Tarihselcilik Perspektifleri Bakımından Karl Popper ve Jean-François Lyortard -Karşılaştırmalı Bir Analiz-
Öz
Bu çalışmada Avusturyalı bilim ve toplum felsefecisi Karl Popper ile edebiyat kuramcısı ve postmodern felsefenin öncülerinden Fransız düşünürü Jean-François Lyortard’ın tarihselcilik düşüncesi bakımından karşılaştırılması hedeflenmektedir. Popper, yirminci yüzyılın bilim felsefesinde bilimin rasyonelliği ve yanlışlanabilirliği hususunda ortaya koyduğu bakış açısıyla öne çıkmış bir düşünürdür. Popper’ın bilim felsefesine olan yadsınamaz katkılarının yanında, tarihselcilik düşüncesine dair görüşleri ve eleştirileri de oldukça dikkat çekicidir. Tarihselciliğin Sefaleti adlı eserini temel aldığımız bu çalışma ile Popper’ın, tarihçilik ve tarihsellik kavramının derinliklerine inmek suretiyle bu tezi nasıl çürüttüğü ortaya konacaktır. Bununla birlikte Popper, hem tabiatçılığı savunan hem de ona karşıt düşüncelere antitez üreterek fikirlerini ortaya koyan bir düşünürdür. Bu minvalde tarihselciliği özellikle Comte ve Mill’in görüşleri açısından incelediğini ifade etmek mümkündür. Ayrıca bireyi merkeze alan Popper’ın tarihselcilik antitezini Platon, Aristoteles, Marx ve Hegel gibi sistematik bağlamla da ilişkilendirerek, bütüncül yaklaşımlara eleştiriler geliştirdiğini ifade edebiliriz. Lyortard ise postmodernizm düşüncesiyle birlikte yaşanılan yenidünya düzeni ve toplumla ilgili bağımsız, yeni bir bakış açısı sunmaktadır. Wittgeisten’ın dil oyunları düşüncesinden hareketle tarihselcilik, modern bilim gibi mutlaklık sunan büyük anlatıların yerine bütün söylemlerin kendi içerisinde aynı ölçüde geçerli ve değerli olduğunu iddia etmektedir. Tarihselcilik, modern bilimin mutlaklığı ve geçerliliği fikrini modern düşüncede dil oyunu açısından diğer dil oyunlarına baskın çıkmasının bir sonucu olarak açıklamaktadır.
Anahtar Kelimeler
Karl Popper Lyortard Tarihselcilik Yanlışlamacılık Büyük Anlatılar
Etik Beyan
Bu çalışmanın tüm hazırlanma süreçlerinde etik kurallara ve bilimsel atıf gösterme ilkelerine riayet edildiğini yazar beyan eder. Aksi bir durumun tespiti halinde Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi’nin hiçbir sorumluluğu olmayıp, tüm sorumluluk makale yazarına aittir.
Destekleyen Kurum
Yok
Proje Numarası
Yok
Kaynakça
- Açar, H. R. (2011). Karl Popper ve Metafizik. Ankara: Eskiyeni Yayınları.
- Akarsu, B. (1994). Çağdaş Felsefe Kant’tan Günümüze Felsefe Akımları. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
- Alkın, R. C. (2009). Popper ve Foucault'daki Muhalif Bilim - Tarih Perspektifinin Karşılatırmalı Analizi. Folklor/Edebiyat Dergisi, 7-22.
- Bakış, R. ve Alsancak, E. (2016). Karl R. Popper’ın Tarihselcilik Eleştirisi. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Dergisi 20(1), 89-116.
- Cevizci, A. (2013). Felsefenin Kısa Tarihi. İstanbul: Say Yayınları.
- Çüçen, K. (Ed.). (2013). Felsefe Tarihi 2-Rönesans, Yeniçağ ve 19.Yüzyıl Felsefesi Tarihi. Ankara: Sentez Yayıncılık.
- Durak, N. ve İrğat, M. (2013). Tarihselcilik Düşüncesi Bağlamında İbn Haldun’un “Umrân İlmi” ile Wilhelm Dilthey’in “Tin Bilimleri”nin Karşılaştırılması. Uluslararası İbn Haldun Sempozyumu Uluslararası İbn Haldun Sempozyumu Bildiri Kitabı, Çorum, (s. 363-378).
