Şeren Yıldız, Gamze - Osman Geyik, “Yerel Yönetimlerde Çocuk Haklarına Duyarlı Bütçeleme: Ankara Büyükşehir Belediyesi Örneği”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, S. C-iasoS 2022 Özel Sayısı, doi:10.18092/ulikidince.1247376.
- Tang, Jennifer Y. M.- Cheryl H. K. Chui- Vivian W. Q- Lou, Rebecca- L. H. Chiu- Robin Kwok- Michael Tse- Angela Y. M.- Leung, Pui-Hing Chau - Terry Y. S. Lum, “The Contribution of Sense of Community to the Association Between Age-Friendly Built Environment and Health in a High-Density City: A Cross-Sectional Study of Middle-Aged and Older Adults in Hong Kong”, Journal of Applied Gerontology, C. 40, S. 12, doi:10.1177/0733464821991298.
- Tarschys, Daniel, “The Parliament and the Budget: Enhancing Its Capacity for Oversight”, Bütçe Sürecinde Parlamentonun Değişen Rolü, Afyonkarahisar, 2008, ss. 249-68.
- Tüğen, Kâmil - Ahmet Özen, “Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Anlayışı”, Maliye Dergisi, S. 154. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 2709 (1982), https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2709&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5.
- United Nations, “World Population Prospects 2024: Summary of Results”, 2024, https://www.un.org/development/desa/pd/sites/www.un.org.development.desa.pd/files/undesa_pd_2024_wpp_2024_advance_unedited_0.pdf.
- Van Hoof, Joost- Hannah R. Marston, “Age-Friendly Cities and Communities: State of the Art and Future Perspectives”, International Journal of Environmental Research and Public Health, C. 18, S. 4, doi:10.3390/ijerph18041644.
- Van Hoof, Joost- H.R. Marston- J.K. Kazak- T. Buffel, “Ten Questions Concerning age-friendly Cities and Communities and The Built Environment”, Building and Environment, C. 199, doi:10.1016/j.buildenv.2021.107922. WHO, “Ageing and Health”, 2024, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health.
- WHO, “Global Age-friendly Cities: A Guide”, World Health Organization, 2007, https://extranet.who.int/agefriendlyworld/wp-content/uploads/2014/06/WHO-Global-Age-friendly-Cities-Guide.pdf.
- Yılmaz, H. Hakan- İtibar Aydemir Uslu- Mustafa Biçer, “Yerel Yönetimlerde Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme: Tekirdağ Büyükşehir ve Urla Belediyesi Uygulamaları”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 19, S. 2, doi:10.18026/cbayarsos.553055.
- Yılmaz, H. Hakan- Mustafa Biçer, “Parlamentonun Bütçe Hakkını Etkin Kullanımının Yeni Bütçe Sistemi Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, Maliye Dergisi, S. 158.
There are 39 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Constitutional Law, Public Administration |
| Journal Section | Araştırma Makaleleri |
| Authors | |
| Early Pub Date | June 26, 2025 |
| Publication Date | June 30, 2025 |
| Submission Date | January 11, 2025 |
| Acceptance Date | March 26, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Issue: 51 |
- Article Files
Makaleler Biçim Rehberine ve Yasama Dergisi'nin yazım kurallarına uygun değilse hakem ataması yapılmaksızın yazara düzeltmeleri yapması için geri gönderilir.