TÜRKİYE’DE İMALAT SANAYİİ VE MADENCİLİK SEKTÖRLERİNDE YAŞANAN ŞOKLAR KALICI MI? GÜNCEL EKONOMETRİK YÖNTEMLERDEN KANITLAR
Öz
ÖZET
Sanayi üretim endeksi, sanayi sektörünün içinde bulunduğu durumu ve tarihsel gelişimini ele alan önemli bir makroekonomik gösterge olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışmada Türkiye için sanayi üretim endeksinin iki önemli alt bileşeni olan imalat sanayii ve madencilik üretim endekslerine odaklanılmıştır. Çalışmanın amacı, söz konusu iki endekse gelen şokların kalıcı etkiler bırakıp bırakmadığının belirlenmesidir. Çalışmanı veri aralığı, 1986-2025 aralığı olarak belirlenmiş ve aylık gözlem değerleri kullanılmıştır. Yöntem olarak doğrusal ve doğrusal olmayan birim kök testleri uygulanmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre imalat sanayii üretim endeksi serisi durağan, madencilik üretim endeksi serisi ise birim köklü bulunmuştur. Bir başka ifadeyle imalat sanayii üretim endeksine gelen şokların etkisinin geçici, madencilik üretim endeksi serisine gelen şokların etkisinin ise kalıcı olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca elde edilen sonuçlar doğrultusunda her iki sektör çerçevesinde politika önerileri getirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
İmalat sanayii üretim endeksi Madencilik üretim endeksi Şoklar Doğrusal olmayan birim kök testleri RALS
Kaynakça
- Alp, E. A. (2008). Türkiye’de sanayi üretim endeksinin TAR modeli ile analizi ve birim kök sınaması, 1. Mühendislik ve Teknoloji Sempozyumu. 24-25 Nisan. Çankaya Üniversitesi, Ankara.
- Aslanoğlu, E. ve Celik, S. (2010). An analysis of two leading indicators of economic growth in Turkey: Monthly manufacturing industry output and CNBC-e consumption indices. Iktisat Isletme ve Finans, 25(293), 9-31.
- Barışık, S. ve Yayar, R. (2012). Sanayi üretim endeksini etkileyen faktörlerin ekonometrik analizi. İktisat, İşletme ve Finans, 27 (316), 53-70.
- Bayar, G. ve Tokpunar, S. (2014). Türkiye imalat sanayi alt sektörleri üretiminin belirleyicileri- panel veri analizi. Business and Economics Research Journal, 5(1), 67-85
- Harvey, D., Leybourne, I. ve Stephen J. (2007). Testing for time series linearity. Econometrics Journal, 10, 149-165.
- Harvey, D., Leybourne,I., Stephen J. ve Xiao, Bin. (2008). A powerful test for linearity when the order of ıntegration is unknown. Studies in Nonlinear Dynamics & Econometrics, 12(3).
- Hasanov, M. (2008). Enflasyon belirsizliğinin üretim üzerindeki etkileri: Türkiye örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(2), 191-206.
- Hepsağ, A. (2021). A unit root test based on smooth transitions and nonlinear adjustment. Communications in Statistics-Simulation and Computation, 50(3). 625-632.
- Kapetanios G., Shin Y. and Snell A. (2003). Testing for a unit root in the nonlinear STAR framework. Journal of Econometrics, 112, 359-379.
- Karaman, S. K. ve Kaya, S. K. (2024). Türkiye örneğinde imalat sanayi üretim endeksinin belirleyicileri. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 20(1), 43-62.
- Kazaz, A. A. ve Uzunoğlu, S. (2023). türkiye’de imalat sanayi, reel döviz kuru ve dış ticaret ilişkisi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 45(2), 160-179.
- Kızılca, Z. (2007). Türkiye’de sanayi üretim endeksini etkileyen faktörler ve zaman serisi analizi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Kruse R. (2011). A new unit root test against ESTAR based on a class of modified statistics. Statistical Papers, 52, 71-85.
- Lee, J. ve Strazicich, M.C. (2003). Minimum Lagrange multiplier unit root test with two structural breaks. The Review of Economics and Statistics 85 (4), 1082-1089.
- Lee, J. ve Strazicich, M.C. (2004). Minimum Lagrange multiplier unit root tests with one structural break. Appalachian State University Working Papers, 4 (17), 1-15.
- Meng, M., Im, K. S., Lee, J. ve Tieslau, M. A. (2014). More powerful LM unit root tests with non-normal errors. In Festschrift in honor of peter schmidt: Springer, 343-357.
- Meng, M., Lee, J. ve Payne, J. E. (2017). RALS-LM unit root test with trend breaks and non-normal errors: application to the Prebisch-Singer hypothesis. Studies in Nonlinear Dynamics & Econometrics, 21 (1), 31-45.
- Özturk, M. ve Agan, Y. (2017). Determinants of industrial production in Turkey. Journal of Economics and Financial Analysis, 1(2), 1-16.
- Pekçağlayan, B. (2021). Türkiye’de sanayi üretim endeksinin belirleyenleri: ARDL modeli. İstanbul iktisat dergisi, 71(2), 435-456.
- Sarı, R. ve Soytaş, U. (2005). Inflation stock returns and real activity evidence from a high inflation country. Empirical Economic Letters, 4(3), 181-192.
- Sezal, L. (2022). Ticari kredi kullandırımları ile imalat sanayi üretim endeksi arasındaki ilişkinin keşfi: 2004-2022 dönemi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (95), 117-134.
- Sollis R. (2009) A simple unit root test against asymmetric STAR nonlinearity with an application to real exchange rates in Nordic countries. Economic Modelling 26, 118- 125.
- Türkiye İstatistik Kurumu (2025a). Sanayi Üretim Endeksi Metaverisi. Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2025. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=sanayi-114
- Türkiye İstatistik Kurumu (2025b). Sanayi Üretim Endeksi Tarihsel Seriler (2021=100). Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2025. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=sanayi-114&dil=1
- Tütüncü, A. ve Kahveci, Ş. (2020). Türkiye'de petrol fiyatlarının sanayi üretim endeksi ve işsizlik oranı üzerindeki etkisi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(4), 847-867.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Uygulamalı Ekonomi (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 2 Haziran 2025 |
| Kabul Tarihi | 25 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 19 |