- Höffe, O. (2018). Felsefenin Kısa Tarihi.( Çev: O.N. Aytolu), İstanbul: İnkılap Yayınları
- Ilgaroğlu, M. C. (2020). Tarihselcilik Düşüncesi Bakımından İbn Haldun. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
- İrğat, M. (2014). Klasik Fizik’ten Modern Fiziğe: Değişen Paradigmanın Epistemik Temeli. Adıyaman Üniversitesi Bilim, Kültür ve Sanat Sempozyumu Bildiri Kitabı, Adıyaman, (s. 2-7).
- İrğat, M. (2016). Tarihin Yeniden İnşâsı: İbn Haldun’un Tarihe Eleştirel, Bilimsel ve Felsefî Yaklaşımı. The Journal of Academic Social Science Studies, 42(3), S.481-491.
- Kant, İ. (2004). Pratik Usun Eleştirisi. (Çev: Z. Eyüboğlu), İstanbul: Say Yayınları.
- Kleınman, P. (2019). Felsefe 101. (Çev: Ş. Alpagut), İstanbul: Say Yayınları.
- Lyortard J. F. (1990). Postmodern Durum-Postmodernizm. (Çev: A. Çiğdem), İstanbul: Ara Yayıncılık.
- Lyortard J. F. (2007). Fenomenoloji. (Çev: İ. Birkan), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
- Lyortard J. F. (2011a). Pagan Eğitimler. (Çev: A. Karakış), İstanbul: MonoKL Yayınları.
- Lyortard J. F. (2011b). Libidinal Ekonomi. (Çev: E. Sünter), İstanbul: Hil Yayınları.
- Lyortard J. F. (2014). Coşku: Tarihin Kantçı Kritiği. (Çev: E. Sarıkartal), İstanbul: İthaki Yayınları.
- Lyortard J. F. ve Thebaud, L. (2014). Hakkıyla. (Çev: E. Sarıkartal), İstanbul: İthaki Yayınları.
- Magee, B. (1982). Karl Popper'in Bilim Felsefesi ve Siyaset Kuramı.( Çev: M. Tunçay), İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Özcan, S. (2022). Jean François Lyotard’ın Düşünceleri Bağlamında Postmodern Bilgi Sorunu. SDÜ Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 167-182.
- Özlem, D. (2010). Tarih Felsefesi. İstanbul: Notos Kitap Yayınevi.
- Popper, K. R. (2000). Tarihselciliğin Sefaleti. 3. Baskı (Çev: S. Orman), İstanbul: İnsan Yayınları.
- Popper, K. R. (2004). Tarihselciliğin Sefaleti. 5. Baskı, (Çev: S. Orman), İstanbul: İnsan Yayınları.
- Popper, K. R. (2008a). Açık Toplum ve Düşmanları 1. (Çev: M. Tuncay), Ankara: Liberte Yayınları
- Popper, K. R. (2008b). Açık Toplum ve Düşmanları 2. (Çev: H. Rızatepe), Ankara: Liberte Yayınları.
- Popper, K. R. (2010). Hayat Problem Çözmektir Bilgi Tarih ve Politika Üzerine. (Çev: A. Nalbant), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Popper, K. R. (2013). Tarihsiciliğin Sefaleti / Diyalektik Materyalizm Adı Verilen Nifak Teorisinin Eleştirisi. (Çev: S. Orman), İstanbul: Plato Film Yayınları.
- Popper, K. R. (2018). Daha İyi Bir Dünya Arayışı Son Otuz Yılın Makaleleri ve Bildirileri. (çev. İ. Ata). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Popper, K. R. (2020a). Yüzyılın Dersi. (Çev: C. Aksoy), Ankara: Serbest Yayınları.
- Popper, K. R. (2020b). Bitmeyen Arayış Entelektüel Bir Otobiyografi. (Çev: M. Acar), Ankara: Serbest Kitaplar Yayınları.
- Russ, J. (2011). Avrupa Düşüncesinin Serüveni Antikçağlardan Günümüze Batı Düşüncesi. (Çev: Ö. Doğan), Ankara: DoğuBatı Yayınları.
