Research Article
BibTex RIS Cite

İdari Yargıda Kanun Yollarında Islah

Year 2025, Issue: 2, 683 - 724, 31.07.2025
https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1683649

Abstract

Islah, yargılama sürecinde taraflara usuli işlemlerini kısmen ya da tamamen düzeltilmesi imkânı tanıyan önemli bir kurumdur. Medeni usul hukukunda geniş bir kapsamı olan bu kurum, idari yargılama usulünde daha dar bir şekilde geçerlidir. 2013 yılında İYUK madde 16/4’e eklenen ikinci cümle ile tam yargı davalarında yalnızca bir kez olmak üzere nihai karara kadar dava konusu miktarın arttırılmasına izin verilmiştir. Ancak bu düzenleme, kanun yollarında ıslah yapılıp yapılamayacağı konusunda çeşitli tartışmalara yol açmıştır. Danıştayın bu konuda farklı yönde kararları bulunmaktadır. İdari yargılama usulünün amacı ve tam yargı davalarının niteliği dikkate alındığına kanun yolları aşamasında da ıslah yapılabilmesine ihtiyaç vardır. Kanun yolları aşamasında gerçek zararın ilk kez belirlenebildiği durumlarda, kanunda açıkça yasak bulunmamasına rağmen, dar bir yorumla ıslaha izin verilmemesi, davacının gerçek zararının giderilmesine engel olmaktadır. Bu durum usul kurallarının dar yorumlanması nedeniyle davacının adil bir karara ulaşmasına engel olduğundan, adil yargılanma hakkı kapsamında mahkemeye erişim hakkı ile hakkaniyet ilkesine aykırılık teşkil etmektedir. Bu çalışma, idari yargılama usulünde ıslahın kapsamını ve sınırlarını ele almakta, medeni usul hukukunda kanun yolları sürecindeki ıslah tartışmalarıyla karşılaştırmalı bir perspektif sunmakta; Danıştay ve Anayasa Mahkemesi içtihatları ışığında idari yargıdaki uygulamayı değerlendirmektedir.