- Sapur, M. (2004). Post- Yapısalcılık ve Postmodernizm. (Çev: A. Güçlü), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Taşdelen, D. (Ed.). (2018). Dil Felsefesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Trombley, S. (2015). Modern Dünyaya Yön Veren 50 Düşünür. (Çev: G. Gülbay), İstanbul: Kolektif Yayınları.
- Ural, Ş. (1986). Pozitivist Felsefe Bilimde ve Felsefede Doğrulama. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Karl Popper and Jean-François Lyortard in terms of Historicism Perspectives -A Comparative Analysis-
Öz
It is aimed to compare Karl Popper, this influential Austrian philosopher of science and society, and Jean-François Lyortard, a literary theorist and French thinker who is considered one of the pioneers of postmodern philosophy, in terms of historicism. Karl Popper is a thinker who came to the fore with his perspective that revealed the positivity and fallibility of science in the science formula of the twentieth century. In addition to the thinker's undeniable contributions to scientific chemistry, his pioneering and criticism of the ideas of modernism are also quite remarkable. The main success of Karl Popper's The Poverty of Historicism is that this study aims to explain how to refute this thesis by delving into the depths of historicity and the history of historicity. However, Popper emerges in his work by producing antitheses to both the ideas that defend naturalism and those that oppose it. In this regard, it is possible to say that financialism is examined in terms of what Comte and Mill examined. In addition, Popper's antithesis of financialism, which centers on individuals, can be stored in a systematic context such as Plato, Aristotle, Marx and Hegel, and can express criticisms of holistic approaches. Lyortard, on the other hand, offers an independent, new perspective on the new world order and society experienced with the idea of postmodernism. Based on Wittgeisten's idea of language games, globalism claims that all discourses are equally valid and valuable in themselves, instead of grand narratives that offer absolutes, such as modern science. Historicism, the absoluteness and presentation of modern science are explained as a result of the spread to other language games in terms of language game in modern thought.
Anahtar Kelimeler
Karl Popper Lyortard Historicism Falsificationism Grand Narratives
Proje Numarası
Yok
Kaynakça
- Açar, H. R. (2011). Karl Popper ve Metafizik. Ankara: Eskiyeni Yayınları.
- Akarsu, B. (1994). Çağdaş Felsefe Kant’tan Günümüze Felsefe Akımları. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
- Alkın, R. C. (2009). Popper ve Foucault'daki Muhalif Bilim - Tarih Perspektifinin Karşılatırmalı Analizi. Folklor/Edebiyat Dergisi, 7-22.
- Bakış, R. ve Alsancak, E. (2016). Karl R. Popper’ın Tarihselcilik Eleştirisi. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Dergisi 20(1), 89-116.
- Cevizci, A. (2013). Felsefenin Kısa Tarihi. İstanbul: Say Yayınları.
- Çüçen, K. (Ed.). (2013). Felsefe Tarihi 2-Rönesans, Yeniçağ ve 19.Yüzyıl Felsefesi Tarihi. Ankara: Sentez Yayıncılık.
- Durak, N. ve İrğat, M. (2013). Tarihselcilik Düşüncesi Bağlamında İbn Haldun’un “Umrân İlmi” ile Wilhelm Dilthey’in “Tin Bilimleri”nin Karşılaştırılması. Uluslararası İbn Haldun Sempozyumu Uluslararası İbn Haldun Sempozyumu Bildiri Kitabı, Çorum, (s. 363-378).
- Höffe, O. (2018). Felsefenin Kısa Tarihi.( Çev: O.N. Aytolu), İstanbul: İnkılap Yayınları
- Ilgaroğlu, M. C. (2020). Tarihselcilik Düşüncesi Bakımından İbn Haldun. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
- İrğat, M. (2014). Klasik Fizik’ten Modern Fiziğe: Değişen Paradigmanın Epistemik Temeli. Adıyaman Üniversitesi Bilim, Kültür ve Sanat Sempozyumu Bildiri Kitabı, Adıyaman, (s. 2-7).
- İrğat, M. (2016). Tarihin Yeniden İnşâsı: İbn Haldun’un Tarihe Eleştirel, Bilimsel ve Felsefî Yaklaşımı. The Journal of Academic Social Science Studies, 42(3), S.481-491.
- Kant, İ. (2004). Pratik Usun Eleştirisi. (Çev: Z. Eyüboğlu), İstanbul: Say Yayınları.
- Kleınman, P. (2019). Felsefe 101. (Çev: Ş. Alpagut), İstanbul: Say Yayınları.
- Lyortard J. F. (1990). Postmodern Durum-Postmodernizm. (Çev: A. Çiğdem), İstanbul: Ara Yayıncılık.
- Lyortard J. F. (2007). Fenomenoloji. (Çev: İ. Birkan), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
- Lyortard J. F. (2011a). Pagan Eğitimler. (Çev: A. Karakış), İstanbul: MonoKL Yayınları.
- Lyortard J. F. (2011b). Libidinal Ekonomi. (Çev: E. Sünter), İstanbul: Hil Yayınları.
- Lyortard J. F. (2014). Coşku: Tarihin Kantçı Kritiği. (Çev: E. Sarıkartal), İstanbul: İthaki Yayınları.
- Lyortard J. F. ve Thebaud, L. (2014). Hakkıyla. (Çev: E. Sarıkartal), İstanbul: İthaki Yayınları.
- Magee, B. (1982). Karl Popper'in Bilim Felsefesi ve Siyaset Kuramı.( Çev: M. Tunçay), İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Özcan, S. (2022). Jean François Lyotard’ın Düşünceleri Bağlamında Postmodern Bilgi Sorunu. SDÜ Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 167-182.
- Özlem, D. (2010). Tarih Felsefesi. İstanbul: Notos Kitap Yayınevi.
- Popper, K. R. (2000). Tarihselciliğin Sefaleti. 3. Baskı (Çev: S. Orman), İstanbul: İnsan Yayınları.
- Popper, K. R. (2004). Tarihselciliğin Sefaleti. 5. Baskı, (Çev: S. Orman), İstanbul: İnsan Yayınları.
- Popper, K. R. (2008a). Açık Toplum ve Düşmanları 1. (Çev: M. Tuncay), Ankara: Liberte Yayınları
- Popper, K. R. (2008b). Açık Toplum ve Düşmanları 2. (Çev: H. Rızatepe), Ankara: Liberte Yayınları.
- Popper, K. R. (2010). Hayat Problem Çözmektir Bilgi Tarih ve Politika Üzerine. (Çev: A. Nalbant), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Popper, K. R. (2013). Tarihsiciliğin Sefaleti / Diyalektik Materyalizm Adı Verilen Nifak Teorisinin Eleştirisi. (Çev: S. Orman), İstanbul: Plato Film Yayınları.
- Popper, K. R. (2018). Daha İyi Bir Dünya Arayışı Son Otuz Yılın Makaleleri ve Bildirileri. (çev. İ. Ata). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Popper, K. R. (2020a). Yüzyılın Dersi. (Çev: C. Aksoy), Ankara: Serbest Yayınları.
- Popper, K. R. (2020b). Bitmeyen Arayış Entelektüel Bir Otobiyografi. (Çev: M. Acar), Ankara: Serbest Kitaplar Yayınları.
- Russ, J. (2011). Avrupa Düşüncesinin Serüveni Antikçağlardan Günümüze Batı Düşüncesi. (Çev: Ö. Doğan), Ankara: DoğuBatı Yayınları.
- Sapur, M. (2004). Post- Yapısalcılık ve Postmodernizm. (Çev: A. Güçlü), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Taşdelen, D. (Ed.). (2018). Dil Felsefesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Trombley, S. (2015). Modern Dünyaya Yön Veren 50 Düşünür. (Çev: G. Gülbay), İstanbul: Kolektif Yayınları.
- Ural, Ş. (1986). Pozitivist Felsefe Bilimde ve Felsefede Doğrulama. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Siyasal Teori ve Siyaset Felsefesi |
| Bölüm | Felsefe |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | Yok |
| Yayımlanma Tarihi | 18 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 12 Haziran 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 27 Sayı: 2 |
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.