References

  • Akil, Cenk/Büyük, Irmak Elif (2017) “Yargı Kararları Işığında Bozmadan Sonra Islaha Gidilip Gidilemeyeceği Üzerine Düşünceler”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 21, S. 3, ss. 3-34.
  • Akkaya, Tolga (2024) “Bozma Kararından Sonra Islaha İlişkin Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi̇ Kararları ile 7251 Sayılı Kanunla HMK’da Yapılan Değişiklik Çerçevesinde İstinafta Islah ve Talep Sonucunun Artırılması Sorunu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 73, S. 1, ss. 1-49.
  • Akyılmaz, Bahtiyar/Sezginer, Murat/Kaya, Cemil (2023) Türk İdari Yargılama Hukuku, Ankara, Seçkin.
  • Apaydın, Bahadır (2014) “6459 sayılı Kanun ve İdari Yargılamada Islah Kurumu”, Prof. Dr. Ejder Yılmaz’a Armağan, C. 1, Ankara, ss. 211-235.
  • Aslan, Esra (2020) İdari Yargılama Hukukunda Bir Müessese Olarak Islah, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık.
  • Aslan, Zehreddin/İrfan Barlas/Kahraman Berk ve diğerleri (2019) İdari Yargılama Usulü Kanunu, Ed. Zehreddin Aslan, Ankara, Seçkin.
  • Atalı, Murat/Ermenek, İbrahim/Erdoğan, Ersin (2023) Medenî Usul Hukuku, Ankara, Yetkin.
  • Atay, Ender Ethem (2021) İdari Yargılama Hukuku, Ankara, Seçkin.
  • Aytaç, Özelçi/Simil, Cemil (2009) “İdari Yargının İşlevi Yönünden Islah Kurumu”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11, Özel Sayı, ss. 1715-1751.
  • Candan, Turgut (2020) Açıklamalı İdari yargılama Usulü Kanunu, Ankara, Yetkin.
  • Çabuk, Mehmet/Kılıç, Abbas (2021) “Tam Yargı Davalarında Kısmi Islah”, Prof. Dr. Metin Günday Armağanı, C. 1, Ankara, Atılım Üniversitesi, ss. 253-275.
  • Çınarlı, Serkan/Ağar, Baykal (2017) “İdari Yargılama Hukukunda Dava Değerinin Arttırılması”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 12, S. 129, ss. 22-32.
  • Evrim-Özcan, Elvin (2011) “İdari Yargılama Hukukunda Islah”, TBB Dergisi, S. 92, ss. 223-237.
  • Erdoğan, Ersin/Korkmaz, Cansu (2016) “Yargıtayca Verilen Bozma yahut Bölge Adliye Mahkemelerince Verilen Gönderme Kararlarından Sonra Islah Yapılıp Yapılamayacağı Sorunu”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, S. 2, ss. 249-289.
  • Kaplan, Gürsel (2022) İdari Yargılama Hukuku, 5. Baskı, Bursa, Ekin.
  • Kara, Seyfettin (2017) “İdari Yargılama Usulünde Islah”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Y. 5, S. 10, ss. 409-443.
  • Karahanoğulları, Onur (2019) İdari Yargı, Ankara, Turhan.
  • Karakuş Işık, Zehra (2024) “İdari Yargıda Olağan Kanun Yollarına Getirilen Kanuni Sınırlar ve Kanuni Sınırların Anayasaya Aykırılığı”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 28, S. 2, ss. 545-88.
  • Karakuş, Mehmet (2014) “İdarî Yargıda Islah”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C. 5, S. 17, ss. 383-417.
  • Kaya, Cemil/Akcan, Recep (2009) “Medeni ve İdari Yargıda İddia ve Savunmanın Genişletilmesi veya Değiştirilmesi Yasağı”, İstanbul Hukuk Mecmuası, C. 67, S. 1-2, ss. 123-41.
  • Özbudak, Coşkun (2015) “İdari Yargıda Dava Değerinin Artırılması (“Mış Gibi” Bir Yasama İşlemi)”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 10, S. 116, ss. 128-135.
  • Özekes, Muhammet (2003) Hukukî Dinlenilme Hakkı, Ankara, Yetkin.
  • Özekes, Muhammet (2017) Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku, C. III, 15. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
  • Rüzgaresen, Cumhur (2013) Medeni Muhakeme Hukukunda Usûl Ekonomisi İlkesi, Ankara, Yetkin.
  • Sezer, Yasin/Bulut, Uğur (2015) “İdarî Yargıda Belirsiz Tam Yargı Davası İhtimali”, TBB Dergisi, C. 27, S. 116, ss. 213-246.
  • Türkoğlu-Üstün, Kamile (2019) İdari Yargılama Usulüne Hâkim Olan İlkeler, Ankara, Seçkin.
  • Uçar, İsmail (2024) İdari Yargılama Hukukunda İvedi Yargılama Usulü, Ankara, Seçkin.
  • Yasin, Melikşah (2015) İdari Yargılama Usulünde İspat, İstanbul, On İki Levha.
  • Yılmaz, Ejder (2013) Islah, Ankara, Yetkin.
  • Yılmaz-Özel, Nurcan (2016) Adil Yargılanma Hakkı Kriterlerinin Türk İdari Yargılama Hukuku Açısından Muhtemel ve Gerçekleşen Etkileri, On iki Levha, İstanbul.
  • Yolal, Halil (2022) “İdari Yargıda 6459 Sayılı Kanun Değişikliği Sonrası Kısmi Dava İhtimali”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Y. 13, S. 52, ss. 25- 48.

Amendment of Claim in Legal Remedies in Administrative Jurisdiction

Year 2025, Issue: 2, 683 - 724, 31.07.2025
https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1683649

Abstract

Amendment of claim is a significant procedural mechanism that allows the parties to partially or entirely revise their procedural acts during the course of litigation. While it has a broad scope in civil procedure law, its application is more limited in administrative judicial proceedings. With the addition of the second sentence to Article 16(4) of the Code of Administrative Procedure (İYUK) in 2013, it has been permitted to increase the amount claimed in full remedy actions only once and until the final judgment. However, this provision has given rise to various debates regarding whether an amendment may be made during the appellate stages. The Council of State has issued divergent decisions on this matter. Considering the purpose of administrative judicial procedure and the specific nature of full remedy actions, there is a compelling need to allow amendments at the appellate stage as well. In cases where the actual damage can only be determined during the appellate stage, denying the possibility of amendment based on a narrow interpretation-despite the absence of an explicit legal prohibition-prevents the claimant from obtaining full compensation for their loss. Such a restrictive interpretation of procedural rules hinders the claimant’s ability to reach a fair judgment and thus constitutes a violation of the right of access to a court and the principle of fairness within the scope of the right to a fair trial. This study examines the scope and limitations of amendment within administrative judicial procedure, offers a comparative perspective by analyzing the debates on amendment during appellate proceedings in civil procedure law, and evaluates the practice in administrative jurisdiction in light of the case law of the Council of State and the Constitutional Court.

References

  • Akil, Cenk/Büyük, Irmak Elif (2017) “Yargı Kararları Işığında Bozmadan Sonra Islaha Gidilip Gidilemeyeceği Üzerine Düşünceler”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 21, S. 3, ss. 3-34.
  • Akkaya, Tolga (2024) “Bozma Kararından Sonra Islaha İlişkin Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi̇ Kararları ile 7251 Sayılı Kanunla HMK’da Yapılan Değişiklik Çerçevesinde İstinafta Islah ve Talep Sonucunun Artırılması Sorunu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 73, S. 1, ss. 1-49.
  • Akyılmaz, Bahtiyar/Sezginer, Murat/Kaya, Cemil (2023) Türk İdari Yargılama Hukuku, Ankara, Seçkin.
  • Apaydın, Bahadır (2014) “6459 sayılı Kanun ve İdari Yargılamada Islah Kurumu”, Prof. Dr. Ejder Yılmaz’a Armağan, C. 1, Ankara, ss. 211-235.
  • Aslan, Esra (2020) İdari Yargılama Hukukunda Bir Müessese Olarak Islah, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık.
  • Aslan, Zehreddin/İrfan Barlas/Kahraman Berk ve diğerleri (2019) İdari Yargılama Usulü Kanunu, Ed. Zehreddin Aslan, Ankara, Seçkin.
  • Atalı, Murat/Ermenek, İbrahim/Erdoğan, Ersin (2023) Medenî Usul Hukuku, Ankara, Yetkin.
  • Atay, Ender Ethem (2021) İdari Yargılama Hukuku, Ankara, Seçkin.
  • Aytaç, Özelçi/Simil, Cemil (2009) “İdari Yargının İşlevi Yönünden Islah Kurumu”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11, Özel Sayı, ss. 1715-1751.
  • Candan, Turgut (2020) Açıklamalı İdari yargılama Usulü Kanunu, Ankara, Yetkin.
  • Çabuk, Mehmet/Kılıç, Abbas (2021) “Tam Yargı Davalarında Kısmi Islah”, Prof. Dr. Metin Günday Armağanı, C. 1, Ankara, Atılım Üniversitesi, ss. 253-275.
  • Çınarlı, Serkan/Ağar, Baykal (2017) “İdari Yargılama Hukukunda Dava Değerinin Arttırılması”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 12, S. 129, ss. 22-32.
  • Evrim-Özcan, Elvin (2011) “İdari Yargılama Hukukunda Islah”, TBB Dergisi, S. 92, ss. 223-237.
  • Erdoğan, Ersin/Korkmaz, Cansu (2016) “Yargıtayca Verilen Bozma yahut Bölge Adliye Mahkemelerince Verilen Gönderme Kararlarından Sonra Islah Yapılıp Yapılamayacağı Sorunu”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, S. 2, ss. 249-289.
  • Kaplan, Gürsel (2022) İdari Yargılama Hukuku, 5. Baskı, Bursa, Ekin.
  • Kara, Seyfettin (2017) “İdari Yargılama Usulünde Islah”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Y. 5, S. 10, ss. 409-443.
  • Karahanoğulları, Onur (2019) İdari Yargı, Ankara, Turhan.
  • Karakuş Işık, Zehra (2024) “İdari Yargıda Olağan Kanun Yollarına Getirilen Kanuni Sınırlar ve Kanuni Sınırların Anayasaya Aykırılığı”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 28, S. 2, ss. 545-88.
  • Karakuş, Mehmet (2014) “İdarî Yargıda Islah”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C. 5, S. 17, ss. 383-417.
  • Kaya, Cemil/Akcan, Recep (2009) “Medeni ve İdari Yargıda İddia ve Savunmanın Genişletilmesi veya Değiştirilmesi Yasağı”, İstanbul Hukuk Mecmuası, C. 67, S. 1-2, ss. 123-41.
  • Özbudak, Coşkun (2015) “İdari Yargıda Dava Değerinin Artırılması (“Mış Gibi” Bir Yasama İşlemi)”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 10, S. 116, ss. 128-135.
  • Özekes, Muhammet (2003) Hukukî Dinlenilme Hakkı, Ankara, Yetkin.
  • Özekes, Muhammet (2017) Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku, C. III, 15. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
  • Rüzgaresen, Cumhur (2013) Medeni Muhakeme Hukukunda Usûl Ekonomisi İlkesi, Ankara, Yetkin.
  • Sezer, Yasin/Bulut, Uğur (2015) “İdarî Yargıda Belirsiz Tam Yargı Davası İhtimali”, TBB Dergisi, C. 27, S. 116, ss. 213-246.
  • Türkoğlu-Üstün, Kamile (2019) İdari Yargılama Usulüne Hâkim Olan İlkeler, Ankara, Seçkin.
  • Uçar, İsmail (2024) İdari Yargılama Hukukunda İvedi Yargılama Usulü, Ankara, Seçkin.
  • Yasin, Melikşah (2015) İdari Yargılama Usulünde İspat, İstanbul, On İki Levha.
  • Yılmaz, Ejder (2013) Islah, Ankara, Yetkin.
  • Yılmaz-Özel, Nurcan (2016) Adil Yargılanma Hakkı Kriterlerinin Türk İdari Yargılama Hukuku Açısından Muhtemel ve Gerçekleşen Etkileri, On iki Levha, İstanbul.
  • Yolal, Halil (2022) “İdari Yargıda 6459 Sayılı Kanun Değişikliği Sonrası Kısmi Dava İhtimali”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Y. 13, S. 52, ss. 25- 48.
There are 31 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Administrative Law
Journal Section PUBLIC LAW
Authors

Kamile Türkoğlu Üstün 0000-0002-2933-582X

Early Pub Date August 2, 2025
Publication Date July 31, 2025
Submission Date April 25, 2025
Acceptance Date July 1, 2025
Published in Issue Year 2025 Issue: 2

Cite

APA Türkoğlu Üstün, K. (2025). İdari Yargıda Kanun Yollarında Islah. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi(2), 683-724. https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1683649
AMA Türkoğlu Üstün K. İdari Yargıda Kanun Yollarında Islah. YBHD. July 2025;(2):683-724. doi:10.33432/ybuhukuk.1683649
Chicago Türkoğlu Üstün, Kamile. “İdari Yargıda Kanun Yollarında Islah”. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, no. 2 (July 2025): 683-724. https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1683649.
EndNote Türkoğlu Üstün K (July 1, 2025) İdari Yargıda Kanun Yollarında Islah. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi 2 683–724.
IEEE K. Türkoğlu Üstün, “İdari Yargıda Kanun Yollarında Islah”, YBHD, no. 2, pp. 683–724, July 2025, doi: 10.33432/ybuhukuk.1683649.
ISNAD Türkoğlu Üstün, Kamile. “İdari Yargıda Kanun Yollarında Islah”. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi 2 (July 2025), 683-724. https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1683649.
JAMA Türkoğlu Üstün K. İdari Yargıda Kanun Yollarında Islah. YBHD. 2025;:683–724.
MLA Türkoğlu Üstün, Kamile. “İdari Yargıda Kanun Yollarında Islah”. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, no. 2, 2025, pp. 683-24, doi:10.33432/ybuhukuk.1683649.
Vancouver Türkoğlu Üstün K. İdari Yargıda Kanun Yollarında Islah. YBHD. 2025(2):683-724.

VDOGPq.jpg